CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tổng nguồn vốn huy động chi nhánh năm 20082009………………………………………………………………………………… 27 Bảng 2.2 Tình hình cho vay chi nhánh năm 2008-2009………………… 29 Bảng 2.3: Kết hoạt động kinh doanh chi nhánh năm 20082009 .31 Bảng 2.4: Tình hình chung cho vay tiêu dùng trong năm 20082009…………………………………………………………………………… 38 Bảng 2.5: Tình hình cho vay tiêu dùng theo mục đích vay……………………… …40 Bảng 2.6: Tình hình cho vay tiêu dùng theo hoạt động bảo đảm…………………… 42 Bảng 2.7: Tình hình cho vay tiêu dùng theo thời hạn……………………………… 44 SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT NHTM : Ngân hàng thương mại NHNN : Ngân hàng nhà nước NHTW : Ngân hàng trung ương VHĐ : Vốn huy động NH : Ngân hàng NHTMQD : Ngân hàng thương mại quốc doanh TC : Tổ chức TG : Tiền gửi CVTD : Cho vay tiêu dùng CV : Cho vay CBTD : Cán tín dụng NH : Ngắn hạn TDG : Trung dài hạn A/O cá nhân : Nhân viên phục vụ khách hàng cá nhân HĐTD: Hợp đồng tín dụng SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ PHẦN MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài: Cùng với phát triển chung kinh tế, thời kì hội nhập, NHTM có bước đổi tích cực, tác động không nhỏ đến kinh tế xã hội nước ta Trong vài năm trở lại đây, hoạt động cho vay tiêu dùng góp phần tích cực, nâng cao sức cạnh tranh cho NHTM, đặc biệt đời sống vật chất người dân ngày cao cho vay tiêu dùng có nhiều triển vọng NH quan tâm Trải qua trình triển khai rút kinh nghiệm, Chi nhánh Ngân hàng VPBank-Đà Nẵng thu kết khả quan Tuy nhiên, bối cảnh cạnh tranh ngày gay gắt nay, để mở rộng hoạt động cho vay tiêu dùng cách an toàn hiệu nhằm hướng tới mục tiêu trở thành chi nhánh ngân hàng có uy tín việc cung ứng sản phẩm cho vay tiêu dùng điều đơn giản Xuất phát từ thực tiễn đó, với kiến thức thực tiễn thu trình thực tập Ngân hàng TMCP doanh nghiệp quốc doanh Việt Nam (VPBANK) gợi mở cho em thực đề tài: "Giải pháp nhằm mở rộng hoạt động cho vay tiêu dùng VPBank", làm chuyên đề thực tập tốt nghiệp cho Mục tiêu nghiên cứu: - Phân tích, đánh giá tình hình cho tiêu dùng chi nhánh ngân hàng VPBank – Đà Nẵng - Đề số giải pháp mở rộng hoạt động cho vay tiêu dùng NH Đối tượng Phạm vi nghiên cứu: - Về nội dung: Giải mở rộng hoạt động cho vay tiêu dùng - Về thời gian: Từ năm 2008 đến năm 2009 - Về không gian: Chi nhánh ngân hàng VPBank – Đà Nẵng Phương pháp nghiên cứu: Cùng với việc nghiên cứu lý luận thuộc chuyên ngành kinh tế, tài chính, ngân hàng, chuyên đề thực sở: - Thu thập, tổng hợp số liệu thực tế hoạt động tín dụng chi nhánh VPBank SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ - Ghi nhận ý kiến, nhận định cán tín dụng hạn chế cịn tồn cho vay tiêu dùng giải pháp nhằm mở rộng hoạt động cho vay tiêu dùng - Sử dụng phương pháp thống kê, đối chiếu, so sánh để phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng chi nhánh VPBank, tìm hiểu nguyên nhân để tìm giải pháp hiệu việc mở rộng cho vay tiêu dùng Cấu trúc nội dung nghiên cứu đề tài: Chuyên đề gồm chương: Chương 1: Những lý luận chung Ngân hàng Thương mại cho vay tiêu dùng Chương 2: Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng Chi nhánh Ngân hàng VPBank-Đà Nẵng Chương 3: Một số giải pháp nhằm mở rộng hoạt động cho vay tiêu dùng Chi nhánh Ngân hàng VPBank-Đà Nẵng Vì thời gian kiến thức có hạn nên chuyên đề em chưa sâu sắc Do có hạn chế khả nên khơng tránh khỏi thiếu sót, em mong giúp đỡ thầy, cô, anh chị bạn góp ý kiến để chun đề hồn chỉnh Em xin chân thành cảm ơn giúp đỡ Thầy giáo PGS.TS Nguyễn Ngọc Vũ anh chị Chi nhánh Ngân hàng VP Bank Đà Nẵng giúp em hoàn thành chuyên đề SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ Chương I: Những lý luận chung Ngân hàng Thương mại cho vay tiêu dùng 1.1 Khái quát ngân hàng thương mại (NHTM): 1.1.1 Khái niệm NHTM: Ngân hàng thương mại (NHTM) tổ chức kinh doanh tiền tệ tín dụng có vị trí quan trọng kinh tế thị trường nước Có nhiều khái niệm khác NHTM, theo Nghị định Chính phủ số 49/2001NĐ-CP ngày 12/9/2000 định nghĩa: “NHTM ngân hàng thực toàn hoạt động ngân hàng hoạt động kinh doanh khác có liên quan mục tiêu lợi nhuận, góp phần thực mục tiêu kinh tế Nhà nước” 1.1.2 Các nghiệp vụ NHTM: 1.1.2.1 