2.7.1 Quy định chung 2.7.1.1 Để ngăn ngừa nguy hiểm, người sử dụng lao động phải có kế hoạch và thực hiện các biện pháp ĐBAT chống rơi, ngã; biện pháp sơ cứu, cấp cứu trong các trường
TỔNG QUAN VỀ LÀM VIỆC TRÊN CAO
Khái niệm
Làm việc trên cao được định nghĩa là hoạt động ở độ cao từ 2m trở lên, tính từ mặt đất đến điểm tiếp xúc thấp nhất của người thực hiện công việc.
Làm việc trên cao là một hoạt động phổ biến trong ngành xây dựng và các lĩnh vực sửa chữa, lắp đặt trong nhiều ngành công nghiệp khác Phạm vi công việc này rất đa dạng và thường xuyên diễn ra cả trong các lĩnh vực công nghiệp và phi công nghiệp.
Trong bối cảnh phát triển sản xuất và xây dựng cơ sở hạ tầng để thúc đẩy nền kinh tế, tai nạn lao động do ngã cao đã trở thành một trong những nguyên nhân gây tai nạn phổ biến nhất trong lĩnh vực xây dựng tại Việt Nam và trên toàn cầu trong những năm gần đây.
Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, tai nạn ngã cao là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tai nạn lao động, chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số vụ việc Dưới đây là bảng thống kê cụ thể về tình hình này.
Năm 2022 Ngã cao chiếm 18,92% tổng số vụ
Ngã cao chiếm 17,8% tổng số người chết
Năm 2023 Ngã cao chiếm 26,61% tổng số vụ
Ngã cao chiếm 25,22% tổng số người chết
Bảng 1 Thống kê số vụ tai nạn khi làm việc trên cao
Quy định kỹ thuật quốc gia về làm việc trên cao
- Theo QCVN 18:2021/BXD (Mục 2.7 Làm việc trên cao).
2.7.1.1 Để ngăn ngừa nguy hiểm, người sử dụng lao động phải có kế hoạch và thực hiện các biện pháp ĐBAT chống rơi, ngã; biện pháp sơ cứu, cấp cứu trong các trường hợp sau: a) Làm việc trên cao: Tại nơi làm việc bên trong, ngoài hoặc trên công trình hoặc những nơi làm việc khác ở công trường mà vị trí đứng làm việc (tính từ đáy bàn chân người đứng) có độ cao từ 2,0 m trở lên so với bề mặt bên dưới như mặt đất, mặt sàn, mặt kết cấu, đáy hố và các bề mặt khác; b) Làm việc trên các mái nhà, mái dốc (mái có độ dốc lớn hơn 10 độ).
2.7.1.2 Tại các nơi làm việc nêu tại 2.7.1.1: Ở các khoảng trống (ví dụ: mép mái, quanh các lỗ mở), phải có lan can an toàn và tấm chặn chân Trong trường hợp không thể lắp đặt lan can và tấm chặn chân, người lao động phải sử dụng dây an toàn.
2.7.1.3 Tại các nơi làm việc nêu tại 2.7.1.1: Phải lắp đặt giàn giáo, thang leo, đường dốc hoặc các phương tiện an toàn phù hợp khác để người lao động có thể ra vào an toàn.
2.7.1.4 Trong trường hợp không thể lắp đặt được lan can an toàn, người lao động khi làm việc trên cao (kể cả ở độ cao dưới 2,0 m nhưng vẫn có nguy cơ tai nạn nếu không có biện pháp bảo vệ) phải được bảo vệ đầy đủ bằng lưới an toàn, tấm (sàn) đỡ an toàn hoặc phải có sàn công tác hoặc phải sử dụng dây an toàn cùng với dây cứu sinh được treo (buộc) chắc chắn.
Các quy định chi tiết về giàn giáo, thang leo và các biện pháp đảm bảo an toàn cho người lao động được nêu rõ tại mục 2.2 và các phần liên quan trong quy chuẩn này, bao gồm công việc thi công lắp dựng kết cấu, ván khuôn và đổ bê tông tại các mục 2.10 và 2.11.
2.7.1.5 Người lao động làm việc trên cao, trên mái phải được đào tạo, được trang bị đầy đủ các phương tiện bảo vệ, chống rơi, ngã theo quy định tại 2.19 và QCVN 23:2014/BLĐTBXH Người sử dụng lao động phải cung cấp đầy đủ các phương tiện bảo vệ và thực hiện các biện pháp ĐBAT theo các quy định tại 2.7.2, 2.7.3 và phải kiểm tra, theo dõi sức khỏe của người lao động (thể chất và tinh thần) trước khi bắt đầu và trong khi làm việc.
2.7.2 Làm việc trên mái nhà
2.7.2.1 Tất cả công việc trên mái phải được lập kế hoạch trước khi thực hiện và được kiểm tra, giám sát chặt chẽ.
2.7.2.2 Ván mái (crawling boards) để phục vụ cho việc di chuyển, đi lại của người lao động phải được buộc, neo giữ chắc chắn vào kết cấu của mái.
2.7.2.3 Thanh kê, neo, kẹp mái (roofing brackets) để đặt các tấm ván phục vụ cho việc di chuyển, đi lại của người lao động phải có cùng độ dốc với độ dốc của mái và đảm bảo được đỡ, neo giữ chắc chắn vào kết cấu của mái.
2.7.2.4 Lan can an toàn ở mép (rìa) mái phải có tối thiểu một thanh ngang nằm giữa
Để bảo vệ người lao động khỏi nguy cơ bị rơi ra khỏi lan can khi làm việc ở tư thế cúi hoặc quỳ, cần thực hiện các biện pháp an toàn thích hợp Trong trường hợp không có biện pháp an toàn khác, việc sử dụng dây an toàn là một giải pháp hiệu quả.
