Nghiên cứu hiệu quả của can thiệp truyền thông tư vấn nhằm cải thiện chức năng tình dục của phụ nữ mang thai

sinh lý.xãhội.phốihợp nhiều chuyên ngành nhằm dem lại kcl qua lot nhất.ViệcpháthiệnsớmcácRLCNTDớnừ giới là rat can thiết đẽ có cácbiệnpháp can thiệp sớm.phù hợp nhằm giam tinh trạngRLCNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

MA HÔI

PHAN CHÍ THÀNH

LUẬNÁNTIÉN Sì

HÀ NỘI -2023

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

PHAN CHÍ THÀNH

Dỏ hoàn thành luận án này tói xin chân thành cam ơn: Ban Giám hiệu.Phòng Quàn lý Đào tạo SauĐụihọc.Viện Dào tạoYhọcdự phòng vã Ytecôngcộng Trường Dạihọc Y HàNội

Tỏixin trân trọng bày 10 lòngbiếtơn sâu suelớiPGS.TS Trần DanhCường

và PGS.TS NgôVãn Toàn, những người thầyhởtrợ tòi trong suốtquátrinh họctậpcùngnhư hưởng dẫn tôi hoàn thành luậnán tot nghiệp nãy

Tôi xin chân thành camem các thầy, cỏ trong Hộidồng Chắm luậnán.thầy/

cô phanbiện đà cho tôi nhiều ỷkiếnquýbáu đê luậnánđượchoànthiệnhơn.Tôi xin chân thành camơnBan Giámdoc Bệnh viện Phụ SanTrungương,cảc cân bộkhoaKhảmbệnh dà trực tiếptham gia nghiêncứu.hỗtrợ lõi trong quátrình thu thập sổ liệu

Cuối cùng, xin dược bây tó lòng biết ơn sâu sac tới giadinh, bạn be vànhững ngườithân yêu nhất dà dànhcholỏisự yêu thương, lã chồ dựa và đàluôn

ờ bẽndộngviêntôi trong suốtquátrinh học tậpvàhoàn thành luậnán này

Tác giã luận án

Phan Chi Thành

Tỏi là PhanChi Thành, nghiên cứu sinh khóa38 Trường Đại học Y Hà Nội.chuyênngành Y lềcôngcộng,xin cam đoan:

I Đây lãluận án do banthân tỏi trụcliềpthựchiện dưới sự hướng dản cuathầyTrần DanhCườngvàthầyNgôVãnToàn

2 Công trinh này không trùng lậpvớibắtkỳnghiên cứu nàokhác đà đượccông

bổ tạiViệtNam

3 Các số liệuvà thông tin trong nghiên cứu là hoàntoàn chính xác trung thực

và kháchquan, dà dượcxácnhậnvã chap thuận cùa cơsơnơi nghiêncửu.Tôi xinhoàntoànchịu trách nhiệm trước phápluật VC những camkếtnày

Hà Nội ngày tháng nàin 20

Người vict cam đoan

Phan Chí Tliành

Tên chừ

viết tắt

CNTD Chức nàngtinh dục Sexual funtion

FSFI Chi sò dolường chức nâng tinh dục

ờ nừgiới

FemaleSexualFunctionIndex

HĐTD Hoạtđộng tinh dục Sexual activity

RFNS Chi số đo lường lý do lang tránh

quanhộ linh dục

ReasonsForNot Engaging

in Sexual Activity DuringPregnancy

RLCD Rốiloạn cương dương Erectile Dysfunction (ED)RLCNTD Rốiloạn chức nânglinhdục SexualDysfuntion

PNMT Phụnừ mang thai Pr egnant women

QHTD Quanhộ linh dục SexualActivities

TĐHV Trinh độ học vấn Education level

WHO Tô chức YtếThếgiới World Health Organization

DẬTVÂN DÈ 1

Chương I TỎNG QUAN 3

1.1 Một sỗ khai niệm liênquan den tinhdục 3

1.2 Thựctrạngrỗi loạn chức nâng tinh dục ỡ phụ nử mang thai và hậu quacua suy giam chức nâng tinh dục 15

1.3 Mộtsỗ yếu tổ liên quan đen chúc nâng tinh dụccùaphụnừmang thai 20

1.4 Hiệuquácácphươngpháp can thiệp cai thiện chức nâng tinh dục nữ 31

Chương 2 DÕI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIẾN cúc 39

2.1 Đổitượng nghiên cứu 39

2.2 Địa diêm và thờigiannghiên cửu 39

2.3 Thiết ke nghiên cứumục tiêu 1 40

2.4 Thiết kề nghiên cửumục tiêu 2 43

2.5 Sai sổ và cáchkhốngchesai sỗ 50

2.6 Xứ lý và phân tích sỗ liệu 54

2.7 Vấn đe đạo dire trong nghiên củu 55

Chương 3 KÉTQUÁNGHIÊNcút' 56

3.1 Tỉiòng tin chung về đối tượng nghiên cứu 56

3.2 Chứcnâng tinh dục ớ phụnữ mang thai 58

3.3 Yếu tốliênquan đến rỗi loạn chửc nângtinh dục ư phụ nừmang thai 67

3.4 Hiệuqua mô hình truyềnthõnggiáo dục tinh dục trong việccai thiện chức năng tinh dục cua phụ nữ mang thai 78

Chương 4 BÀN LUẬN ■••••••••••••••••••••■•••••••••••••••••••a 94 4.1 Đối tượng tham gianghiêncứu mò ta 94

4.2 Chức nâng tinh dục ờ phụnừ mang thai 95 4.3 Các yếu tồliênquanden rồi loạnchứcnàngtinhdục ờ phụ nử mang thai 104

4.5 Bãi học kinh nghiệm 120KÉT LUẬN••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••a 124KHUYÊN nghị 126TÀI LIỆU THAMKHÁO

PHỤ LỤC 1

PHỤ LỤC 2

PHỤ LỤC 3

Bang 2.1 Điểm CNTD và ngưỡng chân đoánrốiloạn15 51

Bang 3 I Phân bố đặc điểm cánhâncuadốitượng tham gia nghiêncửu 56Bang 3.2 Phânbổdậc diem thaisantheotinhtranggiaohợp trong vông 4tuần

qua cùa dổi tượngnghiên cứu (n=25O) 57Bang 3 3 Ty lộ suy giám chức năng tinh dục chung và tý lệ suy giam theo6chi

sổ chinh (n=25O) 58Bang 3 4 Diêmtning binh chức nângtinhdụcgiừakhônggiaohợpvànhómcõ

giao hợp theo6 chi số chinh (n=25O) 59Bang 3 5 Tần suấtvàmứcđộhammuốntinh dục ơ cua phụ nừ mang thai theo

tinhtrạnggiaohợp trong vòng 4tuầnqua(n=250) 61

Bang 3 6 Tần suất vàmứcđộ hưng phàntinhdụcơ phụ nừ mang thai theotinh

tranggiaohợp trong vòng4 tuầnqua (n 250) 62Bang 3 7 Chi sổtiết nhờn âm đạo0phụnữ mang thaitheotinh trạnggiaohợp

trong vòng 4tuầnqua(n 250) 63Báng 3 8 Chi sổ cực khoái trong hoạt động tinhdục theo tình trạng giao hợp

trong võng 4tuầnqua(n=250) 64Bang 3 9 Chi sổ hàilòng ơ phụnừ mang thaitheo tinh trạnggiao hợp trong vòng