Nghiệp vụ nguồn vốn (Tài sản Nợ ): Đây nghiệp vụ tạo nên nguồn vốn hoạt động ngân hàng, sở chủ yếu để thỏa mãn nhu cầu vốn tín dụng dân cư doanh nghiệp Nguồn vốn kinh doanh tổ chức tín dụng bao gồm: a Vốn tự có: * Vốn điều lệ: bổ sung thường xuyên phải lớn vốn pháp định nhà nước qui định Đây nguồn vốn Ngân sách Nhà nước cấp phát ban đầu (tổ chức tín dụng quốc doanh) cổ đơng đóng góp (ngân hàng cổ phần) * Lợi nhuận chưa phân phối: lợi nhuận chưa chia hết cho cổ đông quỹ đặc biệt khác * Các quỹ dự trữ ngân hàng bao gồm: - Quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ: trích 5% tổng lợi nhuận sau thuế hàng năm - Quỹ dự phịng bù đắp rủi ro: trích 10% lợi nhuận ròng hàng năm 100% vốn điều lệ để bù đắp thiệt hại, rủi ro kinh doanh Ngồi ra, tổ chức tín dụng cịn trích lập quỹ như: quỹ phát triển nghiệp vụ ngân hàng, quỹ dự phịng rủi ro tín dụng, quỹ trợ cấp việc làm, quỹ khen thưởng phúc lợi, quỹ bảo toàn vốn lạm phát, quỹ khấu hao … từ lợi nhuận thu theo định đại cổ đông, theo đạo Nhà nước SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ Nguồn vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng nhỏ tổng nguồn vốn hoạt động ngân hàng b Nguồn vốn huy động: nguồn vốn quan trọng ngân hàng chiếm tỷ trọng cao tổng nguồn vốn bao gồm: * Tiền gởi toán: tiền gởi cá nhân, tổ chức nước nhằm sử dụng dịch vụ trung gian ngân hàng (thu hộ, chi hộ, giữ hộ …) * Tiền gởi tiết kiệm: thường tiền gởi dân cư, tổ chức kinh tế có kỳ hạn không kỳ hạn nhằm hưởng lãi theo định kỳ mục đích an tồn - Các hình thức huy động khác: phát hành chứng tiền gởi trái phiếu, tín phiếu để thu hút tiền cá nhân tổ chức * Nguồn vốn vay: tổ chức tín dụng cịn vay ngân hàng Nhà nước, vay tổ chức tín dụng, tổ chức tín dụng khác thơng qua thị trường tiền tệ liên ngân hàng, vay ngân hàng Nhà nước vay ngân hàng nước 1.1.2.2 Nghiệp vụ sử dụng vốn (Tài sản Có) a Nghiệp vụ ngân quỹ : nghiệp vụ có liên quan đến việc điều hành ngân quỹ ngân hàng nhằm mục đích trì lực chi trả tốn cho khách hàng cách bình thường Nếu khoản thiếu hụt tổ chức tín dụng bị khả tốn, ảnh hưởng xấu đến hoạt động kinh doanh Nghiệp vụ ngân quỹ bao gồm việc quản lý khoản mục sau: * Tiền mặt quỹ: khoản tiền mặt nằm quỹ nghiệp vụ tổ chức tín dụng để đáp ứng nhu cầu chi dùng ngày chi trả lãi, trả vốn tiền gởi, giải ngân … * Tiền gởi ngân hàng Trung ương: bao gồm tiền gởi bắt buộc theo quy định ngân hàng Nhà nước, tài khoản tiền gởi toán nhằm phục vụ cho nghiệp vụ trung gian toán, mua bán ngoại tệ … * Tiền gởi tổ chức tín dụng, tổ chức tín dụng khác: giúp cho việc trung gian toán diễn nhanh chóng b Nghiệp vụ cho vay (cấp tín dụng): nguồn vốn sau thực nghiệp vụ ngân hàng sử dụng vay, nghiệp vụ chủ yếu, đặc trưng tổ chức tín dụng, sử dụng phần lớn nguồn vốn tạo thu nhập cho ngân hàng c Nghiệp vụ đầu tư : Đa dạng hóa lĩnh vực hoạt động, tổ chức tín dụng tham gia đầu tư mua bán chứng khốn thị trường chứng khốn nhằm tìm kiếm lợi nhuận từ lợi tức chứng khoán, từ chênh lệch giá chứng khoán thị trường phân tán rủi ro hoạt động kinh doanh Ngồi ra, ngân hàng cịn thực việc hùn vốn, góp vốn liên doanh d Tài sản cố định: SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ Tài sản cố định yếu tố định đến trình độ, cơng nghệ tổ chức tín dụng thường đầu tư từ nguồn vốn chủ sở hữu Tài sản cố định tổ chức tín dụng chiếm tỷ trọng nhỏ, bao gồm loại: trụ sở làm việc, ơtơ, xe máy, hệ thống vi tính, trang thiết bị khác 1.2 Hoạt động cho vay tiêu dùng NHTM: 1.2.1 Sự hình thành phát triển cho vay tiêu dùng: Hoạt động cho vay tiêu dùng có lịch sử phát triển lâu dài, xuất từ thời phong kiến, nhiều quốc gia khác Tuy nhiên, thực có bước tiến đáng kể mạnh mẽ khoảng thời gian gần Vào năm 80 kỷ 20, hệ thống NHTM Mỹ phải tiến hành cải cách trước cạnh tranh gay gắt ảnh hưởng đến việc thực nghiệp vụ NHTM Trong thực tế, cạnh tranh mạnh mẽ tạo thay đổi to lớn lĩnh vực cơng nghệ, luật pháp , thay đổi tạo thay đổi dịch vụ mà ngân hàng cung ứng, đồng thời vai trò NHTM hệ thống tài khơng cịn trì trước, từ dẫn đến thay đổi cấu NHTM Môi trường cạnh tranh thay đổi cách nhanh chóng mạnh mẽ khiến NHTM không tiến hành đổi khơng thể tham gia cạnh tranh hệ thống tài Các NHTM khơng phải cạnh