LỜI CAM ĐOAN Em xin cam kết khóa luận “Phòng chống gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam” là công trình nghiên cứu của riêng em và hoà
Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và tích hợp kinh tế, Việt Nam đã mạnh mẽ hội nhập quốc tế nhờ vào sự chủ động của nền kinh tế Sự hội nhập này không chỉ nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế mà còn góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao thu nhập cho người dân và thúc đẩy hiện đại hóa cơ cấu kinh tế.
Biên giới phía Bắc của Việt Nam tiếp giáp với Trung Quốc và Lào trải dài hơn
Khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam, với chiều dài 2000 km, là một trong những tuyến đường thương mại sầm uất nhất Đông Nam Á Tuy nhiên, địa hình phức tạp và nhiều lối mở đã tạo điều kiện cho nhiều hình thức gian lận thương mại, như buôn lậu và lập hóa đơn thiếu Hoạt động xuất nhập khẩu diễn ra sôi động với hàng nghìn xe qua lại mỗi ngày, gây khó khăn trong việc kiểm soát Những hoạt động bất hợp pháp này không chỉ làm mất nguồn thu cần thiết cho Chính phủ mà còn xâm phạm an toàn người tiêu dùng và thúc đẩy tội phạm có tổ chức Gian lận thương mại ở đây gây hậu quả nặng nề về kinh tế, đặc biệt là thất thoát nguồn thu từ thuế, cản trở khả năng chính phủ trong việc tài trợ cho các dịch vụ công, dự án cơ sở hạ tầng và chương trình phúc lợi xã hội, từ đó làm giảm sự phát triển của đất nước.
Hoạt động buôn lậu và gian lận thương mại gây thiệt hại cho doanh nghiệp hợp pháp, tạo ra môi trường kinh doanh không công bằng và làm giảm sự cạnh tranh lành mạnh Điều này có thể dẫn đến việc các doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp luật bị loại khỏi thị trường, từ đó suy yếu các ngành công nghiệp trong nước Hơn nữa, sản phẩm không rõ nguồn gốc và không đảm bảo chất lượng tràn vào thị trường, đe dọa an toàn và sức khỏe của người tiêu dùng.
Phòng chống gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam là một vấn đề cấp bách, có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường kinh doanh lành mạnh Việc này không chỉ giúp tăng thu ngân sách mà còn nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
Nghiên cứu về "Phòng chống gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam" nhằm làm rõ thực trạng, nguyên nhân và hậu quả của gian lận thương mại (GLTM) tại khu vực này Nghiên cứu sẽ đưa ra định hướng cho tương lai và đề xuất các giải pháp toàn diện về chính sách, pháp luật, cùng với việc tăng cường quản lý nhà nước trong công tác phòng chống GLTM, góp phần đảm bảo sự phát triển bền vững cho nền kinh tế đất nước.
Tổng quan về đề tài nghiên cứu
Phòng chống gian lận thương mại là vấn đề cấp thiết và phức tạp, ảnh hưởng lớn đến hoạt động thương mại quốc tế cũng như an ninh, chính trị quốc gia Nhiều bài viết, nghiên cứu và luận văn từ học giả, nhà kinh tế, chuyên gia và cơ quan quản lý nhà nước đã được công bố về đề tài này Các công trình nghiên cứu tập trung vào nguyên nhân và thực trạng của gian lận thương mại, từ đó đưa ra kiến nghị và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng chống và giảm thiểu tình trạng gian lận thương mại tại Việt Nam.
Nghiên cứu của Aastha Jain mang tên "Trade Mis-invoicing: Evidence from India 2007-17" đã chỉ ra sự sai lệch trong khai báo giá trị hóa đơn xuất nhập khẩu tại Ấn Độ trong giai đoạn 2007-2017 Dựa trên dữ liệu từ UN COMTRADE với hệ thống mã HS 2007, nghiên cứu tập trung vào 20 loại hàng hóa chính thường xuyên xuất nhập khẩu Kết quả cho thấy ba nhóm sản phẩm hàng đầu liên quan đến gian lận hóa đơn xuất khẩu ở Ấn Độ bao gồm dầu, đá quý và trang sức, cùng với hàng hóa thiết yếu, với các đối tác chính là Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) và Ả.
Nghiên cứu cho thấy Rập Xê Út, Nam Phi, Hoa Kỳ, Hồng Kông và Trung Quốc là những quốc gia có liên quan đến vấn đề khai báo sai giá trị hóa đơn nhập khẩu Đặc biệt, nhiên liệu khoáng sản, đá quý và trang sức là hai nhóm hàng thường xuyên bị khai báo sai UAE nổi bật là đối tác có giá trị gian lận hóa đơn lớn nhất trong cả xuất khẩu và nhập khẩu với Ấn Độ trong suốt giai đoạn nghiên cứu (Jain, 2020).
Nghiên cứu của UNCTAD năm 2016 về "Gian lận hóa đơn thương mại trong hàng hóa chính ở các quốc gia đang phát triển" đã chỉ ra rằng gian lận chủ yếu xảy ra trong xuất khẩu đồng ở Chile và Zambia, xuất khẩu và nhập khẩu dầu ở Nigeria, xuất khẩu ca cao ở Côte d’Ivoire, và xuất khẩu kim loại quý ở Nam Phi Nghiên cứu của Hiau Looi Kee và Alessandro Nicita năm 2022 đã phân tích tác động của các biện pháp phi thuế quan đối với gian lận thương mại, cho thấy gian lận thường xảy ra giữa các nước nhập khẩu có thu nhập cao và các nước xuất khẩu đang phát triển, đặc biệt với các sản phẩm đồng nhất, nơi doanh nghiệp thường khai báo sai mã sản phẩm hoặc nguồn gốc để tránh các biện pháp kiểm soát.
In his 2022 study, "Global Oil Theft: Impact and Policy Responses," author Etienne Romsom highlights the pervasive issue of global oil fraud and smuggling, estimating significant financial losses and environmental consequences The research emphasizes the urgent need for effective policy measures to combat these illicit activities and mitigate their impact on economies and ecosystems worldwide.
Theo một nghiên cứu, gian lận dầu có tác động lớn hơn nhiều so với giá trị dầu bị đánh cắp, với tổng thiệt hại ước tính lên tới 133 tỷ USD mỗi năm Các đối tượng buôn lậu thường sử dụng hối lộ và khai thác các lỗ hổng pháp lý để thực hiện hành vi phạm tội Những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề từ việc trộm cắp và gian lận thương mại mặt hàng dầu bao gồm Algeria, Azerbaijan, Benin, Brazil và Campuchia, với giá trị thuế bị ảnh hưởng lên tới 14% GDP của mỗi quốc gia (Romsom, 2022).
Tác giả Trần Thị Lý (2007) trong khóa luận tốt nghiệp tại Đại học Ngoại Thương đã nghiên cứu thực trạng buôn lậu và gian lận thương mại (BL&GLTM) trong lĩnh vực xuất nhập khẩu tại Việt Nam giai đoạn 2003 - 2007 Nghiên cứu đã chỉ ra các hình thức và thủ đoạn của hoạt động BL&GLTM, đồng thời đề xuất các biện pháp đấu tranh và phòng chống Tuy nhiên, do thời gian nghiên cứu đã lâu, các số liệu và dữ liệu trở nên lỗi thời, không phản ánh đúng thực trạng hiện nay Phân tích nguyên nhân của tình trạng BL&GLTM còn hạn chế, chủ yếu tập trung vào nguyên nhân chủ quan từ cơ quan chức năng mà thiếu sự đánh giá khách quan hơn.
Nghiên cứu của tác giả Hồ Viết Hoàn (2008) về "Phòng chống gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan Việt Nam thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế" đã đánh giá tình hình gian lận thương mại (GLTM) một cách tổng quát và cụ thể hóa mối liên hệ giữa GLTM và hoạt động Hải quan Bài luận văn cung cấp cái nhìn sâu sắc về các mánh khóe và hình thức gian lận trong bối cảnh hội nhập kinh tế, đồng thời trình bày lý thuyết cơ sở về GLTM Tác giả cũng đưa ra những kiến nghị và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng chống gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan.
Đề tài nghiên cứu khóa luận “Phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại tại khu vực biên giới Việt Nam” của tác giả Phạm Thị Hồi đã chỉ rõ phạm vi nghiên cứu tại các vùng biên giới của ba miền Bắc, Trung, Nam Nghiên cứu nêu bật vấn nạn buôn lậu và gian lận thương mại diễn ra tại các khu vực trọng điểm, đồng thời phân tích nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến tình trạng này Từ đó, tác giả đưa ra các kiến nghị và giải pháp nhằm hạn chế và quán triệt tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại tại khu vực biên giới Việt Nam.