4tuần qua (n=250) 65Bang 3 10 Mứcđộ lo lắng về các hậu qua cua quanhộ tinh dục ơ phụ nữmang

thaitheo tinh trạnggiaohọp trong vòng 4tuầnqua (n=25O).66Bang 3.11.Môhìnhhồiquy tuyến tinh dơn biến và đa biến cua mộtsổ yếu tố liên

quandền diem chức nângtinh dục cùa phụ nữ mang thai 67Bang 3 12 Một số yếu tổ liênquan dến tý lệ rối loạn chức nângtinh dục ớ phụ

nữ mang thai (n=25O) 69Bang 3 13 Một so yếu to lienquan đen tinh trạng không giao hợp trong 4tuần

qua ỡ phụ nử mang thai (n=250) 70Bang 3.14 Mô hìnhhồiquy tuyền tinh đơn biến và da biến cùa một số đặc diem

liênquandenhammuontinhdục cùa phụ nừ mang thai (n=250) 72

quan đền hưngphầntinh dục Ư phụnừ mang thai(n 250) 73Bang 3 16 Mỏ hình hồi quy dim biềnvã da biển cùa một số yếu tồ liênquan đến

tiết nhởn cua phụ nừ mang thai(n 250) 75Bang 3 17 Mô hình hồi quy dơn biển và da biến cũa một số yếu tố lienquanđến

diem cực khoái cúa phụ nử mang thai(n=25O) 75

Bang 3 18.Mỏhìnhhồiquy đơn biếnvã da biềncùa một số yếu tố liênquan đến

diêm hãi lòngơ phụ nừ mang thai (n=25O) 76

Bang 3 19 Mò hình hồi quy dơn biến vã da biến một số yếu tố liên quan den

diêm đau ớ phụnừ mang thai (n=25O) 77Bang 3 20 Thông tin chungnhômchửngvànhómcan thiệp (n=J86) 78Bang 3.21 Đặc diêm thaisan cùa nhómchứng vã nhóm can thiệp (n 186) 79Bang 3 22 Diêm chức nàng tinh dục giũanhómchửng và nhómcan thiệp 80Bang 3 23 Một số đục diem liênquan dển tý lệ dọc sách truyền thõng(n 90).81Bang 3 24 Tỳ lộ xem clip truyềnthòngtheomột sổ yếu lố (n 90) 82Bang 3 25 Thay đôi diem CNTD giừanhómchứng vã nhóm can thiệp trước và

sau can thiệp (n=186) 88

Bang 3 26 Chenh lệchtrước vãsau can thiệp về các chi số do lường CNTD ơ

nhómchửng và nhóm can thiệp 90Bang 3 27 Tý lệrỗiloạn tửng hình tháilinhdục trước và sau can thiệp giừanhóm

Hình 1.1 Chu kỳđápửng tinh dục cua Masters và Johnson-; 4

Ilinh 1.2 Tansuấtquan hệ tinh dục trong quá trinh mang thai và sausinh 10

Hĩnh1.3 Mõ hỉnh PLISSIT và BATHE-RS 34

Hĩnh 1.4.Hiệu qua cũa truyền thôngcai thiện CNTD cúa PNMT 36

Hình 2 I Sodồnghiên cứu can thiệp 43

Hình2 4 Sodồdốitượng tham gia nghiêncửucan thiệp 46

Hình2 2 Sách truyền thông 48

Ilình 2 3 Các Clip truyền thõng 49

Biêudó 3 I Tông diêm chức nâng tinh dục theo tinh trạnggiao hợp trong vòng

4tuần qua cùa dối tượngnghiên cứu (n=250) 59Biêudồ 3 2 Sỗlượngmắccác hình tháisuy giam chức nânglinh dục ờ phụ nừmang thaitheo linh trạnggiao hợp trong vòng 4tuần qua (n 250) 60Biêudồ3 3 Tống diêm lo lắngcác anh hưởng xẳu từ quan hệ tình dục lênthai

kỳ RFNStheo tinh trạnggiao hợp trong vòng 4tuần qua (n 250) 66Biêudo 3 4 Phânloại mứcđộ lo lẳng việc quan hệ linh dục ánh hường xấuđenthaikỳtheotinhtrụnggiaohợp trong vòng 4tuầnqua (n 250) 67Biêudô 3 5 Biêu do moi liên quan giừaham muôn và hưng phan cùa phụ nừmang thai(11=250) 74Biêudồ3.6 Phàn bố mứcđộ dọc tài liệu truyền thôngvàxem clip truyền thông

ơ nhómcan thiệp (n=90) 80Biêudo3 7 Phànbomứcđộxem tài liệu truyền thông (n 90) 81Biêudồ3 8 Tý lệ PNMT lo langquan hệtinh dục ánh hưởngxẩu den thai nhitheomứcđộ dọc/xcm sảch/clip trước và sau can thiệp (n 90) 83Biêudồ 3 9 Diem hammuốn tinh dục cùa2nhóm trước vã sau can thiệp 81 Biêuđồ 3 10 Diem hưngphấn tinh dục cua 2 nhóm trước và sau can thiệp 85Biêudồ3.11.1 liệu qua thay dồi điểm tiết nhờn cua 2 nhõm trước và sau canthiệp 86Biêudồ3 12 Thaydối diêm cực khoái theotuồi thai ờ nhómchứng(n=96) 86Biêudồ 3 13 Hiệu quáthaydôi diêm cực khoái theo tuổi thaiớnhómcanthiệp

Biềudồ 3 14 Hiệu quá thay dôi diêm chức năng tinh dục trước vã sau can thiệptheomứcdộ xemlàiliệutruyền thòng (11=90) 87Biêuđồ 3 15 Hiệu quathay dôi điểm trung bình chức năng tinh dụctheo tuồi thai ơ nhỏm chứng(n=96) 89Biêuđồ 3 16 Hiệu quá thay dổi diem trung binh chức năngtinh dục theo tuổi thai ớ nhómcan thiệp (n=90) 89Biêuđồ 3 17 Sốlượng mắc từng hình thái chức năngtinh dục giữa 2 nhỏmtrước

và sau can thiệp 93

DÁ I VÁN DÈ

Tinh dục là nhu cầu tự nhiên cua con người Sựthỏa màn tinh dục làmộttrong nhữngyêu lo quan trọng nhất trong sự hài lòng vê hôn nhãn, sự hài lòng vêmốiquanhệlinh dục lành mạnh giừavợ và chồng? Nếuhoạtdộnglình dục giừacáccụp vợ chồng không dược duy tri thường xuyên có thedẫnđen không thỏamàn chân năn giam sửc khoetâm thản, vảkêt quá là làm giám sự hãi lôngtronghôn nhânvàlanvỡhạnhphúcgia đinh?