tranh với ngân hàng hệ thống, mà bên cạnh cịn phải đối đầu với tổ chức tài như: Cơng ty tài chính, Cơng ty bảo hiểm, Công ty thuê mua v.v đời tham gia chia sẻ thị phần thị trường với Cuộc cạnh tranh tổ chức tài diễn mạnh mẽ vào năm 1970, nhà môi giới tạo lập lên “thị trường tiền tệ bán lẻ” Do đó, đến đầu năm 1980, trước đòi hỏi ngân hàng “lĩnh vực tham gia mức độ cao hơn”, Quốc hội Mỹ cho phép ngân hàng cung ứng “tài khoản thị trường tiền tệ” dịch vụ môi giới Cũng giai đoạn này, tiến vượt bậc khoa học kỹ thuật tạo nhiều phương tiện máy móc đại như: máy tính nối mạng, máy rút tiền tự động v.v , góp phần nâng cao khả cạnh tranh khơng ngân hàng mà cịn với tổ chức tài khác Cùng với tiến đó, hoạt động tín dụng hệ thống NHTM có thay đổi Nếu trước đây, ngân hàng giới hạn phạm vi hoạt động cho vay thương mại, đến giai đoạn họ mở rộng lĩnh vực hoạt động việc triển khai hoạt động cho vay tiêu dùng, đặc biệt sau khủng hoảng vào năm 1980 Một yếu tố khách quan thúc đẩy hoạt động tín dụng tiêu dùng phát triển mạnh xuất phát từ mối quan hệ ngân hàng khách hàng Thông qua mối quan hệ này, SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ ngân hàng thấy nhu cầu tín dụng theo hình thức từ phía người sản xuất lẫn người tiêu dùng Các nhà sản xuất cần có hỗ trợ để gia tăng tiêu thụ hàng hố, cịn người tiêu dùng cần tìm nguồn tài trợ cho nhu cầu mà tích luỹ họ chưa đáp ứng Ngày nay, lĩnh vực cho vay tiêu dùng phát triển mạnh mẽ Nhiều công ty chuyên mơn hố tìm kiếm nhiều dạng dịch vụ khác mở rộng dần ra, phù hợp với việc cung cấp đa dạng loại hình dịch vụ Lĩnh vực khơng cịn ngân hàng cơng ty tài thực mà cơng ty bảo hiểm, cơng ty chứng khốn, ngân hàng tiết kiệm bưu điện vv tham gia cung cấp dịch vụ Tại Việt Nam, hoạt động cho vay tiêu dùng NHTM phát triển vào năm 1993 – 1994, thời gian đầu tập trung nhiều vào cho vay trả góp, sản phẩm cung ứng đơn điệu Tuy nhiên, chưa có hành lang pháp lý rõ ràng nên hoạt động thời gian ngân hàng tỏ lúng túng việc cấp tín dụng theo hình thức Hiện nay, mà số văn pháp luật hướng dẫn đời lĩnh vực cho vay tiêu dùng nước ta lại xu rộ lên, xem thị trường tiềm lớn có nhiều điều kiện phát triển mạnh cho NHTM Việt Nam Có người cho rằng: cho vay tiêu dùng hình thức tài trợ cho nhu cầu chi tiêu (mua sắm phương tiện, đồ dùng, sửa chữa nhà cửa, chi cho học hành, y tế, du lịch ) cá nhân hay hộ gia đình Tuy nhiên, khái niệm mang tính đầy đủ cho vay tiêu dùng NHTM là: “cho vay tiêu dùng hình thức qua ngân hàng chuyển cho khách hàng (cá nhân hay hộ gia đình) quyền sử dụng lượng giá trị (tiền) khoảng thời gian định, với thoả thuận mà hai bên ký kết (về số tiền cấp, thời gian cấp, lãi suất phải trả ) nhằm giúp cho khách hàng sử dụng hàng hố dịch vụ trước họ có khả chi trả, tạo điều kiện cho họ hưởng sống cao hơn.” 1.2.2 Đặc điểm cho vay tiêu dùng: • Quy mơ khoản vay nhỏ Do mục đích vay tiêu dùng nên quy mơ khoản vay khơng lớn Vì nhu cầu dân cư với loại hàng hố xa xỉ khơng cao có tích luỹ trước loại tài sản có giá trị lớn Song, nhu cầu vay tiêu dùng phổ biến đối tượng loại hình cho vay cá nhân xã hội từ người có thu nhập cao đến người có thu nhập trung bình thấp với nhiều nhu cầu phong phú đa dạng Nguồn trả nợ: khách hàng trích nguồn thu nhập từ lương, thu nhập từ hoạt động kinh doanh (khơng phải từ kết sử dụng khoản vay đó) SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ Mục đích vay: Nhằm phục vụ nhu cầu tiêu dùng cá nhân, hộ gia đình khơng phải xuất phát từ mục đích kinh doanh Nhu cầu xuất phát từ việc: mua nhà, sửa chữa nhà, xây dựng, mua sắm phương tiện, đồ dùng, hay nhu cầu du lịch, học hành giải trí • Số lượng khoản vay lớn nên rủi ro ngân hàng cao Về rủi ro: Các khoản cho vay tiêu dùng có độ rủi ro cao bên cạnh ảnh hưởng yếu tố khách quan môi trường kinh tế, văn hóa, xã hội cịn phải chịu tác động nhân tố chủ quan xuất phát từ thân khách hàng Trong sống, lường trước hết hậu rủi ro khách quan suy thoái kinh tế, mùa, thiên tai… Đặc biệt, hoạt động cho vay tiêu dùng phụ thuộc vào chu kỳ kinh tế, kinh tế rơi vào tình trạng suy thối Khi đó, người tiêu dùng khơng thấy tin tưởng vào tương lai với lo lắng nguy thất nghiệp, họ hạn chế việc vay mượn từ ngân hàng Ngồi