Skkn cấp tỉnh rèn kỹ năng kiểm soát cảm xúc tiêu cực cho học sinh lớp chủ nhiệm Ở trường thpt

Tuy nhiên, theo số liệu được Bộ Giáo dục và đào tạo GD- ĐT đưa ra gần đây nhất, trong một năm học, toàn quốc xảy ra gần 1.600 vụ việc học sinh đánh nhau ở trong và ngoài trường học khoản

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN

- -

SÁNG KIẾN

Đề tài:

RÈN KỸ NĂNG KIỂM SOÁT CẢM XÚC TIÊU CỰC

CHO HỌC SINH LỚP CHỦ NHIỆM

Ở TRƯỜNG THPT

LĨNH VỰC: CHỦ NHIỆM

Năm thực hiện: 2024

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU III - -

SÁNG KIẾN

Đề tài:

RÈN KỸ NĂNG KIỂM SOÁT CẢM XÚC TIÊU CỰC

CHO HỌC SINH LỚP CHỦ NHIỆM

MỤC LỤC

I MỞ ĐẦU

1 Lí do chọn đề tài……… 1

2 Mục đích của sáng kiến……… 1

3 Đối tượng nghiên cứu……… 2

4 Phương pháp nghiên cứu……… 2

II NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1 Cơ sở lý luận.……… …… 3

1.1 Cảm xúc tiêu cực là gì ? ……… 3

1.2 Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh trung học phổ thông ………… 3

1.3 Vai trò của giáo viên chủ nhiệm.……… 4

2 Cơ sở thực tiễn ……… 5

2.1 Thực trạng chung……… 5

2.2 Tiến hành điều tra và khảo sát thực trạng về việc kiểm soát cảm xúc tiêu cực của học sinh lớp chủ nhiệm.……….………… 5

2.3 Nhận xét kết quả khảo sát……….……… 5

2.4 Nguyên nhân của sự thiếu kiểm soát cảm xúc tiêu cực của học sinh …… 6

2.5 Hậu quả của sự thiếu kiểm soát cảm xúc tiêu cực của học sinh……… 8

3 Những giải pháp giúp học sinh lớp chủ nhiệm kiểm soát cảm xúc tiêu cực…… 9

3.1 Tìm hiểu kỹ từng đối tượng học sinh ……… … 9

3.2 Tăng cường giáo dục đạo đức, giá trị sống và kĩ năng sống cho học sinh… 9

3.3 Đa dạng hóa giờ học hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp……… 11

3.4 Nâng cao kỹ năng làm việc với học sinh vi phạm học đường………… … 13

3.4.1 Áp dụng phương pháp kỷ luật tích cực……… 13

3.4.2 Tìm hiểu ý nghĩa hành vi của học sinh để có cách xử lý phù hợp … 16

3.5 Học tập và nâng cao kỹ năng tư vấn tâm lý học đường ……… … 18

3.5.1 Ứng dụng hiểu biết về đặc đặc điểm tâm sinh lý vị thành niên để chọn giải pháp phù hợp trong ứng xử với học sinh ……… …… 18

3.5.2 Học tập và nâng cao kỹ năng tư vấn tâm lý học đường ……… …… 20

3.6 Phối hợp với các tổ chức trong nhà trường và phụ huynh ……… 27

4 Minh họa tiết dạy môn hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10 trong lớp chủ nhiệm 27

5 Thực nghiệm sư phạm……… 34

5.1 Mục đích thực nghiệm……….… 34

5.2 Nội dung thực nghiệm……… 35

5.3 Đánh giá kết quả thực nghiệm……… 35

5.4 Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất………… 35

5.4.2 Nội dung và phương pháp khảo sát……… 35

5.4.3 Đối tượng khảo sát……… 36

5.4.4 Kết quả khảo sát……… 36

PHẦN III KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1 Đóng góp của đề tài……… 38

2 Kiến nghị……… 38

TÀI LIỆU THAM KHẢO ……… 40

PHỤ LỤC……… … 41

PHẦN I MỞ ĐẦU

1 Lý do chọn đề tài

Cuộc sống con người nói chung và học sinh nói riêng luôn phải đối mặt với nhiều loại cảm xúc, từ những cảm xúc tích cực đến những cảm xúc tiêu cực Những cảm xúc của học sinh nảy sinh và biến đổi liên tục trong quá trình tham gia học tập, quan hệ gia đình, xã hội, bạn bè Do vậy khi chúng ta không làm chủ được cảm xúc của mình sẽ tạo nên những thói quen tiêu cực như việc hay than vãn về cuộc sống, cảm thấy bất lực, bức xúc, tiêu cực không lối thoát về một vấn đề gì đó Trước thực tế đó, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 06/2019/TT-BGDĐT ngày 12/4/2019 quy định quy tắc ứng xử trong cơ sở giáo dục mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục thường xuyên với mục đích điều chỉnh cách ứng xử của các thành viên trong cơ sở giáo dục theo chuẩn mực đạo đức xã hội và thuần phong mỹ tục của dân tộc, phù hợp với đặc trưng văn hóa của địa phương và điều kiện thực tiễn của cơ sở giáo dục; ngăn ngừa, xử lý kịp thời, hiệu quả các hành vi tiêu cực, thiếu tính giáo dục trong cơ sở giáo dục và xây dựng văn hóa học đường; đảm bảo môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện và phòng, chống bạo lực học đường

Tuy nhiên, theo số liệu được Bộ Giáo dục và đào tạo (GD- ĐT) đưa ra gần đây nhất, trong một năm học, toàn quốc xảy ra gần 1.600 vụ việc học sinh đánh nhau ở trong và ngoài trường học (khoảng 5 vụ/ngày), trong đó chiếm 53% số vụ xảy ra trong học đường và các trường THPT cũng nằm trong số đó, mà nguyên nhân lại xuất phát từ những lí do rất nhỏ chỉ vì một số cá nhân học sinh không tự kiểm soát được cảm xúc của mình đã có những hành vi vi phạm, để lại những hậu quả khôn lường Đồng thời, những hiện tượng học sinh có những hành vi bột phát, tiêu cực về học tập cũng như trong cuộc sống, trong quan hệ bạn bè cũng thường xuyên xảy ra Cảm xúc tiêu cực kéo dài sẽ “nhấn chìm” những cảm xúc tích cực như vui vẻ, hạnh phúc, thỏa mãn, hứng thú, phấn khích… Nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, học sinh có thể phải đối mặt với nhiều vấn đề tâm lý như căng thẳng thần kinh, rối loạn lo âu, trầm cảm, hoang tưởng Ngoài ra, để cảm xúc tiêu cực lấn át cũng khiến cho chất lượng cuộc sống suy giảm