Mang thai là một giaiđoạn rất quan trọng trong cuộc đờicua mỗi ngườiphụnừvới nhiều thaydôivề thêchất,nộitict tố vã lâmlý,diềunãy cỏ tácdộngdángkê den hành vi tinh dục và dời sổng vợ chồng.*'Rối loạn chức nâng tinh dục(RLCNTD) rất hay gặp ở nữ giớidặc biệt là trong giai đoạn mangthai Tỷ lệ RLCNTD ờ phụ nừ mang thai chiếm ty lộ tương đỗicao: 46.6% trẽn phụ nừ mang thai 3thăng dầu 34.4% phụ nữ mang thai 3tháng giữa và 73.3% phụ nữmangthai 3tháng cuối? Các RLCNTDkhi mang thai có thể kéo dãi den sau khi sinh

và anh hướng denchat lượng cuộc song, giam hãi lòng trong hôn nhân?

Khi tiếpcậnvấn đe tinh dục.cảctácgiadồngthuận ve mỏhìnhcan thiệptoàn diện, kết hợp tâmlý sinh lý.xãhội.phốihợp nhiều chuyên ngành nhằm demlại kcl qua lot nhất.ViệcpháthiệnsớmcácRLCNTDớnừ giới là rat can thiết đẽ

có cácbiệnpháp can thiệp sớm.phù hợp nhằm giam tinh trạngRLCNTD và duytri sức khoe tình dục.nâng cao chất lượng cuộc sống.Canthiộp truyền thông,tưvấn tinhdụcdược coi là một trong những trụ cột chinh trong tiếp cận điềutrị bệnh nhãn rồi loạn tinh dục.Truyềnthõng, tư vấn tình dục cho phụ nử mang thai có thelảm giamlình trạng RLCNTD không những trong thời diem mang thai màcônsau khi sinh con Các nghiên cửutrên thế giới cho thấy chức nâng tình dục cuaphụ nừthay dôi dáng kê sau khidược truyền thông, tư vẩn tinh dục Điểm chứcnăng linh dục(FemaleSexualFunctionIndex - FSFI) ờnhómđược truyền thông,

lư vấn cao hơn lừ 7 đen 8 diem so vớinhóm dối chửng? 6

Phụ khoa,kềhoạch hóa gia dinh vã chăm sóc sơ sinh Trung binh mỗinảmthựchiện khoang 250.000 lượt khám phụ khoa 100.000lượtkhám thai, và30.000 ca sinh tạiđây Nhảm hướng tới châm sóc sức khoetoàn diện, nâng cao chất lượngcuộcsông cua bà mẹ và tre em.Bệnh viện luôn quan tâm đèn công tác truyền thônggiáo dục sức khoe, nham nâng cao nhận thức, lừ dóthayđôidượccácquanniệm khôngđúng trong chăm sóc sứckhoe bà me vàtreem.

Tuy vậy do anh hướngcuavânhóaÁ dông, van đe tinhdụcvầnđượccoilảmộtdiều thầm kin chưa dượcquantâmđúngmực.Rấtnhiềuphụnử gập khô khăn

VC RLCNTD nhưng lại ngại ngùng, chưa dámchia se vớibác sĩ Đặcbiệtcórấtnhiều phụ nừ mang thai quan ngại việc quan hệ tinhdục có thê anh hường den sự

an toàncùathainhicùngnhưsanphụ Thựctế.hầuhetngười dân mongmuốnnhậnđượccácthông tin dũng, có cơ sư khoahọc từ nhânviênytếvề sự antoàncuahoạtdộngtinhdụctrong thai kỳ nhưng chưa nhậndượccáctưvan dầy đu

Hiện nay ở nước ta mặc dù có những thayđỗitíchcực ve nhậnthức, thựchànhchăm sóc sirekhoecho phụ nữ mang thai tuy nhiêncácnghiên cửu về chức nâng linh dụcchưa nhiều Đặc biệt lã các nghiên cứucan thiệp nham cai thiện chức nângtình dục cho PNMT còn rấtít Do vậy, côn thiếu cãcbằng chứng khoahọc làmcơsờchothựchiện các hoạtđộngchămsócsứckhóc, truyền thônggiáodục tư vấn về đời sống, chức năng tinh dục PNMT

Xuấtphát lừ thực trạngtrênchúngtòi lienhànhnghiêncứu:“Nghiềncứuhiệu qua cùacan thiệp truyền thông, tưvan nhăm cáithiện chức năng (ìnhdụccùa phụ nữ mangthai"vớicácmụctiêusau:

1 Mò la thựctrạng rói loạn chức nâng linh dục và mội sổ yêu lô liênquancùaphụ nừmangthai đen khám tại BệnhviệnPhụSan Trung ương năm 2020

2 Đánh giá hiệu quà cúa can thiệp truyền thông, tư vẩnnhằmcáithiện chức nàngtinh dục cùa phụ nữ mang thaitụi Bệnhviện PhụSán Trung ương nám 2020

Chương 1 TÒNG QUAN

1.1 Một sổ khái niệm liên quan đốntình dục

1.1.1 Khái niệm về tinhdục,rốiloạn chức nângtình dục nữ và các hình tháiTình dục là mộtkhải niệm rộngbao gồm các ycutố VCthếchắt, tăm lý, nânglực giới tinh và xà hội dược hĩnh thành trongquátrinh phát triền cua mỗi người và anh hưởng denchất lượng cuộc sống cùa chinh người đỏ Nôiđến tình dục người la thường đe cập den tấtcacác vấn de liên quan đen đặc trưng giới namvà giới nữ cơ quansinh dục và chức nângcuachúng

Nhưvậy,hoạtđộng tinh dục không chi có giaohọp,màgiao hợp chidượccoi là một trong nhừng phương thức cúa hoạt dộng tinh dục Bên cạnh giaohợpcòn có các hoạtdộng khác như: lâm sự sè chia về nhu cầu linhdục,chia sẽ vềnhững khókhàn gặp phaikhi QHTD cùngnhưchiase ve những hammuốn,haycáchthứcthựchiện dê dạtdượckhoáicam,cho den những hànhđộngquantàm,mơn trớn s uốt ve hôn ỌHTD bàng miệng, tay, tự sướng hay thu dâm

Sức khóctinh (lục là mộtphầnkhôngthế thiều cùa sửckhoe tông the nóHên quan đến hạnh phúc vàchất lượng cuộc sống Tôchức Y tể thế giới định nghĩa: “Sức khoetinh dục lã một phầncua sức khoe sinh san Sức khoetinhdục

là trạng thái khoe mạnh về thèchất, tinh cam tinh thản và quan hệ xà hội hènquanđen linh dục.chứ không chi là tinh trạng không có bệnhtật.không rói loạnchức nâng hay không yếu ớt”.8

Sức khoetinh dục đòi hoi mộtcáchliếpcận licitcựcvà lỏn trọngtinhdục

vã các mối quan hệ tinh dục.cùngnhư kha nàng có nhừng trai nghiệm tinh dụcthú vịvà an toàn, không bị ép buộc, phànbiệt dôi xửvà bạo lực Dê dạt dượcvàduytri sức khóc tinh dục quyền tinh dục cuatấtca mọi ngườiphaidược lòn trọng

và bao vệ.8

Chức nângtinh dục là khái niệm dùng đê chicáchoạt dộng chức nângcuacáccơquan tham gia vào hoạtdộngtinhdục,nó bao gồm không chi riêngcơquan

sinh dục mà cánăm giác quan, trong đó nào bộ giừ nhiệmvụquan trọng nhất lã trung tâm diềukhiên.

