BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN NHƯ KHẢI ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỤC CHẤT LƯỢNG, CHẾ BIẾN VÀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG, BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN GIAI ĐOẠ
Lý do xây dựng đề án
Công tác cải cách hành chính ở Việt Nam trong những năm vừa qua đã đạt được nhiều kết quả khá toàn diện và nổi bật, tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế - xã hộibền vững, góp phần quan trọng nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính Nhà nước từ Trung ương đến địa phương và nâng cao vị thế, năng lực cạnh tranh quốc tế Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính Nhà nước, xây dựng nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu lực, hiệu quả được đặt ra như một yêu cầu quan trọng và cấp thiết, cần có sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của cả hệ thống chính trị Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017, Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã nhấn mạnh mục tiêu đẩy mạnh cải cách hành chính, nhất là cải cách thủ tục hành chính gắn kết chặt chẽ với việc kiện toàn tổ chức, giảm đầu mối, bỏ cấp trung gian, tinh giản biên chế của các bộ, ngành, cơ quan thuộc Chính phủ, bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch, chuyên nghiệp, phục vụ nhân dân
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là cơ quan của Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về các ngành, lĩnh vực: Nông nghiệp, lâm nghiệp, diêm nghiệp, thủy sản, thủy lợi, phòng, chống thiên tai, phát triển nông thôn; quản lý nhà nước đối với các dịch vụ công trong các ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Bộ theo quy định của pháp luật Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong những năm vừa qua cũng đang nỗ lực thực hiện cải cách hành chính theo định hướng của Đảng và Nhà nước Trong năm 2022, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có tờ trình trình Chính phủ về việc ban hành Nghị định thay thế Nghị định số 15/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ.Sau khi sắp xếp hợp nhất, sáp nhập, tổ chức lại các cơ quan hành chính trực thuộctheo cơ cấu mới, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã giảm 04 Tổng cục (giảm 34 cấp Vụ và tương đương), giảm
100% số phòng trong Vụ Cơ cấu tổ chức của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sau sắp xếp sẽ có 28 Cục, Vụ, các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc bộ. Nằm trong kế hoạch cải cách hành chính, kiện toàn tổ chức bộ máy toàn diện của
Theo đề xuất, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ hợp nhất và tổ chức lại Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản thành Cục mới mang tên Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường.
Thực tế tại Việt Nam những năm qua, 04 lĩnh vực quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, chế biến, phát triển thị trường luôn thể hiện tính bổ trợ lẫn nhau hướng tới mục tiêu phục vụ quyền lợi của người sản xuất, người tiêu dùng và là những khâu quan trọng trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp Thực tế cũng cho thấy rằng, Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản và Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản - 02 cơ quan trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với chức năng quản lý nhà nước về các lĩnh vực kể trên cũng luôn có sự gắn kết chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương trong mọi hoạt động Tuy gắn kết chặt chẽ là vậy, nhưng khi còn tồn tại với tư cách là 02 cơ quan độc lập, công tác phối hợp giữa 02 bên vẫn còn nhiều hạn chế, đôi khi còn có những sự trùng lặp về đối tượng quản lý trong công tác chuyên môn Từ cơ sở thực tiễn đó, việc hợp nhất Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản và Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản thành Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường theo chủ trương của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là bước đi phù hợp trong cải cách hành chính, hướng đến mục tiêu tinh gọn bộ máy, giảm đầu mối để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý hoạt động của các lĩnh vực quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, chế biến và phát triển thị trường nông lâm thủy sản Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu đi vào hoạt động, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường chắc chắn sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn xuất phát từ những mặt hạn chế phát sinh sau khi thực hiện phương án sắp xếp, kiện toàn lại tổ chức bộ máy
Những khó khăn này đòi hỏi Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường phải có những giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động trong tương lai, trước mắt là trong giai đoạn 2024 - 2030, để có thể hướng đến sự phát triển hiệu quả và bền vững Xuất phát từ những lý do trên, tôi xin chọn Đề án “Đổi mới tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn giai đoạn 2024 - 2030”làm Đề án Thạc sĩ Đây là Đề án cần thiết và hoàn toàn phù hợp với thực tiễn.
Tổng quan tình hình nghiên cứu
Liên quan đến nội dung cải cách bộ máy hành chính nói chung và đổi mới tổ chức, hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước nói riêng, đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học đề cập đến, cụ thể như:
- Tác giả Lê Anh Tuấn, Viện Khoa học tổ chức nhà nước, Đề tàikhoa học cấp
Bộ năm 2023: “Phương thức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước Việt Nam - Những vấn đề lý luận và thực tiễn”: Đề tài đã phân tích làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn phương thức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước, đánh giá toàn diện về những kết quả đạt được và những hạn chế, bất cập liên quan đến phương thức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước Việt Nam, từ đó làm nổi bật những vấn đề đặt ra đối với đổi mới phương thức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước đáp ứng bối cảnh phát triển mới ở Việt Nam hiện nay Trên cơ sở đó, đề tài cũng đã đề xuất được một số giải pháp đổi mới phương thức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước có giá trị tham khảo trong nghiên cứu hoàn thiện chính sách pháp luật và thực tiễn hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước ở Việt Nam
- Tác giả Nguyễn Đức Thắng, Học viện Hành chính Quốc gia, Đề tàikhoa học cấp Bộ năm 2020: “Đánh giá việc thực hiện chính sách, pháp luật về tổ chức bộ máy hành chính nhà nước và công chức, công vụ ở Việt Nam hiện nay”: Đề tài đã nêu ra được các yếu tố ảnh hưởng đến công tác đánh giá việc thực hiện chính sách,
4 pháp luậtvề tổ chức bộ máy hành chính nhà nước và công chức, công vụ tại Việt Nam hiện nay Từ đó chỉ ra những kết quả đã đạt được, những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế đó Đây chính là cơ sở quan trọng để đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về tổ chức bộ máy hành chính nhà nước và công chức, công vụ Bên cạnh đó, đề tài cũng đã đưa ra một số đề xuất, kiến nghị với các cơ quan nhà nước nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, công chức, công vụ
- Tác giả Nguyễn Hữu Hải, Học viện Hành chính Quốc gia, Bài đăng trênTạp chí Tổ chức nhà nướcsố 12/2022: “Các yếu tố tác động đến xây dựng nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, có năng lực kiến tạo phát triển, liêm chính, phục vụ nhân dân ở Việt Nam”: Bài viết nhấn mạnh đến các yếu tố tác động đến nền hành chính nước ta, trong đó bao gồm cả các yếu tố khách quan và chủ quan Chỉ khi nhận diện và kiểm soát được những yếu tố này, chúng ta mới có thể xây dựng được nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, có năng lực kiến tạo phát triển, liêm chính, phục vụ nhân dân, vừa phù hợp với mục tiêu của công tác cải cách hành chính, vừa bắt kịp xu thế phát triển chung của thời đại
- Tác giả Huỳnh Văn Thới, Nguyễn Đặng Phương Truyền, Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại Thành phố Hồ Chí Minh, Bài đăng trên Tạp chí Tổ chức nhà nướcsố 9/2022: “Tiếp tục đẩy mạnh cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn hiện nay”: Dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự quyết tâm, nỗ lực của cả hệ thống chính trị, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị nói chung, bộ máy nhà nước nói riêng tiếp tục được đổi mới và hoàn thiện Trên cơ sở định hướng của Đảng và Nhà nước, bài viết đề xuất một số giải pháp đẩy mạnh cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước đáp ứng yêu cầu
5 xây dựng nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, kiến tạo phát triển, liêm chính, phục vụ nhân dân
Bài viết trong Tạp chí Tổ chức nhà nước số 5/2019 của tác giả Ngô Thành Can khẳng định đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả là nhiệm vụ trọng yếu được Đảng và Nhà nước triển khai quyết liệt Trên cơ sở lý luận và pháp lý, bài viết phân tích thực trạng tổ chức bộ máy hành chính Việt Nam, đồng thời đề xuất giải pháp xây dựng, hoàn thiện bộ máy tinh gọn, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước.
Ngoài ra còn một số công trình của các tác giả như: Tác giả Lưu Phước Vẹn, Trần Công Dũ, Trường Đại học An Giang, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, Bài đăng trên Tạp chí Tài chínhkỳ 2 tháng 3/2020: “Thực trạng và giải pháp cải cách hành chính ở Việt Nam”; Tác giả Phạm Minh Hùng, Vụ Cải cách hành chính,
Cải cách hành chính là quá trình cải thiện liên tục hệ thống hành chính nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân và doanh nghiệp Trong lộ trình xây dựng nền hành chính chuyên nghiệp, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, Bộ Nội vụ đã ban hành Bài đăng trên Tạp chí Tổ chức nhà nước số 1/2023, nêu rõ mục tiêu của cải cách hành chính là nâng cao năng lực của hệ thống hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận các dịch vụ công.
Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu đề án
- Mục tiêu: Dựa trên cơ sở lý luận và phân tích thực trạng, Đề án đưa ra các giải pháp nhằm đổi mới tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường giai đoạn 2024 - 2030
- Nhiệm vụ:Để đạt được mục tiêu nêu trên, Đề án thực hiện những nhiệm vụ cụ thể như sau:
+ Hệ thống hóa cơ sở lý luận vềtổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước
+Phân tích thực trạng tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường sau khi thực hiện phương án sắp xếp, kiện toàn lại tổ chức bộ máy; đánh giá ưu điểm, hạn chế và phân tích nguyên nhân của hạn chế
+ Đề xuất một số giải pháp và xác định lộ trình đổi mới tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường giai đoạn 2024 - 2030.
Phương pháp nghiên cứu
Đề án sử dụng Phương pháp nghiên cứu tài liệu để tiếp cận đề tài nghiên cứu với mục đích hệ thống hóa cơ sở lý luận và tổng hợp các kết quả nghiên cứuđã được công bố liên quan đến tổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước; đồng thời thu thập các thông tin, số liệu, văn bản chính sách có liên quan đến tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường Trên cơ sở đó, Đề án tiến hành đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động tại Cục, chỉ ra điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức sau khi thực hiện phương án sắp xếp, kiện toàn lại tổ chức bộ máy
Lợi ích của đề án ứng dụng trong thực tiễn
Đề án đã tổng quan được thực trạng tổ chức và hoạt động của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trườngsau khi thực hiện phương án sắp xếp, kiện toàn lại tổ chức bộ máy, qua đó ghi nhận những chuyển biến tích cực, nhưng cũng đồng thời chỉ ra một số vấn đề bất cập còn tồn tại với nhiều nguyên nhân khác nhau Đây chính là nền tảng quan trọng để các bên có liên quan có được góc nhìn khách quan về những vấn đề màCục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đang gặp phải trong thực tiễn Trên cơ sở đó, Đề án đã đưa ra phương hướng, đề xuất những giải pháp phù hợp, gắn với lộ trình cụ thể để có thể ứng dụng một cách có hiệu quả trong thực tiễn, góp phần đổi mới tổ chức và hoạt động của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường trong giai đoạn 2024 - 2030 Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần phải bám sát phương hướng, lộ trình đã đề ra, đồng thời có những sự điều chỉnh, ứng biến linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tế để có thể ứng dụng một cách có hiệu quả các giải pháp đã được đề xuất; từ đó góp phần nâng cao hiệu quả công tác trong lĩnh vực quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, chế biến và phát triển thị trường.
Kết cấu đề án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, thì Đề án có kết cấu gồm 3 chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước
Chương 2: Thực trạng tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Chương 3: Phương hướng, giải pháp, lộ trình đổi mới tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn giai đoạn 2024 - 2030
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
Một số khái niệm cơ bản
Tổ chức là một tập hợp xã hội được phối hợp có ý thức trong một giới hạn tương đối về các chức năng cơ bản liên quan để thực hiện nhiệm vụ chung của tập hợp xã hội đó, nhằm đạt được mục tiêu xác định.[27]
1.1.2 Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu của tổ chức
Chức năng là những phương diện, mặt hoạt động chủ yếu của một tổ chức Nhiệm vụ là những công việc cần làm để đảm bảo chức năng của tổ chức không bị sai lệch Chức năng và nhiệm vụ trong một tổ chức là những yếu tố có mối liên kết chặt chẽ, không thể tách rời với mục đích bổ trợ lẫn nhau Thông thường, nhiệm vụ chính là danh sách công việc được giao cho một tổ chức để có thể hoàn thành chức năng của mình
Cơ cấu tổ chức được hiểu là kết cấu bên trong cùng với quan hệ của các bộ phận trong tổ chức, là yếu tố cấu thành trong không gian của tổ chức; cấu trúc các phần tử hợp thành tổ chức để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể nào đó.[27]
1.1.3 Tổ chức hành chính nhà nước
Tổ chức hành chính nhà nước là thuật ngữ để chỉ tất cả các loại tổ chức thuộc bộ máy nhà nước (bao gồm cả Trung ương, địa phương) có chức năng hành pháp: Triển khai pháp luật, đưa pháp luật vào đời sống nhằm đạt được mục tiêu đặt ra của Nhà nước Mỗi một tổ chức hành chính nhà nước có tên gọi riêng, có cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn cụ thể được pháp luật nhà nước quy định Việc thành lập, tổ chức lại, giải thể tổ chức hành chính nhà nước do tổ chức nhà nước hoặc cá nhân có thẩm quyền quyền quyết định và được thực hiện theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định Các tổ chức hành chính nhà nước hoạt động theo những
9 nguyên tắc chung, có mối quan hệ chặt chẽ với nhau tạo thành bộ máy hành chính nhà nước thông suốt từ Trung ương đến địa phương.[19]
1.1.4 Tổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước
Tổ chức của tổ chức hành chính nhà nước là sự phân chia tổ chức hành chính nhà nước ra nhiều bộ phận khác nhau; từ đó xác định cơ cấu, chức năng, nhiệm vụ cho từng bộ phận và thiết lập mối quan hệ phối hợp giữa chúng nhằm thực hiện mục tiêu của tổ chức hành chính nhà nước
Hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước là hoạt động thực thi quyền hành pháp của Nhà nước; đó là hoạt động chấp hành và điều hành của hệ thống hành chính nhà nước trong quản lý xã hội theo khuôn khổ pháp luật nhà nước nhằm phục vụ nhân dân, duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội Các tổ chức hành chính nhà nước có những hoạt động đa dạng, liên quan đến nhiều ngành, nghề, lĩnh vực khác nhau Do đó, bản chất hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước có nội hàm rất rộng, vừa mang bản chất chính trị, tính pháp lý, vừa là hoạt động quản lý về một ngành, nghề, lĩnh vực cụ thể.
Đặc điểm của tổ chức hành chính nhà nước
1.2.1 Về mục tiêu của tổ chức hành chính nhà nước
Bên cạnh các mục tiêu thực hiện chức năng quản lý, còn phải mang tính phục vụ nhân dân, lợi ích chung của cộng đồng Các sản phẩm của quản lý hành chính nhà nước thường không mang tính lợi nhuận, kinh doanh Mục tiêu của sự hình thành các tổ chức hành chính nhà nước là để thực hiện các chức năng cơ bản của quản lý hành chính nhà nước Khi có chức năng mới hoặc bổ sung, cần sự ra đời của một tổ chức hành chính nhà nước mới hoặc phát triển một tổ chức đã có Mục tiêu hoạt động của các tổ chức hành chính nhà nước rất rộng và ảnh hưởng đến nhiều nhóm lợi ích khác nhau trong xã hội và mang ý nghĩa xã hội hơn là ý nghĩa kinh tế cụ thể Mặc khác, mục tiêu hoạt động của các tổ
10 chức năng hành chính nhà nước thường khó có thể định lượng cụ thể, khó có thể tính được ngay kết quả cụ thể mà chỉ có thể xác định được sau nhiều năm thực hiện.
1.2.2 Về địa vị pháp lý của tổ chức hành chính nhà nước
Các tổ chức hành chính nhà nước do nhà nước thành lập và thay mặt nhà nước, theo thẩm quyền, tham gia thực hiện các hoạt động quản lý mọi lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng Các tổ chức này được thành lập là do nhu cầu tất yếu khách quan của quản lý xã hội Vì vậy, mỗi một tổ chức hành chính nhà nước có một địa vị pháp lý nhất định [19]
1.2.3 Về quyền lực và thẩm quyền của tổ chức hành chính nhà nước
Quyền lực pháp lý của các tổ chức hành chính nhà nước được thể hiện thông qua các yếu tố: Ban hành văn bản quản lý (văn bản quy phạm pháp luật, văn bản cá biệt, văn bản hành chính…) theo thẩm quyền; Quyền kiểm tra việc thực hiện các văn bản quản lý, thực hiện các quyết định quản lý; Tiến hành các biện pháp giáo dục, thuyết phục, khen thưởng, kỷ luật trong việc thực hiện các quyết định quản lý và có thể áp dụng các biện pháp cưỡng chế hành chính nhà nước theo thẩm quyền.[19]
1.2.4 Về quy mô của tổ chức hành chính nhà nước
Tổ chức hành chính nhà nước là loại tổ chức có quy mô lớn nhất trong bộ máy nhà nước (cơ cấu, số lượng các bộ phận cấu thành và nguồn lực) Quy mô của tổ chức hành chính nhà nước được xem xét ở hai góc độ là cơ cấu số lượng các bộ phận cấu thành và nguồn lực (chủ yếu là nhân sự và nguồn tài chính)
Tổ chức hành chính nhà nước hoạt động trên một quy mô rộng lớn, được chia thành các bộ phận cấu thành có số lượng lớn với cơ cấu phức tạp và các mối quan hệ quyền lực đa chiều, hoạt động trên phạm vi lãnh thổ rộng lớn.[19]
Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước
1.3.1 Phù hợp với yêu cầu thực hiện chức năng hành pháp
Tổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước nói chung phải phù hợp với yêu cầu thực hiện chức năng hành pháp; phù hợp với những yêu cầu của chức năng quản lý của Chính phủ; dựa vào mục tiêu chức năng mà định ra thể chế và lập ra tổ chức tương ứng [19]
1.3.2 Hoàn chỉnh, thống nhất, phân định thẩm quyền hợp lý
Tổ chức hành chính nhà nước được tổ chức, vận hành hoàn chỉnh thống nhất đảm bảo hiệu lực, hiệu quả Nền hành chính nhà nước là một hệ thống phức tạp, vừa mang tính thống nhất vừa phải bảo đảm thực hiện sự phân công quyền lực, phân định nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm và thẩm quyền cho từng cấp, từng bộ phận Thẩm quyền hành chính nhà nước có sự phân định thẩm quyền một cách rõ ràng, hợp lý [19]
1.3.3 Đảm bảo sự tương xứng giữa chức năng, nhiệm vụ với quyền hạn và thẩm quyền, giữa quyền hạn với trách nhiệm
Trong hoạt động hành chính nhà nước, chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm và phương tiện là những yếu tố tương hỗ, tương ứng với thẩm quyền Thẩm quyền đòi hỏi trách nhiệm, dựa trên chức năng, nhiệm vụ được phân giao rõ ràng cho các cá nhân, bộ phận để tránh đổ lỗi, trốn tránh hoặc lạm quyền Trách nhiệm đi kèm với phương tiện đầy đủ để hoàn thành nhiệm vụ, đảm bảo điều kiện chịu trách nhiệm Mọi hoạt động trong tổ chức hành chính nhà nước đều có người chịu trách nhiệm và nếu chỉ chịu trách nhiệm mà không có quyền thì không thể phát huy hết vai trò, trong khi đó, có quyền mà không có trách nhiệm thì dễ dẫn đến lạm quyền.