2.7.2.5 Tại các khu vực không có người làm việc hoặc gần mép (rìa) của mái có kích thước lớn, cho phép sử dụng các thanh (ống giáo) với các thanh chống xiên (vào rào chắn) để làm rào chắn đơn giản Các rào chắn này phải lắp đặt cách mép (rìa) mái tối thiểu là 2,0 m.
2.7.2.6 Các tấm, ván sử dụng để đậy, che các lỗ mở trên mái phải được làm chắc chắn và lắp đúng vị trí lỗ mở.
2.7.2.7 Đối với các mái dốc, phải bố trí các ván mái phù hợp và (hoặc) thang leo lắp trên mặt mái (roof ladders) để tránh trượt ngã Các ván mái, thang leo phải được neo giữ chắc chắn vào kết cấu của mái.
2.7.2.8 Khi thực hiện các công việc trên mái, phải luôn kiểm tra rào chắn, lan can an toàn, tấm chặn chân để đảm bảo chúng trong tình trạng chắc chắn.
2.7.2.9 Khi người lao động phải làm việc trên mặt mái được lợp bằng các loại vật liệu dễ vỡ (ví dụ: kính, ngói, vật liệu giòn khác), phải bố trí đường đi lại trên mặt mái (như sử dụng thang hoặc các tấm ván bắc qua các điểm đỡ chắc chắn) để phục vụ cho công việc lợp mái và đi lại an toàn.
2.7.2.10 Phải có tối thiểu hai tấm ván mái để người lao động không phải đứng trực tiếp trên mái làm bằng vật liệu dễ vỡ khi bắt buộc phải di chuyển ván mái (hoặc thang leo) hoặc vì bất kỳ lý do nào khác.
2.7.2.11 Đối với các khu vực sẽ lắp tấm lợp mái bằng vật liệu dễ vỡ, căn cứ vào điều kiện và tình trạng bên dưới mái, phải có các biện pháp ĐBAT phù hợp như lắp lưới thép đỡ (hoặc sàn đỡ an toàn) bên dưới trước khi bắt đầu lợp mái.
2.7.2.12 Xà gồ hoặc các cấu kiện đỡ trung gian cho tấm lợp mái bằng vật liệu dễ vỡ phải được thiết kế và lắp đặt để hạn chế tối đa nguy cơ tấm lợp mái bị rơi xuống.
Điều kiện người lao động làm việc trên cao
Điều kiện làm việc trên cao là yêu cầu bắt buộc nhằm đảm bảo an toàn cho người lao động khi thực hiện công việc ở độ cao Việc tuân thủ các điều kiện này rất quan trọng để ngăn ngừa tai nạn lao động, bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người lao động.
Hình 2 Trang thiết bị khi làm việc trên cao
- Những người đủ các tiêu chuẩn sau đây mới có thể làm việc trên cao:
Người lao động làm việc trên cao cần sử dụng đầy đủ thiết bị bảo hộ như dây an toàn toàn thân với 2 móc, áo phản quang, nón an toàn, giày an toàn và các phương tiện bảo vệ cá nhân phù hợp với công việc để đảm bảo an toàn lao động.
+ Ống quần phải được bó lại tránh vướng, móc vào vật gây trượt ngã.
+ Người lao động có độ tuổi từ đủ 18 tuổi trở lên.
+ Có đầy đủ giấy chứng nhận đảm bảo sức khỏe làm việc và được kiểm tra sức khoẻ y tế ít nhất 6 tháng/lần.
Đã hoàn thành khóa đào tạo an toàn lao động và được cơ quan xác nhận đạt yêu cầu kiểm tra.
Phụ nữ mang thai, người có tiền sử bệnh tim mạch, huyết áp cao hoặc thấp, cũng như những người có thị lực hoặc thính lực kém, không nên làm việc trên cao nhằm đảm bảo an toàn cho tính mạng của họ.
Công nhân và kỹ sư làm việc trên cao cần được trang bị đầy đủ các phương tiện bảo hộ lao động, bao gồm dây đai an toàn, giày bảo hộ, mũ bảo hộ và dây thang an toàn Đồng thời, họ cũng phải nắm rõ hướng dẫn sử dụng các thiết bị này để đảm bảo an toàn trong quá trình làm việc.
+ Tuyệt đối chấp hành kỷ luật và nội quy an toàn khi làm việc trên cao.
Hình 3 Điều kiện khi làm việc trên cao
Một số ngành đặc trưng về làm việc trên cao
- Đây là ngành nghề thường xuyên liên quan đến công việc trên cao.
Các công nhân xây dựng thường xuyên làm việc trên giàn giáo, mái nhà, hoặc các vị trí cao khác để xây dựng, sửa chữa các công trình
Đảm bảo an toàn lao động trong ngành xây dựng là yếu tố thiết yếu để nâng cao chất lượng và hiệu quả của ngành này.
Hình 4 Làm việc trên cao trong xây dựng
Ngành điện là một trong những lĩnh vực có nguy cơ cao, đặc biệt khi thực hiện công việc trên cao Những rủi ro tiềm ẩn trong ngành này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như rơi từ độ cao, hỏa hoạn và điện giật.
Hình 5 Làm việc trên cao trong điện lực
Lau chùi kính phía bên ngoài ở các tòa nhà cao tầng
Lau chùi kính bên ngoài các tòa nhà cao tầng là một công việc nguy hiểm và đòi hỏi kỹ năng cao Người lao động trong lĩnh vực này thường xuyên phải đối mặt với nhiều rủi ro nghiêm trọng, có thể dẫn đến chấn thương nặng hoặc thậm chí tử vong.