ơ nử giói, dê đánhgiã chức nângtinhdục người ta không những chidựavàocác chi sổcua các cơquan sinh dục như:lượngchất nhờn tiết ra khi quan hộ cácchátnội ngoại tietdượcbãi tiết trong quátrinh quan hệ màthườngđánh giá dựatrên 5 khiacạnh: I lammuốn,hưngphấn,thoamãn cực khoái và đau khiquanhệ.Phươngpháp hợp lý nhất dể dolườngđápứng tinh dục vã chức nângtìnhdục là phươngpháp dựa trên các bangcâu hoi tựdànhgiá.9

Kích thích tinh dục đượcxác định bơicácphanứngsinh lý bẩt dầu từ (rướckhi hoạtđộng linhdục den khi đạtđược cực khoái Nhưng thay đối VC thechấtnhưtảng bôi trơn âm hộ tângđộnhạy cam cua cư quan sinh dục là một so dấuhiệuliênquanđếnkích thích tinhdục.10

Chu kỳ dáp ứng tinh dục được chia thành 4giai đoạn:

Hình 1 1 Chukỳđáp ứng (inh dục cua Masters và Johnson"

a Giai doụn ham muốn: gôm những suy nghĩ, tươngtượng và mongmuốnvêhoạtdộng tinh dục và nhu cầumuốn có hoạtdộngtinhdục, cam giác thíchtiếpnhậncáckích thích tinh dục/ Hammuốntinhdụcđượcchi phổiphẩnlớnbơinàobộ- ”cơquantình dục lớnnhất" cua con người/

ờ Giai doạn hưng phần: gồm cám giác chu quan về sự thích thú trong hoạt dộng tinh dục vã kèm theonhửngthaydôi sinh lý Những thay dối Ư nừgồm sung huyếtcơquan vùng chậu, sự tiết chất nhím và mờ rộng âm đạo,

sự cươnglên cùa cơquan sinh dụcngoài

c Giai đoạn cực khoái:là dinh diêm cùa khoáicâmtinhdụcvới sự giaithoátcáng thăng tinh dục vã sự co thai nhịp nhàngcác co dáy chậu vã co quansinh dục.Ớ nam cám giác không cường lại dượcviệcphóngtinhvà sự xuấttinh xày rasaudó.Ớ nừ có sự co thắt cua mộtphần ba ngoài cùa thànhâmđạo ơ cáhai giới,các co that hậu môn đều co that nhịp nháng Saugiaiđoạnnày.người nữvà nam vầncầndược vuốt ve âu yểm de dạt sự thỏamãn.

d Giai đoạn thư giàn: lã camgiác thư giàn co vả toàn co thê nóichungsaukhihoạtdộng tinh dụcdượchoãnthành

Rốiloạn chức năngtinh dục nữ và các hình thái

Nhiều thậpky tnrớc cácchuyên gia chorằng rổi loạn chức nâng tinh dục liên quan nhiều den van de lãm lý.13 Tuy nhiên các nghiên cứu gằn dãy cho thấy RLCNTDliênquanden không chicácvấn dề tâm lý mã còn cacác vấn de ve sinh

lỷ.camxúc.kinh nghiệm, niềm tin lối sồng vã cãc mồi quanhộ.14Khi bị trục trặcbất ki yếu tổ nào cùngcóthe gây ra rồiloạn chức nânglinh dục

Ngàynay.người ta định nghĩa roi loạn linh dục nữ là những trục trặc lập di lặp lạitrong nhữngđáp img linh dục, anh hưong dentàm lý vàquan hộ với bạntinh RLCNTDnử lã một bệnh canh phứctạp, chưa đượcbiếtđếnnhiều và anhhường dền chất lượng cuộc sống cua phụ nữ mọi lứa tuỏi.s

RLCNTD o nừ giới dượcchia thành 4hình tháichính: giam hammuốn, rối loạnhưngphấn,rồiloạn cực khoáivàđau khi quanhệ?

Giam ham muon tình dục: cô bất kỳ biêu hiện nào dưới dây trongvòng 6 tháng:

o Tự bân thân giámhoặc không có ham muon tinh dục: bao gồm cá VC thêxác và trong tưong lượng

o Giám hoặc không có hammuốndápứngvới cáckích thích tinh dục hoặckhông có kha nângduy tri hammuốn,hứng thú khihoạtdộng tinh dục

o Khôngmuốn tham gia vào hoạtđộnglinhdục bao gồm cácphan ứng hành

vi lântránhcáctình huống có thê dần đen hoạtdộng tinh dụcmà không liên

quan đen đau khi giaohọp Mứcđộ này thường kếthọpcác yếu lổ tàm lý tiêucựcnhưthắt vọng, dau buồn, bấttãi,mat mát buôn bà hay lo lang.

- Rồi loạn hưng phẩn tình dục',làlinhtrạng không có khá năng đạt dượchoặcduytricảm giác thích thúkhidượckích thích tinh dục.Rốiloạnhưngphầntinhdụcdượcxác định khi bộ phận sinh dục không thê duy trì đáp img trong vỏng

6 Ihángvớicác biêuhiện bao gồm: giam bôi iron ớ âm hộ.giam ứ máu0 cơ quan sinhdục giam cam nhận cùa cơquan sinh dục liênquandenhoại dộng lình dục.Các roi loạnnãy thường lienquan den chân thương, roi loạnớmạchmáuhoặccác chẩn thương, rốiloạnơhộthầnkinh

- Rối loạn cực khoái: là linhtrạngkhó khán, chậmtre hoặc không thê đạtdượccực khoái sau khi đà kích thích vàquanhộ cỏ thèơdạngnguyênphát khiphụ

nữ chưa bao giữtrai nghiệm cực khoái lần nào hoặcdạngthứphải - khiphụnữkhông tim đượccam giác cực khoái sau thời giandà từng cámnhậncựckhoái

- Dau khi quan hỷ: cam giácdau xay ra trong hoặc saukhiquan hệ, cỏ thêkéodài vàtái phát Ớnừ co thatâmđạo: linh trạngcothất không theoýmuốncuacáccơ lớp ngoài cúng âm đạo làm cántrớ việc dưa dương vật vào âm dạo.Cam giácđaukhigiao hợp: tinh trạngdautại cơ quan sinh dục kéo dài hoặcláiphát gây ra bới sự kích thích tinhdụckhigiaohợp