1.3.4 Đảm bảo cơ chế dân chủ
Thực hiện dân chủ trong hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước phải gắn liền với việc bảo đảm sự lãnh đạo của tổ chức Đảng ở cơ quan, đơn vị; chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ; phát huy vai trò của người đứng đầu cơ quan, đơn vị và của các tổ chức đoàn thể quần chúng của cơ quan, đơn vị Dân chủ trong khuôn khổ của Hiến pháp và pháp luật; kiên quyết xử lý những hành vi lợi dụng dân chủ vi phạm pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của cán bộ, công chức, viên chức và quyền làm chủ của nhân dân, cản trở việc thực hiện nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị [19]
1.3.5 Phát huy tính tích cực của con người
Tổ chức hành chính nhà nước cũng cần được tổ chức và hoạt động dựa trên nguyên tắc phát huy tính tích cực của con người Con người trong một tổ chức là yếu tố đảm bảo cho tổ chức đó hoạt động có hiệu quả Động viên sự tham gia tích cực của con người trong các hoạt động quản lý hành chính nhà nước sẽ mang lại hiệu quả cao Hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước luôn đòi hỏi tuân thủ theo những quy định của pháp luật, nhưng cũng đòi hỏi người giải quyết vấn đề phải có ý thức và đầu óc sáng tạo Tính tích cực, chủ động của công chức làm việc trong tổ chức hành chính nhà nước luôn gắn liền với hiệu quả của công việc.[19]
Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước
Xuất phát từ đặc trưng hệ thống chính trị của Việt Nam là "Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội", vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản trong tổ chức và cách thức hoạt động của bộ máy tổ chức hành chính nhà nước nhìn chung có sự khác biệt với nhiều quốc gia, nguyên nhân chủ yếu và sâu xa là do tính chất độc lập tương đối của chúng Ví dụ, Đảng Cộng sản
Việt Nam không những thể chế hoá quy định thông qua các điều luật mà còn phải cụ thể hoá các đường lối, chính sách của Đảng thông qua hoạt động lập quy Từ các công tác tổ chức, đào tạo, bồi dưỡng, bổ nhiệm, khen thưởng, kỉ luật cho đến cơ chế, chính sách đãi ngộ cán bộ, công chức, viên chức phải gắn kết với công tác Đảng
Tương tự, mối quan hệ của bộ máy hành chính nhà nước với các cơ quan khác trong hệ thống chính trị (tổ chức chính trị - xã hội, cơ quan lập pháp và tư pháp) cũng sở hữu những đặc điểm riêng, tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến quá trình tổ chức và vận hành của các tổ chức hành chính nhà nước.
1.4.2 Hệ thống thể chế hành chính
Hệ thống thể chế hành chính là căn cứ và tiền đề pháp lý cho các hoạt động quản lý, điều hành của bộ máy hành chính nhà nước, chủ yếu tập trung ở 2 nhóm:
Hệ thống pháp luật Việt Nam quy định chi tiết về tổ chức và hoạt động của bộ máy tổ chức hành chính nhà nước Vai trò chủ thể trong quản lý hành chính nhà nước được xác định rõ, gồm vị trí pháp lý, chức năng, thẩm quyền và nhiệm vụ Các quy định này chủ yếu được cụ thể hóa trong các Luật, Nghị định của Chính phủ và hệ thống quy chế hoạt động riêng biệt của từng cơ quan hành chính nhà nước.
- Hai là, nhằm thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước trên toàn bộ các lĩnh vực của đời sống xã hội thì hệ thống văn bản được các tổ chức hành chính nhà nước ban hành theo thẩm quyền (dưới hình thức văn bản quy phạm hành chính, văn bản cá biệt) Hầu hết các văn bản hành chính đề cập đến mối quan hệ giữa tổ chức hành chính nhà nước với nhân dân và doanh nghiệp thường tập trung vào nhóm quy định này Điều kiện cơ bản giúp duy trì và bảo đảm sự vận hành của toàn bộ hệ thống tổ chức hành chính nhà nước nói chung chính là môi trường thể chế Hệ thống các thể chế hành chính nhà nước bao gồm các cơ quan quản lý hành chính nhà nước được tổ chức từ Trung ương đến địa phương Hiệu quả hoạt động của các cơ quan
Bản chất của chuẩn mực không hoàn toàn phụ thuộc vào hình thức, quy mô của tổ chức mà chủ yếu trước hết phụ thuộc vào tính hoàn thiện của chúng khi xét trên các khía cạnh sau.
Nhiệm vụ và chức năng của các cơ quan nhà nước được xác định phù hợp với bản chất tổ chức bộ máy, nội dung và tính chất nhiệm vụ quản lý nhà nước đối với sự phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ nhất định.
- Nội dung từng công việc được thực hiện bảo đảm tính bao quát, đồng bộ trên các lĩnh vực của đời sống xã hội và trong các giai đoạn của hoạt động quản lý (từ chủ trương, chính sách, tổ chức thực hiện, giám sát, thanh tra, thi hành kỷ luật );
Bộ máy tổ chức phải tương xứng với năng lực và trình độ quản lý, được phân công, phân cấp cụ thể, xác định rõ vai trò của các chủ thể Hệ thống các biện pháp hỗ trợ phải có hiệu quả để đảm bảo bộ máy tổ chức vận hành trơn tru.