Hình 6 Vệ sinh kính bên ngoài các tòa nhà cao tầng
Công việc bảo trì các công trình như tòa nhà, cầu, đường dây điện và tháp truyền hình yêu cầu người lao động thực hiện nhiệm vụ trên cao để kiểm tra, sửa chữa và bảo dưỡng thiết bị.
Hình 7 Bảo trì tòa nhà
Các trang thiết bị, đồ bảo hộ khi làm việc ở môi trường trên cao
- Làm việc trên cao tiềm ẩn rất nhiều nguy hiểm Chính vì vậy, khi làm việc trên cao cần sử dụng các thiết bị bảo hộ như:
Dây đai bảo hộ lao động là thiết bị thiết yếu cho người làm việc trên cao, giúp phòng tránh rủi ro ngã từ độ cao Ngoài ra, dây đai an toàn còn mang lại sự an tâm cho người lao động trong quá trình làm việc.
Từ đó, việc triển khai công việc sẽ được nhanh chóng, hiệu quả hơn.
Hình 8 Dây đai bảo hộ lao động
Lưới bảo hộ lao động là thiết bị thiết yếu trong các công trình xây dựng trên cao, đảm bảo an toàn cho công nhân và kỹ sư khi làm việc Việc sử dụng lưới bảo hộ giúp giảm thiểu rủi ro và bảo vệ tính mạng cho những người lao động trong môi trường làm việc nguy hiểm.
Hình 9 Lưới bảo hộ lao động
Giày bảo hộ lao động là thiết bị thiết yếu cho người lao động tại các công trường xây dựng, giúp bảo vệ chân khỏi các vật nhọn và đảm bảo bước đi vững chắc, đặc biệt quan trọng khi làm việc trên cao.
Mũ bảo hộ là thiết bị bắt buộc trong công trường, tương tự như giày bảo hộ Khi làm việc trên cao, người lao động có nguy cơ va chạm với các vật cản, do đó việc đội mũ bảo hộ lao động giúp giảm thiểu nguy cơ chấn thương đầu.
Hình 11 Mũ bảo hộ lao động
Kính bảo vệ mắt không chỉ nâng cao khả năng nhìn rõ mà còn bảo vệ mắt khỏi bụi bẩn và các nguy cơ nguy hiểm khi làm việc trên cao.
Hình 12 Kính bảo vệ mắt
Thang dây bảo hộ lao động là thiết bị quan trọng giúp công nhân làm việc trên cao một cách an toàn, cung cấp điểm đứng vững chắc Ngoài ra, thang dây còn hỗ trợ việc di chuyển của người lao động trở nên thuận tiện hơn.
Hình 13 Thang dây bảo hộ lao động
Guốc trèo cột là sản phẩm thiết yếu cho những người làm việc trong lĩnh vực lắp đặt và sửa chữa điện, cũng như các công trình viễn thông và thi công Với đặc thù không gian hạn chế khi làm việc trên cao, guốc trèo cột giúp người dùng di chuyển an toàn và hiệu quả.
Giàn giáo xây dựng là thiết bị chuyên dụng trong ngành xây dựng, cung cấp không gian di chuyển an toàn cho công nhân và hỗ trợ đặt các trang thiết bị làm việc khi thực hiện các công việc trên cao.
Hình 15 Giàn giáo xây dựng
PHÂN TÍCH NGUYÊN NHÂN GÂY TAI NẠN KHI LÀM VIỆC TRÊN CAO
Các trường hợp tai nạn lao động trên cao
Rơi từ bất kỳ độ cao nào cũng tiềm ẩn nguy hiểm và có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng Khi làm việc trên cao, việc nhận thức về an toàn cá nhân là cực kỳ quan trọng Nhân viên thường bị cuốn vào công việc mà quên đi những nguy cơ xung quanh Tăng cường nhận thức về mối nguy hiểm sẽ giúp bảo vệ bản thân khỏi rủi ro.
Nguy cơ ngã thường xảy ra tại nhiều vị trí làm việc, bao gồm khi công nhân di chuyển tới nơi làm việc, leo trèo trên tường, cấu trúc lắp ráp, giàn giáo, hoặc khung cốt pha Những tình huống nguy hiểm như ngã khi đứng trên thang, khi sàn thao tác tạm bợ bị đổ hoặc gãy, và khi làm việc ở vị trí chênh vênh mà không sử dụng dây đeo an toàn cũng rất phổ biến Ngoài ra, công nhân còn có thể gặp rủi ro khi làm việc trên sàn, mái, hoặc giàn giáo không có lan can an toàn.
Hình 16 Ngã từ trên cao khi đang làm việc
Hệ thống giếng trời thường không được xem là một nguy cơ tiềm tàng, nhưng thực tế thường bị lãng quên là chúng không được thiết kế để chịu đựng trọng lượng của một người.
Thời gian lâu ngày có thể khiến giếng trời bị bụi bẩn và ô nhiễm từ môi trường xung quanh, dẫn đến việc công nhân không nhận thức được rằng họ đang đứng trên một bề mặt mỏng manh, gây ra nguy cơ rơi xuống hố.
- Công nhân có thể được bảo vệ bởi giếng trời nếu giếng trời có bổ sung nắp, tấm chắn hoặc lưới an toàn.
Hình 17 Tai nạn lao động khi làm việc trên cửa sổ, trần nhà
Bề mặt dễ vỡ và vật liệu xuống cấp
Làm việc trên mái dốc, đặc biệt với vật liệu nhẹ như mái ngói hay phi broximăng, tiềm ẩn nguy cơ gây thương tích nghiêm trọng hoặc tàn tật vĩnh viễn Do đó, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả là rất cần thiết để bảo đảm an toàn cho người lao động Trước khi bắt đầu công việc, cần xác định xem cấu trúc mái có đủ khả năng chịu lực của người làm việc cùng các thiết bị cần thiết hay không.