ra, cho vay tiêu dùng cịn chịu số rủi ro chủ quan tình trạng sức khoẻ, khả trả nợ cá nhân hộ gia đình…Điều tạo nên rủi ro lớn cho ngân hàng, thơng tin tài đối tượng khó đầy đủ xác hồn toàn Mặt khác yếu tố đạo đức cá nhân người tiêu dùng nhân tố tác động trực tiếp vào việc trả nợ cho ngân hàng, hay số lượng khoản vay tiêu dùng lớn số lượng cán tín dụng ngân hàng lại có hạn tạo nên rủi ro cho ngân hàng • Chi phí khoản cho vay tiêu dùng lớn Do thông tin nhân thân, lai lịch tình hình tài khách hàng thường khơng đầy đủ khó thu thập, ngân hàng phải bỏ nhiều chi phí cho cơng tác thẩm định xét duyệt cho vay Hơn phần lớn khoản vay với số lượng lớn giá trị nhỏ nên ngân hàng phải chịu khoản chi phí đáng kể để quản lý hồ sơ khách hàng Chính thế, cho vay tiêu dùng trở thành khoản mục có chi phí lớn khoản mục tín dụng ngân hàng • Lợi nhuận từ cho vay tiêu dùng cao Do rủi ro cao chi phí tính đơn vị tiền tệ cho vay tiêu dùng lớn nên ngân hàng thường đặt lãi suất cao khoản cho vay tiêu dùng Bên cạnh đó, số lượng khoản cho vay tiêu dùng nhiều, khiến cho tổng quy mô cho vay tiêu dùng lớn, với tiền lãi thu từ khoản vay làm cho tổng lợi nhuận thu từ hoạt động cho vay tiêu dùng đáng kể 1.2.3 Phân loại cho vay tiêu dùng: Có nhiều cách phân chia cho vay tiêu dùng thành loại khác nhau, tuỳ theo tiêu thức lựa chọn mà cho vay tiêu dùng phân chia thành: SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ 1.2.3.1 Căn vào mục đích cho vay: • Cho vay tiêu dùng bất động sản Là khoản tín dụng cấp nhằm tài trợ cho nhu cầu mua, xây dựng, cải tạo nhà cho khách hàng (cá nhân hay hộ gia đình) Đặc điểm vay quy mơ thường lớn, thời gian dài Việc đánh giá giá trị tài sản tài trợ có vai trị vơ quan trọng ngân hàng Nếu cho vay tiêu dùng thơng thường thu nhập tương lai người vay yếu tố quan trọng để ngân hàng định có cho vay hay khơng cho vay nhà ở, giá trị tình hình biến động giá tài sản tài trợ yếu tố mà ngân hàng quan tâm Bởi khoản tín dụng tài trợ cho loại tài sản có giá trị lớn, nên biến động theo hướng khơng có lợi dẫn tới thiệt hại lớn cho ngân hàng • Cho vay tiêu dùng thơng thường Đây khoản cho vay phục vụ nhu cầu cải thiện đời sống mua sắm phương tiện, đồ dùng, du lịch, học hành, y tế giải trí Đặc điểm khoản tín dụng thường có quy mơ nhỏ, thời gian tài trợ ngắn Do mà mức độ rủi ro ngân hàng thấp khoản cho vay tiêu dùng bất động sản Đối với loại cho vay này, yếu tố định cho vay hay không khả trả nợ người vay, sau xem xét đến giá trị tài sản đảm bảo 1.2.3.2 Căn vào phương thức hồn trả: • Cho vay tiêu dùng trả góp Theo hình thức tài trợ này, người vay trả nợ cho ngân hàng (gồm gốc lãi) theo nhiều lần, theo kỳ hạn định ngân hàng quy định (tháng, quý ) Hình thức áp dụng cho khoản vay có giá trị lớn với khách hàng mà thu nhập định kỳ họ khơng đủ để tốn hết lần số nợ vay Đối với loại cho vay ngân hàng cần ý đến vấn đề sau: - Loại tài sản tài trợ: thiện chí trả nợ người vay tốt tài sản hình thành từ tiền vay thỏa mãn nhu cầu lâu bền họ tương lai Với ngân hàng, họ quan tâm đến việc lựa chọn tài sản để tài trợ thường họ muốn tài trợ cho tài sản có thời gian sử dụng dài, có giá trị lớn; với tài sản này, người vay hưởng tiện ích khoảng thời gian dài - Số tiền phải trả trước: với hình thức này, ngân hàng yêu cầu người vay phải có vốn tự có tổng phương án xin vay, phần lại ngân hàng cho vay, thường cho vay từ 45% - 65% tổng giá trị tài sản tùy theo yếu tố như: loại tài sản, thị trường tiêu thụ tài sản sau sử dụng, thực lực tài chính, trình độ nhân thân, lai lịch người vay Quy định ngân hàng nhằm tránh trường hợp khách SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 10 CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ hiểu kỹ lưỡng hoàn cảnh khách hàng trình cho vay, hạn chế rủi ro cho ngân hàng Triển khai lấy ý kiến phản hồi từ phía khách hàng cũ để biết nhu cầu nhận xét khách quan họ sản phẩm cách thức phục vụ CBTD 3.2.4 Tăng cường công tác thẩm định kiểm tra: Hoạt động cho vay tiêu dùng xem hoạt động đầy tiềm năng, chứa đựng nhiều thách thức bất cập So với hoạt động cho vay khác hoạt động có mức độ rủi ro cao rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường, Vì thế, vấn đề trọng tâm chi nhánh