- Hệ thống văn bản quy định, quy chế đồng bộ, bao quát quá trình vận hành và sự phối hợp, kết hợp giữa các cơ quan thuộc bộ máy hành chính nhà nước từ Trung ương đến địa phương.[21]
1.4.3 Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức
Một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng tổ chức và hoạt động của bộ máy tổ chức hành chính nhà nước chính là chất lượng nguồn nhân lực Một bộ máy hành chính chuyên nghiệp phải dựa trên nền tảng đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực phù hợp với tính chuyên nghiệp đó Nguồn nhân lực của nền hành chính nhà nước tại Việt Nam bao gồm cán bộ thông qua bầu cử, công chức được tuyển dụng theo chỉ tiêu biên chế và viên chức được tuyển dụng thông qua hợp đồng lao động Việc phân tích, đánh giá tính chuyên nghiệp cụ thể trước hết căn cứ trên các yếu tố sau:
Trước tiên, cần xác định rõ ràng các nhóm chức danh gắn liền với nhiệm vụ và chức năng quản lý Ví dụ, tiêu chuẩn ngạch công chức được chia theo các nhóm: Công chức lãnh đạo, công chức quản lý tại tất cả 4 cấp hành chính, công chức chuyên môn nghiệp vụ tại cấp chính quyền địa phương
- Hai là, phẩm chất, năng lực chuyên môn của mỗi cán bộ, công chức, viên chức Trình độ, năng lực chuyên môn của mỗi nhóm chức danh tuỳ thuộc chủ yếu ở trình độ và chuyên môn đào tạo Do vậy, việc tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng phải dựa trên tiêu chuẩn chức danh và vị trí việc làm Đây là biện pháp cơ bản nhất không thể thay đổi theo quy định chung Chính vì vậy, chuyên môn đào tạo mới là tiêu chuẩn quan trọng chứ không nhất thiết phải dựa trên bằng cấp cao
- Ba là, nắm chắc kỹ năng hành chính Kỹ năng, nghiệp vụ hành chính gắn kết với chuyên môn đào tạo và kinh nghiệm công tác Các kỹ năng cần thiết đối với hoạt động công vụ được thể chế hoá bằng quy trình, quy phạm và phải được thực thi một cách nhất quán bắt nguồn trực tiếp từ tính đặc trưng của hoạt động quản lý hành chính nhà nước Ngoài việc tinh thông nghiệp vụ, nắm rõ quy trình, thủ tục xử lý công việc, tính chuyên nghiệp của công chức, viên chức được biểu hiện thông qua nhiều phương diện khác như ứng dụng các công cụ bổ trợ (ngoại ngữ, công nghệ thông tin ) cũng như năng lực thích ứng, hoà đồng, cộng tác thông qua làm việc nhóm hoặc xử lý xung đột
Các yêu cầu về tổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước
1.5.1 Xây dựng tổ chức hành chính nhà nước tinh gọn, hợp lý, khoa học
Yêu cầu xây dựng tổ chức hành chính nhà nước tinh gọn, hợp lý, khoa học là cấp thiết trong công tác quản lý tổ chức bộ máy hành chính nhà nước hiện nay Việc hoàn thiện các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, mối quan hệ của các cơ quan, tổ chức trước những yêu cầu phải rõ ràng, không chồng chéo, trùng lắp, cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối Bên cạnh đó, việc đổi mới tổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước luôn phải đáp ứng yêu cầu về phân công, phân cấp, phân quyền giữa các ngành, các cấp và trong từng tổ chức phải hợp lý và đồng bộ; tránh tình trạng bao biện, làm thay hoặc bỏ sót nhiệm vụ Kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cần gắn với tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức một cách hợp lý Đồng thời, phân cấp hợp lý giữa Chính phủ, các bộ, ngành ở Trung ương và chính quyền cấp tỉnh Phân định rõ chức năng quyền hạn và trách nhiệm của Chính phủ, các bộ, ngành và chính quyền địa phương trong quản lý phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh và bảo vệ môi trường Hoàn thiện cơ chế quản lý đối với khu vực sự nghiệp công, tạo điều kiện cho các đơn vị sự nghiệp hoạt động tốt nhất, tự chịu trách nhiệm trong hoạt động cung ứng dịch vụ công [19]
1.5.2 Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước
Tổ chức hành chính nhà nước là hệ thống tổ chức thực hiện quyền hành pháp, đảm bảo tính chấp hành - điều hành cao, là một bộ phận của bộ máy nhà nước, hoạt động trong mối quan hệ thống nhất của bộ máy nhà nước, thực hiện quản lý bằng pháp luật và chịu sự kiểm soát chặt chẽ của ngành lập pháp và các tổ chức
Hiệu quả và hiệu lực của tổ chức hành chính nhà nước không chỉ được thể hiện ở chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn mà còn ở năng lực và trách nhiệm thực thi công vụ Do đó, yêu cầu nâng cao hiệu lực, hiệu quả thể hiện ở các yêu cầu thay đổi, điều chỉnh về chức năng, vai trò, phương thức và cơ chế quản lý, cũng như đáp ứng được sự thay đổi về chức năng và nhiệm vụ.
Trong bối cảnh mới hiện nay, các tổ chức hành chính nhà nước các tổ chức hành chính nhà nước phải mang tinh thần “kinh doanh”, chú trọng đến hiệu quả kinh tế trong hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước, tức là tập trung vào việc tạo ra kết quả nhiều hơn với chi phí ít hơn, chú trọng đến việc áp dụng nhiều kỹ thuật quản lý tiên tiến, hiệu quả để mang lại kết quả cao hơn trong khu vực công Bên cạnh đó, các hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước, cần phải chú trọng nhiều hơn đến các kết quả mang tính chất dài hạn.[19]
1.5.3 Xây dựng tổ chức hành chính nhà nước có khả năng thích ứng cao với bối cảnh phục vụ công
Tổ chức hành chính nhà nước cần phải được xây dựng, kiện toàn tổ chức nhằm đảm bảo và gia tăng khả năng thích ứng cao Hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước phải đảm bảo tính liên tục và ổn định nhưng không loại trừ tính thích ứng Ổn định ở đây chỉ mang tính tương đối, không phải là cố định, bất biến Trong khi đời sống kinh tế - xã hội luôn vận động biến đổi, nên các tổ chức hành chính nhà nước cũng phải thích nghi với hoàn cảnh thực tế để đáp ứng yêu cầu phát triển Điều này luôn luôn đúng, nhưng yêu cầu về tính thích ứng trong bối cảnh phục vụ công đối với các quốc gia có lẽ chưa bao giờ cấp thiết như trong giai đoạn hiện nay Các tổ chức hành chính nhà nước hiện nay đang phải đối mặt với một loạt thách thức khó khăn, bất kể vị trí địa lý, hệ thống chính trị, cấu trúc xã hội hay mức độ phát triển Các tác động mạnh mẽ của xu hướng toàn cầu hóa, cạnh tranh kinh tế cắt ngang biên giới quốc gia, biến động xã hội và chính trị, thay đổi công
18 nghệ, dịch bệnh… đặt ra những yêu cầu mới cho các tổ chức hành chính trong việc quản lý tổ chức và hoạt động để đáp ứng và thích ứng với bối cảnh hiện nay
Tổ chức và hoạt động trong tổ chức hành chính nhà nước hiện nay phải hướng tới tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của các tổ chức hành chính nhà nước Yêu cầu về sự công khai và minh bạch của khu vực công được đặt ra xuất phát từ “quyền được biết” của công dân trong xã hội dân chủ pháp quyền Nền tảng của nền hành chính công phục vụ là sự công bằng, trách nhiệm và minh bạch trong tất cả các nỗ lực trong phạm vi công Thêm vào đó, các tổ chức hành chính nhà nước ngày càng phải chịu trách nhiệm nhiều hơn về hiệu suất và kết quả, đồng thời phải đối mặt với sự giám sát cao hơn của giới truyền thông và công chúng.Việc xây dựng tổ chức hành chính nhà nước có khả năng thích ứng cao với bối cảnh phục vụ công cũng là cơ sở để mang lại sự hài lòng, mang lại niềm tin của công dân đối với Nhà nước.[19]
1.5.4 Xây dựng, phát triển và sử dụng hiệu quả đội ngũ nhân sự có năng lực, phẩm chất, uy tín đáp ứng được yêu cầu Đối với tổ chức hành chính nhà nước, đội ngũ nhân sự có tầm quan trọng đặc biệt vì họ là những người sử dụng quyền lực nhà nước để hoạch định chính sách và thực thi pháp luật Do đó, chất lượng cán bộ, công chức sẽ quyết định sự thành công hay thất bại của cải cách hành chính công, hiệu lực và hiệu quả của bộ máy hành pháp Đội ngũ cán bộ, công chức phải thể hiện năng lực đáp ứng và phục vụ tốt đối với công dân, với các nguyên tắc chính là trách nhiệm, minh bạch và sự tham gia của công dân Trong bối cảnh mới hiện nay, cần phải đặt ra một số yêu cầu xây dựng và phát triển đội ngũ nhân sự như: Có năng lực và khả năng đa dạng hóa năng lực; có đạo đức công vụ, hiểu và tuân thủ các giá trị của khu vực công; có tư duy sáng tạo, sẵn sàng thích ứng với sự thay đổi; có khả năng giải quyết vấn đề, dám làm và dám chịu trách nhiệm
Sử dụng đội ngũ nhân sự hành chính nhà nước không chỉ đơn thuần là việc bố trí, phân công công việc một cách hợp lý, đánh giá thực thực thi công việc của nhân sự một cách chính xác, hiệu quả mà là còn đặt ra yêu cầu về việc phát triển năng lực của nhân sự và hòa nhập mục tiêu của cá nhân với mục tiêu của tổ chức để nhân sự phát huy được vai trò, trách nhiệm của mình Sử dụng hợp lý, có hiệu quả nhân sự hành chính nhà nước đặt ra một số yêu cầu cụ thể như: Bố trí nhân sự hành chính nhà nước phù hợp với năng lực chuyên môn; xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện nghiêm quy định về thực hiện phân công, phân cấp quản lý gắn với trách nhiệm cụ thể trong nội bộ từng cơ quan, đơn vị để cá thể hóa trách nhiệm và quyền hạn; xác định rõ trách nhiệm của nhân sự hành chính nhà nước, gồm trách nhiệm trong mối quan hệ với tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong mối quan hệ trực thuộc, trách nhiệm với kết quả công việc, trách nhiệm giải trình, trách nhiệm với các hậu quả của thực thi công việc, trách nhiệm cải tiến hiệu quả thực thi công vụ.[19]
Chương 1 của Đề án trình bày cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước Trong Chương 1, Đề án đã đề cập đến một số khái niệm cơ bản liên quan đến tổ chức hành chính nhà nước Bên cạnh đó, Đề án đã trình bày được đặc điểm và nguyên tắc tổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước; đồng thời phân tích được các yếu tố ảnh hưởng và một số yêu cầu về tổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước trong bối cảnh hiện nay Những nội dung cơ sở lý luận nêu trên chính là nền tảng quan trọng để Đề án dựa trên và tiến hành đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; từ đó đưa ra những giải pháp đổi mới trong giai đoạn 2024 - 2030 phù hợp vớiyêu cầu về tổ chức và hoạt động của tổ chức hành chính nhà nước trong tình hình mới
THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỤC CHẤT LƯỢNG, CHẾ BIẾN VÀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG, BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
Khái quát về Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường
2.1.1 Quá trình phát triển của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường
Ngày 26/08/1994, theo Quyết định 648/TS/QĐ của Bộ trưởng Bộ Thủy sản, Trung tâm Kiểm tra Chất lượng và Vệ sinh thủy sản được thành lập, tiền thân của Cục Quản lý Chất lượng nông lâm sản và thủy sản ngày nay.