Nghiên cứu về gian lận thương mại (GLTM) hiện nay chủ yếu tập trung vào phân tích tình hình và đánh giá các biện pháp phòng chống một cách tổng quát Do đó, tôi đã chọn đề tài "Phòng chống gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam" cho khóa luận tốt nghiệp Đề tài này sẽ đi sâu vào nghiên cứu tình hình và các biện pháp phòng chống GLTM tại khu vực biên giới phía Bắc, nơi giáp ranh với Lào và đặc biệt là Trung Quốc.
Từ đó, đề xuất các giải pháp khắc phục hạn chế và nâng cao hiệu quả công tác phòng chống GLTM tại khu vực này.
Mục đích và câu hỏi nghiên cứu
Nghiên cứu này tập trung vào việc làm rõ cơ sở lý luận và tình hình gian lận thương mại (GLTM) tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam Bằng cách đánh giá công tác phòng chống gian lận, nghiên cứu sẽ xác định các điểm mạnh, khó khăn và hạn chế của lực lượng chức năng Từ đó, nghiên cứu sẽ đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác phòng ngừa, kiểm soát và xử lý GLTM trong thời gian tới.
Cần làm rõ ba câu hỏi dưới đây để thực hiện mục tiêu nghiên cứu:
- Nguyên nhân dẫn đến GLTM trong XNK hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam là gì?
- Thực trạng GLTM và phòng chống GLTM trong XNK hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam trong giai đoạn 2021-2023 diễn ra như thế nào?
- Làm thế nào để đẩy mạnh công tác phòng chống GLTM trong XNK hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc?
Đối tượng & phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của khóa luận tập trung vào hoạt động gian lận thương mại (GLTM) trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam, cùng với các biện pháp phòng chống GLTM trong khu vực này Phạm vi nghiên cứu sẽ được xác định rõ để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của các giải pháp đề xuất.
- Nội dung: Hoạt động phòng chống GLTM trong XNK hàng hóa
- Không gian: Khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp phân tích - tổng hợp là việc sử dụng các nguồn thông tin và dữ liệu thứ cấp đáng tin cậy để thực hiện phân tích và tổng hợp Phương pháp này kết hợp với các công cụ minh họa như bảng biểu, sơ đồ và hình vẽ, nhằm đưa ra những nhận xét và đánh giá cụ thể, rõ ràng về vấn đề nghiên cứu.
Phương pháp so sánh - thống kê là việc thu thập và sử dụng dữ liệu từ nhiều nguồn tin cậy, bao gồm các cơ quan và bộ ngành liên quan, nhằm hỗ trợ phân tích nghiên cứu Phương pháp này giúp hiểu rõ vấn đề nghiên cứu một cách toàn diện, từ đó xác định nội dung cụ thể cần nghiên cứu Bằng cách so sánh và đối chiếu các nguồn thông tin, phương pháp này cho phép đưa ra các kết luận và đánh giá có giá trị.
- Phương pháp quy nạp - suy luận logic: Dựa vào dữ liệu từ các báo cáo và nghiên cứu đã công bố để rút ra kết luận.
Kết cấu đề tài
Đề tài nghiên cứu được chia thành 03 nội dung chính:
Chương 1: Tổng quan về gian lận thương mại và phòng chống gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa
Chương 2: Đánh giá thực trạng gian lận thương mại và các biện pháp phòng chống gian lận trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam giai đoạn 2021.
Chương 3: Đẩy mạnh giải pháp phòng chống gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam đến năm 2030
TỔNG QUAN VỀ GIAN LẬN THƯƠNG MẠI VÀ PHÒNG CHỐNG GIAN LẬN THƯƠNG MẠI TRONG XUẤT NHẬP KHẨU HÀNG HÓA
Một sô vấn đề về gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa
Thương mại có nguồn gốc từ hàng nghìn năm trước, bắt đầu với việc trao đổi hàng hóa và dịch vụ qua hình thức trao đổi trực tiếp (barter) Khi các nền văn minh phát triển, thương mại trở nên phức tạp hơn và mở rộng ra toàn cầu Từ thời kỳ thuộc địa đến cách mạng công nghiệp, hoạt động thương mại đã trải qua nhiều biến đổi lớn, bao gồm sự phát triển của các công cụ thanh toán hiện đại như hệ thống tiền tệ.
Thương mại là hoạt động trao đổi hàng hóa thông qua mua và bán, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội tại Việt Nam Sau khi đất nước thống nhất, thương mại trở thành cầu nối giữa công nghiệp và thương nghiệp, cũng như giữa các vùng kinh tế trong nước với thị trường quốc tế Nhờ vào vai trò then chốt này, thương mại đã thúc đẩy sản xuất, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và đảm bảo quá trình tái sản xuất liên tục của nền kinh tế trong giai đoạn mới.
Thương mại đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, được định nghĩa chính thức trong Luật Thương mại năm 1997 Theo Khoản 1, Điều 3, "Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lời, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lời khác." Định nghĩa này đã trải qua nhiều lần sửa đổi nhưng vẫn được giữ nguyên trong Luật Thương mại 2005 và tiếp tục được áp dụng đến nay.
Luật Thương mại Việt Nam 2005 chỉ đưa ra định nghĩa về một số khía cạnh cụ thể liên quan đến hoạt động thương mại trong nước, nhưng chưa phản ánh đầy đủ các hoạt động thương mại thực tế đang diễn ra Trong bối cảnh hiện nay, sự hội nhập kinh tế quốc tế đã tạo ra nhiều thách thức và cơ hội mới cho thương mại Việt Nam.
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, nhiều tổ chức thương mại quốc tế như WTO, WB, ICC, và OECD đã đưa ra các định nghĩa về thương mại Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn về khái niệm thương mại theo pháp luật và tập quán quốc tế, chúng ta có thể tham khảo định nghĩa của UNCITRAL năm 1985 Theo đó, "hoạt động thương mại" bao gồm nhiều hành vi như mua bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ, phân phối, đại diện, ký gửi, cho thuê, xây dựng, tư vấn, và vận chuyển hàng hóa, hành khách qua các phương thức như hàng không, đường biển, đường sắt và đường bộ, cùng với các hoạt động thương mại khác theo quy định pháp luật.
1.1.2 Khái niệm về gian lận thương mại
Gian lận là hành vi cố tình và không trung thực, thể hiện qua lời nói, cử chỉ hoặc hành động sai trái nhằm đánh lừa người khác Trong lĩnh vực kinh doanh, gian lận thương mại bao gồm các hành vi của người mua, người bán hoặc cả hai, với mục đích thu lợi bất hợp pháp từ hàng hóa thông qua các thủ đoạn lừa lọc và dối trá.
Khi nền kinh tế phát triển và đất nước tiến vào giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thị trường cũng mở rộng với các sản phẩm có tiêu chuẩn cao hơn và đa dạng hơn về số lượng và chủng loại Song song với sự phát triển xã hội, các hành vi gian lận thương mại (GLTM) cũng trở nên phức tạp và tinh vi hơn.
Gian lận thương mại là một vấn đề toàn cầu, không chỉ giới hạn ở một quốc gia hay khu vực nào Tại Việt Nam, hiện tượng này đã tồn tại từ lâu và không phải là một vấn nạn mới.
Câu nói “Gian buôn, bán lận” phản ánh những hành vi gian lận trong buôn bán, thể hiện sự lừa lọc và không trung thực của các gian thương đối với người tiêu dùng Hiện trạng này không những không giảm sút mà ngày càng tinh vi hơn, nhằm qua mặt cả người tiêu dùng lẫn cơ quan chức năng Để đối phó với vấn đề này, Chính phủ cùng các cơ quan liên quan đã tổ chức họp bàn và thảo luận nhằm đưa ra các biện pháp hiệu quả để phòng chống nạn gian lận trong thương mại.
Dưới tác động của xúc tiến thương mại quốc tế, hành vi gian lận thương mại đã gia tăng, dẫn đến sự hình thành các tổ chức gian lận thương mại xuyên quốc gia, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế Hội đồng Hợp tác Hải quan (WCO) đã xác định gian lận thương mại là vấn đề quan trọng cần chú ý Ngày 9/6/1977, Công ước Nairobi được ký kết tại Kenya, định nghĩa gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan là hành vi vi phạm pháp luật nhằm lừa dối cơ quan Hải quan để trốn tránh thuế xuất nhập khẩu hoặc các biện pháp cấm, hạn chế theo quy định của pháp luật.