Xuất phát từ thực trạng trên, với vai trò là GVCN chúng tôi thấy việc nghiên cứu để giúp các em học sinh có nhận thức, thái độ và hành động đúng đắn về khả năng kiểm soát cảm xúc của bản thân để hạn chế những cảm xúc, hành vi tiêu cực, trong học đường là vô cùng quan trọng Góp phần tạo nên môi trường học đường

an toàn, lành mạnh, tiến bộ Vì vậy chúng tôi quyết định lựa chọn đề tài: “Rèn kỹ

năng kiểm soát cảm xúc tiêu cực cho học sinh lớp chủ nhiệm ở trường THPT.”

của các em Tìm hiểu những nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên và hậu quả của

nó, từ đó đưa ra một số giải pháp, khuyến nghị giúp cho các em học sinh hiểu rõ vai trò và trách nhiệm của mình trong việc giữ gìn và phát huy những giá trị tinh thần nhân văn cốt lõi nói chung cũng như cảm xúc của mỗi cá nhân nói riêng sao cho mọi người có một hướng nhìn, cách ứng xử văn hóa trong xã hội hiện nay

3 Đối tượng nghiên cứu

Học sinh Trường THPT Diễn Châu 3

4 Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, hệ thống hóa các tài liệu lý luận về vấn đề nghiên cứu

- Phương pháp điều tra: Dùng phiếu hỏi để trưng cầu ý kiến của học sinh nhận thức về kiểm soát cảm xúc Tính cần thiết và khả thi của các giải pháp nâng cao nhận thức và cải thiện ý thức kiểm soát cảm xúc

- Phương pháp phỏng vấn: Trao đổi với học sinh nhận thức về kiểm soát cảm xúc

- Quan sát, so sánh thu thập hiệu quả về tác dụng các giải pháp giúp nâng cao nhận thức về kiểm soát cảm xúc và hạn chế cảm xúc tiêu cực cho học sinh

PHẦN II NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

1 CƠ SỞ LÝ LUẬN

1.1 Cảm xúc tiêu cực là gì ?

Cảm xúc tiêu cực được định nghĩa là tập hợp của các cảm xúc kích thích cảm giác khó chịu, buồn bã, đau khổ… dẫn đến giảm lòng tự trọng và sự tự tin, và coi tình huống đang được xuất hiện tại ngay lúc đó là có hại, cho phép người đó kích hoạt các nguồn lực nhằm để đối phó với tình huống đó Cảm xúc tiêu cực cảnh báo chúng ta về một số trường hợp được coi là mối đe dọa hoặc thách thức đối với bản thân hoặc một số nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống chúng ta ngay hiện tại hoặc sẽ xảy ra ở tương lai Cách tiếp cận tốt hơn với những cảm xúc

đó là làm chủ chúng mà không phủ nhận hay chối bỏ chúng Câu hỏi đặt ra là kiểm soát những cảm xúc đó như thế nào cho tốt và hợp lý?

1.2 Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh THPT

Tuổi học sinh THPT là tuổi đầu thanh niên mà GVCN cần quan tâm hai mặt: sinh lí và tâm lý, cần phải kết hợp với quan điểm của tâm lý học xã hội và phải tính đến quy luật bên trong của sự phát triển lứa tuổi Giai đoạn này sự trưởng thành về mặt thể chất, nhân cách trí tuệ, năng lực lao động sẽ không trùng hợp với thời gian phát triển của lứa tuổi Trong giai đoạn hiện nay tuổi thanh niên thường dậy thì sớm hơn vì vậy có sự mâu thuẫn giữa nhận thức bên trong và hành vi bên ngoài Điều đó cho ta thấy rằng thanh niên là một hiện tượng tâm lý xã hội

Học sinh THPT có xu hướng khám phá sự tự lập của bản thân, tìm vị trí của mình trong hệ thống tôn ti xã hội, vì vậy các em có nhu cầu được tôn trọng, được mọi người xung quanh coi mình là người lớn và cư xử với mình như với người lớn Tuy nhiên, nhiều người lớn xung quanh như cha mẹ, thầy cô vẫn thường coi các

em là “trẻ con”, vẫn áp dụng những khuôn khổ đã đặt ra từ trước với các em, dẫn đến việc các em có cảm giác bị kiểm soát, không được tự do Trong khi đó, với nhu cầu được chấp nhận trong cộng đồng, được bạn bè khâm phục, các em thường tìm cách thích nghi và được chấp nhận trong nhóm bạn Bên cạnh đó, học sinh không muốn cha mẹ thầy cô đi sâu kiểm soát nhiều lĩnh vực trong cuộc sống của mình, và dễ xung đột với người lớn nếu bị xâm phạm những quyền này

Ở tuổi này cũng đã xuất hiện một loại tình cảm đặc biệt – tình yêu nam nữ Tình yêu của lứa tuổi này còn được gọi là “tình yêu bạn bè”, bởi vì các em thường che giấu tình cảm của mình trong tình bạn nên đôi khi cũng không phân biệt được

đó là tình bạn hay tình yêu Giáo viên cần thấy rằng đây là bắt đầu một giai đoạn bình thường và tất yếu trong sự phát triển của con người Tình yêu ở lứa tuổi thanh niên về cơ bản là tình cảm lành mạnh, trong sáng nhưng cũng là một vấn đề rất phức tạp, nó đòi hỏi sự khéo léo tế nhị của giáo viên Một mặt giáo viên phải làm cho các em có thái độ đúng đắn trong quan hệ tình cảm với bạn khác giới, phải làm

cho các em biết kiềm chế những cảm xúc của bản thân; mặt khác, phải nghiên cứu từng trường hợp cụ thể để đưa ra cách giải quyết thích hợp

1.3 Vai trò của giáo viên chủ nhiệm:

GVCN là một trong những giáo viên đang giảng dạy ở lớp có đủ các tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ nhiệm lớp trong một năm học hoặc trong tất cả các năm tiếp theo của cấp học GVCN thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật chủ chốt, là linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh vững mạnh GVCN có các vai trò sau đây:

Thay mặt hiệu trưởng quản lý một lớp học

GVCN do hiệu trưởng phân công và thay mặt hiệu trưởng để quản lý và tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh ở một lớp học

Vai trò quản lý của GVCN thể hiện trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch giáo dục, đôn đốc, kiểm tra và đánh giá kết quả học tập và tu dưỡng của học sinh trong lớp

GVCN phải trả lời các câu hỏi về chất lượng học tập và hạnh kiểm của học sinh trong lớp trước hiệu trưởng, trước Hội đồng sư phạm của nhà trường và trước phụ huynh học sinh của lớp khi tổng kết năm học

Người xây dựng tập thể học sinh thành một khối đoàn kết

GVCN là linh hồn của lớp, bằng các biện pháp tổ chức, giáo dục, bằng sự gương mẫu và quan hệ tình cảm, GVCN xây dựng khối đoàn kết trong tập thể, dìu dắt các em như con em mình trưởng thành theo từng năm tháng