Để đảm bảo an toàn khi làm việc trên các bề mặt mỏng manh, lời khuyên tốt nhất là nên tránh làm việc trên những bề mặt này Nếu không thể tránh khỏi, hãy áp dụng các biện pháp bảo vệ như sử dụng cạnh, cột hoặc giàn để phân phối trọng lượng cơ thể đến các điểm neo thích hợp, giúp dàn trải trọng lượng lên toàn bộ bề mặt thay vì tập trung tại một điểm.
Hình 18 Bề mặt bị xuống cấp dễ gây tai nạn khi lao động
Làm việc trên cao yêu cầu sử dụng vật liệu và công cụ ở vị trí cao, điều này tiềm ẩn nguy cơ rơi rớt Những vật liệu này có thể rơi xuống và gây hại cho các cấu trúc bên dưới hoặc cho những người lao động và người đi bộ ở dưới Nhiều trường hợp đã ghi nhận thương tích cho người dân do sự cố vật rơi.
- Ngăn chặn vật liệu rơi bằng cách sử dụng túi đựng dụng cụ thi công, sử dụng giàn giáo có mâm cặp, thanh neo đầy đủ.
Hình 19 Vật dụng bị rơi trong lúc làm việc
Giàn giáo và nền tảng nâng hạ
Giàn giáo và nền tảng nâng hạ (sàn treo) rất linh hoạt, thường được sử dụng trong việc dựng hoặc bảo trì các kết cấu bên ngoài tòa nhà Tuy nhiên, nếu giàn giáo không được dựng đúng cách, nó có thể gây ra nguy cơ sụp đổ hoặc khiến công nhân bị ngã Tương tự, việc làm việc từ nền tảng nâng hạ như sàn treo cũng tiềm ẩn rủi ro, nếu không sử dụng đúng cách có thể dẫn đến lật hoặc nghiêng sàn, gây nguy hiểm cho người sử dụng.
Mặc dù giàn giáo và nền tảng nâng hạ thường được trang bị lan can, nhưng công nhân vẫn phải sử dụng các thiết bị an toàn như dây an toàn, khóa an toàn và khóa cứu sinh để đảm bảo an toàn lao động.
Mọi góc cạnh trong môi trường làm việc đều tiềm ẩn nguy hiểm cho người lao động, không chỉ riêng các cạnh của hệ thống mái mà còn bao gồm lan can, lối đi và hệ thống kính.
Trong các tình huống tiềm ẩn rủi ro, việc thực hiện các biện pháp bảo vệ là rất cần thiết để đảm bảo an toàn cho người lao động Đánh giá rủi ro cho từng công trình và nhận tư vấn từ các đơn vị chuyên về an toàn sẽ giúp xác định giải pháp an toàn phù hợp cho từng tình huống cụ thể.
Thiết bị bảo đảm an toàn cho người lao động chất lượng kém có thể gây nguy hiểm cho những người làm việc trên cao Người dùng cần kiểm tra thiết bị an toàn bằng mắt trước mỗi lần sử dụng và thực hiện kiểm tra định kỳ hàng năm bởi chuyên gia để đảm bảo an toàn Hệ thống chống rơi cũng cần được kiểm tra độ mòn và điểm neo trước khi sử dụng Chúng tôi, với vai trò là đơn vị cung cấp giải pháp làm việc trên cao an toàn, khuyến cáo bạn nên thực hiện kiểm tra thiết bị hàng năm để đảm bảo an toàn tối đa.
- Nếu thiết bị đảm bảo an toàn có dấu hiệu hư hỏng, hãy loại bỏ ngay lập tức.
Liên hệ với người có chuyên môn để kiểm tra toàn bộ hệ thống trước khi vận hành.
Hình 22 Dây đai an toàn bị mòn, rách
Điều kiện thời tiết bất lợi
Thời tiết đóng vai trò quan trọng trong công việc trên cao bên ngoài tòa nhà, với mưa lớn và sương giá làm bề mặt trơn trượt, trong khi nắng mạnh có thể gây say nắng cho người lao động Gió mạnh cũng có thể ngăn cản việc bảo trì và bảo dưỡng tòa nhà Do đó, việc xem xét và chuẩn bị cho các điều kiện thời tiết trước khi tiến hành công việc trên cao là rất cần thiết để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Nguyên nhân chính gây tai nạn lao động trên cao
Tai nạn lao động trên cao xảy ra thường xuyên và đa dạng, với mỗi trường hợp cụ thể có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau Tuy nhiên, qua phân tích, có thể xác định hai nguyên nhân chính dẫn đến các tai nạn này.
- Thiếu ý thức về an toàn lao động:
● Đi lại trên các sàn thao tác - mái ngói, mái phibrô xi măng trong tài liệu an toàn làm việc trên cao.
Trong quá trình thi công trên cao, cần tránh sử dụng các phương tiện làm việc như thang và các loại giàn giáo (bao gồm giáo ghế, giáo cao, giáo treo, nôi treo…) để đảm bảo an toàn cho công nhân Việc tạo ra chỗ làm việc và đi lại an toàn là rất quan trọng nhằm bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người lao động.
- Không tuân thủ quy định an toàn:
● Khi thực hiện công việc trên cao không có quy trình biện pháp làm việc trên cao.
● Thiếu các phương tiện bảo vệ cá nhân như giày bảo hộ lao động, dây đeo an toàn, dây cứu sinh…
Thiếu các biện pháp kiểm tra và phân tích kỹ thuật có thể dẫn đến việc không phát hiện sớm các nguy cơ và rủi ro, gây khó khăn trong việc xử lý kịp thời.