Định nghĩa về gian lận thương mại (GLTM) trong lĩnh vực Hải quan theo Công ước Nairobi chỉ phản ánh một phần thực trạng, vì vậy vào năm 1995, WCO đã tổ chức hội nghị quốc tế lần thứ V tại Brussels để thống nhất khái niệm Theo đó, GLTM được xác định là hành vi vi phạm quy định pháp lý hoặc pháp luật hải quan nhằm trốn thuế hải quan, phí và các khoản thu khác liên quan đến hàng hóa thương mại; nhận hoàn trả trợ cấp không hợp lệ; và đạt được lợi thế thương mại bất hợp pháp, gây hại cho nguyên tắc và cạnh tranh thương mại công bằng.
Định nghĩa về gian lận thương mại được thể hiện rõ ràng và tổng quát, phù hợp với phạm vi và mục đích của các hành vi gian lận này.
Hiện tại, Việt Nam chưa có văn bản chính thức nào định nghĩa rõ ràng về "gian lận thương mại" Tuy nhiên, tác giả Lê Thanh Bình đã nghiên cứu và đề cập đến vấn đề này trong cuốn sách "Chống buôn lậu và Gian lận thương mại", xuất bản năm
Gian lận thương mại, theo khái niệm được đưa ra vào năm 1996, là hành vi dối trá và lừa lọc trong lĩnh vực thương mại nhằm thu lợi bất chính từ hoạt động mua bán, kinh doanh, xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ Kết hợp với các định nghĩa của Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO), gian lận thương mại có thể được hiểu là việc lợi dụng sơ hở trong pháp luật và chính sách để lẩn tránh sự giám sát của Hải quan, từ đó trốn tránh nghĩa vụ với Nhà nước và thu lợi cá nhân.
1.1.2 Đặc điểm Để nắm rõ về đặc điểm của gian lận thương mại, đầu tiên cần phải phân biệt được hai khái niệm “Buôn lậu” và “Gian lận thương mại” liệu có giống nhau hay là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau? Thông thường, khi nhắc tới một vấn đề liên quan, chúng ta thường vô hình chung cho rằng hai khái niệm luôn gắn liền với nhau, do vậy, việc tách biệt hai khái niệm “Buôn lậu” và “Gian lận thương mại” là một vấn đề khá phức tạp Tuy nhiên, trong pháp luật Việt Nam có nêu rõ khái niệm buôn lậu là gì, cụ thể theo Điều 188 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) chỉ ra rằng: “Buôn lậu là hành vi buôn bán trái phép qua biên giới hoặc từ khu phi thuế quan vào nội địa hoặc ngược lại các đối tượng như hàng hóa, tiền Việt Nam, ngoại tệ, kim khí quý, đá quý, di vật, cổ vật hoặc vật có giá trị lịch sử, văn hóa” Hoạt động buôn lậu thể hiện sự vận hành của một đường dây phi pháp, nơi các giao dịch mua bán hàng hóa diễn ra một cách bất hợp pháp Những hành vi này bao gồm việc trao đổi hàng hóa mà không tuân thủ các thủ tục khai báo theo đúng quy định, cố tình khai báo thông tin sai lệch nhằm gian lận, sử dụng giấy tờ giả mạo để hợp thức hóa nguồn gốc đáng ngờ của hàng hóa, cũng như cất giấu các mặt hàng không có tài liệu chứng minh tính hợp pháp Tất cả những hành vi này đều nhằm mục đích lách luật, lẩn trốn sự giám sát của các cơ quan có thẩm quyền
12 liên quan với động cơ duy nhất là thu lợi bất hợp pháp, bất chấp các quy định của pháp luật
Phòng chống gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa
1.2.1 Tầm quan trọng của công tác phòng chống gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa
Hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa là yếu tố then chốt trong nền kinh tế đối ngoại của mỗi quốc gia Tuy nhiên, tình trạng gian lận thương mại (GLTM) trong lĩnh vực này đang trở thành thách thức lớn, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng nếu không được kiểm soát chặt chẽ Do đó, việc triển khai các biện pháp phòng chống GLTM trong xuất nhập khẩu hàng hóa là vô cùng cần thiết và cấp bách.
Gian lận thương mại (GLTM) là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với nền kinh tế quốc gia, gây thất thu ngân sách nhà nước và tạo ra những hệ lụy tài chính nghiêm trọng Khi GLTM diễn ra phổ biến, mức độ thất thu thuế gia tăng, làm mất cân đối thu chi ngân sách và cản trở đầu tư hạ tầng Việc trốn thuế quan khiến hàng hóa nhập khẩu có giá thấp hơn thực tế, tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh và đẩy doanh nghiệp trong nước vào tình trạng khó khăn, thậm chí phá sản Tình trạng này không chỉ làm gián đoạn sản xuất mà còn ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng và tiêu dùng nội địa, đồng thời làm giảm lòng tin của nhà đầu tư Nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là nước ngoài, sẽ e ngại rủi ro và hạn chế đầu tư, cản trở dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và giảm sức hấp dẫn của nền kinh tế Hơn nữa, GLTM còn gây ra nhiều hệ lụy xã hội như tham nhũng, buôn lậu và rửa tiền, làm lung lay an ninh kinh tế và trật tự xã hội.
18 họa then chốt cần phải được ngăn chặn triệt để để bảo vệ sự phát triển lành mạnh, bền vững của nền kinh tế quốc dân
Gian lận thương mại (GLTM) không chỉ gây ra những hệ lụy nghiêm trọng về kinh tế mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống xã hội, làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo Sự phân hóa này nuôi dưỡng tư tưởng và lối sống không lành mạnh, thúc đẩy hành vi phạm tội và gây khó khăn cho công tác phòng chống vi phạm GLTM còn làm suy thoái đạo đức kinh doanh, ảnh hưởng đến cả cán bộ, công chức nhà nước khi nhận hối lộ và bảo kê cho các hành vi gian lận Nó cũng là nguyên nhân chính dẫn đến nhiều tệ nạn xã hội như tham nhũng và buôn lậu, làm giảm sút đạo đức và nhân cách của nhiều tầng lớp nhân dân Hơn nữa, GLTM gây ra các vấn đề an ninh trật tự, như tội phạm có tổ chức và buôn bán hàng giả, hàng nhái, gây mất an ninh tại nhiều khu vực Tóm lại, GLTM là mối hiểm họa nghiêm trọng đối với sự phát triển của đất nước và cần được ngăn chặn triệt để.
Gian lận thương mại không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật mà còn là một thách thức nghiêm trọng đối với an ninh quốc gia và nền tảng quản trị nhà nước.
Gian lận thương mại nếu không được xử lý nghiêm minh sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng, làm suy giảm niềm tin của người dân vào khả năng quản lý của Đảng và Nhà nước Sự tuân thủ pháp luật là yếu tố then chốt để duy trì trật tự, an ninh xã hội và phát triển bền vững Khi pháp luật bị xem nhẹ, hệ thống quản trị sẽ rơi vào hỗn loạn, dẫn đến nhiều hệ lụy tiêu cực Gian lận thương mại còn liên quan đến các tệ nạn khác như tham nhũng và hối lộ, làm suy thoái đạo đức và ảnh hưởng đến đội ngũ cán bộ nhà nước Điều này không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn tác động đến quá trình xây dựng và phát triển đất nước, làm giảm lòng tin của nhân dân Trong bối cảnh toàn cầu hóa, gian lận thương mại còn đe dọa chủ quyền quốc gia, dẫn đến nguy cơ các nước nghèo mất dần quyền kiểm soát kinh tế trước các nước phát triển Tóm lại, gian lận thương mại là một vấn nạn phức tạp, ảnh hưởng sâu rộng đến an ninh quốc gia và sự phát triển bền vững, đòi hỏi Nhà nước phải có biện pháp mạnh mẽ để ngăn chặn và xử lý.
Gian lận thương mại không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng Các hành vi như sản xuất và buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho người tiêu dùng Những sản phẩm này thường được làm từ nguyên liệu không rõ nguồn gốc và không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn, làm tăng nguy cơ nhiễm độc và gây ra nhiều vấn đề sức khỏe như ung thư, dị tật bẩm sinh và rối loạn nội tiết Đặc biệt trong ngành thực phẩm, việc sử dụng phẩm màu và hóa chất bảo quản không an toàn có thể gây ra những rủi ro lớn cho sức khỏe.
Gian lận thương mại trong thực phẩm gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho người tiêu dùng, bao gồm ngộ độc thực phẩm, nhiễm khuẩn và viêm đường ruột, đồng thời có thể dẫn đến các bệnh mạn tính Việc sử dụng kháng sinh trong thực phẩm, đặc biệt là thịt gia súc và gia cầm, không chỉ làm tăng tỷ lệ kháng thuốc trong cộng đồng mà còn làm giảm hiệu quả điều trị Hơn nữa, gian lận thương mại còn gây ô nhiễm môi trường sống, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và gây tổn hại nghiêm trọng đến hệ sinh thái và đa dạng sinh học.