Người tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh trong lớp

Vai trò tổ chức của GVCN thể hiện trong việc thành lập bộ máy tự quản của lớp, phân công trách nhiệm cho từng cá nhân, các tổ, nhóm, đồng thời tổ chức thực hiện các mặt hoạt động theo kế hoạch giáo dục được xây dựng hàng năm Các hoạt động của lớp được tổ chức đa dạng và toàn diện, GVCN quán xuyến tất cả các hoạt động một cách cụ thể, chặt chẽ

Các phong trào thi đua học tập đi vào thực chất, các cuộc sinh hoạt các đoàn thể có nội dung hấp dẫn thanh, thiếu niên, phong trào văn hóa, văn nghệ, thể thao được tiến hành thường xuyên… Chất lượng học tập và tu dưỡng đạo đức của học sinh phụ thuộc rất nhiều vào trật tự, kỷ luật, vào tinh thần đoàn kết và truyền thống của tập thể lớp cũng như các hoạt động đa dạng của lớp

Cố vấn đắc lực cho các đoàn thể của học sinh trong lớp

GVCN cần phải nắm vững điều lệ, tôn chỉ mục đích, nghi thức và nội dung hoạt động của các đoàn thể, với tinh thần trách nhiệm, với kinh nghiệm công tác của mình làm tham mưu cho chi Đoàn thanh niên của lớp lập kế hoạch công tác,

bầu ra ban lãnh đạo chi đoàn, tổ chức các nội dung hoạt động và phối hợp với ban cán sự lớp để xây dựng tập thể, đem lại hiệu quả giáo dục tốt nhất

Giữ vai trò chủ đạo trong việc phối hợp với các lực lượng giáo dục

Gia đình, nhà trường và xã hội là ba lực lượng giáo dục, trong đó nhà trường

là cơ quan giáo dục chuyên nghiệp, hoạt động có mục tiêu, nội dung, chương trình

và phương pháp giáo dục dựa trên cơ sở khoa học, do vậy GVCN phải là người chủ đạo trong điều phối các hoạt động giáo dục cùng với các lực lượng giáo dục đó một cách có hiệu quả nhất

Năng lực, uy tín chuyên môn, kinh nghiệm công tác của GVCN là điều kiện quan trọng để tập hợp lực lượng, phối hợp thành công các hoạt động giáo dục cho học sinh trong lớp

2 CƠ SỞ THỰC TIỄN

2.1 Thực trạng chung

Chúng tôi nhận thấy rằng các bạn học sinh THPT thường gặp phải các cảm xúc tiêu cực sau: Buồn bã, lo âu, sợ hãi, lo lắng, giận dữ, căm phẫn, tuyệt vọng,… Những cảm xúc đó thường được biểu hiện ra bên ngoài cụ thể qua các thái độ: hay cáu gắt với mọi người xung quanh, hay bị mất kiểm soát cảm xúc nóng giận nên vô

lễ với thầy cô, cha mẹ và hay xích mích với bạn bè, ngại giao tiếp với mọi người xung quanh, thậm chí còn có nhiều bạn có ý định tự tử khi gặp phải những vấn đề tiêu cực trong các mối quan hệ trong cuộc sống, kết quả học tập không được như ý Đặc biệt, phổ biến và đáng quan tâm hơn cả là tình trạng học sinh thường vì những mâu thuẫn với bạn bè, không kiểm soát được cảm xúc mà dẫn đến bạo lực học đường đánh nhau gây thương tích thân thể và để lại di chứng tâm lý cho nhiều bạn

Có kỹ năng kiểm soát cảm xúc tiêu cực

10A6 60 % 70 % 40 %

10D3 63% 75 % 42 %

Hầu hết các em học sinh đều dễ có cảm xúc tiêu cực và cho rằng cần phải có

kỹ năng kiểm soát cảm xúc khi cần thiết Tuy nhiên kỹ năng kiểm soát cảm xúc trước mỗi sự việc thì nhiều em không có Hơn nữa, trong thực tế các bạn không mấy phản ứng trước những hành vi lệch chuẩn về đạo đức học đường, nơi công cộng cũng như ngoài xã hội

2.4 Nguyên nhân của sự thiếu kiểm soát cảm xúc tiêu cực của học sinh:

Có rất nhiều nguyên nhân khiến nhiều học sinh không kiểm soát được bản thân trước mỗi sự việc Sau đây là một số nguyên nhân chính:

2.4.1 Về phía chủ quan học sinh

Do áp lực trong học tập như: điểm số, thành tích và sự cầu toàn của bản thân

Do tâm sinh lý lứa tuổi học sinh THPT đặc biệt học sinh lớp 10, ở tuổi này đang có sự thay đổi, phát triển nên thường có nhiều cảm xúc phức tạp về tâm sinh

lí và khả năng làm chủ những cảm xúc đó còn hạn chế

Do tính ích kỷ, thiếu kiên nhẫn, hiếu thắng, tự kiêu tự mãn của một số em học sinh, nhiều khi các bạn cứ cho rằng mình là nhất nên dẫn tới hiện tượng bộc lộ cảm xúc, hành động thái quá

Do các em đang sống ở thời đại công nghệ 4.0 sử dụng mạng xã hội chưa đúng cách đôi khi đó lại là nơi gây ra không ít những mâu thuẫn cá nhân tạo ra cảm xúc tiêu cực Một số học sinh bị ảnh hưởng từ các trang mạng xa hội với nội dung chưa lành mạnh cũng tạo ra cảm xúc tiêu cực

Do không được giáo dục từ nhỏ về ý thức kiềm chế hành vi nên những lúc nóng vội, thiếu kiên nhẫn các bạn có thể có hành động lỗ mãng gây tổn hại đến người khác cả về thể chất lẫn tinh thần

Do lối sống tự do, buông thả của một số bạn học sinh Nhiều bạn cho rằng

có nói vài lời thiếu văn hóa, xúc phạm người khác, hay “thượng cẳng chân, hạ cẳng tay” tí chút thì “có sao đâu” Chính điều đó vô tình đã khiến các bạn coi thường danh dự, hình ảnh của bản thân trước mọi người

Do tính kỷ luật chưa cao, nhận thức về các chuẩn mực đạo đức ở một số bạn còn hạn chế

2.4.2 Về phía nhà trường

Những năm gần đây, tình trạng xuống cấp về đạo đức của học sinh đang là vấn đề nhức nhối của xã hội Hiện tượng thờ ơ vô cảm, tình trạng bạo lực học đường diễn ra khá phổ biến Những hành vi vi phạm đạo đức, lối sống thiếu lành mạnh, thiếu văn hóa của không ít các bạn học sinh đã tạo nên một bức tranh xã hội không mấy tốt đẹp, thiếu văn minh Một phần cũng là do các nhà trường chưa quan tâm nhiều đến giáo dục kỹ năng sống cho học sinh

Việc giáo dục và xử lí học sinh ở một số trường học, còn cứng nhắc, thiếu tính nhân văn hoặc chưa kiên quyết Hầu như chỉ giải quyết hậu quả mà chưa giải quyết được nguyên nhân