Ngày 01/11/1995, Chính phủ ban hành Nghị định số 73-CP thành lập Cục Chế biến nông lâm sản và ngành nghề nông thôn Trong quá trình hoạt động và phát triển, Cục đã trải qua nhiều thay đổi về tên gọi: - 1995-2000: Cục Chế biến nông lâm sản và ngành nghề nông thôn - 2000-2003: Cục Chế biến chế phẩm nông lâm sản - 2003-2006: Cục Chế biến nông sản và phát triển nông thôn - 2006-2017: Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản và đến năm 2017, chính thức được đổi tên thành Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản.
Theo Nghị định số 105/2022/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 05/05/2023, Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản và Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản chính thức được hợp nhất thành Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường.
2.1.2 Vị trí, chức năng, nhiệm vụ của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường là tổ chức thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trên cơ sở sắp xếp, kiện toàn lại Cục Quản lý chất ượng nông lâm sản và thủy sản và Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng, có kinh phí hoạt động theo quy định của
21 pháp luật Trụ sở của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường hiện nay được đặt tại thành phố Hà Nội Địa chỉ: Số 10 đường Nguyễn Công Hoan, phường Ngọc Khánh, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý nhà nước và tổ chức thực thi pháp luật trong các lĩnh vực chất lượng, an toàn thực phẩm, bảo quản, chế biến và phát triển thị trường nông lâm sản và thủy sản thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ theo phân cấp, uỷ quyền của Bộ trưởng
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường có các nhiệm vụ, quyền hạn được quy định trong Quyết định số 1588/QĐ-BNN-TCCB ngày 19/4/2023 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cụ thể như sau:
Trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tham gia soạn thảo các văn bản pháp luật, chiến lược, quy hoạch, cơ chế, chính sách, chương trình, dự án, đề án liên quan đến quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, bảo quản, chế biến và phát triển thị trường nông lâm sản và thủy sản theo phân công của Bộ.
Xây dựng trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản pháp luật, kế hoạch phát triển dài hạn, trung hạn, hàng năm; quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, tiêu chuẩn, định mức kinh tế - kỹ thuật; tiêu chuẩn quốc gia về quản lý chuyên ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Cục theo phân công của Chính phủ.
Bộ trưởng và quy định của pháp luật; hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện sau khi được cấp có thẩm quyền ban hành
- Ban hành các văn bản cá biệt và hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ thuộc phạm vi quản lý của Cục
- Hướng dẫn, kiểm tra và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án,
22 đề án; tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Cục
- Quản lý chất lượng vật tư nông nghiệp, chất lượng, ATTP nông lâm sản và thủy sản; Quản lý hoạt động đánh giá sự phù hợp; Phát triển nông nghiệp hữu cơ; Phát triển thị trường nông lâm sản và thủy sản
- Thực hiện nhiệm vụ quản lý đầu tư và xây dựng công trình theo phân công, phân cấp của Bộ trưởng Tham gia thẩm định các chương trình, dự án đầu tư chuyên ngành thuộc phạm vi quản lý của Cục
- Tổ chức thực hiện công tác thống kê; xây dựng, quản lý, khai thác cơ sở dữ liệu, công tác chuyển đổi số trong lĩnh vực chất lượng, ATTP, bảo quản, chế biến và phát triển thị trường thuộc phạm vi quản lý của Cục
- Tổ chức, phối hợp thực hiện nghiên cứu khoa học, thực hiện chuyển giao ứng dụng công nghệ, bảo vệ môi trường, trong lĩnh vực chất lượng, ATTP, bảo quản, chế biến và phát triển thị trường theo phân công, phân cấp của Bộ trưởng
Thực hiện hợp tác quốc tế, hội nhập kinh tế quốc tế là thực hiện các hành động, biện pháp chung với các quốc gia, tổ chức quốc tế để mở rộng thị trường, phát triển kinh tế Các chương trình, dự án quốc tế được thực hiện theo phân công, phân cấp của Bộ trưởng Bộ Công Thương và quy định của pháp luật quốc tế, nhằm thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, khoa học công nghệ giữa Việt Nam và các quốc gia khác trên thế giới.
- Thực hiện cải cách hành chính theo chương trình, kế hoạch, đề án cải cách hành chính của Bộ và quy định của pháp luật
- Quản lý tổ chức, hoạt động dịch vụ công theo quy định
Phân tích thực trạng tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường
2.2.1 Thực trạng tổ chức bộ máy
2.2.1.1 Thực trạng ban hành các văn bản quy định về tổ chức bộ máy tại Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường
Sau khi thực hiện phương án sắp xếp, kiện toàn lại tổ chức bộ máy, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đã nhanh chóng bố trí, ổn định đầy đủ các đơn vị tham mưu (09 phòng) tương ứng với chức năng nhiệm vụ mới Đồng thời, Cục cũng rất khẩn trương trong việc dự thảo các Quyết định quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp trực thuộc để trình Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thẩm định
Tuy nhiên, vì một số nguyên nhân khác nhau, phải đến tháng 02/2024, những Quyết định này mới chính thức được thẩm định và thông qua
Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 09/10 cơ quan, đơn vị trực thuộc Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường được ban hành Quyết định quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức mới Vẫn còn một cơ quan chưa được kiện toàn là Chi Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường khu vực Trung du và miền núi phía Bắc Theo Quyết định số 1588/QĐ-BNN-TCCB ngày 19/04/2023 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đây là cơ quan được thành lập trên cơ sở sắp xếp, tổ chức lại Chi cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản vùng 1 thuộc Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản đang có trụ sở tại thành phố Hồ Chí Minh Tuy nhiên, vì một số khó khăn trong công tác xác định phạm vi, trụ sở hoạt động và sắp xếp, bố trí các nguồn lực; cơ quan này hiện vẫn chưa được chính thức đi vào hoạt động Toàn bộ nhân sự tại Chi cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản vùng 1 thuộc Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản trước đây đã được chuyển giao sang Chi cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường khu vực Nam Bộ thực hiện nhiệm vụ
29 Đối với hệ thống ngành dọc, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cũng đã tham mưu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành văn bản số
5066/BNN-CCPT ngày 27/07/2023 gửi UBND các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương kiện toàn cơ quan quản lý chất lượng, ATTP, chế biến và phát triển thị trường tại địa phương nhằm tạo ra sự gắn kết chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, việc thực hiện công tác kiện toàn tại một số cơ quan địa phương vẫn còn chưa được thực hiện quyết liệt, gây ra sự thiếu đồng bộ trong hệ thống ngành dọc
2.2.1.2 Mối quan hệ công tác giữa các tổ chức, cơ quan, đơn vị trực thuộc Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường
Sau khi thực hiện phương án sắp xếp, kiện toàn lại tổ chức bộ máy, Đảng ủy, Ban Lãnh đạo Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đã tiến hành những buổi tọa đàm trên toàn hệ thống để thống nhất về sứ mệnh, định hướng chiến lược, nhiệm vụ trọng tâm để toàn thể đội ngũ công chức, viên chức, người lao động thuộc hệ thống Cục thấu hiểu và chung sức, chung lòng triển khai thực hiện Cục cũng đã chú trọng tổ chức nhiều đợt tập huấn nghiệp vụ nội bộ để toàn thể đội ngũ công chức, viên chức, người lao động có cơ hội trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm Đồng thời, tổ chức các buổi giao lưu thể thao, giao lưu văn nghệ giữa các cơ quan, đơn vị trong toàn hệ thống để tạo ra sự gắn kết, thấu hiểu lẫn nhau cả trong lẫn ngoài công việc
Mặc dù Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đã nỗ lực xây dựng khối đoàn kết nội bộ, song công tác phối hợp giữa các đơn vị trực thuộc vẫn thiếu sự ổn định Sự thiếu đồng bộ và gắn kết trong việc thực hiện nhiệm vụ là điều khó tránh sau sự hợp nhất của hai tổ chức tiền thân Sự hợp nhất ban đầu chỉ mang tính cơ học, chưa đạt được sự hòa hợp thực chất bên trong.
