Đề tài phân tích tình hình kinh tế vĩ mô của nước nga

Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, nền kinh tế vĩ mô của Nga đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, từ những biến động không ngừng trong chính sách quốc tế cho đến các vấn đề nội b

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

Môn học: KINH TẾ VĨ MÔ Lớp: MES303_241_1_D11

ĐỀ TÀI: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH KINH TẾ VĨ MÔ CỦA

NƯỚC NGA Nhóm thực hiện: NHÓM 3 Giảng viên hướng dẫn: Ts Ngô Ngọc Quang

TP HỒ CHÍ MINH, THÁNG 12 NĂM 2024

LỜI GI I THI U Ớ Ệ

Nước Nga, một quốc gia có diện tích rộng lớn và tài nguyên thiên nhiên phong phú, là một trong những nền kinh tế lớn nhất và quan trọng trên thế giới Với sự tham gia mạnh mẽ vào thị trường năng lượng toàn cầu, đặc biệt là dầu mỏ và khí đốt thì nền kinh tế Nga có ảnh hưởng sâu rộng không chỉ trong khu vực mà còn trên toàn cầu Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, nền kinh tế vĩ mô của Nga đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, từ những biến động không ngừng trong chính sách quốc tế cho đến các vấn đề nội bộ của đất nước

Nga đã trải qua những thay đổi đáng kể kể từ khi Liên bang Xô viết sụp

đổ, dịch chuyển từ một nền kinh tế kế hoạch tập trung sang kinh tế thị trường Cải cách kinh tế vào những năm 1990 đã tư nhân hoá hầu hết các ngành công nghiệp, với ngoại lệ đáng chú ý trong lĩnh vực năng lượng, vận tải, ngân hàng và liên quan đến quốc phòng Bài tiểu luận này nhằm phân tích toàn diện các yếu tố vĩ mô ảnh hưởng đến nền kinh tế Nga Đặc biệt, bài viết sẽ tập trung vào những chỉ số quan trọng như tăng trưởng GDP, tỷ lệ lạm phát, tỷ lệ thất nghiệp, tỷ giá hối đoái, và các chỉ

số liên quan đến chính sách tài khóa, tiền tệ của Chính phủ Nga Trong bối cảnh hiện nay, cuộc chiến tranh tại Ukraine và các lệnh trừng phạt kinh tế từ phương Tây đã gây ra những tác động mạnh mẽ, ảnh hưởng sâu sắc đến nền kinh tế của Nga Việc phân tích những yếu tố này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các khó khăn mà Nga phải đối mặt, đồng thời cũng làm rõ cách thức mà chính phủ Nga phản ứng và điều chỉnh các chính sách để duy trì sự ổn định trong nền kinh tế Bên cạnh đó, sự phụ thuộc của Nga vào ngành công nghiệp năng lượng và sự biến động của giá dầu cũng là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tình hình kinh tế vĩ mô của quốc gia này Từ những phân tích trên, bài tiểu luận sẽ đưa ra các nhận định về triển vọng phát triển của nền kinh tế Nga trong tương lai, cùng với những khuyến nghị chính sách có thể giúp đất nước này vượt qua khó khăn và hướng tới một nền kinh tế ổn định và bền vững

Cuối cùng dù cố gắng đến mấy bài tiểu luận chắc vẫn chưa tránh khỏi hết mọi sai sót Kính mong quý thầy cô cùng các bạn sinh viên và các độc giả tiếp tục góp ý và phê bình để bài tiểu luận này được hoàn thiện hơn

iii

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ NƯỚC NGA

1.1 Tổng quan kinh tế Nga trong hai giai đoạn 2020 - 2021 và từ

2022 đến nay

1.1.1 Giai đoạn 2020-2021:

1.1.1.1 Tác động của đại dịch COVID-19

Tăng trưởng GDP: Trong năm 2020, nền kinh tế Nga chịu ảnh hưởng

mạnh mẽ từ đại dịch COVID-19, với GDP giảm khoảng 3% so với năm trước đó Đây là lần giảm đầu tiên kể từ khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 Đại dịch đã gây gián đoạn các hoạt động sản xuất, dịch vụ, và tiêu dùng trong nước