2.4.3 Về phía gia đình

Hiện nay, trong nhịp sống của xã hội hiện đại, nhiều gia đình thiếu sự quan tâm đến con cái Cha mẹ chỉ mải mê kiếm tiền, hoặc cha mẹ bất hòa, thiếu hạnh phúc (bố mẹ ly hôn, mất bố hoặc mẹ)… cũng ảnh hưởng đến tâm tính của con trẻ

Hoặc có gia đình lại đặt quá nhiều kỳ vọng vào con cái, muốn con phải toàn diện về mọi mặt, áp đặt, rập khuôn khi giáo dục con cái Đó cũng là vấn đề tạo áp lực cho con

- Thường thấy nhất là hễ con không chăm học, điểm kém, sút hạng, làm đổ

vỡ, hư hỏng đồ đạc, không vâng lời dạy bảo thì cha mẹ quát mắng cho hả cơn giận bằng những từ ngữ nặng nề hay khi cha mẹ làm việc nặng nhọc, mệt mỏi hoặc bực tức điều gì đó thì lại cứ tuôn ra những lời nói cộc cằn, thô thiển

- Cha mẹ không ý thức được đó là hành vi thiếu kiểm soát trong đối xử với con cái Rồi khi các con văng tục, chửi thề, đánh bạn, chọc phá người khác thì cha

mẹ cho là “hỗn”, là “vô lễ”, mà không thấy trách nhiệm của mình trong việc khuyên răn giáo dục và làm gương cho con cái

Trong cách cư xử của phụ huynh, khi có chuyện không hài lòng thì xưng

hô “mày”, “tao” nặng lời thóa mạ, chỉ trích nhau, thậm chí đánh nhau trước mặt con cái Những cách cư xử đó gieo vào trong lòng con những ấn tượng xấu, và con cái cũng sẽ có cách cư xử tương tự khi các em đến trường hoặc trong cộng đồng

2.4.4 Về phía xã hội

Hàng ngày các em phải chứng kiến rất nhiều những hình ảnh không đẹp mắt của xã hội, như đánh nhau, chửi nhau, trộm cắp tài sản, vi phạm luật an toàn giao thông … Tất cả những hình ảnh trên thực tế và trên mạng xã hội đều ảnh hưởng rất lớn đến cảm xúc của học sinh

2.5 Hậu quả của sự thiếu kiểm soát cảm xúc tiêu cực của học sinh

2.5.1 Ảnh hưởng đến chính bản thân học sinh và người trong cuộc

Không kiểm soát được cảm xúc bản thân có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần Khi học sinh tức giận, thất vọng, sợ hãi và “những cảm xúc tiêu cực” khác diễn ra thường xuyên, kéo dài, không được giải tỏa, nó có thể khiến các em phải đối diện với nhiều vấn đề về thể chất, sức khỏe, công việc và cuộc sống như:

cơ thể mệt mỏi, khó tập trung, nặng hơn có thể dẫn đến những bệnh lý tâm thần như trầm cảm, thần kinh và có thể tìm đến cái chết, hoặc gây án, phạm tội

Cư xử thiếu văn hóa tạo cho học sinh thói quen xấu, làm mất đi nét đẹp nhân bản, làm hạ thấp phẩm giá của mỗi cá nhân, gây ấn tượng xấu trong mắt mọi người

Hình thành thói ích kỷ và bạo lực làm cho học sinh trở thành người thiếu

kỷ luật, thiếu đạo đức, vô cảm trước cuộc đời

Tạo nên cách hành xử không tốt với người khác, làm mất đi mối quan hệ tốt đẹp, hồn nhiên của tuổi học trò cũng như mối quan hệ tốt đẹp giữa người với người

Cảm xúc tiêu cực có khả năng hủy hoại nhanh chóng mối quan hệ mà các

em dày công xây dựng, làm xấu đi hình ảnh của bản thân

Vậy khi con người mất kiểm soát rơi vào những trạng thái giận dữ, ganh ghét, đố kỵ, thù hận, kiêu ngạo, ích kỷ, tham vọng, … thì người ta rất dễ mất bình tĩnh và có những hành động sai trái, “lệch chuẩn” cho dù họ có hiểu biết đầy đủ pháp luật thì cũng không thể tránh khỏi những hành động nguy hiểm nêu trên

2.5.2 Ảnh hưởng đến gia đình

Trong lúc giao tiếp ngoài xã hội được hầu hết mọi người coi trọng và luôn

chú ý giữ gìn từng cử chỉ, lời nói, thì quan hệ trong gia đình nhiều khi lại chưa quan tâm đúng mức, dẫn đến biết bao hậu quả đau buồn, không khí và cuộc sống gia đình bị xáo trộn, căng thẳng, lo lắng

2.5.3 Ảnh hưởng đến nhà trường

Hành vi bạo lực không chỉ tác động xấu đến nạn nhân mà còn khiến không

khí trường học trở nên nặng nề, căng thẳng với nỗi sợ hãi, bất an luôn bao trùm,

ảnh hưởng xấu tới việc giữ gìn kỷ cương, nền nếp trong nhà trường và giáo dục

đạo đức cho học sinh

Ngoài ra, những hành vi bạo lực học đường của học sinh sẽ trở thành nỗi bất an của phụ huynh khi gửi con em mình đến trường, làm mất đi ý nghĩa của môi trường giáo dục lạnh mạnh, trong sáng

2.5.4 Ảnh hưởng đến xã hội

Mất đi những giá trị nhân văn trong giáo dục như tình yêu thương, sự đồng cảm, sẻ chia, tính kiên trì, nhẫn nại, tôn trọng, bình đẳng…Tạo cho con người có cái cớ để hành xử tệ hại với nhau, không còn có tính cộng đồng

Cách ứng xử giữa người với người ở nơi công cộng không còn nét đẹp văn hóa và không được tôn trọng

Làm rối loạn an ninh trật tự nơi công cộng, gây ảnh hưởng không nhỏ tới việc xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh

Tạo ấn tượng xấu trong mắt bạn bè quốc tế, những du khách nước ngoài khi đến Việt Nam

3 NHỮNG GIẢI PHÁP GIÚP HỌC SINH KIỂM SOÁT CẢM XÚC TIÊU CỰC 3.1 Tìm hiểu kỹ từng đối tượng học sinh

Mỗi giáo viên chủ nhiệm lớp, muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, muốn

đề ra các biện pháp giáo dục học sinh phù hợp, đạt hiệu quả thì trước hết giáo viên phải hiểu học sinh, phải nắm được đầy đủ các thông tin cần thiết về từng học sinh

Do vậy, ngay từ ngày đầu nhận lớp, chúng tôi thực hiện ngay công tác điều tra

thông qua phiếu “Sơ yếu lý lịch học sinh”(Phụ lục 2) GVCN phát cho mỗi em một

tờ sơ yếu lý lịch và yêu cầu các em điền đầy đủ thông tin trong phiếu, có xác nhận của phụ huynh học sinh