Gian lận thương mại gây ra hậu quả nghiêm trọng cho xã hội và người tiêu dùng, đồng thời ảnh hưởng trực tiếp đến các doanh nghiệp thực hiện hành vi gian lận Mặc dù có thể thu lợi nhuận ban đầu, nhưng hành vi này sẽ phá hoại nền tảng kinh doanh và danh tiếng của doanh nghiệp Khi bị phát hiện, họ sẽ phải đối mặt với hình phạt nặng từ pháp luật, bao gồm đóng cửa, phạt tiền lớn hoặc truy tố hình sự, dẫn đến tổn thất tài chính và mất uy tín với khách hàng Gian lận thương mại cũng tạo ra môi trường cạnh tranh không lành mạnh, gây bất lợi cho các doanh nghiệp chân chính, khiến họ khó cạnh tranh và dẫn đến tổn thất kinh tế đáng kể Tác hại đối với các ngành hàng bị gian lận còn nghiêm trọng hơn.
Hàng giả, hàng nhái và hàng kém chất lượng không chỉ làm giảm uy tín của ngành mà còn gây thiệt hại kinh tế lớn Người tiêu dùng mất niềm tin và từ chối mua hàng chính hãng, dẫn đến sụt giảm doanh thu và thị phần của doanh nghiệp hợp pháp Đặc biệt, trong các ngành hàng nhạy cảm như thực phẩm và dược phẩm, hàng giả có thể đe dọa tính mạng người tiêu dùng, gây ra ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng và làm lung lay niềm tin của xã hội.
Tình trạng gian lận thương mại đang gây ra khủng hoảng tiêu thụ cho các doanh nghiệp chân chính, có thể dẫn đến nguy cơ đóng cửa Hơn nữa, các ngành hàng gặp khó khăn trong việc hội nhập và cạnh tranh trên thị trường quốc tế do sản phẩm kém chất lượng, không đạt tiêu chuẩn Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành mà còn kéo theo nhiều hệ lụy về kinh tế.
Gian lận thương mại là một vấn nạn phức tạp, ảnh hưởng không chỉ đến kinh tế mà còn đến an ninh quốc gia, chủ quyền lãnh thổ và sự phát triển bền vững Do đó, Nhà nước cần triển khai các biện pháp mạnh mẽ và toàn diện để phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi gian lận trong xuất nhập khẩu hàng hóa.
1.2.2 Các biện pháp phòng chống gian lận thương mại được áp dụng trên thế giới
Gian lận thương mại là một vấn nạn toàn cầu nghiêm trọng, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường kinh doanh quốc tế và gây thiệt hại kinh tế lớn cho các quốc gia Để đối phó với tình trạng này, nhiều quốc gia và tổ chức trên thế giới đã triển khai các biện pháp phòng chống gian lận thương mại hiệu quả và đa dạng.
Để chống gian lận thương mại hiệu quả, cần thiết phải thiết lập một hệ thống pháp luật chặt chẽ với các quy định và hình phạt nghiêm khắc, như Luật Chống Gian lận Thương mại của Liên minh Châu Âu, nhằm tăng tính răn đe và ngăn chặn vi phạm Hơn nữa, sự hợp tác quốc tế, thông qua các hiệp định như Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), đóng vai trò quan trọng trong việc trao đổi thông tin, phối hợp điều tra và xây dựng cơ sở dữ liệu chung về gian lận thương mại, từ đó nâng cao hiệu quả phòng chống.
Nâng cao nhận thức và đào tạo trình độ cán bộ là biện pháp quan trọng trong việc chống gian lận Các chương trình đào tạo của Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ trang bị cho cán bộ kỹ thuật phát hiện gian lận mới nhất, từ đó nâng cao năng lực cho đội ngũ chống gian lận Bên cạnh đó, việc áp dụng công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả công tác này.
22 liệu lớn theo cách Cơ quan Thuế vụ Vương quốc Anh cũng giúp phát hiện các hành vi gian lận một cách hiệu quả và kịp thời hơn
Khuyến khích doanh nghiệp tự giác tuân thủ là một chiến lược quan trọng trong việc xây dựng hệ thống quản trị tuân thủ, giúp giảm thiểu rủi ro gian lận Chương trình Tuân thủ Tự nguyện của Hoa Kỳ là một ví dụ điển hình cho việc này Bên cạnh đó, việc tăng cường giám sát và kiểm tra, như hoạt động kiểm tra ngẫu nhiên của Cơ quan Hải quan Trung Quốc tại cảng biển, cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện các hành vi gian lận.
THỰC TRẠNG GIAN LẬN THƯƠNG MẠI VÀ PHÒNG CHỐNG GIAN LẬN THƯƠNG MẠI TRONG XUẤT NHẬP KHẨU HÀNG HÓA TẠI KHU VỰC BIÊN GIỚI PHÍA BẮC VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN 2021-2023
Cơ sở pháp lý phòng chống gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại Việt Nam
Gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa đang trở thành một vấn nạn phức tạp và gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng Để đối phó hiệu quả với tình trạng này, Việt Nam đã xây dựng một hệ thống pháp lý đồng bộ và toàn diện nhằm ngăn chặn và xử lý các hành vi gian lận.
Luật Quản lý ngoại thương 2017 (số 05/2017/QH14), được Quốc Hội thông qua vào ngày 12/06/2017, quy định các nguyên tắc và chính sách về quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, và tạm nhập tái xuất hàng hóa (Điều 5) Luật cũng nghiêm cấm các hành vi gian lận liên quan đến số lượng, chất lượng, giá trị và xuất xứ hàng hóa (Điều 7), tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc kiểm tra, giám sát, phát hiện và xử lý các hành vi gian lận trong lĩnh vực xuất nhập khẩu.
- Bộ luật Hình sự 2015 - số 100/2015/QH13, được Quốc Hội thông qua ngày 27/11/2015 và sửa đổi, bổ sung năm 2017 theo Luật số 12/2017/QH14 ngày 20/06/2017 :
Bộ luật này thiết lập khung pháp lý cho việc xử lý hình sự các hành vi gian lận thương mại nghiêm trọng, bao gồm các tội danh như buôn lậu (Điều 188), vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới (Điều 189), và sản xuất hàng giả (Điều ).
192), tội buôn bán hàng giả (Điều 193) được quy định cụ thể với các khung hình phạt tương ứng
Luật Hải quan 2014 - số 54/2014/QH13, được Quốc Hội thông qua ngày 23/06/2014, đã thiết lập nhiều quy định mới nhằm nâng cao hiệu quả trong phòng chống gian lận thương mại xuất nhập khẩu Các văn bản hướng dẫn như Nghị định 08/2015/NĐ-CP và Nghị định 59/2018/NĐ-CP đã cụ thể hóa các thủ tục hải quan và quy trình kiểm tra, giám sát, từ đó tăng cường quản lý và phát hiện gian lận trong hoạt động xuất nhập khẩu.
Luật Quản lý thuế số 39/2019/QH14, được Quốc hội thông qua vào ngày 12/06/2019, quy định các nguyên tắc, trình tự và thủ tục quản lý thuế, bao gồm cả thuế xuất khẩu và thuế nhập khẩu.
Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu số 107/2016/QH13, ban hành ngày 06/04/2016, quy định các vấn đề liên quan đến đối tượng chịu thuế (Điều 2), phương pháp tính thuế (Điều 3, 4), mức thuế suất áp dụng (Điều 5, 6, 7) và các quy định về miễn giảm thuế xuất nhập khẩu (Điều 8, 9).
- Nghị Quyết 41/NQ-CP ngày 09/06/2015 của Chính phủ về đẩy mạnh công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả
Quyết định 05/QĐ-BCĐ389, ban hành ngày 23/09/2015, của Ban Chỉ Đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, đã phác thảo kế hoạch thực hiện Nghị Quyết 41/NQ-CP, được Chính phủ ban hành ngày 09/06/2015 Kế hoạch này nhằm tăng cường nỗ lực trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và phát triển kinh tế bền vững.
- Quyết định số 1009/QĐ-BTC ngày 29/5/2015 của Bộ Tài chính về việc ban hành
Kế Hoạch theo dõi thi hành pháp luật về chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả năm 2015 của Bộ Tài chính
Nghị Định 08/2015/NĐ-CP, ban hành ngày 21/1/2015, quy định chi tiết và biện pháp thực hiện Luật Hải quan liên quan đến thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát và kiểm soát hải quan Nghị định này nhằm mục đích tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực hải quan, đảm bảo sự minh bạch và hợp pháp trong các hoạt động xuất nhập khẩu.