Sự phối hợp theo ngành dọc giữa Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường và các cơ quan quản lý chất lượng, ATTP, chế biến và phát triển thị trường tại địa phương sẽ có thêm những thuận lợi nhất định sau khi Cục thực hiện phương án sắp xếp, kiện toàn lại tổ chức bộ máy Về mặt lý thuyết, công tác chỉ đạo, điều hành theo ngành dọc sẽ đảm bảo được tính thống nhất khi mà các cơ quan tại địa phương sẽ giảm bớt được đầu mối chỉ đạo từ Trung ương Tuy nhiên, trong giai đoạn khởi đầu, công tác phối hợp này cũng sẽ phát sinh không ít những khó khăn khi mà các lĩnh vực chuyên môn được giao phụ trách từ Trung ương đến địa phương ngày càng được mở rộng
2.2.1.3 Những vấn đề liên quan đến chế độ chính sách đối với đội ngũ công chức, viên chức, người lao động trực thuộc Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đã tham mưu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trình Chính phủ cho phép Cục được áp dụng cơ chế tài chính, thu nhập đặc thù theo quy định tại Quyết định số 17/2020/QĐ-TTg và 11/2021/QĐ-TTgcủa Thủ tướng Chính phủ Do cơ quan tiền thân của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường làCục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản đã được áp dụng cơ chế tài chính, thu nhập đặc thù theo 02 Quyết định nêu trên; nên việc xem xét, cho phép Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường được tiếp tục áp dụng cơ chế tài chính, thu nhập đặc thù được đánh giá là cần thiết và phù hợp với yêu cầu thực tiễn Đây cũng là những nỗ lực đáng ghi nhận của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng ủy, Ban Lãnh đạo Cục đối với những vấn đề liên quan đếnchế độ chính sách cho đội ngũ công chức, viên chức, người lao động
Tuy nhiên, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường sẽ chỉ được áp dụng cơ chế tài chính, thu nhập đặc thù đến hết năm ngân sách 2023 Kể từ năm
2024, cơ chế đặc thù này sẽ bị bãi bỏ để tạo tiền đề áp dụng chế độ tiền lương, phụ
31 cấp, thu nhập thống nhất theo quy định mới Đối với một tổ chức vốn đang được áp dụng cơ chế tài chính, thu nhập đặc thù như Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, những thay đổi này trong giai đoạn đầu sẽ mang đến không ít những khó khăn, khi mà mức thu nhập của đội ngũ công chức, viên chức, người lao động thuộc Cục sẽ không còn được đảm bảo như trước
2.2.2 Thực trạng triển khai các hoạt động chuyên môn
2.2.2.1 Xây dựng cơ chế chính sách, pháp luật và chỉ đạo điều hành
Ngay sau khi thực hiện phương án sắp xếp, kiện toàn lại tổ chức bộ máy, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đã tập trung chỉ đạo hoàn thiện thể chế, pháp luật và nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật trong lĩnh vực chất lượng, chế biến và phát triển thị trường; kịp thời xử lý các vướng mắc trong quá trình triển khai chính sách, cụ thể hóa các nhiệm vụ công tác triển khai thực hiện các Nghị quyết của Đảng, kết luận, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ và các văn bản chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Trong 6 tháng đầu năm 2024, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đã trình Bộ trình Thủ tướng Chính phủ ban hành 01 Công điện, 01 Chỉ thị; trình Bộ ban hành 05 Quyết định, Kế hoạch và nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn công tác quản lý chất lượng, đảm bảo an toàn thực phẩm, gia tăng chế biến và phát triển thị trường NLTS; tổ chức rà soát, xây dựng Thông tư sửa đổi các Thông tư quy định, quản lý về ATTP nhằm chuẩn hóa các hoạt động cấp phép về chứng nhận thủy sản xuất khẩu; xây dựng các TCVN theo kế hoạch năm 2024 Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đang tổng hợp ý kiến góp ý của các bộ, ngành (lần 2) theo công văn số 2593/BNN-CPTT ngày 10/4/2024; chỉnh sửa, hoàn thiện hồ sơ, trình Bộ trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt Đề án “Phát triển hệ thống dịch vụ Logistics nâng cao chất lượng và năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam đến năm 2030”
2.2.2.2 Triển khai các chương trình, kế hoạch, đề án, dự án bảo đảm chất lượng, gia tăng chế biến và phát triển thị trường nông lâm thủy sản
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường tiếp tục chỉ đạo triển khai thực hiện có hiệu quả các đề án: Đề án Đảm bảo an toàn thực phẩm, nâng cao chất lượng nông lâm thủy sản giai đoạn 2021-2030; Đề án Phát triển ngành chế biến rau quả giai đoạn 2021-2030 Cụ thể, Cục tiếp tục hoàn thiện đề án; ban hành, hướng dẫn thực hiện chế độ kinh doanh thức ăn chăn nuôi theo đúng quy định; chỉ đạo thúc đẩy thực hiện quản lý chất lượng nông sản hàng hóa từ sản xuất đến tiêu dùng.
2021 - 2030; Đề án Thúc đẩy xuất khẩu nông lâm thủy sản đến năm 2030; Đề án Phát triển nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2020 - 2030; Các dự án tăng cường năng lực hợp tác với Nhật Bản, Đan Mạch, Canada
PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP, LỘ TRÌNH ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỤC CHẤT LƯỢNG, CHẾ BIẾN VÀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG, BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN GIAI ĐOẠN 2024 - 2030
Phương hướng đổi mới tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường giai đoạn 2024 - 2030
Sau khi thực hiện phương án sắp xếp, kiện toàn lại tổ chức bộ máy, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đã có rất nhiều nỗ lực trong việc ổn định tổ chức bộ máy, phấn đấu thực hiện thật tốt các nhiệm vụ chuyên môn được giao Những nỗ lực này bước đầu đã giúp Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đạt được nhiều thành tích đáng ghi nhận sau một thời gian ngắn đi vào hoạt động chính thức với tên gọi mới
Mặc dù đạt được một số thành tựu, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn Quá trình hợp nhất hai tổ chức tiền thân mới chỉ dừng ở mức cơ học, chưa tạo được sự gắn kết thực sự bên trong Nguồn lực thực hiện nhiệm vụ chuyên môn cũng hạn chế khi các lĩnh vực chuyên môn được giao ngày càng mở rộng.
Đến năm 2024-2030, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường tập trung định hướng phát triển vào đảm bảo an toàn, nâng cao chất lượng nông, lâm, thủy sản; kích hoạt gia tăng chế biến trong từng chuỗi ngành hàng; đàm phán mở rộng thị trường; thúc đẩy phát triển nhãn hiệu, thương hiệu, quảng bá phát triển thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu Định hướng này là nền tảng để nông nghiệp Việt Nam hướng tới mục tiêu mở rộng diện tích trồng trọt, chăn nuôi, tăng số cơ sở chế biến và tăng giá trị gia tăng.
48 được chứng nhận GAP,HACCP, ISO 2200; Gia tăng tỷ lệ sản phẩm chế biến sâu (làm sẵn, ăn liền); Đảm bảo tỷ lệ tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về chất lượng an toàn thực phẩm NLTS tương đương tiêu chuẩn quốc tế đạt 100%; Giảm thiểu tỷ lệ mẫu thực phẩm NLTS được giám sát vi phạm các quy định an toàn thực phẩm; Duy trì 100% các cơ sản xuất, kinh doanh NLTS được chứng nhận đủ điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm hoặc ký cam kết tuân thủ quy định an toàn thực phẩm; Nâng cao giá trị, tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu NLTS hàng năm
Trước những định hướng và mục tiêu đã đề ra, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường chắc chắn phải nỗ lực thực hiện đồng bộ và quyết liệt nhiều giải pháp để có thể đổi mới tổ chức và hoạt động trong tương lai Những giải pháp này cần phải gắn với những mục tiêu cụ thể như xây dựng văn hóa tổ chức, nâng cao tinh thần đoàn kết nội bộ; nâng cao hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn; đẩy mạnh đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ;xây dựng và triển khai có hiệu quả các chính sách, chương trình, kế hoạch, đề án, dự án và nâng cao nhận thức, năng lực của địa phương trong công tác quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, chế biến và phát triển thị trường.
Giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường giai đoạn 2024 - 2030
và Phát triển thị trường giai đoạn 2024 - 2030
3.2.1 Kiện toàn tổ chức bộ máy từ Trung ương đến địa phương
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần khẩn trương thành lập tổ soạn thảo xây dựng Đề án kiện toàn tổ chức bộ máy Chi Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường khu vực Trung du và miền núi phía Bắc Văn phòng Cục vàPhòng Pháp chế, Thanh tra sẽ là những đơn vị chủ trì, chủ động phối hợp với các phòng chuyên môn tiến hành khảo sát thị trường, xác định phạm vi, trụ sở hoạt động, đưa ra những nhu cầu thực tế về đầu tư nguồn lực, cơ sở vật chất để
Chi Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường khu vực Trung du và miền núi phía Bắc có thể sớm được kiện toàn và đi vào hoạt động
Bên cạnh các quy chế, quy định của Đảng và Nhà nước, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần xây dựng thêm những quy chế, quy định nội bộ để toàn thể đội ngũ công chức, viên chức, người lao động thống nhất thực hiện Qua đó tạo ra những chuẩn mực mang tính chất đặc thù, góp phần xây dựng văn hóa công sở, thương hiệu của tổ chức Văn phòng Cục; Phòng Kế hoạch, Tài chính; Phòng Pháp chế, Thanh tra sẽ có nhiệm vụ hoàn thiện những quy chế, quy định nội bộ, các tiêu chí về văn hóa công sở để toàn thể đội ngũ công chức, viên chức, người lao động thống nhất thực hiện Để xây dựng được một nền văn hóa tổ chức vững mạnh và có bản sắc, chắc chắn cần sự tham gia của tất cả các cơ quan, đơn vị trực thuộc Cục Các cá nhân, tập thể đều phải ý thức được trách nhiệm của mình trong việc xây dựng văn hóa tổ chức, nâng cao tinh thần đoàn kết nội bộ Bên cạnh đó, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cũng cần tổ chức thêm những khóa đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chung trên toàn hệ thống để khuyến khích các tổ chức, cơ quan, đơn vị trực thuộc Cục tăng cường giao lưu chia sẻ kinh nghiệm, thông tin, kiến thức chuyên ngành, từ đó xây dựng nội bộ đoàn kết, nâng cao hiệu quả phối hợp trong công việc
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cũng cần tăng cường hướng dẫn, hỗ trợ các địa phương kiện toàn tổ chức bộ máy, tăng cường năng lực quản lý chất lượng, ATTP, chế biến và phát triển thị trường đáp ứng yêu cầu tình hình mới Cụ thể, Cục cần phối hợp chặt chẽ với các địa phương xây dựng, kiện toàn lực lượng các cấp (từ cấp tỉnh đến cấp xã) Các địa phương cần huy động thêm nguồn lực xã hội, các lực lượng sẵn có như đội ngũ phụ trách khuyến nông, nông thôn mới ở địa phương thực thi công tác QLCL, ATTP (có thể chuyên trách hoặc bán chuyên trách) Bên cạnh đó, cũng cần thí điểm xây dựng mô hình QLCL, ATTP gắn với ban quản lý nông thôn mới tại một số địa phương, hướng đến việc
50 tổ chức sản xuất thành những vùng nguyên liệu tập trung, đảm bảo chất lượng theo Bộ tiêu chí nông thôn mới cấp xã giai đoạn 2021 - 2025 nhằm đáp ứng yêu cầu về an toàn thực phẩm, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân tại các địa phương.