ngân hàng phải xây dựng hệ thống quản lý rủi ro chặt nhẽ hiệu Tăng cường công tác thẩm định kiểm tra nội dung giữ vị trí quan trọng định đến chất lượng tín dụng tiêu dùng phịng ngừa rủi ro Đối với công tác cho vay tiêu dùng Ngân hàng, tất bước thẩm định bước quan trọng trước định cho khách hàng vay, công tác thẩm định không xác, đầy đủ rủi ro Ngân hàng khơng thể tránh khỏi Khi rủi ro tín dụng nảy sinh làm đồng vốn kinh doanh mà Ngân hàng bỏ không đem lại hiệu quả, làm ảnh hưởng hoạt động Ngân hàng, điều mà trước cho vay cán tín dụng cá nhân phải nắm bắt thông tin, đánh giá khả tài khách hàng cách xác Cơng tác thẩm định khó khăn đánh giá tư cách khách hàng vay tiêu dùng Để hạn chế rủi ro tín dụng tiêu dùng cần thiết phải thực số công việc sau: + Kiểm tra tính pháp lý hồ sơ vay vốn, hợp đồng chấp, giấy uỷ quyền,… phải có chữ ký thể đồng tình chịu trách nhiệm tiền vay người đứng vay vốn + Tính hợp pháp tài sản chấp, quyền người vay tài sản chấp Đặc biệt phải ý đến tinh thần trách nhiệm thành viên có liên quan vay Bởi vì, yếu tố tài sản chấp biện pháp cuối để xử lý khoản nợ vay khó địi, cịn nguồn trả nợ vay khoản thu nhập hay tiền lương khách hàng, sẵn lòng trả nợ yếu tố định khả thu hồi vốn Ngân hàng + Thường xuyên tiến hành kiểm tra, kiểm soát trước, sau cho vay Kiểm soát cho vay phải thực từ khâu bắt đầu nhận hồ sơ xin vay đến thu hết nợ gốc lãi Trong đó, Ngân hàng cần tập trung kiểm tra, kiểm soát khâu: Kiểm tra chặt chẽ hồ sơ trước cho vay Kiểm tra khả trả nợ vay khách hàng từ ban đầu 3.2.5 Xếp hạng khách hàng theo mức độ rủi ro tín dụng: SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 53 CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ Khi nhân viên tín dụng cá nhân tiến hành xếp hạng khách hàng giúp họ quản lý khoản vay hiệu hạn chế rủi ro tín dụng khơng nắm bắt tình hình thực tế khách hàng Khi xếp hạng mang lại lợi ích sau: + Cho phép họ có nhận định chung rủi ro khoản cho vay + Phát sớm khoản vay có khả bị tổn thất, từ đưa định cho vay xác + Việc xếp hạng khách hàng làm sở để xác định mức dự phòng rủi ro Việc xếp hạng khách hàng phải thực với tất khách hàng không phân biệt cũ mới, không cho khách hàng biết đánh giá rủi ro tiền cho vay trường hợp để tránh tình trạng khách hàng làm sai lệch thông tin Sau xếp hạng khách hàng có thay đổi khả trả nợ khách hàng phải tiến hành đánh giá lại Khi tiến hành xếp hạng thiết Nhân viên phải dựa vào: + Tính cách, trách nhiệm độ tin cậy người đứng vay + Lịch sử nợ vay người vay + Mức độ rủi ro thu nhập trả nợ khách hàng + Tài sản đảm bảo Sau đánh Nhân viên cần đánh giá thêm tính chất hợp pháp, giá trị tài sản chấp, người bảo lãnh,…những công việc giúp hạn chế tối đa rủi ro hoạt động tín dụng 3.2.6 Nâng cao chất lượng đội ngũ cán tín dụng: Cơ sở việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực loại hình dịch vụ ngân hàng có đặc điểm sau: * Tính vơ hình: Khách hàng khơng thể cảm nhận chất lượng dịch vụ trước mua mà họ buộc phải tin vào lời hứa mà ngân hàng đưa quảng cáo hay qua cách truyền đạt thông tin khác qua bạn bè, người thân hay qua người ngân hàng đặc biệt cán tín dụng * Tính hữu hình: Chất lượng dịch vụ ngân hàng mà khách hàng cảm nhận phụ thuộc nhiều vào yếu tố người mơi trường (ví dụ thái độ quan tâm cán ngân hàng hay cảm nhận khách hàng ngân hàng) yếu tố khơng trì để có mơt chuẩn mực cho khách hàng, nơi thời điểm khách hàng cảm nhận chất lượng dịch vụ khác thời điểm họ phục vụ Do hai đặc tính dịch vụ ngân hàng nên thời điểm mà khách hàng tiếp xúc với cán ngân hàng dù trực tiếp hay gián tiếp để đưa yêu cầu ngân hàng phải coi vô quan trọng thái độ phục SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 54 CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ vụ cán ngân hàng để lại ấn tượng cho khách hàng hình ảnh ngân hàng chất lượng dịch vụ mà ngân hàng cung cấp Có thể khái quát yếu tố, điều kiện cần thiết người cán tín dụng: • Có lực để giải vấn đề chuyên môn, nghiệp vụ • Có lực dự đốn vấn đề kinh tế phát triển triển vọng hoạt động tín dụng • Có uy tín quan hệ xã hội • Có lực tự học, tự nghiên cứu có kiến Phần lớn nhân viên tín dụng ngân hàng cịn trẻ, họ nhiệt tình, thơng minh, sáng tạo cịn