Quyết định số 19/2016/QĐ-TTg, ban hành ngày 6/5/2016 bởi Thủ Tướng Chính phủ, quy định về trách nhiệm và mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại (GLTM) và hàng giả Quy chế này nhằm tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng trong việc ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến buôn lậu và hàng giả.
- Nghị Định số 31/2018/NĐ-CP ngày 08/3/2018 quy định chi tiết Luật Quản lý ngoại thương về xuất xứ hàng hóa
Nghị Định số 59/2018/NĐ-CP, ban hành ngày 20/04/2018, đã sửa đổi và bổ sung một số điều của Nghị Định số 08/2015/NĐ-CP, quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật hải quan Nghị định này tập trung vào các thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát và kiểm soát hải quan, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực hải quan.
Việt Nam có nhiều văn bản pháp lý bổ sung liên quan đến việc phòng chống gian lận xuất nhập khẩu, bên cạnh các luật chính đã được nêu.
Các thông tư và nghị định của Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong quản lý xuất nhập khẩu hàng hóa Tuy nhiên, việc thực thi và áp dụng luật pháp vẫn gặp nhiều khó khăn và thách thức Tình trạng gian lận thương mại (GLTM) trong xuất nhập khẩu diễn biến phức tạp, đặc biệt tại các cửa khẩu biên giới và cảng biển lớn.
Chính phủ Việt Nam đã thành lập Ban Chỉ đạo 389 quốc gia nhằm tăng cường công tác phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội, hoạt động theo Quyết định 389/QĐ-TTg năm 2022 cùng các quyết định điều chỉnh hàng năm Ban Chỉ đạo này có nhiệm vụ phối hợp giữa các bộ, ngành và địa phương để đối phó với các loại tội phạm, đặc biệt là tội phạm liên quan đến buôn lậu và gian lận thương mại, cũng như vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới Quyết định 389/QĐ-TTg năm 2022 đã quy định rõ chức năng, nhiệm vụ và tổ chức của Ban Chỉ đạo 389 ở các cấp.
Cần có sự chỉ đạo và phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng như Công an, Quân đội, Hải quan, Biên phòng và Kiểm lâm trong công tác phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội Việc hợp tác này sẽ tăng cường hiệu quả trong việc ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, đồng thời bảo đảm an ninh trật tự và an toàn xã hội.
- Chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch, đề ra giải pháp cụ thể trong đấu tranh phòng chống tội phạm
- Tăng cường công tác kiểm tra, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm
Phát động phong trào toàn dân tham gia phòng chống tội phạm là cần thiết để nâng cao hiệu quả trong công tác phòng chống gian lận thương mại (GLTM) xuất nhập khẩu Để đạt được điều này, cần hoàn thiện cơ sở pháp lý và nâng cao nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ thực thi Đặc biệt, sự phối hợp liên ngành giữa các lực lượng chức năng như Hải quan, Công an và Quản lý thị trường cần được tăng cường, đồng bộ và hiệu quả hơn nữa.
Thực trạng gian lận thương mại tại khu vực biên giới phía Bắc Việt
2.1.1 Hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam
2.1.1.1 Hoạt động thương mại xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam tuyến biên giới Việt - Trung a Đặc điểm địa lý tuyến biên giới Việt - Trung
Việt Nam và Trung Quốc có đường biên giới đất liền dài khoảng 1.449 km, trải dài từ tỉnh Điện Biên đến Quảng Ninh, đi qua 7 tỉnh biên giới của Việt Nam và các khu tự trị của Trung Quốc là Vân Nam và Quảng Tây Đây là một trong những đường biên giới dài nhất thế giới, với địa hình hiểm trở, bao gồm núi non và sông suối chằng chịt Đặc biệt, dãy Trường Sơn hùng vĩ ở Việt Nam và các dãy núi cao ở Vân Nam, Quảng Tây đã tạo ra nhiều đoạn biên giới khó khăn cho việc đi lại và tuần tra.
Khu vực này không chỉ có địa hình hiểm trở mà còn sở hữu nhiều cửa khẩu quốc tế và cửa khẩu phụ, cùng với các đường mòn, lối mở giúp người dân hai bên giao lưu văn hóa và trao đổi hàng hóa Tuy nhiên, do địa hình núi rừng khó khăn, nhiều khu vực trên tuyến biên giới vẫn có mật độ cư dân thưa thớt, gây trở ngại cho việc giao thông và kiểm soát.
Những đặc điểm thuận lợi trong giao thương giữa Việt Nam và Trung Quốc đã thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ và toàn diện của hợp tác hai nước Tuy nhiên, điều này cũng tạo cơ hội cho các đối tượng thực hiện hành vi buôn lậu và gian lận thương mại, lợi dụng địa hình và những kẽ hở trong kiểm soát để phạm tội Tình hình xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam, đặc biệt là tuyến biên giới Việt - Trung, đang trở nên phức tạp hơn bao giờ hết.
Hợp tác kinh tế biên giới đang trở thành xu thế quan trọng trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa hiện nay Việt Nam, với vị trí địa lý đặc biệt và đường biên giới dài với các nước láng giềng, đặc biệt là Trung Quốc, đang đối mặt với nhiều cơ hội và thách thức trong việc phát triển hợp tác kinh tế bền vững Hoạt động thương mại qua lại biên giới đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của các tỉnh biên giới, đặc biệt là các tỉnh giáp ranh với Trung Quốc, nơi hoạt động thương mại diễn ra rất sôi nổi.
Biểu đồ 2.1 Kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam - Trung Quốc giai đoạn
(Nguồn: Tổng Cục Thống Kê và Tổng Cục Hải Quan, 2023)
Trong giai đoạn 2021 - 2023, nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt là các khu vực biên giới phía Bắc, đã trải qua nhiều biến động do tác động lớn từ đại dịch Covid-19.
Mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn từ bệnh dịch và chính sách của Trung Quốc, quốc gia này vẫn giữ vị trí hàng đầu trong danh sách đối tác thương mại của Việt Nam, với sự tăng trưởng liên tục qua từng năm Trung Quốc hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam Trong bối cảnh xuất khẩu của Việt Nam gặp thách thức, tổng kim ngạch xuất khẩu trong 10 tháng đầu năm 2023 đã giảm 7% so với cùng kỳ năm trước.
Thị trường Trung Quốc tiếp tục ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng, đạt hơn 1 tỷ USD (49,6 tỷ USD so với 47,2 tỷ USD), trở thành điểm sáng hiếm hoi trong bối cảnh kinh tế toàn cầu gặp nhiều khó khăn Điều này khẳng định tầm quan trọng của thị trường Trung Quốc đối với nền kinh tế Việt Nam.
Bảng 2.1 Bảng Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu Việt Nam-Trung Quốc theo từng năm, giai đoạn 2021 - 2023
Tốc độ tăng trưởng XK VN-Trung
(Nguồn: TradeMap - Bản đồ Thương mại của ITC)
Theo số liệu từ Tổng Cục Thống Kê và Tổng Cục Hải Quan năm 2023, năm 2021, mặc dù dịch Covid-19 diễn ra mạnh mẽ, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu vẫn tăng trưởng 24,6% so với năm 2020 Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu tăng 14,4%, từ 4.887 triệu USD lên 5.592 triệu USD, chiếm 16,5% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.
Trong giai đoạn 2022 - 2023, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc tiếp tục ghi nhận sự tăng trưởng, nhưng không đạt mức ấn tượng như năm 2021 Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu năm 2022 chỉ tăng 3,13% so với năm trước, từ 5.592 triệu USD lên 5.767 triệu USD.
Năm 2023, tình hình xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc có sự cải thiện so với năm 2022, nhưng vẫn chưa đạt được mức tăng trưởng như kỳ vọng như năm 2021 Tính đến tháng 10/2023, kim ngạch xuất khẩu đã đạt 86% so với cả năm 2022, cho thấy sự tăng trưởng nhẹ so với cùng kỳ năm trước.
Bảng 2.2 Bảng giá trị 10 loại hàng hóa được xuất khẩu nhiều nhất sang
Trung Quốc năm 2021 - 2022 (đơn vị nghìn USD)
Máy móc và thiết bị điện, bao gồm các bộ phận của chúng, là những thành phần quan trọng trong công nghệ hiện đại Các thiết bị này bao gồm máy ghi và tái tạo âm thanh, cùng với máy ghi và tái tạo hình ảnh và âm thanh truyền hình Hơn nữa, các bộ phận và phụ kiện của các loại máy này cũng đóng vai trò thiết yếu trong việc nâng cao hiệu suất và chức năng của thiết bị.