Qua phiếu điều tra này, chúng tôi nắm được đầy đủ các thông tin cần thiết về từng học sinh để ghi vào sổ chủ nhiệm Và quan trọng hơn cả là chúng tôi đã hiểu một phần về học sinh của mình, điều đó rất có lợi cho chúng tôi trong công tác giảng dạy và tư vấn giáo dục học sinh

3.2 Tăng cường giáo dục đạo đức, giá trị sống và kỹ năng sống cho học sinh

GVCN nên coi trọng việc rèn luyện đạo đức của học sinh trước khi truyền

thụ kiến thức Dạy các em biết lễ phép với người lớn, kính trên nhường dưới, tôn trọng thầy cô giáo, hòa đồng, giúp đỡ bạn bè, thực hiện tốt nội quy của trường và của lớp đề ra

Học sinh lớp chủ nhiệm (10A6-THPT Diễn Châu 3) cõng bạn bị gãy chân đến lớp

Trang bị kỹ năng sống cho học sinh như kỹ năng giao tiếp, sáng tạo, hòa

nhập, ứng phó với các tình huống trong cuộc sống, kiến thức giới tính, kỹ năng chống lại sự cám dỗ của tệ nạn xã hội, chống xâm phạm tình dục, kỹ năng ứng phó với tai nạn đuối nước; Kỹ năng ứng phó với các tình huống bạo lực học đường…Rèn luyện kỹ năng sống có ý nghĩa rất lớn đối với học sinh lứa tuổi có những chuyển biến phức tạp về tâm sinh lý

Trao đổi về sức khỏe sinh sản vị thành niên tại trường THPT Diễn Châu 3

Trong các giờ hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp tổ chức cho các em xem những video hoặc gặp gỡ tấm gương người thật việc thật trong cuộc sống để các

em hiểu hơn về giá trị của cuộc sống, quý trọng những gì mình đang có, nuôi dưỡng sự biết ơn và sự bao dung, lòng thương cảm

Buổi nói chuyện truyền thống cách mạng tại trường THPT Diễn Châu 3

Ngoài ra, GVCN luôn động viên và khích lệ cùng các em tham gia các hoạt động ngoại khóa do nhà trường và đoàn trường tổ chức, sát cánh với các em trong các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao nhân ngày 20/11, 26/3…Các

em được trải nghiệm, được vui chơi, được hợp tác và chia sẻ từ đó sẽ hiểu, yêu thương nhau, xây dựng một tập thể lớp đoàn kết, hạnh phúc

Học sinh lớp chủ nhiệm (10A6 - THPT Diễn Châu 3) tham gia văn nghệ 26/3

3.3 Đa dạng hóa giờ học hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp

Qua các tiết học Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp hay các hoạt động cùng với lớp GVCN có thể lắng nghe, cảm thông, hiểu được tính cách, tâm tư, tình cảm của các em và thấy được điều tốt đẹp trong chính mỗi học sinh và yêu mến các em hơn Sự tiến bộ của các em hằng ngày qua cách cư xử, lời nói và thái độ trong giờ học sẽ tạo động lực cho mỗi giáo viên mỗi khi đến lớp Từ đó GVCN có thể dễ dàng phát hiện, nắm bắt và định hướng sửa chữa những suy nghĩ cảm xúc tiêu cực, giải quyết vấn đề theo hướng tích cực Ngược lại học sinh được tham gia các buổi sinh hoạt sinh động, hiểu được giá trị sống tốt đẹp sẽ là kim chỉ nam cho những hành động đúng đắn Các em được trang bị đầy đủ kỹ năng sống sẽ biết bảo

vệ bản thân, có khả năng hòa nhập với cuộc sống trong mọi hoàn cảnh…không còn

bị stress, biết cách quản lý cảm xúc, giải quyết các vấn đề tránh xảy ra bạo lực học đường Khi đó cả thầy và trò sẽ muốn đến lớp mỗi ngày, đó là hạnh phúc

Một số cách thức thực hiện:

Tổ chức hoạt động ngoại khóa với chủ đề: Kiểm soát cảm xúc tiêu cực cho học sinh lớp chủ nhiệm thông qua các cuộc thi tìm hiểu, trò chơi Đặc biệt có mời ban cố vấn là các thầy cô có kinh nghiệm giảng dạy kĩ năng sống cho học sinh trong trường Mục tiêu nhằm nâng cao nhận thức về vấn đề này, thông qua đó rèn

kỹ năng sống cho học sinh

Học sinh trường THPT diễn Châu 3 chia sẻ về cách kiểm soát cảm xúc tiêu cực

Tổ chức thi đóng kịch/video về các tình huống học sinh có cảm xúc tiêu cực từ đó tuyên truyền đến các em học sinh những kiến thức, kỹ năng cần thiết để kiểm soát cảm xúc tiêu cực Các video dự thi của học sinh sau khi được lựa chọn

sẽ được đăng tải trên trang mạng xã hội của nhà trường để lan rộng thông điệp tới nhiều học sinh, và cả phụ huynh

Nội dung kịch/video có thể về các khía cạnh sau:

 Xây dựng tình bạn đẹp - Nói không với bạo lực và các hành vi lệch chuẩn

trong học đường

 Nói không với bạo lực học đường và các hành vi vi phạm pháp luật

 Nói không với hành vi tự ngược đãi bản thân và các hành vi lệch chuẩn

trong học đường

…

Thi viết về “Những câu chuyện về cảm xúc tiêu cực và cách vượt qua của

bản thân em”, có thể lồng ghép triển khai và đọc trong giờ hoạt động trải nghiệm

sáng tạo theo chủ đề

Học sinh đóng kịch trong buổi hoạt động trải nghiệm với chủ đề: Nói không với

bạo lực học đường

Cuộc thi thiết kế video về “Nói không với bạo lực học đường và an toàn giao

thông” được đăng tải trên trang Facebook nhà trường

3.4 Nâng cao kỹ năng làm việc với học sinh vi phạm nội quy học đường

3.4.1 Áp dụng phương pháp kỷ luật tích cực

Là biện pháp giáo dục học sinh không sử dụng những hình thức bạo lực, trừng phạt mà sử dụng những hình thức kỷ luật tích cực, phù hợp để giúp học sinh giảm thiểu những hành vi không phù hợp, củng cố các hành vi tích cực và phát triển nhân cách một cách tốt đẹp, bền vững

a Các nguyên tắc của kỷ luật tích cực:

Nguyên tắc 1: Vì lợi ích tốt nhất của học sinh

Nguyên tắc 2: Không làm tổn thương đến thể xác và tinh thần của học sinh Nguyên tắc 3: Khích lệ và tôn trọng lẫn nhau

Nguyên tắc 4: Phù hợp với đặc điểm sự phát triển của lứa tuổi học sinh

b Quy trình thực hiện kỷ luật tích cực với học sinh vi phạm nội quy học đường

Có nhiều cách thức khác nhau để thực hiện kỷ luật tích cực với học sinh vi phạm nội quy học đường, dưới đây là một trong những quy trình thường hay được

áp dụng trong thực hành kỷ luật tích cực mà GVCN có thể áp dụng trong môi trường học đường:

Bước 1: Xác định mục tiêu dài hạn

GVCN mong muốn từng học sinh trong lớp của mình đạt được mục tiêu gì Đặc biệt với học sinh vi phạm nội quy học đường, bạn mong muốn học sinh đó sẽ

có thái độ, hành vi như thế nào?