1.1.2 Mộtsố thang do đánh giá chức năng tình dục phụ nừ

1.1.2.1 Thang do FSFỈ (Female Sexual Function Index) chi số chức nâng tình dục cùa phụ nữ

Thang đoChi số chức nànglinh dục nữ(FSFI)dược Rosenlằndầuliênxâydựngvàphát triển nhưmộtbộcôngcụ tự báo cáo ngầngọn đa chiều dê dánhgiácáckhía cạnh chinh cùa chức núng tinh dục ớ phụ nừ.9 FSFI dược thiểt ke đe dánhgiá chức nũng tinh dục cua nử giới và chấtlượng cuộc sống trong cácthứnghiệmlâmsàng hoặc cácnghiên cứu về lâm lý học

FSFI dolường chức nâng tinh dục cua phụ nừ trên 06 khiacạnh:hammuốn,phấn khích, chất nhờn âm dạo.cựckhoái,thỏamãnvàđau dê đánh giá CNTDnữgiới trong vòng 4tuần vừa qua.14 Mồi khia cạnh nộidung cùa FSFI là mộtthang

đo đơn chiều thống nhất trong thang đo đa chiều FSH bao gồm 19 câu hoi mỗi câu hoi cỏ thang diêm tự đánhgiá từ mức 0-5 diêm Diêm cũa mỗi phầndượctinh bằng cách cộng diêm cua các câu hói (rong phẩndó và nhân với hộ số lácdộng Hệ số ham muốn tinh dục là 0.6 hệ số hứng thủ và tict nước Là0.3, hộ sốcựckhoái,thoamàn vã đaulã 0.4 Mồithai phụ cỏ I tỏng diêm FSFI từ 2 đến36diêm Những phụ nữ có tông diem FSFI càng caothi cho thấy chức nũng linhdụclốt hơn Thai phụ có diêm (ừ 26.55 trớxuồngdượcdành giá là gập rối loạnchứcnângtinh dục.9

Bộ câu hoi FSF1 có nhiều ưu diem hơn so vớicáccông cụ khác:

- De hiểu, dẻ được chẳp nhận và tươngđổi ngấn gọn với thời gian tra lờikhông quá 15phút

- Dạtdộ tin cậy vãhiệulựcdolường cao

- Xâydựngdượcngưỡng chan doán dê pháthiện có RLCNTDnữ dựa vàotồng diem FSFI

Bộ câu hoi FSFI là bộ câu hỏi dã dược thựchiện ờ nhiềunước trẽnthế giới FSFIdãdược chửng minh một bangcâuhoihợp lệ vàdáng tin cậy dê đànhgiãchứcnângtinh dục cua phụ nừtrongvòng4tuầnqua.14 Độ tin cậycuathangdocùngdàdượcđánhgiálà cho ketqua tốt với chi sốCronbach’salpha là 0.82trơ lén.14FSFI dạt độ tin cậy vàhiệulựcỡcácnenngônngừ.vãnhóakhácnhau và da

sổcó cấu trúcđo lường tương tự bân gốc Năm 2012 một nghiên cứu tại Iran(2012)trên 362 phụ nữ từ19-54 tuổichothấyFSFI lã mộtcông cụ có độ tin cậycaovà dộ dặc hiệu dê do lườngtâm lý (ốt cho phépđánh giá nhanh chóng vàchinh xác chức nàng tinh dục cùa nhừng phụ nừ.16 Các nghiên cứu tại Pháp vàBaLancùng cho kctluậnFSFI là bộ câu hói hoàn thiện đê làmcòng cụ đánh giã chứcnâng tinh dục cùa phụnữPháp và Ba Lan.1 18 FSFIdược trích dẫn ớkhoáng 1500 bài báo trên y vàn ớrất nhiều dối tượng: phụ nừ trong độtuỏi sinh đẻ mànkinh,mang thai, sau sinh, hiếm muộn, ung thưcỏ lư cung, sau phẫu thuật dường sinh dục chu yếu dê đánh gia lý lộ vàcácyểu lố liên quan.18

Bộ cáu hời ESH đàđượcmột sỗ nhã nghiên cữu dịch, hiệuchmhvà sứ dụng tại ViệtNam Trong nghiên cửu này.chúng tôi sử dụngbộFSFI cua tác gia NgôThị Yên hiệuchinh59 đê do lường chức năngtình dục ơ PNMT.Theochùng tôi dày là một sự thừahương thành qua khoahọc.hạn chế sự làngphi trong quá trinhxácthựcđong thời tạo diềukiện thuận lợiđô so sánh kct qua cáccông trinh nghiêncứu trước dó.

ỉ 1.2.2 Thang đo RFNS (Reasons For Not Engaging in Sexual Activity During Pregnancy) - Lý (lo không quan hộ tình dục khi mang thai

Thang đo RFNS đã được sư dụng nhiều nơi thế giới và the hiện tinh nhấtquáncao.^2' RFNS gồm một loạtcáccâuhoi liên quan đen những lo lắngvềcácanh hường cua ỌHTDden thaikỳ khiển cho PNMT it nhấtmộtlằnlangtránhkhôngquan hệ linh dục Thai phụ dược yêu cầusuy nghĩ về những lằn họ quyết định khôngquanhệtinhdục (bao gôm cá việc kích thích bộphậnsinhdục.quan hộ bangdường miệng, giaohợp qua đường ảm dạo hoặc hậu môn) trong 4tuần qua

Bộ câu hoi về Lýdo khiến thaiphụtừchồiỌHTD it nhất 1 lần trong vòng

4 tuần qua gồm3 nhóm lý do chinh: từphía ban thân thai phụ (5 câu), lừ phíachồng/bạntinh (5 câu), từ phía cán bộ y tế (1 câu) Dày là 3 nhõm lo lang chinh

màcác cặp vợchồng không QI ITDkhi mang thai.Thai phụ dánhgiámứcdộ quan trọng tử I diem (hoãntoànkhôngquan trọng) den 7 diem (cựckỳquan trọng) cho mồi lý dodược nêu ra Tống diêm cho phần nãy daođộng từ 11 den 77 diem.Diêm càng cao phan ánh mức độ lo lảng càng lớn dối với lý docho việc khôngtham gia vào cáchoạtdộngtinh dục?5 24

1.1.3 Những thay đối cua hoạt dộngtình dục trong quá trình mang thai Các đặc(liếmtâm sinh lý trong suốt quá trình mang thai

Quý một: Trong những tháng đầu tiên cua thaikỳ.điên hình lã quýđầu tiên nhùng người mang thai có the có những biêuhiện sau đày:

• Cam thaymệtmói nhiêu

• Nón nghén hoặc ổm nghén

• Tieunhiêu,dầy hơi táo bón hoặc khótiêu

• Cónhùngphánứng khó chịucuathânthè hoặc câm xúc giống nhưđangtrong thời kỳ tiên kinh nguyệt.