2 Lò phản ứng hạt nhân, nồi hơi, máy móc và thiết bị cơ khí; các bộ phận của chúng
3 Cao su và các sản phẩm bằng cao su 2.391.579 2.478.560
4 Gỗ và các sản phẩm bằng gỗ; than gỗ 1.426.874 2.114.481
6 Giày dép, ghệt và các loại tương tự; các phần của bài viết như vậy
7 Trái cây và các loại hạt ăn được; vỏ trái cây họ cam quýt hoặc dưa
8 Cá và động vật giáp xác, động vật thân mềm và động vật thủy sinh không xương sống khác
9 Sản phẩm của ngành xay xát; mạch nha; tinh bột; inulin; gluten lúa mì
10 dụng cụ và thiết bị quang học bao gồm các sản phẩm phục vụ cho nhiếp ảnh, điện ảnh, đo lường, kiểm tra và y tế Những thiết bị này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo độ chính xác trong các lĩnh vực chuyên môn Ngoài ra, các bộ phận và phụ kiện của những dụng cụ này cũng góp phần nâng cao hiệu suất và chất lượng công việc trong các ứng dụng khác nhau.
(Nguồn: TradeMap - Bản đồ Thương mại của ITC)
Theo báo cáo của Bộ Công Thương về xuất nhập khẩu (XNK) của Việt Nam năm 2022, Trung Quốc vẫn là thị trường quan trọng cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam Có 13 nhóm hàng xuất khẩu sang Trung Quốc đạt kim ngạch gần 1 tỷ USD, trong đó 2 nhóm hàng vượt ngưỡng 10 tỷ USD.
Nhóm hàng xuất khẩu hàng đầu là điện thoại và linh kiện, đạt kim ngạch 16,3 tỷ USD, tăng 7,37% so với năm 2021 Báo cáo cũng nêu rõ nhiều nhóm hàng khác có kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng đáng kể.
Thực trạng gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam giai đoạn 2021-2023
2.3.1 Tình hình gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam giai đoạn 2021-2023 tại tuyến biên giới Việt-Trung
Quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc hiện nay tiếp tục phát triển mạnh mẽ nhờ sự hợp tác chặt chẽ Đảng và Nhà nước Việt Nam đã đề ra nhiều chính sách nhằm xây dựng biên giới hòa bình, thân thiện và đoàn kết Trong bối cảnh ASEAN và Trung Quốc ký Hiệp định ACFTA, việc mở rộng thương mại và tăng cường giao lưu kinh tế trở thành xu hướng tất yếu, phù hợp với quy luật phát triển của thời đại.
Các tỉnh biên giới phía Bắc của Việt Nam có đường biên giới đất liền tiếp giáp với
Việt Nam hiện có 28 cửa khẩu biên giới với Trung Quốc, nằm tại 7 tỉnh biên giới phía Bắc, bao gồm cả các cửa khẩu phụ, đường mòn và lối mở khác Các tỉnh Quảng Tây và Vân Nam của Trung Quốc là những khu vực quan trọng trong giao thương với Việt Nam.
Bảng 2.7 Tổng hợp số vụ BL & GLTM xảy ra trên 7 tỉnh biên giới Việt
Nam – Trung Quốc giai đoạn 2021-2023
(Nguồn: Số liệu thu thập từ các trang thông tin của các tỉnh)
Biểu đồ 2.4 Số vụ GLTM trên địa bàn 7 tỉnh biên giới Việt - Trung trong năm 2021
(Nguồn: Số liệu thu thập từ các trang thông tin của các tỉnh)
Từ năm 2021 đến nay, hoạt động thương mại qua biên giới đã phát triển mạnh mẽ, với sự gia tăng đáng kể trong việc xuất nhập khẩu hàng hóa qua các cửa khẩu Tuy nhiên, sự tăng trưởng này cũng đi kèm với sự gia tăng phức tạp của các hoạt động buôn lậu và gian lận thương mại, khiến cho vấn đề này trở nên ngày càng tinh vi hơn.
Trong năm 2021, lực lượng chức năng đã kiểm tra và xử lý 15.501 vụ buôn lậu và gian lận thương mại qua biên giới tại 7 tỉnh giáp biên Việt - Trung, giảm nhẹ so với 15.789 vụ trong năm 2020 Sự giảm này chủ yếu do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và các chính sách chống dịch từ hai quốc gia Tuy nhiên, con số này vẫn cho thấy một thực trạng đáng lo ngại.
Mặc dù tình hình đã thuyên giảm trong bối cảnh cả nước đang chống dịch, tình trạng buôn lậu tại tuyến biên giới Việt - Trung vẫn là một vấn đề đáng báo động đối với công tác phòng chống và triệt phá các hành vi gian lận thương mại.
Biểu đồ cho thấy rằng Lạng Sơn và Quảng Ninh là hai địa bàn nổi bật nhất trong khu vực về tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại (BL&GLTM).
Lạng Sơn, một trong bảy tỉnh biên giới Việt - Trung, là khu vực có hoạt động buôn lậu và gian lận thương mại cao nhất, với 5.347 vụ được ghi nhận trong năm 2021, chiếm 1/3 tổng số vụ trong toàn khu vực và tăng 10,6% so với năm 2020 Các cửa khẩu quốc tế như Hữu Nghị, Chi Ma và Tân Thanh là những điểm nóng trong hoạt động này Mặc dù số vụ tăng, quy mô của các vụ buôn lậu đã giảm do ảnh hưởng của dịch bệnh và sự kiểm soát chặt chẽ tại các cửa khẩu.
Tại Quảng Ninh, tình hình buôn lậu và gian lận thương mại vẫn phức tạp mặc dù đã triển khai nhiều biện pháp cứng rắn Năm 2021, đã phát hiện và xử lý 4.123 vụ việc vi phạm, với tổng giá trị hàng hóa gần 37,8 tỷ đồng, giảm so với năm 2020, cho thấy sự hiệu quả trong công tác đấu tranh Trong số này, 47 vụ bị khởi tố hình sự và 3.426 trường hợp bị xử phạt hành chính, với tổng giá trị hàng hóa bị tịch thu là 30,14 tỷ đồng Lĩnh vực thuế nội địa cũng ghi nhận hơn 1.100 vụ vi phạm, với số tiền phạt hành chính trên 92 tỷ đồng và truy thu thuế đạt hơn 284 tỷ đồng Dù có dấu hiệu giảm, số vụ việc vẫn cao với 2.788 vụ trong năm 2021, giảm 32,37% so với năm trước Tình trạng vi phạm vẫn nghiêm trọng tại khu vực cửa khẩu Móng Cái, nơi các đối tượng buôn lậu thường khai thác các đường mòn biên giới để vận chuyển hàng hóa nhập lậu như đồ điện tử, quần áo, và rượu.
Người dân sống gần biên giới thường sử dụng thuyền và đò để vận chuyển hàng hóa qua sông Bắc Luân, sau đó chuyển sang xe máy để đưa vào chợ và khu dân cư tiêu thụ Ban Chỉ đạo 389 tỉnh Quảng Ninh đã chỉ ra những hạn chế trong công tác phòng chống tội phạm, khi các lực lượng chức năng chủ yếu chỉ nắm bắt tình hình từ xa, thiếu sự phối hợp chặt chẽ và tiếp cận thực tế Điều này dẫn đến việc không phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm, tạo kẽ hở cho các đối tượng xấu lợi dụng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường và quyền lợi người tiêu dùng.
Năm 2022, nhờ sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền tỉnh Lạng Sơn, tình hình buôn lậu và gian lận thương mại đã được kiểm soát hiệu quả Các lực lượng chức năng đã xử lý 4.842 vụ vi phạm, với tổng số tiền xử phạt lên tới 116 tỷ đồng, giảm 10,4% so với năm 2021 Trong đó, 349 vụ đã được khởi tố và 498 đối tượng bị xử lý Tuy nhiên, dù số lượng vụ vi phạm giảm, tình hình vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro với các thủ đoạn ngày càng tinh vi và liều lĩnh hơn.
Tại tỉnh Cao Bằng, tình hình vi phạm pháp luật trong năm 2022 diễn ra nghiêm trọng, với tổng số 855 vụ vi phạm tính đến hết tháng 9, bao gồm 344 vụ buôn lậu và 288 vụ gian lận thương mại Các cơ quan chức năng đã khởi tố 222 vụ, tăng 300% so với cùng kỳ năm 2021, và xử lý vi phạm hành chính 633 vụ, với tổng số tiền phạt lên tới 2,756 tỷ đồng Mặc dù số thu ngân sách nhà nước đạt 4,486 tỷ đồng, nhưng đã giảm 64% so với cùng kỳ năm trước.