Bước 2: Thiết lập sự ấm áp và cấu trúc

Khác với kỷ luật theo kiểu trừng phạt, thực hiện kỷ luật tích cực trước tiên cần tạo ra cho học sinh cảm giác được yêu thương, được tôn trọng và được thấu hiểu để phá bỏ rào cản ngăn cách giữa học sinh và GVCN

Sau đó, GVCN cần thiết lập hệ thống quy tắc/chuẩn mực rõ ràng, nhất quán thông qua việc thông tin, hướng dẫn và hỗ trợ học sinh trong việc chia sẻ và tìm ra giải pháp tối ưu

Bước 3: Tìm hiểu cách học sinh nghĩ và cảm nhận

Ẩn sau hành vi/ lời nói vi phạm nội quy học đường của học sinh đều có những lý do nhất định Vì vậy, việc thấu hiểu hành vi của học sinh từ góc độ của học sinh là điều vô cùng quan trọng và cần thiết Trên cơ sở đó GVCN mới có thể thiết lập được sự ấm áp và cấu trúc mà học sinh cần để tạo dựng cho học sinh sự hiểu biết, đáp ứng tốt hơn yêu cầu của môi trường học đường

Bước 4: Giải quyết vấn đề bằng kỷ luật tích cực

Thông thường, học sinh vi phạm nội quy học đường vì các em chưa có đủ sự

hiểu biết và muốn có sự lựa chọn riêng cho mình Vì vậy, với tư cách là GVCN – người gần gũi nhất với học sinh, hãy chắc chắn rằng bạn thật sự suy nghĩ về cảm nhận của học sinh, về cách thiết lập sự ấm áp và cấu trúc cũng như phản ứng của bạn có thể ảnh hưởng như thế nào đến hành vi của học sinh trong lớp mà bạn là GVCN

c Các nhóm biện pháp giáo dục kỷ luật tích cực được áp dụng trong lớp

GVCN thay đổi cách cư xử trong lớp:

 Dựa trên cơ sở động viên, khuyến khích, nêu gương, tìm hiểu, nhằm khuyến khích học sinh có thái độ cư xử hành động đúng

 Hình thức: Phiếu khen, ghi lời nhận xét tốt về bạn, hộp thư vui, công nhận

và khuyến khích đặc điểm tốt…

 Ngoài công việc giáo viên khen ngợi học sinh, cần phải lưu ý khuyến khích những đối tượng khác cùng hợp tác: Cha mẹ học sinh, học sinh…

Để thay đổi cách cư xử GVCN cần:

 Xây dựng quy tắc rõ ràng, nhất quán

 Khuyến khích, động viên tích cực

 Làm gương trong cách cư xử:

Nếu giáo viên tỏ ra giận dữ, không khoan dung, học sinh chắc cũng sẽ biểu

lộ tức giận và ương bướng; Nếu GVCN cư xử với mọi người xung quanh một cách nhẹ nhàng, có lòng khoan dung, sự nhẫn nại thì học sinh cũng theo cách cư xử đó

 Đưa ra những hình thức phạt phù hợp, ví dụ:

- Vệ sinh trường lớp: có thể áp dụng với những học sinh xả rác bừa bãi,

viết bậy hoặc vấy bẩn lên tường lớp học, làm hư hại cơ sở vật chất của trường Hoạt động này cho học sinh biết là phải tự khắc phục hậu quả do hành vi vô ý thức của mình

- Trồng cây xanh, chăm sóc bồn hoa, cây tạo bóng mát trong khuôn viên của trường Hoạt động này giúp học sinh thêm yêu và gắn bó, biết giữ gìn và bảo

vệ ngôi trường và lớp học của mình

- Giúp đỡ những học sinh khác trong học tập: Những học sinh vi phạm

nội quy nhưng có thành tích học tập tốt giáo viên có thể yêu cầu học sinh đó giúp đỡ bạn yếu hơn trong học tập Sự tiến bộ của bạn là thước đo cho việc sửa sai của học sinh

- Đọc sách: GVCN đưa ra hình thức kỷ luật học sinh đến thư viện của trường

tìm đọc một cuốn sách mà GVCN giới thiệu (cần lựa chọn những cuốn sách tiêu biểu, có dung lượng vừa phải, hoặc GV sẽ lựa chọn chủ đề có nội dung giáo dục

tương ứng với điều HS vi phạm) Trong thời gian một tuần học sinh phải đọc và chia sẻ những điều mà mình đã đọc và học được ở cuốn sách đó qua video (gửi cho GVCN) hoặc trực tiếp tại lớp vào 15 phút sinh hoạt đầu giờ

Lưu ý:

+ Áp dụng hình thức xử phạt một cách công bằng minh bạch

+ Không phạt học sinh vì những lỗi khách quan

+ Không phạt học sinh vì những quy định chưa được thỏa thuận trước

d Tình huống minh họa:

Tình huống 1: GVCN cũng là giáo viên dạy môn Tiếng Anh, yêu cầu học sinh

cuối giờ ở lại để làm bài tập về nhà mà các em chưa làm Khi cả lớp đang tập trung làm bài thì có một học sinh đứng bật dậy và đập quyển sách xuống bàn với

một thái độ rất bực bội

Câu hỏi suy ngẫm: Với tư cách là GVCN, thầy/cô nên làm gì?

Với tình huống này, có thể xảy ra những cách xử lý như sau:

 Phê bình học sinh ngay trước lớp và yêu cầu học sinh ra khỏi lớp

 Yêu cầu học sinh viết lại nội quy lớp học và cam kết nếu tái phạm sẽ mời

phụ huynh đến trường làm việc

 Nói với học sinh rằng thầy/cô có thể thấy có điều gì đó khiến cho học sinh

bực bội và có hành động như vậy Đồng thời cũng để học sinh thấy rằng thầy/cô sẽ lắng nghe và cố gắng giúp đỡ học sinh nếu em ấy sẵn sàng chia sẻ với thầy/cô Một khi học sinh đã cảm thấy bình tâm, nhẹ nhõm hơn, hãy giải thích với học sinh rằng việc tôn trọng nội quy học đường ngay cả khi mình buồn bực là rất quan trọng

Cách xử lý thứ ba sẽ là phù hợp nhất vì:

Thầy/cô thể hiện được sự quan tâm học sinh thay vì sử dụng sự trừng phạt Thầy/cô thể hiện được mong muốn được lắng nghe và hỗ trợ học sinh Sau khi lắng nghe chia sẻ từ phía học sinh, thầy/cô cũng cho học sinh thấy