thiếu kinh nghiệm Do Ban lãnh đạo VPBank cần quan tâm đến công tác phát triển nguồn nhân lực Các cách thực tăng cường cử cán nhân viên tham dự khóa học nghiệp vụ tín dụng nói chung nghiệp vụ khác NHNN, ngân hàng nước ngoài, trường đại học tổ chức Xây dựng đội ngũ nhân viên trung thành với ngân hàng Đây vấn đề không đơn giản với VPBank ngân hàng khác Nếu nhân viên ngân hàng khơng thích ngân hàng ảnh hưởng lớn đến ngân hàng Theo thống kê VPBank nhân viên tín dụng cá nhân mà làm việc ngân hàng khoảng thời gian 02 năm trở lên họ có nguồn khách hàng đông ổn định khai thác khách hàng từ mối quen biết khách hàng cũ Như xét riêng mặt sinh lời cho ngân hàng nhân viên gắn bó lâu dài với ngân hàng ln đem lại lợi nhuận tính ổn định cao cho ngân hàng Vì VPBank cần phải thường xuyên tiến hành thăm dò ý kiến nhân viên: mong muốn, nguyện vọng,đề xuất họ với ngân hàng định hướng họ tương lai cách đưa bảng hỏi kín từ xem xét sách với nhân viên cụ thể Tăng động lực làm việc cách khốn mức tín dụng đến nhân viên, quy định hệ số lương kinh doanh cách chi tiết cụ thể thúc đẩy nhân viên tự tìm khách hàng mở rộng thị trường 3.2.7 Tăng cường nguồn huy động trung dài han, đặc biệt nguồn huy động dài hạn qua cách sau: Trong năm gần đây, VPBank đạt nhiều thành công công tác huy động vốn từ khách hàng thể nhân Nhờ dịch vụ gửi tiền mà vài năm gần đây, nguồn vốn VPBank có từ huy động tiền gửi chiếm tỷ lệ lớn tổng nguồn vốn… Nguyên nhân chủ yếu thời gian gần VPBank không ngừng tăng lãi suất gửi VND Song để huy động nguồn vốn dài hạn tham khảo cách sau: SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 55 CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ + Sử dụng vốn quỹ bảo hiểm hưu trí Hiện với phát triển mạnh mạng lưới Công ty bảo hiểm, tiết kiệm bưu điện, quỹ phát triển, đầu tư thu hút lượng vốn lớn từ dân cư Các NH tái sử dụng nguồn vốn thơng qua hình thức phát hành trái phiếu +Tạo công cụ tiết kiệm với hạn tương đối dài việc phát hành chứng tiền gửi, phát triển loại hình tiết kiệm gắn với cho vay tiết kiệm tuổi già, tiết kiệm nhà ở, tiết kiệm mua sắm Hiện tỷ lệ nắm giữ tiền mặt, đặc biệt đồng đô la dân cư tương đối cao Đây nguồn mà NH huy động công cụ tiết kiệm đa dạng linh hoạt cho phép kéo dài thời gian đáo hạn khoản tiền gửi ban đầu Các nguồn vốn dài hạn để đáp ứng nhu cầu cấp bách vay dài hạn mua nhà dân cư thời gian tới VPBank nên trọng hoạt động phối hợp với doanh nghiệp bảo hiểm Hiện hoạt động hợp tác bảo hiểm với ngân hàng cụ thể hố thơng qua sản phẩm liên kết (Bancarsurance) Nhưng Bancarsurance Việt Nam mức khởi đầu… Bên cạnh xu hướng “lấn sân” Công ty bảo hiểm với NH, xu hướng tăng cường hợp tác ngày khẳng định: Vietcombank, Agribank liên kết với Công ty bảo hiểm AIA, Prudential với dịch vụ hỗ trợ tốn tự động chi trả phí bảo hiểm, dịch vụ toán từ xa qua máy ATM Mới gần Techcombank Bảo Việt tham gia vào hoạt động Sự hợp tác giúp ngân hàng tiếp cận đến nguồn vốn rỗi rãi quỹ bảo hiểm cách dễ dàng hơn, cịn ngân hàng giúp doanh nghiệp bảo hiểm cơng nghệ tốn điện tử, tránh việc phải cử nhân viên đến tận địa khách hàng thu phí doanh nghiệp bảo hiểm 3.3 Một số kiến nghị: 3.3.1 Kiến nghị Chính phủ quan Nhà nước Bộ ngành Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng xu tất yếu NHTM Việt Nam lợi ích to lớn mà đem lại khơng người tiêu dùng, với thân ngân hàng, với người sản xuất mà kinh tế xã hội Do đó, Nhà nước quan quản lý cần tạo điều kiện hỗ trợ mặt để loại hình cho vay ngày phát triển Kiến nghị 1: Nhà nước cần ổn định môi trường kinh tế vĩ mô Nhà nước cần ổn định môi trường kinh tế vĩ mô Trước hết Nhà nước cần xác định rõ thúc đẩy chiến lược phát triển kinh tế theo hướng phát triển ngành mũi nhọn, ưu tiên phát triển ngành công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng ngành dịch vụ Như góp phần đáng kể vào việc gia tăng mức cung hàng hoá, dịch vụ tiêu dùng đáp ứng mức cầu ngày tăng dân cư Ngoài ra, việc củng cố cấu SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 56 CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ ngành cách hợp lý giảm bớt tình trạng thất nghiệp, tạo công ăn việc làm cho người lao động, nâng cao chất lượng đời sống người dân Không