Năm 2022, các cơ quan chức năng đã phát hiện và xử lý vụ buôn lậu 51 triệu lít xăng dầu từ Trung Quốc về Việt Nam qua cửa khẩu Tân Thanh, tỉnh Lạng Sơn, với giá trị hàng hóa vi phạm gần 1000 tỷ đồng Đồng thời, một vụ vận chuyển trái phép 20 tấn thịt lợn đông lạnh tại Quảng Ninh cũng được ghi nhận Những sự việc nghiêm trọng này phản ánh quy mô đáng báo động của vấn nạn buôn lậu qua biên giới.
Cuối năm 2022 và đầu năm 2023, Trung Quốc nới lỏng các biện pháp phòng chống Covid-19, khôi phục hoạt động xuất nhập khẩu và xuất nhập cảnh tại các cửa khẩu Tuy nhiên, sự rút lui của các lực lượng chức năng vào nội địa đã dẫn đến tình hình buôn lậu, gian lận thương mại và vận chuyển trái phép hàng hóa trở nên phức tạp hơn Nhiều đối tượng vẫn lén lút vận chuyển hàng hóa trái phép qua biên giới tại một số cửa khẩu.
Tuy nhiên khi tình hình Covid-19 đã được kiểm soát, hai đầu cửa khẩu Việt Nam
- Trung Quốc đã hoàn toàn mở cửa hoạt động trở lại thì tình trạng vi phạm gian lận thương mại lại tăng lên với con số báo động
Trong 6 tháng đầu năm, các lực lượng chức năng tỉnh Lạng Sơn đã kiểm tra, xử lý vi phạm 2.856 vụ buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng cấm Theo Ban chỉ đạo
Trong những tháng đầu năm 2023, tỉnh Lạng Sơn đã ghi nhận sự gia tăng đáng kể trong công tác kiểm tra và xử lý vi phạm, với 2.856 vụ vi phạm được xử lý, tăng 44,97% so với cùng kỳ năm trước Trong đó, 2.490 vụ vi phạm hành chính đã bị xử phạt, tăng 43,76% Tổng số tiền xử lý vi phạm hành chính đạt 23.409,4 triệu đồng, tăng 8,2% Đến nay, đã có 229 vụ được khởi tố, tăng 41,36%, và 333 đối tượng bị truy cứu, tăng 39,33% so với cùng kỳ.
ĐẨY MẠNH GIẢI PHÁP PHÒNG CHỐNG GIAN LẬN THƯƠNG MẠI TRONG XUẤT NHẬP KHẨU HÀNG HÓA TẠI KHU VỰC BIÊN GIỚI PHÍA BẮC VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2030
Định hướng công tác phòng chống và gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam đến năm
Trong bối cảnh hiện tại, nền kinh tế Việt Nam đang hội nhập sâu rộng với khu vực và toàn cầu Sự gia nhập và ký kết các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới mang lại nhiều cơ hội cho doanh nghiệp trong nước trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu và khai thác nguồn lực nước ngoài Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, nền kinh tế Việt Nam cũng phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là vấn đề gian lận thương mại và hoạt động buôn lậu xuyên biên giới.
Tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam đang diễn ra phức tạp, với nhiều thủ đoạn tinh vi như khai báo giả mạo xuất xứ và lợi dụng hệ thống vận chuyển xuyên biên giới để trốn thuế Các mặt hàng buôn lậu ngày càng đa dạng, không chỉ giới hạn ở rượu nhập và thuốc lá mà còn mở rộng sang nhiều loại sản phẩm khác nhờ công nghệ hiện đại Những sản phẩm này không chỉ có hình thức đẹp và giống thật mà còn có giá rẻ hơn nhiều so với hàng chính hãng, dễ dàng thu hút người tiêu dùng với tiêu chí “Ngon, bổ, rẻ”.
Dự đoán đến năm 2030, tình trạng gian lận thương mại và buôn lậu tại khu vực biên giới phía Bắc sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, với tội phạm tìm ra các phương thức vi phạm mới và tinh vi hơn để qua mặt cơ quan kiểm soát Trong thời đại công nghệ số hiện nay, người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng mua sắm qua các sàn thương mại điện tử, tạo ra những kẽ hở về pháp lý mà tội phạm có thể lợi dụng.
Việc sử dụng các sàn thương mại điện tử (TMĐT) để buôn bán đã dẫn đến 67 ưu đãi về vận chuyển, nhưng cũng tạo điều kiện cho hành vi gian lận xuyên quốc gia gia tăng Nếu không có biện pháp kiểm soát hiệu quả, tình trạng này sẽ tiếp tục gây tổn thất nghiêm trọng cho ngân sách nhà nước, ảnh hưởng xấu đến môi trường đầu tư kinh doanh và làm suy giảm trật tự an ninh tại khu vực biên giới, đặc biệt là biên giới phía Bắc.
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam cần tăng cường công tác phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại, đặc biệt tại biên giới phía Bắc, nơi là cửa ngõ giao thương Việc xử lý triệt để tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại tại khu vực này là tiền đề quan trọng để ngăn chặn các hành vi vi phạm trong nội địa Để đạt được điều này, cần ứng dụng các biện pháp kiểm soát hiện đại và nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các lực lượng chống buôn lậu Đồng thời, việc xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định pháp luật cũng cần được đẩy mạnh nhằm tạo ra tác dụng răn đe và ngăn chặn gian lận thương mại từ gốc rễ.
Nhà nước và Chính phủ đã xác định các nhiệm vụ và phương hướng để thực hiện hiệu quả mục tiêu phòng chống gian lận thương mại (GLTM) tại khu vực biên giới phía Bắc và trên toàn quốc thông qua các kế hoạch và quyết định cụ thể.
Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa giai đoạn 2021 - 2030, được phê duyệt theo Quyết định số 1455/QĐ-TTg ngày 18 tháng 8 năm 2021, xác định mục tiêu và nhiệm vụ cụ thể nhằm thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu Trong chiến lược này, công tác phòng chống gian lận thương mại (GLTM) cũng được chú trọng, đảm bảo sự phát triển bền vững của thương mại quốc tế.
Kế hoạch số 92/KH-BCĐ 389 của Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, được ban hành vào ngày 15 tháng 11 năm 2021, đã đề ra các nhiệm vụ và giải pháp cụ thể nhằm phòng chống gian lận thương mại tại khu vực biên giới phía Bắc đến năm tới.
Đến năm 2030, cần tăng cường quản lý nhà nước về xuất nhập khẩu, đặc biệt chú trọng vào các mặt hàng nhạy cảm và dễ bị gian lận Việc nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan chức năng là điều cần thiết để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong thương mại.
Trong công tác đấu tranh chống gian lận thương mại, cần tăng cường tuyên truyền và phổ biến pháp luật liên quan đến vấn đề này Đồng thời, phát huy vai trò của cộng đồng trong việc tố giác các hành vi gian lận thương mại là rất quan trọng.
Nghị định số 18/2023/NĐ-CP, được Chính phủ ban hành vào ngày 14 tháng 2 năm 2023, quy định chi tiết về quản lý hoạt động xuất nhập khẩu, bao gồm các biện pháp phòng chống gian lận thương mại (GLTM) Nghị định này nhấn mạnh việc kiểm tra và giám sát chặt chẽ hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, đồng thời khuyến khích sử dụng các biện pháp kỹ thuật và công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả quản lý Ngoài ra, Nghị định cũng đề ra các biện pháp xử lý mạnh mẽ đối với những hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến xuất nhập khẩu.
Trước tình hình này, cần phải xác định phương hướng hoạt động trong giai đoạn tới để đẩy lùi được tình trạng gian lận thương mại diễn ra:
Chủ động lập kế hoạch hành động dựa trên dự báo tình hình gian lận thương mại tại khu vực biên giới phía Bắc, cần xác định các tình huống có thể xảy ra và phương án giải quyết Đồng thời, khoanh vùng phạm vi hoạt động và địa bàn trọng điểm của các đối tượng buôn lậu Tăng cường rà soát và kiểm tra tại các địa phương và tuyến đường đã xác định để nhận diện, đánh giá đúng đối tượng và hành vi, từ đó phát hiện và xử lý kịp thời tình trạng gian lận thương mại.
Để nâng cao hiệu quả trong công tác phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại, cần tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành liên quan Việc phân chia rõ ràng nhiệm vụ và trách nhiệm theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia là rất quan trọng, nhằm tránh tình trạng quản lý chồng chéo và lỗ hổng trong giám sát Điều này sẽ giúp ngăn chặn các đối tượng thực hiện hành vi phạm tội một cách trót lọt.