3.2.2 Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần chú trọng tổ chức đào tạo, đào tạo lại, tập huấn bổ sung để đội ngũ công chức, viên chức, người lao động thuộc Cục có đủ năng lực triển khai được đầy đủ chức năng nhiệm vụ mới được giao Cụ thể, cần đẩy mạnh công tác đào tạo theo vị trí việc làm để có thể nâng cao năng lực thực tế cho đội ngũ nhân sự, đồng thời đảm bảo các yêu cầu về mặt giấy tờ (các chứng chỉ bắt buộc để có đủ điều kiện tác nghiệp chuyên môn) Đặc biệt, cần gắn nội dung đào tạo với công tác nghiên cứu, xử lý cácrào cản kỹ thuật thương mại từ các thị trường FTA, cụ thể như các nghiệp vụ về an toàn thực phẩm, phát triển thị trường; các kỹ năng về xử lý thông tin, bảo vệ bí mật nhà nước, đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn, ngoại ngữ (tiếng Anh, tiếng Trung Quốc ) Cùng với đó cũng cần chú trọng công tác bồi dưỡng về ngạch hành chính, kiến thức quốc phòng và an ninh, trình độ lý luận chính trị… (Chi tiết tại Phụ lục 2) Để đảm bảocông tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn được diễn ra hiệu quả và mang tính thường xuyên, liên tục, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần đánh giá nhu cầu của đội ngũ công chức, viên chức, người lao động thuộc Cục; sau đó tiến hành đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn theo nhu cầu Đây là nhiệm vụ cần phải được thực hiện hàng năm do nhu cầu đào tạo có thể thay đổi liên tực dựa theo tình hình kinh tế - xã hội và những biến động của thị trường Văn phòng Cục sẽ là đơn vị đầu mối tổng hợp nhu cầu đào tạo từ các phòng chuyên môn và xây dựng kế hoạch đào tạo hàng năm trình Lãnh đạo Cục phê duyệt Đồi với công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn tại cấp cơ sở, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần tổ chức các lớp tập huấn không chỉ về chuyên môn nghiệp vụ mà còn về tổ chức bộ máy, cơ chế chính sách cho các địa phương Bên cạnh đó, Cục cũng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến để các địa
51 phương nhận thức được đầy đủ và rõ ràng về tầm quan trọng của công tác quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, chế biến và phát triển thị trường, đây chính là cái gốc của sự phát triển, tạo ra năng lực cạnh tranh cho NLTS
3.2.3 Đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần ưu tiên đầu tư mua sắm máy móc, trang thiết bị; chuyển giao phương pháp kiểm nghiệm, kiểm tra chất lượng, an toàn thực phẩm tiên tiến, hiện đại theo chuẩn mực quốc tế Phấn đấu một số phòng kiểm nghiệm được công nhận là phòng kiểm nghiệm kiểm chứng về an toàn thực phẩm của quốc gia và khu vực Các đơn vị sự nghiệp trực thuộc Cục có nhu cầu đầu tư máy móc, trang thiết bị cần chủ động, khẩn trương xây dựng dự án trình Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phê duyệt (thông qua Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường) Sau khi được phê duyệt và cấp kinh phí, các đơn vị sự nghiệp trực thuộc Cục sẽ được phân quyền thực hiện toàn bộ các hoạt động có liên quan đến dự án đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng của đơn vị mình Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường sẽ có nhiệm vụ phối hợp với Cục Quản lý xây dựng công trình - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn giám sát, thẩm định chất lượng và tiến độ thực hiện dự án
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cũng cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trên mọi nền tảng: Hệ thống thống kê, thông tin báo cáo trực tuyến; cấp chứng nhận, chứng thư điện tử kết nối với các đối tác thương mại… Ngay sau khi hệ thống dữ liệu điện tử của ngành nông nghiệp được hoàn thành và đưa vào sử dụng, toàn thể hệ thống Cục cần chủ động cập nhật dữ liệu liên thông từ Trung ương đến địa phương, qua đó tạo ra một hệ thống cơ sở dữ liệu chuyên nghiệp, thông minh, góp phần nâng cao hiệu quả công việc trong thời kỳ mới Bên cạnh đó, Cục cũng nên có phương án chủ động xây dựng phần mềm quản trị điện tử và áp dụng tại các tổ chức, cơ quan, đơn vị trực thuộc
52 hệ thống Cục Phần mềm này cần được xây dựng và áp dụng một cách đồng bộ để có thể hỗ trợ Cục quản trị từ công tác hành chính, nhân sự, tài chính cho đến công tác chuyên môn như quản lý xuất nhập khẩu, quản trị phòng kiểm nghiệm… Văn phòng Cục vàPhòng Kế hoạch, Tài chính sẽ là những đơn vị chịu trách nhiệm phối hợp triển khai nhiệm vụ này
3.2.4 Xây dựng và triển khai các chính sách, chương trình, kế hoạch, đề án, dự án bảo đảm chất lượng, gia tăng chế biến và phát triển thị trường
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đóng vai trò đầu mối trong việc thực hiện các đề án quan trọng như Đảm bảo ATTP, nâng cao chất lượng NLTS; Phát triển ngành chế biến rau quả; Thúc đẩy xuất khẩu nông lâm thủy sản; Phát triển nông nghiệp hữu cơ Ngoài ra, Cục cũng tham mưu cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hoàn thiện Đề án "Phát triển hệ thống dịch vụ Logistics nâng cao chất lượng và năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam đến năm 2030", hiện đang trong quá trình lấy ý kiến phản hồi từ các bộ, ngành liên quan Khi Đề án này được phê duyệt, hạ tầng logistics trong sản xuất kinh doanh NLTS sẽ được đầu tư, nâng cấp nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam.
53 giảm được giá thành sản xuất, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh củaNLTS Việt Nam trên thị trường quốc tế
Trong thời gian tới, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần tập trung vào một số nhiệm vụ cụ thể trong công tác xây dựng và triển khai các chính sách, chương trình, kế hoạch, đề án, dự án như: Đề xuất với Chính phủ xây dựng một Nghị định chuyên biệt về phát triển thương hiệu, nhãn hiệu NLTS; Tham mưu
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục xây dựng và triển khai các đề án phát triển vùng nguyên liệu gắn kết với các chuỗi giá trị
3.2.5 Quan tâm chế độ, chính sách cho đội ngũ công chức, viên chức, người lao động
Trong bối cảnh thực hiện chế độ tiền lương mới, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường phải điều chỉnh cơ chế tài chính, thu nhập vốn có Sự thay đổi này gây nhạy cảm do ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu của cán bộ, công chức, người lao động Do đó, Đảng ủy và Ban Lãnh đạo Cục cần tuyên truyền về lợi ích lâu dài của chế độ tiền lương mới, đảm bảo thu nhập ổn định và nâng cao chất lượng cuộc sống Những động thái này thể hiện sự quan tâm của lãnh đạo, giúp cán bộ, công chức, người lao động yên tâm gắn bó với tổ chức.