- Thiếu kỹ năng làm việc trên cao:
● Thiếu kiểm tra, giám sát thường xuyên để phát hiện, ngăn chặn và khắc phục kịp thời các hiện tượng làm việc trên cao thiếu an toàn.
Việc bố trí công nhân không đủ điều kiện làm việc trên cao, như phụ nữ mang thai hoặc những người có bệnh lý như tim mạch, huyết áp, tai điếc, mắt kém, tiểu đường và nghiện thuốc lá, có thể gây ra nguy hiểm Hơn nữa, công nhân chưa được huấn luyện chuyên môn và an toàn lao động sẽ dễ dẫn đến vi phạm quy trình kỹ thuật, kỷ luật lao động và nội quy an toàn.
- Mệt mỏi, mất tập trung: Khi phải làm việc quá sức, dưới áp lực thời gian, người lao động bị mệt mỏi và dễ mắc sai lầm.
- Thiết bị bảo hộ lao động và thiết bị lao động không đầy đủ hoặc không đạt tiêu chuẩn.
Việc sử dụng các phương tiện làm việc trên cao không đảm bảo yêu cầu an toàn có thể dẫn đến tai nạn nghiêm trọng Những sự cố này thường xuất phát từ các sai sót riêng lẻ hoặc trùng hợp liên quan đến thiết kế, chế tạo, lắp dựng, tháo dỡ, sử dụng và bảo quản thiết bị.
Sử dụng vật liệu kém chất lượng dẫn đến hiện tượng gãy nứt, cong vênh và mọt rỉ sét Bên cạnh đó, quy trình gia công không chính xác theo kích thước thiết kế cũng làm giảm độ bền của sản phẩm, trong khi các mối nối không được liên kết chắc chắn.
- Giàn giáo, thang, cầu thang không đảm bảo an toàn.
Việc không tuân thủ kích thước khoảng cách theo thiết kế giữa các cột dọc và ngang, cũng như chiều cao giữa các tầng, có thể dẫn đến sự lệch tâm của các lực tác động thẳng đứng, gây ra quá ứng suất Thêm vào đó, cột giàn giáo được đặt nghiêng không thẳng đứng, không đủ và không đúng vị trí các điểm neo vào công trình, cùng với việc giàn giáo được lắp đặt trên nền đất yếu, sẽ dẫn đến tình trạng lún Hơn nữa, việc công nhân không đeo dây an toàn khi lắp dựng giàn giáo và vi phạm trình tự lắp đặt, tháo dỡ sẽ làm tăng nguy cơ tai nạn.
● Sàn thao tác không có lan can an toàn, không có thang lên xuống giữa các đợt tầng sàn trên giàn giáo.
Điều kiện làm việc không đảm bảo có thể dẫn đến nguy cơ tai nạn lao động cao Việc chất vật liệu quá nhiều hoặc tập trung đông người trên sàn thao tác gây ra tình trạng quá tải Hơn nữa, việc không thường xuyên kiểm tra và bảo trì giàn giáo sẽ làm tăng khả năng hư hỏng, đe dọa an toàn cho người lao động.
- Thời tiết xấu: Gió lớn, mưa, sương mù làm giảm khả năng bám dính, tăng nguy cơ trượt ngã.
CÁC NGUY CƠ TAI NẠN TRÊN CAO TRONG HỆ THỐNG XỬ LÝ NƯỚC THẢI – XỬ LÝ NƯỚC CẤP
Các nguy cơ ngã cao trong ngành môi trường
- Ngã trong việc thi công xây dựng công trình.
- Ngã thang, giàn giáo do quá trình làm việc, sửa chữa bên tường ngoài của bể xử lý.
- Ngã xuống các hố, rãnh nước không được che chắn kỹ.
- Ngã khi đi lại trên các bể xử lý mà phần đường đi lại quá nhỏ hoặc không có lan can an toàn khi đi vận hành, sửa chữa.
- Ngã do đường đi trên bể quá trơn trượt hoặc do rong rêu hình thành lâu ngày mà không được dọn dẹp.
Biện pháp đảm bảo an toàn khi làm việc tại các nhà máy xử lý nước
Nhân viên tại các nhà máy xử lý nước cần được đào tạo thường xuyên và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn lao động trong suốt quá trình làm việc.
Bể chứa nước và các công trình khác cần được trang bị lan can theo đúng quy định quốc gia, với chiều cao lan can không được thấp hơn 1,2m để đảm bảo an toàn.
Lối đi trên bể cần đảm bảo không trơn trượt, thường xuyên được dọn dẹp để ngăn ngừa sự hình thành của rong rêu Ngoài ra, cần có biện pháp chống trượt, đặc biệt là ở các khu vực phía Bắc có khí hậu lạnh giá.
Nhân viên làm việc tại nhà máy xử lý phải tuân thủ quy định không được phép vượt qua lan can một cách tùy tiện Khi làm việc gần lan can, họ bắt buộc phải mặc áo phao hoặc thắt dây an toàn và cần có người giám sát chuyên trách.
- Phao cứu sinh và các biện pháp cứu sinh khác phải được lắp đặt trên lan can bể chứa nước thải.
- Khi đi làm việc phải đi theo nhóm 2-3 người.
Nắp bể, nắp mương thoát nước và mặt đường đi cần được kiểm tra định kỳ để đảm bảo an toàn Khi phát hiện hư hỏng do ăn mòn, việc thay thế kịp thời là rất quan trọng để tránh những rủi ro tiềm ẩn.