Ọuý hai: Thường thi sau nhữngtháng đầu tiên,những vấn dề VC earn xúcnhư dẻ cáubảnhay rnẩt ổn định thường giám gầnnhưhoàntoàn Bước sang quý thứ hai của thaikỹ.các PNMT thườngsèthayỏn định hem về rnộtcamxúcso với quýmột, nhưng cùngvới sự thayđói về hormon trong cơ the thi những vấnđemớicùngbat dầu phátsinh

• Một moi nhiêu hơn dôi khi cam thaychóngmặt

• Lộbụng mang thai

• Sưng phù ờ vùng mậtcá chân vả bàn chân

• Thay đoi dịchtiết âm đạo da vãtóc

• Ngực lớn hơn

• Đau dầu và một số triộuchứng viêm xoang

• Đau lưng

Trong giaiđoạn 3 tháng thứhainãy người mang thai có thề bẳlđầuthấy

sự chuyên dộng thai và nhùng chuyên dộng này sèlảng dần trong suốt quá trinhmang thai

Quý ba:Giaidoạn 3 thăng cuối cua thaikỹdược dậc trưng bơi những thaydôi dáng ke trẽn co the ngườiphụ nữ Sự gia tảng cá thè tích ốbụng và trọnglượng cùa thainhi gây rasự thiếu cànbằngvàthay dồi tư thếbùtrừ.buộc co thephụnữphai bấtdầu sừ dụng các co ítđược sư dụng trước khi mang thai,đicunày

có the gây rađauthat lưng - một triệu chứng cụ thề cùa giaiđoạncuốithai kỷ

Ờ nhùng tháng cuối cua thaikỳ.cãckhôchịu từ quý trước sè vẫn còn đổng thòi xuấthiện thêm một so biêuhiệnmới:

• Nhiều dịchtiếtâmđạohơn

• Dau nhức ờ lưng vàcơ thê nhiều hon

• Cóhiệntượngtiếtsừa

• Bệnhtri

• Thai chuyến động nhiêu hon

• Trằn trọckhó ngu

• Đôikhi có co thai

• Khó thơ

• Giàn tĩnh mạch

• Vụng VC khókhànhơn trong sinh hoạt

PNMT có the bị rỗi loạn cam xúc liensàn nghiêm trọnghơn là irầm cam: luôn cam thấy lo lăng,sợ hài về việc sinh con và làm mẹ Cam thấy bán thânkhông thêlàmđược những việcđõ

Những thay dồi cùa hoạt dộngtìnhdục trong quá trình mangthai

Thai nghen không đơn thuần chilà sự thay dổi giai phẫucuacơ the ngườiphụ nừ mà kéo theođó là sự thay đối trong đời sống xàhội dời song thêchatvàdời sống tinh dục cuacáccậpdôi

Hĩnh 1 2 Tần suất quan hệ tinh dục trong quá trinh mangthaivà sau sinh

Ọuỹ 1:

Tần suất QHTDgiam dậc biệt trong giaiđoạnba tháng dầu cuathai kỳ domệt moi.buồn nôn nôn thay dỏi cam xúc và lo sợ việc quan hộ linh dục ánhhương den thainhi.2' 26 Xu hưởng thườngthấy trong 3 tháng dầu là thai phụ giam hammuốn tinh dục dần den giám số lầnvà thời giangiaohọp vi sợ say thaihoặcnhiễmkhuẩn._Ógiaidoạnnày.khoang40% phụ nừ giam hammuốn tinh dục vã35% giám thoamãn lình dục.2*

Trong quý 2 của thai kỳ,ngưởi phụ nừthườngmỏ ta họ cámthây tràn đâynăng lượng và hammuốn hơn có dược cam giácnày là do người phụ nữ đã dằngiâm bót sự khóchịu về mậtvậtlý;cùngvới dó là tảnglict nhờn âmdạo,vànồi

sợ cua quý Iđà mấtđi.Họ sè cỏ xu hướng quanhệ tinh dục thườngxuyênlumvà

lừdó lãngcường lượng máuđen âm đạo, khiếncho ngườiphụ nữ nong(hời ki này dễ dâng dạt dược cực khoái lum so với trước khi mang thai.Thờikỳ này đượcdậc tnmgbơi sự tự tin lum.chấp nhận mang thai, tàm trạng tốt lum các triệuchửng nghen giam xuống

Ọ hỷ 3:

Tiếp dó,trong quỳ 3 cáccơndau và sự phãt triền nhanh cua thai làm cho việcQI ITDtrơnên khó khản và diễn ra vớitần suắl il hơn.Giaiđoạn 3 tháng cuổicùa thaikỳdược dặc trưng bơi những thaydôiđãngketrêncơ the người phụ nữ.Nhùng thay dối nãy cỏthelãnguyênnhân dần den giam ham muốn vã hoạt dộng tinh dục trong thời kỳ này Sự gia tảngcathe tích ổ bụng và trụng lượng cua thainhi-gâyra sự thiếu cânbằngvàthay đối lư thếbù trứ -buộccơ thê phụ nừpháibẳl dầu sứ dụngcáccơ ít đượcsir dụng trước khi mang thai, diều này có thègày

rađauthất lưng - một triệuchứng cụ the cua giaiđoạncuối thai kỳ Ngoải ra, sự mệt mõi, lo lang và cámgiác sợhãi lự nhicn dogan den ngâychuyên dạ có xu hướng lâmchoviệcquan hệ tinhdục không cỏn hấp dẫn dối với phụ nừmangthai Một yếu lồ khác gópphần làm giam chức nàng tinh dục cua phụ nử lãdốitác mấthửng thú tinh dục vi lo lắngchongười phụ nừ và embé.cũngnhưcơthècùa PNMT không còn gợitinhvảocuốithaikỳ,- Ờ thời kì này 75% phụ nừ giam hammuốn tình dục và55% giam thỏamàntình dục?s 29

1.1.4.Tinh an toàn cùa hoạt dộngtình dục lênthai nhi

Quan niệm cho rang HĐTD cụ thè là giao hợp, khimangthaicóthê gây hạichothai nhi hoặc bị dau đớn vê thê xác thường án sâu vào tàmtri cua cavợvãchổng/3 -u Phầnlớnthai phụ chobiếtcâm giác khó chịu hoặc thậm chilàdausaukhi giaohợp?2 Một số báo cáo trường hợp về nguycơ viêm màng đệm vàlàm

chậm nhịp lim cùa thainhisaukhigiao hợp hoặc khithai phụ dụt cực khoái.Tuynhiên, hầu het cáccondau này không gây tònhại hoặc chần thươngchothai phụ?4 Rắt nhiều nghiên cứu đã chứngminhđược tinh an loàn cua giaohợp trong quátrinh mang thai.3238