Tỷ lệ thất nghiệp và lạm phát: Tỷ lệ thất nghiệp tăng nhẹ, tuy nhiên,

không ở mức cao so với nhiều quốc gia khác Lạm phát trong năm 2020

là 3,4%, thấp hơn mức mục tiêu của Ngân hàng Trung ương Nga (4%) Chính phủ Nga đã triển khai các biện pháp hỗ trợ như chi trả tiền trợ cấp thất nghiệp và hỗ trợ các doanh nghiệp bị ảnh hưởng

Sự phục hồi trong năm 2021: Vào năm 2021, nền kinh tế Nga bắt đầu

phục hồi khi các biện pháp chống dịch hiệu quả hơn và các hạn chế dần được nới lỏng GDP của Nga tăng trưởng khoảng 4,7%, nhờ vào sự phục hồi của ngành dầu khí, tiêu dùng trong nước, và xuất khẩu Tuy nhiên, lạm phát vẫn ở mức cao hơn kỳ vọng, khoảng 8,4% trong năm 2021, chủ yếu do chi phí năng lượng và thực phẩm tăng

1.1.1.2 Chính sách kinh tế và tài chính:

Chính sách tài khóa và tiền tệ: Ngân hàng Trung ương Nga đã duy trì

chính sách tiền tệ thắt chặt, nâng lãi suất để kiểm soát lạm phát Chính

phủ cũng đã triển khai các gói hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp và người dân, với mục tiêu thúc đẩy tiêu dùng và giảm thiểu tác động của đại dịch

Giá dầu và ngân sách: Giá dầu có ảnh hưởng lớn đến kinh tế Nga, do

dầu khí chiếm tỷ trọng lớn trong thu ngân sách quốc gia Tuy nhiên, Nga

đã thực hiện các biện pháp đa dạng hóa nền kinh tế, tăng cường đầu tư vào các ngành công nghiệp không phải dầu khí, và phát triển các ngành công nghệ, nông nghiệp, và sản xuất

1.1.2 Giai đoạn 2022 đến nay

1.1.2.1 Tác động của xung đột Ukraine (Chiến tranh Nga-Ukraine)

Kinh tế Nga chịu tác động nặng nề từ các biện pháp trừng phạt quốc tế: Sau khi Nga bắt đầu xâm lược Ukraine vào tháng 2 năm 2022, các

quốc gia phương Tây và đồng minh áp dụng một loạt các biện pháp trừng phạt, bao gồm cấm xuất khẩu công nghệ cao, đóng băng tài sản của các ngân hàng và cá nhân Nga, và cấm nhập khẩu năng lượng của Nga Những biện pháp này đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế Nga, đặc biệt là trong các lĩnh vực ngân hàng, công nghệ và năng lượng

v

Hình 1.1 Chiến sự căng thẳng giữa Nga và Ukraina

Giảm thiểu tác động từ trừng phạt: Nga đã có những biện pháp đối

phó, bao gồm việc chuyển hướng thương mại sang các quốc gia không tham gia trừng phạt, đặc biệt là Trung Quốc, Ấn Độ và các nước láng giềng Họ cũng khôi phục và phát triển các chuỗi cung ứng thay thế trong nước và tăng cường sản xuất trong nước

Kinh tế Nga suy giảm trong năm 2022: GDP của Nga giảm khoảng

2,1% trong năm 2022, nhưng mức giảm này thấp hơn nhiều so với dự báo ban đầu, nhờ vào các biện pháp đối phó hiệu quả và sự chuyển hướng của thương mại Lạm phát đã tăng vọt, đạt khoảng 14% trong năm 2022, chủ yếu do tác động của các biện pháp trừng phạt và giá hàng hóa tăng

1.1.2.2 Biến động trong ngành năng lượng

Giá dầu và khí đốt: Nga vẫn duy trì vị thế là một trong những nhà cung

cấp dầu và khí đốt lớn nhất thế giới Tuy nhiên, do các biện pháp trừng phạt và quyết định của EU và các quốc gia phương Tây trong việc giảm dần phụ thuộc vào năng lượng của Nga, các công ty năng lượng của Nga

đã phải tìm kiếm các thị trường mới, trong đó Trung Quốc và Ấn Độ trở thành các đối tác lớn

Giảm xuất khẩu khí đốt sang châu Âu: Châu Âu là thị trường lớn nhất

của Nga trong nhiều năm qua, nhưng do chiến tranh và trừng phạt, Nga

đã giảm mạnh xuất khẩu khí đốt sang châu Âu Thay vào đó, Nga đã tìm cách xuất khẩu sang các thị trường khác, như Trung Quốc, thông qua các tuyến đường mới