vậy, Nhà nước cần đưa sách phát triển kinh tế nhiều thành phần định hướng, ổn định mơi trường kinh tế - trị - xã hội tạo điều kiện cho kinh tế phát triển, nâng cao thu nhập mức sống dân cư thúc đẩy cầu hàng hoá dịch vụ tiêu dùng Kiến nghị 2: Đẩy nhanh tốc độ cấp “Sổ đỏ” Hiện việc cấp giấy chứng nhận quyến sử dụng đất quyền sở hữu nhà quan quản lý Nhà nước ý giải Tuy nhiên đô thị cịn tình trạng tồn đọng việc cấp giấy tờ cho người dân Lý nhiều hậu làm cho việc quản lý đất đai nhà cửa thêm phần khó khăn nhiều khó khăn khác cho người dân Xét hoạt động cho vay mua nhà ảnh hưởng thời gian cấp giấy chứng nhận gây khó khăn khơng cho ngân hàng ngân hàng thương mại mong muốn việc cấp giấy tờ liên quan đến bất động sản diễn nhanh chóng Kiến nghị 3: Thành lập quỹ bảo hiểm cho vay trả góp mua nhà: Cho vay mua nhà thông thường vay lớn có nhiều rủi ro nên cần bảo hiểm hoạt động Hiện nay, Việt Nam nhà có giá trị thường cao vượt xa giá trị thực Và xảy tình trạng “vỡ bong bóng xà phịng” nguy hiểm cho ngân hàng nhà chung cư vật chấp cho vay Trong hoạt động cho vay tiêu dùng mua tơ ngân hàng yêu cầu người vay phải mua bảo hiểm 100% giá trị xe cho vay để hạn chế rủi ro cho ngân hàng Do hoạt động cho vay mua nhà cần bảo hiểm cho nhà trường hợp cháy, hỏng, sập… sụp đổ thị trường bất động sản Để làm điều khơng có ngành ngân hàng mà phải cần phủ quan bảo hiểm tham gia Bảo hiểm cho nhà hoàn toàn đem lại lợi nhuận cho công ty bảo hiểm nhà nước việc nên làm có ý nghĩa cho người có thu nhập thấp góp phần ổn định thị trường nhà đất Kiến nghị 4: Nhà nước cần hỗ trợ NHTM việc phổ cập thông tin hoạt động cho vay tiêu dùng Thực tế cho thấy hoạt động cho vay tiêu dùng xuất báo, đài ngân hàng có nhu cầu quảng cáo tự đề nghị với báo hay đài phát đài truyền hình Tuy nhiên, với cách làm chưa tác động nhiều đến nhận thức người dân khoản chi phí khơng phải nhỏ cho ngân hàng SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 57 CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ Nhà nước cần có biện pháp hỗ trợ NHTM yêu cầu quan phát thanh, truyền hình, báo chí làm chương trình tài liệu, viết giới thiệu, quảng bá tín dụng tiêu dùng Như vậy, vai trò tiện ích củ loại hình cho vay đơng đảo người biết đến hơn, qua khơi dậy nhu cầu họ góp phần thúc đẩy hoạt động cho vay tiêu dùng ngân hàng phát triển 3.3.2 Kiến nghị với ngân hàng Nhà nước: Kiến nghị 1: Ngân hàng Nhà nước nên đối xử công NHTMCP Thực tế cho thấy, thời gian qua NHNN có ưu định NHTM quốc doanh, cho phép ngân hàng tiếp cận nguồn vốn ngân sách Cịn NHTMCP lại khơng phép vốn tự có ngân hàng cịn nhỏ Điều khiến choVPBank NHTMCP khác phải hoạt động điều kiện cạnh tranh không cân sức thị trường nội địa Cuộc cạnh tranh trở nên khốc liệt NHTM quốc doanh cổ phần hoá Vì vậy, để tạo mơi trường cạnh tranh bình đẳng lành mạnh hơn, NHNN cần đối xử công có hỗ trợ hợp lý NHTMCP Kiến nghị 2: NHNN cần có biện pháp tích cực đến việc nâng cao trình độ cho cán ngân hàng NHNN với vai trò lãnh đạo NHTM nên đứng tổ chức thêm nhiều đợt tập huấn nghiệp vụ trao đổi kinh nghiệm ngân hàng, hoạt động phát triển gần hoạt động cho vay tín dụng Đặc biệt nhóm CBTD cho vay tiêu dùng cần phải trang bị số kĩ kiến thức thị trường nhà đất, thị trường động sản bất động sản, kĩ vấn thông tin để đánh giá khách hàng thu nhập khách hàng Cần có chế quản lý rủi ro Bài học từ tài Mỹ có lẽ học đắt giá cho ngành ngân hàng Lợi nhuận cao kèm với rủi ro cao, học ngàn năm muôn thuở Ngày nay, ngân hàng tham gia vào thị trường bất động sản, chứng khoán thị trường vàng Quả thực thị trường có khả sinh lợi cao thật khó mà bỏ qua điểm cần quan tâm Có lẽ cần có chế quản lý hay giảm thiểu rủi ro Các trường đại học kinh tế có mơn học quản lý rủi ro chưa có chuyên ngành quản lý, hạn chế rủi ro Có lẽ cần suy xét vấn đề Nếu ngành ngân hàng trường đại học tham gia huấn luyện hay đào tạo sinh viên quản lý hạn chế rủi ro tốt Các sinh viên sau trường làm việc ngân hàng nơi mà họ ngân hàng tham gia đào tạo 3.3.3 Kiến nghị với chi nhánh ngân hàng VPBank-Đà Nẵng: SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 58 CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ - Nhìn chung, hoạt động cho vay tiêu dùng