Tácđộng cúa cácchất sán sinh trong quá trình giaohợp lên thai nhi

Khi QI nD (gồm ca cáchànhđộngkích ihich bộphận sinh dục và giaohọp)

sègiai phóng ra 2 hormon chinhlà Prostaglandin (PG) vã Oxytocin 2 hormonnàyđóngvai trò quan trọng trong việc lácđộnglàm co bóp tữ cung.39-40

Prostaglandin

PG nộisinh và ngoạisinhđượcgiai phóng nhiều nhắt khi QHTD.Tácdụngchinh cua hormon này lã tạoracáccơn co thắtơ tư cung PG ngoại sinh từ linh dịch về mặt lỷ thuyết có thê gãy chuyêndạtheo 2 cách:liếp xúc trực tiếp với cỏ lư cungcó the gây chín cô tư cung và hàp thu qua niêm mạc âmđạo vào luânhoàncũa mẹ gãy cáccơncơthất Nồng độ PG trongtinhdịch trung binh là 73mg PGE/ml

và cỏ thetimthấy trong âm dạođến 12giờ sau khigiaohợp.41 42 Dày là lieulượngcao hơnnhiều so với liềuđược sứ dụng dê lãm chin cố lư cung trong cuộc de.Tuynhiên, theonghiên cứu cua Goodlin vàcộng sự dà dành giágiántiếpanh hườngcuatinhdịch đèn cáccơn co tư cungthông qua cơn co cực khoái sau khi giao hợp Kết quá cho thấy: một so it thai phụ có cáccơnđaudocothălkhigiaohợp tuy vậy không ai trong số nhừng phụnữ nàybị chuyên dạ sinh non hoặc sinh non.32 Nglùêncửu cúaKhavanaghnám 2001 cùng cho kếtquátươngtự: PG trong linhdịchkhôngliênquandển sự chínmuồi cô tưcungvà khơi phátchuyếndạ.43

PG nội sinh cùng chi gây ra các cơn co sinh lý chứkhông phai là corn cotrong chuyêndạ Cho den nay chưa có nghiêncứu nào đánhgiátácđộng cùa giaohợp có hoặc không dùng bao cao su dê phân biệt PGnội sinh hay ngoại sinh cólácđộng nhiều hơn trong việc kích thích tạo cơn co lên tử cung.44

Oxytocin

Trong khi QUTD.cơthê sè giai phóng một lượngoxytocin nội sinh lớn vàsauđó oxytocin lại gây racáccơn co thắt tứ cung.45 Diềunày dần dengiathuyết

rang hoạtdộnglình dục có thêgâychuyêndạ Các nghiên cứu gằn dây cho thấyrang diêu nàycóthê không dũng, dặc biệt lã ờnhùng thai phụ du tháng.

Việc xemxét từng hành vitình dục cụ the sê gópphần giãi thích việcgiáiphóng oxytocin là mộttháchthức, vi màndạođầu.giao hợp vàcựckhoái cùa phụ

nừ có thê giai phông ralượng oxytocin khác nhau

Màn dạo dầu:cácnghiên cứu chu yếu xoay quanh hành động kíchthíchnúm

vúgiai phóng raOxytocin gây racác con co that tư cung.Tuynhiên, không có bắt

cử dừliệunào khăng định việckích thích númvúnhư một phươngphápkhơi phát chuyên dạ khiduthống.46 Các con co tư cungdokíchthíchnúmvú cỏ giớihạn, it

dừdội hơn cáccơn co chuyến dạ và thường keo dài trong võng từ 15-90 phút.4 15 Nhiều nghiên cứu chứng minhtinh an toàn cua việckichthíchnúm vú trong cáctrường hợp mang thai phức tạp vãviệcnày không làmlảngnguycơ sinh non.47-48 Thậmchi.cácnghiên cứu côn chothấycác cơn co tứ cungdokích thíchnúmvúthường có tần số thưa, cường độ thấp, it dữ dội sovới con co chuyến dạ còn cỏtảcdụng anthai dồi vói những thai kỳphức tạp dược chân doánnguy cưcao.49

Cực khoái: khi người phụ nữdạtđượccực khoái sè giai phóng một lượnglớn Oxytocin nộisinh gây co bóp tư cung.Các conco thắt nàytương tự vớicobóp trong chuyên dạnhưngvớitansổthưalumvàlực yếu hơn.50 Cómột so quandiêm nghi ngờ VC tinhantoàncùaviệc dạl dượccựckhoái trong 3 tháng cuốithai

ki Tuy nhiên các nghiên cứu dã khảng định rằngcực khoái vào tháng cuối thai

kỳ là an loàn/1 Masters và Johnson ghi nhậncưởngdộ cao nhất cùa cácconcothai tư cung khi dạt cực khoái là từ thudâm bên ngoài, ám vật Tuy nhiên,ngay

canhùngcơn co thắt tư cungdừ dội nhấtdocực khoái do thu dâm cùng có thekhôngdừ dội bằng cơn đauchuyên dạ hoặc kéo dài du lâu dê gày chuyên dạ.5’ 52

ỌHTD bang miệng: Hiện lại chưa có nghiên cứu nào đánh giá tácđộngcua

QI ITDbangmiệng dối với các trường hợp mang thaicónguy co cao ỌlỈTD bằngmiệnggồm các hãnh động kích thích bộ phận sinh dục vả có thè dần đen cựckhoái, tạo racáccon co thất tưcung Tuy nhiên, cần lưu ý rang có nhieu bang

chửng canh báo hànhđộngthổikhi vào âm đạo là rất nguy hiềm, có kha nânggàytắcmạchkhi, gây tư vong 5

Như vậy.các hormon săn sinh trong khi Q1ITDcũng không đu đêcó thekhơi phát cuộc chuyên dạ tự nhiên, kêcakhithainhi dù tháng.' Banchất cùa một cuộc chuyên dạ lả dựatrên đống hỗ sinh học cua thai nhi Khi thai nhi đu tháng hoặc khibanthânthainhi có vấn đề (thiếu oxy) sẽ san sinh ra những chẩttác động lên cơ thể mẹ dê khơi phátchuyêndạ Bantháncácchấtdược sán sinh ratrongkhi ỌHTD không làmtảng nguy cơ khơi phát chuyên dạ gây de non?" 54

Một sổ kết quả nghiên cứuchứngminhtính an toàn cùa hoạt (lộng tinh dụclêu quá trinh mangthai

Theo một nghiên cứu mới nhắttại Việt Nam:28.8% cáccậpvợ chong dừnggiaohợpdo lo sợ anh hươngden sự antoàn cuathai nhi.55 Tuy nhiên, nhữnglo lắng này hoàntoàn không đúng Hình anh siêuâm cua dương vật trong tháng thứsáucuathai kỳchothầy hướng cua dươngvật trong chi ơ giữa âm đạovàcỗtưcung, không ớ trong hoặcchạmđượcden cỗ tư cung.49