Khi tiến hành cải tạo và sửa chữa các công trình xử lý nước, việc trang bị thiết bị an toàn như mũ bảo hiểm, đai an toàn và lưới an toàn là rất cần thiết, đặc biệt khi làm việc trên cao Ngoài ra, cần tuân thủ các quy định liên quan đến công việc nặng nhọc để đảm bảo an toàn cho người lao động.
CÁC BIỆN PHÁP ĐẢM BẢO AN TOÀN KHI LÀM VIỆC TRÊN CAO
Các biện pháp kỹ thuật đề phòng tai nạn
4.1.1 Khi không sử dụng giàn giáo
Khi làm việc ở vị trí cao mà không có lan can an toàn, công nhân cần được trang bị dây an toàn, đặc biệt là trong các tình huống như làm việc trên mái nhà.
Hình 25 Công nhân đeo dây an toàn khi làm việc trên mái nhà không có lan can bảo vệ
Trước khi sử dụng dây an toàn và các đoạn dây nối dài, cần thử nghiệm độ bền với lực khoảng 300 KG trong 5 phút Chỉ cấp phát cho công nhân khi đảm bảo an toàn Ngoài ra, cần kiểm tra và thử nghiệm định kỳ mỗi sáu tháng hoặc khi có nghi ngờ về chất lượng dây, như tình trạng ải, mục hoặc bị sờn do cọ xát.
Hệ thống thang nối cần được cố định chắc chắn xuống nền để ngăn chặn việc lật đổ khi có tải trọng ngang bất ngờ, như gió lớn hoặc va chạm từ xe, máy Ngoài ra, bánh xe ở chân thang cũng phải được trang bị hệ thống phanh để đảm bảo an toàn.
Hình 26 Cố định chân thang nôi xuống nền và hệ thống phanh bánh xe ở chân thang
- Khi dựng thang tựa, góc nghiêng của thang so với phương ngang khoảng 75 độ, hay tỉ lệ giữa chiều cao và bề rộng khi dựng thang là 4:1
Hình 27 Dựng thang hợp lý - góc nghiêng 75 độ
Chân thang cần được đặt trên bề mặt cứng và phẳng, đồng thời phải được cố định vững chắc Tránh để dầu mỡ, đất, cát hay bùn bẩn ở khu vực đặt thang để đảm bảo an toàn.
Hình 28 Đặt và cố định chân thang ngang bằng và chắc chắn
- Đầu thang cũng phải được cố định hoặc tì một cách chắc chắn vào công trình
Hình 29 Đầu thang được buộc cố định hoặc tì chắc chắn vào công trình
- Khi làm việc, không nên đứng trên 3 bậc trên cùng của thang
Hình 30 Không đứng trên ba bậc trên cùng của thang
- Không nên làm việc trong tư thế bị với như ở hình
Hình 31 Làm việc sai tư thế
- Luôn giữ cho người được thẳng theo vị trí các bậc thang trong khi làm việc
Hình 32 Tư thế làm việc đúng trên thang
- Tránh trường hợp đứng làm việc ở trên thang như trên hình (a) vì khi đó, người làm việc có thể bị mất thăng bằng và ngã.
- Nên xoay lại thang hoặc dùng loại thang khác phù hợp, sao cho toàn bộ phía trước của người làm việc hướng về phía công việc, như trong hình (b).
Hình 33 Cách đứng làm việc trên thang.
Khi đặt thang, cần chú ý vị trí để đảm bảo không bị ảnh hưởng bởi xe hoặc máy móc di chuyển trên công trường, tránh tình trạng thang bị chạm phải hoặc đẩy bất ngờ tại cửa ra vào hoặc cửa sổ Nếu không thể khắc phục được tình huống này, cần có người cảnh giới đứng phía dưới để đảm bảo an toàn.
- Không nên làm việc liên tục trên thang quá 30 phút.
- Luôn xem xét và cân nhắc khả năng thang bị quá tải do người và dụng cụ làm việc, như thang bị võng, bị nứt,
4.1.2 Khi sử dụng giàn giáo
Khi thực hiện công việc trên cao, việc lựa chọn giàn giáo phù hợp là rất quan trọng Tùy thuộc vào dạng công việc, vị trí, độ cao và ngân sách, bạn có thể chọn giữa các loại giàn giáo như giáo tre, thép ống hoặc giáo treo.
Khi lắp dựng giàn giáo, cần đảm bảo mặt đất hoặc mặt nền phải bằng phẳng, ổn định và không bị lún sụt Trong nhiều trường hợp, việc san phẳng, đầm chặt và đặt các tấm gỗ kê dưới chân giáo là cần thiết Nền phải có khả năng chịu được ít nhất 4 lần tải trọng tại mỗi chân giáo để đảm bảo an toàn trong quá trình thi công.
Hình 34 Chân giáo được kê ổn định lên các tấm gỗ
Để đảm bảo an toàn khi dựng hoặc đặt giàn giáo, các cột và khung phải thẳng đứng và có đủ giằng neo Một trong những phương pháp treo giàn giáo là khoan và đưa vít nở có đường kính trên 20mm vào vị trí dầm biên với chiều sâu từ 100 đến 150mm Sau đó, sử dụng dây thép đường kính khoảng 5mm để liên kết giàn giáo với vít nở Cần lưu ý không được neo giàn giáo vào các bộ phận kết cấu không ổn định như lan can, ban công, mái đua hoặc ống thoát nước của công trình.
Hình 35 Một phương pháp liên kết giàn giáo với công trình
- Giàn giáo bắt buộc phải có hệ thống giằng chéo để giữ ổn định cho cả hệ giàn giáo
- Phải có lưới hay ván gỗ để ngăn không cho vật liệu rơi xuống người làm việc ở dưới.