1.1.2.3 Kinh tế nội địa và nỗ lực đa dạng hóa:

Chính sách kinh tế nội bộ: Chính phủ Nga đã đẩy mạnh các biện pháp

hỗ trợ nền kinh tế trong nước, bao gồm các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, phát triển công nghiệp quốc phòng, và khuyến khích đầu tư vào các ngành công nghệ cao, nông nghiệp và công nghiệp chế biến

Cạnh tranh với các lệnh trừng phạt: Chính phủ Nga đã nỗ lực duy trì

ổn định kinh tế trong bối cảnh trừng phạt và khủng hoảng kinh tế toàn cầu Việc chuyển hướng sang các thị trường mới đã giúp nền kinh tế Nga duy trì sự ổn định ở mức nhất định, mặc dù khó khăn vẫn còn

1.1.2.4 Dự báo và triển vọng:

Nền kinh tế Nga vẫn chịu nhiều thử thách trong giai đoạn hiện tại,

với các biện pháp trừng phạt và tình trạng giảm xuất khẩu dầu khí ảnh hưởng đáng kể đến tăng trưởng Tuy nhiên, Nga đang nỗ lực thích ứng

và tìm kiếm các đối tác mới trong thương mại và đầu tư

Khả năng phục hồi trong dài hạn: Nếu Nga tiếp tục phát triển các

ngành công nghiệp nội địa và duy trì được các quan hệ thương mại với các quốc gia không tham gia trừng phạt, có thể nền kinh tế Nga sẽ dần hồi phục trong vài năm tới

vii

CHƯƠNG 2 GDP VÀ MỨC TĂNG TRƯỞNG GDP 2.1 Giai đoạn trước năm 2020

Đối với tăng trưởng GDP, Nga đã có mức tăng trưởng GDP khá ổn định

trong một số năm sau khi nền kinh tế phục hồi từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào ngành dầu mỏ và khí đốt làm nền kinh tế dễ bị ảnh hưởng bởi biến động giá dầu Nền kinh tế Nga trong năm 2019 có mức tăng trưởng khá khiêm tốn, khoảng 1.3% Mặc dù thấp hơn so với các nền kinh tế đang phát triển khác, nhưng mức tăng trưởng này là kết quả của các chính sách kinh tế ổn định từ chính phủ và sự phục hồi dần dần sau cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu 2008-2009 và cuộc khủng hoảng năm 2014

Hình 2.1 Biểu đồ GDP Nga giai đoạn 2016 – 2020

Lạm phát và tỷ giá đồng rúp, năm 2019 tỷ lệ lạm phát của Nga đạt

khoảng 3%, đạt mục tiêu mà Ngân hàng Trung ương Nga đề ra Lạm phát thấp là kết quả của các chính sách tiền tệ thận trọng và sự ổn định trong giá trị đồng rúp.Đồng rúp Nga duy trì sự ổn định tương đối so với USD và các đồng tiền lớn khác vào năm 2019, nhờ vào việc duy trì dự trữ ngoại tệ mạnh và các biện pháp kiểm soát từ chính phủ

Đối với ngành năng lượng, Nga là một trong những nhà xuất khẩu năng

lượng lớn nhất thế giới, đặc biệt là dầu mỏ và khí đốt Ngành năng lượng đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với nền kinh tế của Nga, chiếm một phần lớn trong tổng thu nhập quốc gia Trong năm 2019, giá dầu tương đối ổn định và nhu cầu khí đốt từ các quốc gia châu Âu giúp duy trì thu nhập xuất khẩu ổn định

Đối với thương mại quốc tế, Nga tiếp tục duy trì các mối quan hệ

thương mại mạnh mẽ, đặc biệt là với các quốc gia châu Âu, Trung Quốc

và các đối tác trong khu vực Á-Âu Các mặt hàng xuất khẩu chính của Nga vẫn chủ yếu là năng lượng (dầu, khí đốt), kim loại, và nông sản Mặc dù Nga có sự tự cung tự cấp mạnh mẽ trong nhiều ngành, nhưng vẫn phụ thuộc vào một số sản phẩm công nghệ cao và hàng tiêu dùng, chủ yếu nhập khẩu từ các quốc gia phương Tây