được rằng với tư cách là người học, học sinh vẫn cần phải tuân thủ các quy định, nội quy học đường, ngay cả khi mình không thấy thoải mái

Tình huống 2: Một học sinh loay hoay làm việc riêng trong giờ học, giáo

viên gọi em trả lời câu hỏi Em giật mình đứng dậy và không trả lời được

Cách xử lý tích cực:

1 Cô nhắc lại câu hỏi nhé!

2 Em nào giúp bạn mình trả lời câu hỏi này?

3 Em nhắc lại đi?

4 Em trả lời được rồi!

5 Em nhớ tập trung vào bài học nhé!

Không nên có cách xử lý tiêu cực như sau:

1 Học thì dở, nói chuyện thì hay! Đứng im đó!

2 Ai trả lời?

3 Nhắc lại đi?

4 Đưa tay ra (đánh vào tay học sinh)

5 Ngồi xuống! Lần sau còn vi phạm nữa thì quét lớp một tuần nghe chưa?

3.4.2 Tìm hiểu ý nghĩa hành vi của học sinh để có cách xử lý phù hợp

3.4.2.1 Phân loại hành vi của học sinh

Phần lớn các chuyên gia về giáo dục đều đồng thuận rằng hành vi tiêu cực nói chung, hành vi vi phạm nội quy nói riêng của học sinh THPT đều có thể quy về một trong bốn mục đích chính sau đây:

a Thu hút sự chú ý

Phía sau hành vi thu hút sự chú ý thường là suy nghĩ sai lệch của học sinh

khi cho rằng: “ Mình chỉ cảm thấy quan trọng khi nhận được sự quan tâm, chú ý

của cha mẹ, thầy cô.” Vì vậy, nếu không thu hút được sự chú ý thông qua việc đạt

được thành tích cao trong học tập hay trong hoạt động nào đó thì học sinh có thể

làm bằng cách tiêu cực khác, ví dụ: gây mất tập trung trong giờ học, đi muộn, trêu

chọc bạn… Thông thường trong những trường hợp này người lớn nói chung,

GVCN nói riêng thường có thể là mắng, phạt hoặc nịnh để học sinh không làm như vậy Tuy nhiên nếu mục đích của học sinh là thu hút sự chú ý thì những gì GVCN làm đang chính là cái mà học sinh tìm kiếm

b Thể hiện quyền lực

Với sự phát triển của cảm giác mình là người lớn, học sinh THPT sẽ có thể

có xu hướng khám phá xem mình “ mạnh” đến mức độ nào Vì vậy, đằng sau hành

vi vi phạm nội quy học đường như bắt nạt, gây hấn thường có thể sẽ là suy nghĩ sai

lệch của học sinh rằng “ Mình chỉ cảm thấy quan trọng nếu là người điều khiển và

có những gì mình muốn” Với suy nghĩ này, một số học sinh có thể có hành vi

thách thức quyền lực của thầy cô ở trường học

c Trả đũa

Nhiều học sinh vi phạm nội quy học đường đơn giản vì các em cho rằng mình

bị đối xử không công bằng, mình không được yêu quý, nên mình cần phải đáp trả lại những sự bất công đó Vì vậy các em có thể đáp trả bằng lời nói, bằng hành động, song cũng có trường hợp bằng sự im lặng hay các cử chỉ mang tính thù địch

Ẩn sau những hành động này có thể hiểu là sự chán nản, muộn phiền của học sinh

d Thể hiện sự không thích hợp

Đôi khi học sinh vi phạm nội quy học đường vì các em thấy rằng “mình

không thể đáp ứng được mong đợi của thầy/cô Mình sẽ bỏ cuộc và hy vọng thầy/cô sẽ để mình yên” Vì vậy, có thể nói hành vi thể hiện sự không thích hợp

chính là hành vi rút lui, né tránh thất bại vì cảm thấy nhiệm vụ quá sức so với

mong đợi của thầy/cô Ví dụ, học sinh phản ứng bằng cách “em rất dốt môn này,

em không thể làm bài được đâu” Như vậy, ẩn sau những hành động thể hiện sự

không thích hợp cũng là sự chán nản, bất lực của học sinh đối với nhiệm vụ/ tình huống mà học sinh phải đối mặt

3.4.2.2 Một số giải pháp cho các loại hành vi của học sinh

a Với loại hành vi nhằm thu hút sự chú ý, GVCN nên:

Giảm thiểu hoặc không chú ý đến hành vi của học sinh khi có thể Chủ

động chú ý đến học sinh vào những lúc phù hợp và dễ chịu hơn

Nhìn nghiêm nghị nhưng không nói gì

Hướng học sinh vào hành vi có ích hơn

Thiết lập nội quy lớp học với học sinh

b Với loại hành vi nhằm thể hiện quyền lực, GVCN nên:

Bình tĩnh, không tham gia vào cuộc đôi co, xung đột với học sinh

Sử dụng các bước khuyến khích học sinh hợp tác (hiểu cảm xúc của học

sinh, thể hiện mình hiểu cảm xúc đó, chia sẻ cảm xúc của mình về tình huống đó, cùng nhau trao đổi để phòng tránh vấn đề tương tự trong tương lai)

Giúp học sinh thấy có thể sử dụng sức mạnh, quyền lực theo cách khác

tích cực hơn

Quyết định xem mình sẽ làm gì chứ không phải bắt học sinh làm gì

Thiết lập nội quy với học sinh

c Với loại hành vi nhằm trả đũa, GVCN nên:

Kiên nhẫn, không rơi vào vòng luẩn quẩn “ ăn miếng trả miếng” với học

d Với loại hành vi thể hiện sự không thích hợp, GVCN nên:

Không phê phán, chê bai học sinh

Dành thời gian rèn luyện, phụ đạo cho học sinh

Chia nhỏ nhiệm vụ, bắt đầu từ việc dễ để học sinh có thể đạt được thành

công ban đầu

Sử dụng sự khích lệ, tập trung vào điểm mạnh của học sinh

3.5 Học tập và nâng cao kỹ năng tư vấn tâm lý học đường

3.5.1 Ứng dụng hiểu biết về đặc đặc điểm tâm sinh lý vị thành niên để chọn giải pháp phù hợp trong ứng xử với học sinh

Những hiểu biết về đặc điểm tâm-sinh lý của vị thành niên sẽ giúp GVCN có cách cư xử phù hợp với học sinh để tạo ra sự tin tưởng và sự vui vẻ cho học sinh

để tránh những cảm xúc tiêu cực trong học đường

a Tôn trọng học sinh

Giải pháp quan trọng nhất đó là coi các em như người lớn Coi các em như người lớn không phải để bỏ mặc các em tự xoay xở phát triển Cha mẹ, thầy cô vẫn đồng hành, định hướng cho các em phát triển, trưởng thành theo hướng tích cực vì các em chưa thể đứng độc lập Tuy nhiên, việc coi các em như người lớn một mặt giúp các em cảm thấy được tôn trọng, từ đó khích lệ các em nỗ lực trong suy nghĩ hành vi để cư xử chín chắn hơn, mặt khác giúp các em rèn tính tự lập Hơn nữa, cha mẹ, thầy cô sẽ tránh được những xung đột với nhu cầu tìm kiếm sự độc lập từ các em, gửi tới cho các em thông điệp cha mẹ, thầy cô tôn trọng lắng nghe các em