Hình 36 Hệ thống giằng chéo và ván gỗ chắn vật rơi của hệ giàn giáo
- Hệ giàn giáo phải cách xa các đường dây điện ít nhất là 6m.
Sàn thao tác có độ cao từ 1,5m trở lên so với nền cần được trang bị lan can an toàn, đặc biệt tại các tầng giáo Lan can này phải có chiều cao tối thiểu 1m so với mặt sàn công tác và được thiết kế với ít nhất 2 thanh ngang nhằm ngăn ngừa nguy cơ người lao động bị ngã từ độ cao.
- Sàn làm việc bằng gỗ thì phải dày ít nhất là 30mm, không mục, mọt hoặc nứt gãy.
- Khe hở của các tấm ván sàn làm việc nếu lớn hơn 10mm thì phải có tấm đậy, tốt nhất là không để chúng lớn hơn 10mm;
- Các lỗ trống trên sàn làm việc phải có lan can chắn xung quanh.
Hình 38 Hệ thống lan can và các tấm gỗ chắn vật rơi của hệ giàn giáo
Để đảm bảo an toàn cho công nhân trong quá trình di chuyển giữa các tầng nhà và giàn giáo, cần thiết phải có cầu thang tạm Phương án tối ưu là thi công cầu thang ngay tại tầng đang thi công, giúp công nhân dễ dàng lên xuống Nếu không thể, cần phải sử dụng thang tạm vững chắc để đảm bảo an toàn cho người lao động.
Hình 39 Cầu thang tạm giữa các tầng giáo
- Mặt sàn thao tác không được trơn trượt Nếu sàn làm việc là kim loại thì phải sử dụng loại có gân tạo nhám.
- Không được làm việc đồng thời trên hai tầng sàn giàn giáo theo cùng một phương thẳng đứng mà không có biện pháp bảo đảm an toàn.
Khi vận chuyển vật liệu lên giàn giáo bằng cần trục, cần tránh để vật liệu va chạm vào giàn giáo Khi vật liệu còn cách mặt sàn thao tác khoảng 1m, phải hạ vật từ từ và đặt nhẹ nhàng lên mặt sàn làm việc.
- Khi trời mưa to, giông bão hoặc gió mạnh cấp 6 trở lên, không được làm việc trên giàn giáo.
- Lúc tối trời hoặc vào ban đêm, chỗ làm việc và lối đi lại phải bảo đảm được chiếu sáng đầy đủ.
- Hệ giàn giáo cao làm bằng kim loại, nhất thiết phải có hệ thống chống sét được tính toán bởi những người có chuyên môn;
Đối với hệ giàn giáo treo và nôi treo, việc lắp đặt và cố định dây treo vào các bộ phận kết cấu vững chắc của công trình là rất quan trọng Hệ thống này cần được tính toán bởi kỹ sư công trường hoặc phải tuân theo các quy định của nhà sản xuất giàn giáo treo để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Các biện pháp tổ chức, quản lý
4.2.1 Yêu cầu đối với người làm việc trên cao a) Tuổi và sức khỏe
- Có giấy chứng nhận đảm bảo sức khỏe do cơ quan y tế cấp.
- Định kỳ hàng năm phải được kiểm tra sức khỏe ít nhất một lần.
Phụ nữ mang thai, người mắc bệnh tim, bệnh về mạch, khiếm thính hoặc thị lực kém không được phép làm việc trên cao Công nhân cần có giấy chứng nhận huấn luyện an toàn lao động do chủ nhiệm công trình xác nhận Họ cũng phải được trang bị đầy đủ các phương tiện bảo vệ cá nhân phù hợp với điều kiện làm việc theo quy định Ngoài ra, công nhân phải tuyệt đối tuân thủ kỷ luật và nội quy an toàn lao động khi thực hiện công việc trên cao.
- Nhất thiết phải đeo dây an toàn tại những nơi đã quy định.
Việc di chuyển đến chỗ làm việc phải tuân thủ đúng quy định về địa điểm và tuyến đường Cấm leo trèo để lên xuống các tầng nhà, cũng như cấm đi lại trên các bề mặt như tường, dầm, thanh giàn hoặc các cấu trúc lắp ghép khác.
- Cấm đùa nghịch, leo trèo qua lan can an toàn.
- Không được đi dép không có quai hậu, guốc, giày cao gót khi làm việc.
- Trước và trong quá trình làm việc không được uống rượu, bia hoặc hút thuốc.
Công nhân cần trang bị túi dụng cụ và đồ nghề cá nhân Việc vứt hoặc ném dụng cụ, đồ nghề hay bất kỳ vật gì từ trên cao xuống dưới là hoàn toàn cấm.
Khi thời tiết xấu như mưa to, giông bão hoặc gió mạnh từ cấp 6 trở lên, cần tuyệt đối không làm việc trên giàn giáo cao, ống khói, đài nước, cột tháp, trụ hoặc dầm cầu, cũng như mái nhà hai tầng trở lên để đảm bảo an toàn.
- Cần bố trí công việc hợp lý, sao cho công nhân không phải đi lại hoặc di chuyển vị trí công tác nhiều lần trong ca làm việc.
4.2.2 Thực hiện giám sát, kiểm tra an toàn khi làm việc trên cao
Cán bộ kỹ thuật, đội trưởng sản xuất và cán bộ chuyên trách an toàn lao động có nhiệm vụ giám sát và kiểm tra thường xuyên tình hình an toàn lao động trong các công việc trên cao Họ cần phát hiện và ngăn chặn kịp thời những hiện tượng làm việc thiếu an toàn để đảm bảo an toàn cho người lao động.