Các lực lượng chức năng cần nâng cao trình độ nghiệp vụ và thường xuyên cập nhật thông tin về buôn lậu và gian lận thương mại, bao gồm các thủ đoạn, phương thức hoạt động của đối tượng vi phạm và các mặt hàng liên quan Điều này sẽ giúp đưa ra các biện pháp hiệu quả hơn trong công tác đấu tranh phòng chống, nhằm ngăn chặn triệt để các hành vi vi phạm pháp luật này.
Cần tăng cường công tác thanh tra và giám sát chặt chẽ đối với lực lượng chức năng, đồng thời thiết lập chế độ thưởng phạt rõ ràng và minh bạch Những cán bộ có dấu hiệu thoái hóa về tư tưởng và đạo đức, cũng như những người tiếp tay cho buôn lậu và gian lận, cần phải bị xử lý nghiêm khắc Chỉ khi xây dựng được đội ngũ lực lượng chức năng trong sạch và có phẩm chất đạo đức vững vàng, chúng ta mới có thể hy vọng chiến thắng nạn buôn lậu và gian lận.
Kiến nghị giải pháp phòng chống gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam
nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam
3.2.1 Giải pháp hạn chế gian lận thương mại trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam
Tình trạng gian lận thương mại tại khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam đang diễn ra phức tạp, gây nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho ngân sách nhà nước và môi trường kinh doanh Để ngăn chặn và hạn chế tình trạng này, cần có sự vào cuộc quyết liệt và đồng bộ từ nhiều giải pháp đột phá và then chốt.
* Nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn của các cơ quan, lực lượng chuyên trách chống buôn lậu và gian lận thương mại
Để chống buôn lậu và gian lận thương mại hiệu quả, việc nâng cao năng lực và trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ là rất quan trọng Hiện nay, nhiều cán bộ tại các cơ quan Hải quan, Quản lý thị trường, Biên phòng chưa được đào tạo đầy đủ và thiếu kiến thức chuyên sâu về phương thức của tội phạm Theo Bộ Tài chính, chỉ khoảng 25% lực lượng này đạt chuẩn chuyên môn, dẫn đến việc nhận thức về tính chất phức tạp của tội phạm buôn lậu còn hạn chế Điều này gây khó khăn trong việc dự báo, phát hiện và ngăn chặn hành vi vi phạm Để khắc phục, cần có chương trình đào tạo chuyên sâu, liên tục, tập trung vào phân tích, dự báo, nhận diện vi phạm, rèn luyện khả năng điều tra và ứng dụng công nghệ hiện đại.
Chương trình đào tạo nhằm nâng cao kỹ năng cho cán bộ trong công tác chống buôn lậu bao gồm kỹ năng đối thoại, đàm phán và phát hiện, xử lý tình huống khẩn cấp Qua đó, cán bộ sẽ hiểu rõ bản chất và quy luật hoạt động của tội phạm buôn lậu, gian lận, từ đó sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống phức tạp.
Ngoài việc đào tạo cơ bản, cần tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về các lĩnh vực mới và phương thức buôn lậu mới nổi, cũng như các cam kết quốc tế về thương mại và hải quan Cần định kỳ tổ chức diễn đàn và hội thảo để cán bộ cập nhật kiến thức, chia sẻ kinh nghiệm và giải quyết khó khăn Đồng thời, nên tăng cường hợp tác và tiếp thu kinh nghiệm từ các lực lượng chống buôn lậu mạnh mẽ của các nước phát triển như Mỹ, Anh, Pháp và Nhật Bản.
Với việc nâng cao trình độ chuyên môn và cải thiện tác phong làm việc của đội ngũ cán bộ, công tác đấu tranh phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại sẽ đạt được những chuyển biến tích cực và hiệu quả hơn trong thời gian tới.
* Đẩy mạnh công tác phối hợp giữa các cơ quan ban ngành có liên quan
Buôn lậu và gian lận thương mại là tội phạm xuyên quốc gia, ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực như hải quan, thuế và giao thông vận tải Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng là điều kiện tiên quyết để hiệu quả trong việc chống loại tội phạm này Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn tình trạng thiếu đồng bộ và manh mún trong hoạt động phối hợp giữa các Bộ, ngành.
Theo Thanh tra Chính phủ, giai đoạn 2018-2022, chỉ khoảng 55% vụ việc được xử lý đồng bộ giữa các lực lượng chức năng Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu cơ chế phối hợp thống nhất và thông tin chia sẻ, dẫn đến chồng chéo trong phân công thẩm quyền Nhiều hoạt động phối hợp còn mang tính hình thức, gây chậm trễ và kém hiệu quả trong điều tra Để khắc phục, cần xây dựng quy chế và quy trình phối hợp liên ngành cụ thể, rõ ràng, phân định trách nhiệm của từng bên trong điều tra, kiểm tra và xử lý vi phạm, đồng thời thành lập các Ban Chỉ đạo phối hợp liên ngành.
Để nâng cao hiệu quả chỉ đạo công tác từ Trung ương đến địa phương, cần thúc đẩy việc chia sẻ thông tin và dữ liệu giữa các lực lượng như Hải quan, Công an, Quản lý thị trường và Biên phòng Việc xây dựng hệ thống kết nối và chia sẻ dữ liệu liên tục, kịp thời sẽ hỗ trợ công tác phân tích, đánh giá tình hình và dự báo tội phạm Đồng thời, có thể hình thành Trung tâm điều phối và chia sẻ thông tin liên ngành nhằm đảm bảo hoạt động này diễn ra thuận lợi và hiệu quả.
Cần tăng cường hợp tác quốc tế trong việc chống buôn lậu và gian lận thương mại bằng cách ký kết và triển khai hiệu quả các hiệp định song phương và đa phương Việc nâng cao năng lực hợp tác điều tra xuyên quốc gia sẽ giúp ngăn chặn các đường dây buôn lậu xuyên biên giới.
Cuộc chiến chống buôn lậu và gian lận thương mại sẽ đạt hiệu quả cao hơn nhờ sự phối hợp đồng bộ giữa các ban ngành và địa phương, góp phần bảo đảm an ninh kinh tế quốc gia và tạo ra môi trường kinh doanh lành mạnh, bình đẳng cho các doanh nghiệp.
Để nâng cao hiệu quả trong công tác phòng ngừa và đấu tranh chống buôn lậu và gian lận thương mại, việc xây dựng mạng lưới thu thập thông tin là rất cần thiết Thực tế cho thấy, năng lực thu thập thông tin và tình báo của các lực lượng hiện nay còn hạn chế, không đáp ứng đủ yêu cầu Hệ quả là nhiều vụ việc buôn lậu và gian lận chỉ được phát hiện và ngăn chặn muộn màng, thiếu tính triệt để do thiếu hụt nguồn thông tin kịp thời.
Việc xây dựng và duy trì một mạng lưới thu thập thông tin và tình báo vững mạnh là vô cùng cần thiết Cần kết nối và liên thông các nguồn thông tin từ nhiều kênh khác nhau như chính quyền các cấp, lực lượng vũ trang, doanh nghiệp và người dân, cũng như từ các nguồn trinh sát bí mật Đồng thời, mạng lưới này cần được kết nối với các nguồn dữ liệu lớn như hệ thống logistics và hải quan điện tử để tăng cường hiệu quả thu thập và phân tích thông tin.
73 tử, hệ thống quản lý thương mại để có thể đánh giá, dự báo, cảnh báo kịp thời các nguy cơ, phương thức đang được tội phạm sử dụng
Để đảm bảo việc thu thập và xử lý thông tin hiệu quả, cần thiết phải thiết lập cơ chế bảo vệ nguồn tin nghiêm ngặt và có chính sách đãi ngộ, khen thưởng kịp thời cho người dân và các lực lượng phối hợp Điều này sẽ tạo động lực, khích lệ sự tham gia của cộng đồng, từ đó nâng cao chất lượng thông tin và tình báo thu thập được.
Cần tăng cường công tác khen thưởng và thi đua cho cán bộ, công chức thực hiện tốt nhiệm vụ, đồng thời khuyến khích quần chúng nhân dân tham gia Bên cạnh đó, cần áp dụng mức xử phạt nghiêm khắc đối với những đối tượng tham gia, hợp tác và tiếp tay cho tội phạm trong các hành vi buôn lậu và gian lận thương mại.
Để khuyến khích và động viên lực lượng phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại, việc thường xuyên biểu dương và khen thưởng các cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc là rất cần thiết Hành động này sẽ khơi dậy động lực phấn đấu và nâng cao tinh thần trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, nhân viên trong lĩnh vực này.