Toàn bộ hệ thống Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần chủ động trong việc phát triển thêm nhiều mảng dịch vụ mới, từ đó tăng thêm nhiều nguồn thu để có thể đảm bảo thu nhập ổn định, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của công chức, viên chức, người lao động Mục tiêu đặt ra ở đây là phải
Lộ trình đổi mới tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường giai đoạn 2024 - 2030
và Phát triển thị trường giai đoạn 2024 - 2030
Công tác kiện toàn tổ chức bộ máy là nhiệm vụ cần phải được thực hiện ngay lập tức trong bối cảnh Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường vừa trải qua nhiều sự biến động sau khi thực hiện phương án hợp nhất Trước mắt, Cục cần khẩn trương thành lập tổ soạn thảo xây dựng Đề án kiện toàn tổ chức bộ máy Chi Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường khu vực Trung du và miền núi phía Bắc trình Bộ Nông nghiệp và Phát triển thông thôn phê duyệt Song song với đó, Cục cần có những biện pháp xây dựng văn hóa tổ chức, nâng cao tinh thần đoàn kết nội bộ trong những cơ quan, đơn vị còn lại trực thuộc hệ thống Cục Mục tiêu đến năm 2025, tất cả các cơ quan, đơn vị trực thuộc hệ thống Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đều đi vào hoạt động một cách ổn định và có những sự gắn kết, phối hợp chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương
Trong giai đoạn 2024 - 2025, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần thúc đẩy nâng cao nhận thức, năng lực của địa phương trong công tác quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, chế biến và phát triển thị trường Cục cần có phương án đánh giá nhu cầu và tiến hành đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn hàng năm dựa theo tình hình kinh tế - xã hội và những biến động của thị trường Với mục tiêu đặt ra đến năm 2025; 100% các địa phương kiện toàn hệ thống quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản phù hợp với phân công, phân cấp; 100% cán bộ quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm nông lâm thủy sản các cấp được bồi dưỡng, cập nhật hàng năm về chuyên môn nghiệp vụ
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cũng cần đẩy mạnh đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ Cục cần khẩn trương đồng bộ các dữ liệu có liên quan trên hệ thống dữ liệu điện tử của ngành nông nghiệp (sau khi hệ thống dữ liệu điện tử này được hoàn thành và đưa vào sử dụng) Bên cạnh đó cũng cần chú trọng đầu tư nâng cấp và xây mới văn phòng làm việc, nhà xưởng, cơ sở kiểm nghiệm, bổ sung trang thiết bị, máy móc tại các đơn vị sự nghiệp trên toàn hệ thống.Mục tiêu đến năm 2025, toàn bộ các đơn vị sự nghiệp trực thuộc hệ thống Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đều có đầy đủ trang thiết bị, máy móc hiện đại, đáp ứng 100% các yêu cầu về kiểm nghiệm, kiểm định trên bình diện quốc tế
Công tác tổ chức bộ máy tại Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần tiếp tục được quan tâm để có thể duy trì sự ổn định và gắn kết chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương Đến năm 2030, phấn đấu duy trì 100% cán bộ quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm nông lâm thủy sản các cấp được bồi dưỡng, cập nhật hàng năm về chuyên môn nghiệp vụ
Trong giai đoạn 2026 - 2030, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần tiếp tục thực hiện đồng bộ và quyết liệt các giải pháp đã đề ra, đồng thời có những ứng biến linh hoạt trước sự biến động của thị trường và xã hội để hướng đến những mục tiêu cao hơn trong công tác triển khai các hoạt động chuyên môn Bên cạnh đó, Cục cũng cần tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số phù hợp trong từng thời kỳ
Cục cần đảm bảo tính đồng bộ, xử lý dữ liệu liên quan trên hệ thống dữ liệu điện tử ngành nông nghiệp, cập nhật dữ liệu đầy đủ, thông suốt giai đoạn 2026 - 2030 Song song đó, Cục chủ động lập kế hoạch đầu tư, mua sắm trang thiết bị, máy móc hiện đại phù hợp.
56 với từng giai đoạn, đảm bảo duy trì đáp ứng các yêu cầu về kiểm nghiệm, kiểm định trên bình diện quốc tế Đặc biệt đến năm 2030, một loạt các chương trình, đề án, dự án bảo đảm chất lượng, gia tăng chế biến và phát triển thị trường sẽ đáo hạn Với vai trò của cơ quan đầu mối, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan lập kế hoạch và tiến hành khảo sát, đánh giá để có cơ sở thực hiện công tác tổng kết giai đoạn và xây dựng các chương trình, đề án, dự án theo giai đoạn mới đến năm 2035 và tầm nhìn đến năm 2040
Chương 3 của Đề án đã đề ra phương hướng đổi mới tổ chức và hoạt động Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường giai đoạn 2024 - 2030 kèm theo những giải pháp và lộ trình thực hiện cụ thể Để có thể hiện thực hóa những định hướng và mục tiêu đã đề ra, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cần phải nỗ lực thực hiện đồng bộ và quyết liệt những giải pháp theo lộ trình cụ thể đã được đề xuất; đồng thời có những sự điều chỉnh, ứng biến linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tế Đây chính là nền tảng quan trọng để Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đổi mới tổ chức và hoạt động trong tương lai, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả công tác trong lĩnh vực quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, chế biến và phát triển thị trường
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Với một quốc gia có nền văn minh lúa nước lâu đời như nước Việt Nam ta, nông nghiệp đã và đang là bệ đỡ vững chắc của nền kinh tế Ý thức được tầm quan trọng trong lĩnh vực mà mình thực hiện chức năng quản lý, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong những năm vừa qua cũng đang nỗ lực thực hiện cải cách hành chính theo định hướng của Đảng và Nhà nước Sau khi sắp xếp hợp nhất, sáp nhập, tổ chức lại các cơ quan hành chính trực thuộc theo cơ cấu mới, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã bước đầu đạt được mục tiêu tinh gọn bộ máy, giảm đầu mối để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nằm trong kế hoạch cải cách hành chính, kiện toàn tổ chức bộ máy toàn diện của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản và Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản đã được đề xuất hợp nhất, tổ chức lại thành Cục mới với tên gọi Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường
Trong thực tế, 04 lĩnh vực quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, chế biến, phát triển thị trường có tính bổ trợ lẫn nhau hướng tới mục tiêu phục vụ quyền lợi của người sản xuất, người tiêu dùng và là những khâu quan trọng trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp Chính vì vậy, việc kiện toàn tổ chức bộ máy các cơ quan chuyên môn phụ trách các lĩnh vực kể trên là nhiệm vụ chính trị quan trọng, hướng tới những mục tiêu phát triển bền vững
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường ra đời trên cơ sở sắp xếp, kiện toàn lại 02 đơn vị trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản và Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản Đây là bước đi phù hợp trong cải cách hành chính, hướng đến mục tiêu tinh gọn bộ máy, giảm đầu mối để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý hoạt động của các lĩnh vực quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, chế biến và phát triển thị trường nông lâm thủy sản
Hiểu được vai trò quan trọng của mình, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường đã nỗ lực cải tổ tổ chức để hoàn thành tốt các nhiệm vụ chuyên môn Kết quả là Cục đã đạt được nhiều thành tựu trong thời gian ngắn hoạt động dưới tên gọi mới Song song với đó, Cục cũng đối mặt với những thách thức từ những hạn chế phát sinh sau khi tái cơ cấu tổ chức.
Trước thực trạng đó, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường chắc chắn phải nỗ lực thực hiện đồng bộ và quyết liệt nhiều giải pháp với một lộ trình rõ ràng, cụ thể; đồng thời có những sự điều chỉnh, ứng biến linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tế để có thể nâng cao hiệu quả tổ chức và hoạt động trong hệ thống Cục Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cũng cần kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tạo điều kiện phân bổ thêm biên chế, kinh phí về đầu tư công để hệ thống Cục có đầy đủ nguồn lực thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao Bên cạnh đó, Cục cũng cần tham mưu
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiến nghị Chính phủ sớm phê duyệt, ban hành và bố trí nguồn lực thực hiện các chương trình, đề án, dự án bảo đảm chất lượng, gia tăng chế biến và phát triển thị trường Đồng thời kiến nghị các bộ, ngành khác đẩy nhanh quá trình tổng kết, sửa đổi các bộ Luật như Luật An toàn thực phẩm (Đối với Bộ Y tế); Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn Kỹ thuật (Đối với Bộ Khoa học và Công nghệ)để có cơ sở cùng nhau phối hợp nâng cao hiệu quả công tác trong lĩnh vực quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, chế biến và phát triển thị trường
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Ban Chấp hành Trung ương (2017), Nghị quyết số 18-NQ/TW: Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả;
2 Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2022), Quyết định số 1384/QĐ-
BNN-QLCL phê duyệt Đề án “Đảm bảo an toàn thực phẩm, nâng cao chất lượng nông lâm thủy sản giai đoạn 2021 - 2030”;
3 Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2023), Quyết định số 1588/QĐ-
BNN-TCCB quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường;
4 Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2023), Công văn số 5066/BNN-
CCPT về việc kiện toàn cơ quan quản lý chất lượng, ATTP, chế biến và PTTT tại địa phương;
5 Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2024), Quyết định 613/QĐ-BNN-
CCPT Kế hoạch hành động đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm, gia tăng chế biến và phát triển thị trường nông lâm thủy sản năm 2024;
6 Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2024), Báo cáo tóm lược công tác an toàn thực phẩm Ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn 7 tháng đầu năm 2024;
7 Ngô Thành Can (2019), “Tinh gọn bộ máy hành chính nhà nước để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động”, Tạp chí Tổ chức nhà nước, số 5/2019;
8 Chính phủ (2021), Nghị quyết số 76/NQ-CP ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021 - 2030;
9 Chính phủ (2022), Nghị định số 105/2022/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn;