Trước khi bắt đầu công việc hàng ngày, cần thực hiện kiểm tra an toàn tại vị trí làm việc của công nhân Việc này bao gồm việc kiểm tra tình trạng giàn giáo, sàn thao tác, thang, lan can an toàn và các thiết bị làm việc trên cao khác để đảm bảo môi trường làm việc an toàn.
- Phải hướng dẫn cách móc dây an toàn cho công nhân.
Kiểm tra thường xuyên việc sử dụng đúng các phương tiện bảo vệ cá nhân như dây an toàn, mũ bảo hộ, giày và quần áo bảo hộ lao động là rất quan trọng để đảm bảo an toàn lao động Việc này giúp giảm thiểu rủi ro và bảo vệ sức khỏe người lao động trong môi trường làm việc.
Khi phát hiện tình trạng nguy hiểm như sàn công tác yếu hoặc giàn giáo bị quá tải trong quá trình làm việc, cần ngay lập tức ngừng công việc và tiến hành khắc phục, sửa chữa Chỉ khi đảm bảo an toàn, công nhân mới được phép tiếp tục làm việc.
Để đảm bảo an toàn lao động khi làm việc trên cao, cần thường xuyên nhắc nhở công nhân tuân thủ kỷ luật lao động và nội quy an toàn Nếu công nhân vẫn tiếp tục vi phạm sau khi đã được nhắc nhở, họ sẽ phải tham gia khóa học và sát hạch lại về an toàn lao động, hoặc sẽ bị xử lý theo quy định hiện hành.
CÁC TAI NẠN TRÊN CAO
Tình huống 1
Tình huống: Tai nạn lao động khiến 3 người công nhân bị thương nặng ở
Tại GIGAMALL, TP Hồ Chí Minh, trong quá trình tháo dỡ giàn giáo, một sự cố nghiêm trọng đã xảy ra khi tấm ván bị gãy, khiến ba công nhân rơi từ độ cao hơn 10m Ba công nhân này đã bị chấn thương nặng và được đưa vào bệnh viện kịp thời để điều trị.
Trong một sự cố nghiêm trọng, ba công nhân đã bị thương nặng do việc chất quá nhiều đồ lên lan can che chắn của công trình Sự quá tải này đã khiến cho thanh đỡ không chịu nổi lực và gãy, dẫn đến việc các công nhân rơi xuống từ độ cao.
Để đảm bảo an toàn khi làm việc trên cao, cần tuyên truyền kiến thức về kỹ thuật và kiểm tra độ chịu lực của các thanh đỡ Người lao động phải được trang bị đầy đủ đồ bảo hộ như mũ, áo, giày và đai bảo hộ Đồng thời, cần yêu cầu họ không chất quá nhiều đồ khi làm việc trên cao để tránh tình trạng thanh đỡ không chịu đủ lực.
Giả định 2: Việc không kiểm tra định kỳ tính chắc chắn và khả năng chịu lực của tắc kê trên thanh chắn có thể dẫn đến tình trạng không còn đủ sức chịu đựng khi phải mang vác nhiều đồ nặng Hệ quả là thanh đỡ có thể bị rơi, gây ra tai nạn nghiêm trọng cho công nhân thi công, làm ba người bị thương.
Để đảm bảo an toàn cho người lao động, cần thường xuyên kiểm tra và bảo trì các chỗ bắt tắc kê trên thanh đỡ nhằm tránh tình huống nguy hiểm do không chịu đủ lực Ngoài ra, việc trang bị đầy đủ đồ bảo hộ trong quá trình thi công là rất quan trọng, cùng với việc tổ chức các buổi phổ cập kiến thức về an toàn lao động khi làm việc trên cao Cuối cùng, yêu cầu người lao động sắp xếp dụng cụ lao động một cách gọn gàng cũng góp phần nâng cao an toàn trong công việc.
Tình huống 2
Trong môi trường làm việc trên cao, việc trang bị đầy đủ đồ bảo hộ và kiến thức an toàn là vô cùng quan trọng Thực tế cho thấy, nhiều người lao động vẫn thiếu sót trong việc sử dụng thiết bị bảo vệ và không nắm rõ các biện pháp an toàn cần thiết Mặc dù có người giám sát hiện diện, nhưng việc không nhắc nhở và hướng dẫn người lao động về an toàn lao động trên cao có thể dẫn đến những rủi ro nghiêm trọng Do đó, cần tăng cường công tác đào tạo và giám sát để bảo đảm an toàn cho người lao động trong các tình huống làm việc nguy hiểm này.
Người sử dụng lao động không cung cấp đủ đồ bảo hộ cho người lao động, khiến họ không có trang bị an toàn khi làm việc trên cao, dẫn đến những tình huống nguy hiểm.
Để đảm bảo an toàn cho người lao động khi làm việc trên cao, người sử dụng lao động cần trang bị đầy đủ kiến thức và đồ bảo hộ cần thiết Người giám sát công trình cũng có trách nhiệm nhắc nhở công nhân nếu họ không tuân thủ quy định về trang bị đồ bảo hộ, nhằm bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người lao động.
Giả định thứ hai cho thấy rằng mặc dù người sử dụng lao động đã cung cấp đầy đủ đồ bảo hộ, nhưng người lao động vẫn chủ quan và không sử dụng đủ thiết bị bảo hộ khi làm việc trên cao, dẫn đến những tình huống nguy hiểm.
Để đảm bảo an toàn cho người lao động khi làm việc trên cao, cần phổ cập kiến thức và tổ chức các buổi đào tạo về kỹ năng an toàn Việc trang bị đầy đủ đồ bảo hộ cho công nhân là rất quan trọng Người giám sát công trình cũng nên nhắc nhở và kiểm tra việc sử dụng đồ bảo hộ của người lao động, nhằm đảm bảo họ luôn được bảo vệ trong quá trình làm việc.