góp phần mang lại lợi nhuận đáng kể cho chi nhánh, hoạt động có nhiều rủi ro, bên cạnh việc nâng cao hiệu cho vay tiêu dùng nay, chi nhánh cần quan tâm mở rộng quy mô dịch vụ chuyển tiền, chiết khấu chứng từ có giá; đồng thời đa dạng hóa hình thức huy động vốn thu nhận ngoại tệ, vàng nhằm tăng trưởng nhanh nguồn vốn huy động, đáp ứng kịp thời nhu cầu vay vốn khách hàng Những hoạt động vừa góp phần nâng cao hiệu quả, vừa hạn chế chi phí vốn điều chuyển từ Hội sở - Chi nhánh ngân hàng cần mở rộng phạm vi hoạt động nữa, tìm kiếm nguồn khách hàng hoạt động cho vay tiêu dùng - Mở rộng hình thức cho vay sản phẩm vay nhằm tạo thuận tiện dễ dàng cho khách hàng đến vay ngân hàng - Trong trình thẩm định đánh giá tài sản đảm bảo cần đánh giá giá trị tài sản cách xác hợp lý Tránh việc đánh giá thấp tài sản đảm bảo khách hàng vay dễ gây tâm lý xấu cho khách hàng hạn chế lượng khách hàng đến vay - Chi nhánh cần có kiến nghị với Hội sở như: + Nên thành lập Trung tâm bán đấu giá tài sản nhiều nơi, có uy tín theo pháp luật để hỗ trợ cho chi nhánh nhanh tài sản để thu hồi nợ + Cho phép thực việc cho vay tiêu dùng với đồng tiền vay không VNĐ mà áp dụng thêm nhiều loại đồng tiền vay khác như: USD, vàng, + Giảm lãi suất vốn điều chuyển cho chi nhánh nhằm tạo thuận lợi cho chi nhánh có điều kiện cạnh tranh lãi suất với tổ chức tín dụng khác hoạt động địa bàn - Cần mở rộng chi nhánh ngân hàng Hiện tập trung thành phố lớn Tầm hoạt động hẹp - Điểm cần khắc phục hệ thống ATM Cịn q điểm rút tiền tự động, lần rút chờ đợi Ngày nay, việc trả lương cho công nhân viên qua hệ thống ATM cần khắc phục chất lượng hệ thống ATM, tránh chờ đợi hết tiền lúc chờ đợi rút tiền Phải có liên ATM rộng rãi Có lẽ ngân hàng nước cần hợp tác với vấn đề nhiều SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 59 CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ KẾT LUẬN Cá nhân có nhu cầu vay vốn nhằm phục vụ nhu cầu sản xuất, kinh doanh phục vụ nhu cầu tiêu dùng người dân ngày lớn Vì vậy, hoạt động cho vay NHTM hoạt động cho vay tiêu dùng phát triển mạnh mẽ ngày có vị trí quan trọng Với vài suy nghĩ hạn chế thân, qua kết hợp lý luận thực tiễn nhằm góp phần nhỏ bé vào việc tìm giải pháp để mở rộng hoạt động CVTD, đảm bảo an tồn vốn lĩnh vực TD, góp phần nâng cao hiệu hoạt động kinh doanh NH, để NH thực phát huy chức “ Trung tâm tiền tệ- tín dụng tốn” kinh tế nước nhà Trong thời gian thực tập vừa qua, qua tìm hiểu thực tế chi nhánh ngân hàng VPBank – Đà Nẵng kết hợp lí luận thực tế với giúp đỡ tận tình thầy giáo hướng dẫn, cán cơng nhân viên chi nhánh NH, em hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp Do thời gian thực tập ngắn, chắn rằng, chuyên đề tránh khỏi sai sót, mong nhận góp ý chân thành quý thầy cô giáo, quý ban lãnh đạo NH toàn thể bạn Qua đây, em xin gởi lời cảm ơn chân thành đến quý Ban lãnh đạo chi nhánh ngân hàng VPBank – Đà Nẵng, anh chị phịng Tín Dụng, thầy Nguyễn Ngọc Vũ tồn thể thầy giáo khoa Tài Chính- Ngân Hàng tận tình hướng dẫn để em hoàn thành chuyên đề SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 60 CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Peter S Rose (2001), Quản trị ngân thương mại, NXB Tài Chính, Hà Nội Báo cáo tình hình tín dụng chi nhánh ngân hàng VPBank – Đà Nẵng năm 2008- 2009 Báo cáo kết kinh doanh chi nhánh ngân hàng VPBank – Đà Nẵng năm 2008- 2009 Báo cáo tình hình CVTD chi nhánh ngân hàng VPBank – Đà Nẵng năm 2008- 2009 Sổ tay tín dụng ngân hàng VPBank http://www.google.com Bài giảng “Phân tích tín dụng cho vay”- Ths Nguyễn Ngọc Anh Sổ tay nghiệp vụ tín dụng dành cho cán bộ tín dụng ngân hàng VPBank SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 61 CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 62 CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 63 CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP GVHD: PGS.TS NGUYỄN NGỌC VŨ NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN SVTH: NGUYỄN THỊ NHƯ THÙY Trang 64 ... Hiện VPBank Hà Nội thiết lập mối quan hệ hợp tác với hãng bán xe lớn Toyota, Ford Thăng Long, Mercedes Benz, Isuzu… để hãng giới thiệu khách hàng đến ngân hàng vay tiền mua xe trả góp Nhưng mối quan