Về các chính sách kinh tế, Chính phủ Nga đã thực hiện các biện pháp

để củng cố nền kinh tế, bao gồm việc thực hiện các chương trình đầu tư

cơ sở hạ tầng và cải cách các hệ thống ngân hàng Chính sách tiền tệ của Ngân hàng Trung ương Nga cũng được điều chỉnh để duy trì sự ổn định của nền kinh tế trong bối cảnh giá dầu biến động.Tuy nhiên, nền kinh tế Nga vẫn chịu tác động từ các lệnh trừng phạt của phương Tây, đặc biệt

là sau sự kiện sáp nhập Crimea vào năm 2014 Các biện pháp trừng phạt này đã làm giảm khả năng tiếp cận các công nghệ và nguồn vốn quốc tế, nhưng Nga cũng đã nỗ lực tìm kiếm các đối tác mới, nhất là với Trung

ix

Quốc và các quốc gia trong khu vực Á-Âu.

Về thách thức, Nền kinh tế Nga vẫn rất phụ thuộc vào ngành năng

lượng, khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương trước biến động giá dầu và các yếu tố bên ngoài

Chất lượng nguồn nhân lực và đầu tư, Nga cũng phải đối mặt với vấn

đề tăng trưởng chậm trong các lĩnh vực không phải dầu mỏ, đặc biệt là các ngành công nghiệp chế biến, công nghệ và dịch vụ

2.2 Giai đoạn 2020 - 2022

2.2.1 Tăng trưởng GDP

Suy giảm kinh tế mạnh mẽ: Nền kinh tế Nga đã gặp suy thoái mạnh vào

năm 2020 GDP giảm khoảng 3% vào năm 2020, một mức giảm đáng kể

so với mức tăng trưởng khiêm tốn trước đại dịch Các biện pháp phong tỏa và hạn chế đi lại đã làm gián đoạn các hoạt động kinh tế, dẫn đến sự sụt giảm trong các ngành dịch vụ, bán lẻ, du lịch và vận tải Đại dịch COVID-19 đã tác động tiêu cực đến nền kinh tế toàn cầu, và Nga không phải là ngoại lệ Tuy nhiên, trong giai đoạn này, Chính phủ Nga đã thực hiện các biện pháp kích thích kinh tế, nhưng GDP vẫn bị suy giảm mạnh vào năm 2020 và phục hồi chậm sau đó Các ngành công nghiệp như chế tạo, xây dựng và bán lẻ chịu tác động nặng nề từ sự đình trệ kinh tế do đại dịch Tiêu dùng trong nước cũng giảm mạnh vì sự lo ngại về sức khỏe và tình hình kinh tế không ổn định

Tăng trưởng GDP năm 2021: Nền kinh tế Nga bắt đầu phục hồi vào

năm 2021, với dự báo tăng trưởng khoảng 4.3% nhờ vào sự phục hồi của các ngành năng lượng, sản xuất và xuất khẩu Tuy nhiên, nền kinh tế vẫn phải đối mặt với những bất ổn do biến thể COVID-19 và các yếu tố bên ngoài như giá năng lượng và các biện pháp trừng phạt quốc tế

Tăng trưởng GDP năm 2022: GDP của Nga trong năm 2022 giảm

mạnh, do các yếu tố như trừng phạt kinh tế, gián đoạn chuỗi cung ứng và tác động của cuộc chiến tại Ukraine

Hình 2.2 Biểu đồ GDP nước Nga giai đoạn 2020 – 2022

2.2.2 Sự sụt giảm giá dầu

Sự giảm giá dầu toàn cầu: Vào tháng 3 năm 2020, giá dầu thế giới đã

giảm mạnh do sự suy giảm nhu cầu toàn cầu và cuộc chiến giá dầu giữa OPEC và các nước sản xuất dầu lớn, bao gồm Nga Là quốc gia xuất khẩu dầu lớn, Nga chịu ảnh hưởng nghiêm trọng khi giá dầu giảm, làm giảm nguồn thu ngân sách từ xuất khẩu năng lượng

Ảnh hưởng ngân sách và thâm hụt: Sự sụt giảm giá dầu làm giảm thu

nhập từ dầu mỏ, vốn chiếm một phần lớn trong ngân sách của Nga Điều này dẫn đến việc chính phủ phải điều chỉnh ngân sách và tăng cường các biện pháp can thiệp để giảm thiểu tác động tiêu cực