Có như vậy, các em mới dần mở lòng và xóa khoảng cách Từ đó các em sẽ hợp

tác hơn với cha mẹ, thầy cô

Giáo viên chủ nhiệm và học sinh lớp chủ nhiệm

b Quan sát học sinh

Nếu một học sinh trông có vẻ mệt mỏi như một điều gì đó không tốt đang xảy

ra, GVCN dành thời gian để dừng lại và hỏi “Hôm nay em khỏe không”, “ Có vấn

đề gì mà trông em có vẻ mệt?”, “chia sẻ với cô qua tin nhắn nhé!” Điều đó làm

cho học sinh biết rằng GVCN chú ý, quan tâm, và sẵn sàng dành thời gian để nói chuyện Một số sẽ không muốn nói, nhưng số khác thì lại rất mong muốn Đó là tín hiệu để bắt đầu mối quan hệ

c Thực sự dành thời gian để nói chuyện với học sinh

Thực sự dành thời gian để nói chuyện với học sinh và nhận biết mỗi một em

là một cá nhân riêng biệt, GVCN sẽ tìm thấy rất nhiều cá tính khác nhau trong một lớp học và điểm mạnh của từng em Đồng thời bằng cách tìm hiểu những tính cách này, GVCN sẽ có hiểu biết tốt hơn về cách học sinh tương tác với nhau Sự hiểu biết đó sẽ giúp bạn trong việc xoa dịu những tình huống có thể xảy ra và dễ dàng đương đầu với những vấn đề phát sinh ngoài ý muốn

d Quan tâm đến những gì đang xảy ra trong cuộc sống của học sinh

Khi thấy một trong những học sinh của mình buồn, hãy tìm hiểu cặn kẽ những

gì đang xảy ra với chúng Đưa ra một chủ đề có liên quan và cố gắng hỏi để hiểu được trọng tâm của vấn đề Cho chúng thấy sự cảm thông và giúp chúng biết được rằng GVCN luôn lắng nghe khi các em cần Có thể sẽ có những học sinh quấy rối, thách thức, và không tin GVCN Đó là những học sinh sống trong hoàn cảnh mà không có niềm tin nơi gia đình hoặc bị gia đình coi thường và ngược đãi Khi gặp một học sinh có thái độ gây hấn, chọc phá, hoặc cố làm cho bạn khốn đốn, đó là lúc mà GVCN cần phải kiên định trong cách thể hiện sự quan tâm của mình

Ví dụ:

GVCN hỏi học sinh đó mỗi ngày:“Ngày hôm nay của em thế nào?”

Học sinh: “Cô quan tâm làm gì?”

Giáo viên:“Ngày hôm nay của em thế nào?”

Học sinh: “Được rồi, em đoán…”

Dù phản ứng như thế nào đi chăng nữa, cứ tiếp tục hỏi Hãy thực hiện điều đó như những gì bạn muốn làm cho một người bạn thân, cho dù thế nào đi chăng nữa

Hãy để học sinh biết, “Cho dù em nói hay làm gì, tôi vẫn quan tâm đến em”

e Khen ngợi, trao thưởng cho những nỗ lực của học sinh

Phần thưởng không chỉ là vật chất mà bao gồm cả các yếu tố tinh thần vì vậy ngoài những phần thưởng nhỏ, thì sự khen ngợi, động viên những nỗ lực mỗi em thể hiện sẽ có ý nghĩa rất lớn trong việc động viên các em làm tốt việc học của mình cũng như những việc khác của tập thể lớp như giúp đỡ các bạn khác gặp khó khăn trong học tập, trong cuộc sống, yêu thương những người khó khăn hơn mình… xây dựng tập thể lớp chan hòa yêu thương

Khen ngợi học sinh lớp chủ nhiệm tích cực tham gia hoạt động văn nghệ, thể

thao trong đợt thi đua 26/3

3.5.2 Học tập và nâng cao kỹ năng tư vấn tâm lý học đường

Nắm rõ các quy tắc và quy trình khi tư vấn tâm lý học đường là rất quan trọng đối với GVCN, nếu không sẽ không có tác dụng hoặc phản tác dụng của việc tư vấn Để có thể tư vấn tâm lý cho học sinh GVCN cần luôn luôn học tập để nâng cao năng lực tư vấn: nghiên cứu tài liệu hoặc tham gia tập huấn chuyên môn về công tác tư vấn tâm lí học đường để có kỹ năng làm công tác hỗ trợ cho các trường hợp học sinh gặp vấn đề về tâm lí, gặp các cảm xúc tiêu cực cần được sự định hướng, tư vấn, giúp đỡ của thầy cô

Tập huấn tư vấn tâm lý học đường tại trường THPT Diễn Châu 3

3.5.2.1 Các nguyên tắc đạo đức trong tư vấn tâm lý

Dù không thực hiện tham vấn tâm lý như cán bộ làm công tác tham vấn tâm

lý chuyên nghiệp thì mục đích cuối cùng trong công tác tư vấn tâm lý của GVCN vẫn là trợ giúp cho học sinh để các em có thể tự đương đầu, tự giải quyết vấn đề của mình Trong quá trình tư vấn tâm lý có những tình huống có thể gây nguy hiểm cho cả học sinh và cả GVCN Vì vậy để bảo vệ cho cả học sinh và GVCN,

GVCN cần tuân thủ các nguyên tắc sau đây (tham khảo từ: Tham vấn học đường,

tác giả Trần Minh Đức Tổ chức Plan International Việt Nam tài trợ, NXB Hồng Đức; Các nguyên tắc tư vấn học đường của Room To Read):

a Giữ bí mật:

Thông tin của học sinh chia sẻ phải được GVCN giữ bí mật dựa trên các chuẩn mực đạo đức học đường Việc giữ bí mật cho học sinh thể hiện sự tôn trọng tính riêng tư, sự bảo vệ và ủng hộ học sinh Sự bảo mật khuyến khích học sinh tin tưởng vào mối quan hệ tư vấn, do đó sẽ chia sẻ nhiều hơn về vấn đề của mình Tuy nhiên, giữ bí mật cũng có những ngoại lệ:

 Học sinh cho phép GVCN nói ra những vấn đề của các em

 Học sinh có ý định tự hủy hoại bản thân hoặc người khác

 Học sinh vi phạm các vấn đề liên quan đến quy định của trường học, pháp luật

Đây là nguyên tắc cực kỳ quan trọng và cần được tuân thủ nghiêm ngặt Việc không tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc này có thể dẫn đến nguy hiểm cho học sinh, đôi khi cho cả GVCN