2.2.3 Các biện pháp ứng phó của chính phủ

Gói cứu trợ kinh tế: Chính phủ Nga đã thực hiện một số biện pháp để

xi

hỗ trợ nền kinh tế và người dân, bao gồm các gói kích thích kinh tế trị giá hàng trăm tỷ rúp, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, và trợ cấp cho người lao động bị ảnh hưởng bởi đại dịch Các khoản trợ cấp trực tiếp cho người dân và hỗ trợ các ngành bị ảnh hưởng nặng nề như du lịch và vận tải cũng được triển khai

Chính sách tiền tệ: Ngân hàng Trung ương Nga đã giảm lãi suất để kích

thích tiêu dùng và đầu tư, đồng thời thực hiện các biện pháp để duy trì sự

ổn định của đồng rúp

2.2.4 Tỷ lệ thất nghiệp và thị trường lao động

Thất nghiệp tăng: Mặc dù Nga đã thực hiện nhiều biện pháp hỗ trợ, tỷ

lệ thất nghiệp vẫn có xu hướng tăng trong năm 2020 do các doanh nghiệp phải cắt giảm lao động hoặc tạm ngừng hoạt động Tuy nhiên, tỷ

lệ thất nghiệp không tăng mạnh như các quốc gia khác nhờ vào các biện pháp hỗ trợ của chính phủ

Biến động thị trường lao động: Một số lao động chuyển sang các công

việc tạm thời hoặc làm việc trong các ngành thiết yếu, trong khi các ngành khác phải đối mặt với sự thiếu hụt lao động do các hạn chế đi lại

và phong tỏa

2.2.5 Sự phục hồi và tình hình kinh tế vào năm 2021-2022

Khôi phục dần dần: Sau khi các biện pháp phong tỏa được nới lỏng và

vắc-xin COVID-19 được triển khai rộng rãi, nền kinh tế Nga bắt đầu phục hồi dần vào cuối năm 2020 và 2021 Tuy nhiên, quá trình phục hồi diễn ra chậm và không đồng đều giữa các ngành

Tác động của các biện pháp trừng phạt: Mặc dù Nga đã bắt đầu phục

hồi, các biện pháp trừng phạt kinh tế từ phương Tây vẫn tiếp tục tác động đến nền kinh tế, đặc biệt là trong các lĩnh vực tài chính và công

2.2.6 Tình hình năm 2022

Cuộc chiến tại Ukraine: Cuối tháng 2 năm 2022, Nga bắt đầu xung đột

quân sự với Ukraine, gây ra một đợt trừng phạt mạnh mẽ từ phương Tây, khiến nền kinh tế Nga lại rơi vào một cuộc khủng hoảng mới Các biện pháp trừng phạt tài chính và các hạn chế thương mại đã khiến nền kinh

tế Nga chịu thêm thiệt hại, đặc biệt là trong các lĩnh vực ngân hàng, công nghệ và xuất khẩu

2.3 Giai đoạn sau năm 2022

2.3.1 Tăng trưởng GDP

Sự suy giảm GDP: Nền kinh tế Nga đã có sự suy giảm mạnh vào năm

2022 GDP giảm 2.1% vào năm 2022, sau khi sụt giảm mạnh do các biện pháp trừng phạt và những tác động của cuộc chiến Tuy nhiên, tốc

độ suy giảm thấp hơn so với những dự báo ban đầu, nhờ vào sự phục hồi trong các ngành năng lượng và việc tái cấu trúc nền kinh tế Nga đối mặt với một cuộc khủng hoảng kinh tế lớn sau khi xung đột quân sự với Ukraine bùng phát và các lệnh trừng phạt quốc tế từ Mỹ, EU và các quốc gia khác Những lệnh trừng phạt này làm giảm khả năng tiếp cận công nghệ và nguồn vốn từ nước ngoài, ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp và sự phát triển kinh tế Mặc dù có sự phục hồi nhẹ trong các ngành như năng lượng, nông nghiệp và sản xuất, nền kinh tế Nga vẫn phải đối mặt với những thách thức lớn vào năm 2023 GDP năm 2023

có thể sẽ phục hồi một chút, tăng từ 0% đến 2%, nhưng không thể quay lại mức tăng trưởng mạnh mẽ như trước đây Những khó khăn đến từ các biện pháp trừng phạt kéo dài và việc thiếu hụt công nghệ, đầu tư quốc tế

2.3.2 Tác động của chiến tranh Ukraine

xiii