Một so nghiên cứu báo cáo hiệntượng chay máusaukhigiaohợp vào nhữngtháng cuốithai kỳ có thê lienquan den chan thương.Tuynhiên,lượngmáuchay

rathường là thoáng qua và không liênquanđen tôn thươngthực sự ơ âm dạo.cò

lư cung hoặc lư cung.5*

Trên thể giới, có nhiều nghiên cứu đà dưa rađượccácbằngchứng cho thấykhông có mối liênquan não giữa hoạt động tinhdục (cụ the lã hoạt dộng giaohợp) trong quá trinh mang thai vớicácnguyênnhãn gây chuyểndạ cân nặng sơ sinh.5 58 Giao hựp không phai là nguyên nhân gây sinh non.35 36 -'-56 9 61 cùng như chết chu sinh.60 Thậm chi,giao hợp ờ tháng cuối cùa thai kỳ còn làm giam nguy cơ sinhnon.35

Hoạtdộnggiao hợp cỏ tácđộngtíchcực lén thời gian mang thai:nít ngắnihừi gian mang thaiơ nhùng thai kỳ đũtháng Nghiên cứu cua Mahboobch năm

2015 cho thấy: thời gian mang thai trung bình ờnhóm thai phụ có QHTD khi mang thai thấp hơn so với nhóm không QHTD lần lượt là 268,6 ± 10 ngày và

273.12 ± 9ngày.- Kcl quá nghiên cửu cua Mark A.KIebanơtT vã cộng sự cùngchokctqua tương tự: nhừng thai phụ cô tân so giaohọp ờ tuầnthai 28-29 tuânvã32-33 tuần có thời gian mang thai càng dài vàxác suẩt sinh trước 37 tuần càng thấp hơn so với nhóm không giao hụp/ Tuy nhiên tác giã không gợi ý rangHĐTD là yeu tổbao vệ thời gian mang thai nhưng có thê HĐTD chiđơngiãn lã mộtbiêuhiện cùa sức khoenói chung.60

Nghiên cứu cua Peng Chion Tan trênnhùngthai kỳ già tháng cũngcho thấy:

tylộ thai bị già tháng (tuổi thai trên41 tuần) ơ nhõm thai phụ giao hợp thườngxuycn chi bang0.13 lần (95%KTC0.04 - 0.43)sovới nhóm không giao họp và

tý lộ thaitrẽn41 tuầncónguycơphaisir dụng các thu thuật trong cuộc de ơ nhómgiao hợp thường xuyên chi bang 0.06 lan (95%KTC 0.01 - 0.41) so với nhómkhônggiaohợp?2

Bên cạnh tácdộngtich cực lên thời gian mang thai HĐTD trong khi mangthai côn có nhữngtácdộng tích cực trong cuộc de: giam nguy cư phai dè thu thuật(Foccf giác thu thuật),61 giam nguy cơ sinh mỏ sư dụng it Oxytocin khi sinh.-5 Nghiên cửu thuần tập cua Pascal Foumane còn chứngminh rang hoạtdộnggiaohợp ơ nhùngtuầnthai khithai du tháng (sau37tuần) thi làm giam nguy cơsinh

mô và sứ dụng it Oxytocin khi sinh hơn so với nhómthai phụ không giaohợp ơ tuầnthaisau 37 tuần?8 Nghiên cửu dồng thời cũng chothấy: thai phụ có IIĐTD

ờ tuần cuối thai kỳ có týlệ nhập việnờgiai đoạn chuyên dạ tích cực, ngòi thaichớmlọt cao gấp2.4lần(95%KTC 1.6-5,3) và1.5 lằn(95%KTC: 1.3 - 5.2) sovớithaiphụ không cỏ HĐTD ơtuầncuốicuathai kỳ.58

1.2 Thực trạng rối loạn chức năng tình dụcờ phụ nữ mang thai và hậuquá cũa suy giám chức nâng tinhdục

1.2.1 Thực trạngrỗiloạn chức nâng tình dục ờ phụnữ mangthai

Phụnừ mang thaidược đặc trưngbơicácthay đôi về sinh lý vàgiáiphẫucótác độngdáng kê đen hành vi tinhdục cùa họ Chức nâng tinh dục cùa PNMTthayđôitheo lững giaiđoạn nhưng xuhướng chung thườnggiam.9 20 Hầuhếtcácnghiên cứu nhấn mạnh rang: suy giamCNTD là phó biền trong suốt quá trinh

mang thai và liênquan đến giam tầnsuấtcùngnhư giam sự thoamànkhiquanhộlinh dục (Q1n Đ)? 20 Tý lộ phụ nừ bị rỗi loạn CNTD vào khoáng46,6% ớ 3 tháng dầu 34.4% ờ 3 tháng giữa và 73 3% ờ 3 tháng cuối? 2 Bên cạnh dó nam giới cùnggặp nhùng RLCNTD trong khi vợ mang thai bao gồm:xuất tinh khingù.thủdâm rối loạn cương dương, suygiâmhammuốn và không đạtđượccực khoái.6’

64 Tý lệ namgiới bị RLCNTD là 21.3% ờ 3 tháng đầu 19.3% ờ 3tháng giữavà28.3% ớ 3 tháng cuối?5

Trướckhi mang thai, khoáng 84.7% phụ nừquanhộ tinh dục tử I den4lânmột tuần, và con sỗ này giam xuống 70% trong quý 1 thai kỳ 61.3% trong quý2

vã 32% trong quý 3 thai kỷ?6 Tương lự trong nghiên cửu cua Gokyudilzcùngcáccộng sự?1các con sổ này lằn lượt là 79.3% phụ nừhãi lòng vớidời sống tinh dụccùa minh trướcmang thai và giam xuống còn 56%.42.7% và 20%lằn lượtcácquỷ I 2 và 3 trong thai kỳ

Trong một nghiên cửu quy mõ lớn trong năm 1998 vehoạtdộng tinh dụctrong thaiký.VonSydow chi ra rang có 76-79% phụ nừcam thấythoai mái khi ỌHTD trước khicỏthai; tuy nhiên con số nảy giám xuống chi cỏn 59% trong quý

1.75-84% trong quý2 và 40-41% trong quý 3 thai kỳ?°

Năm 2007 trong một nghiên cứu cùaErol và cáccộng sự cho thầy: tẩn suấtgiaohợp trong 4tuần cua các cặp đôi trước khimangthai là 8.6± 3.0 lần.tầnsuấtnày giâm xuống ơquý 1 là 6,9 + 2,5 lần/4 tuần, quý 2 lã 5.4 + 2.6 lần/4tuầnvà

ơ quỳ 3 tần suắl giao họp giamxuồng côn2.5 ± 1.4 lần/4 tuần.22 Triệu chứng thườnggặpnhất trong rối loạn tinh dục ơ phụ nữ có thai là giam hưngphấn,xuấthiệnớ 94,2% phụ nừ tiếp đó lã giam ham muốn ờ 92,6% phụ nữvàrối loạncựckhoái ờ 81% phụ nữ

Rổi loạn chức nảtiỊ’ tình dục ớ pint nữ mang thai ừ các (Ịiiý

Trongcácgiaiđoạn mang thai, sự sụt giam CNTD ơquý 3 là rò ràng nhất.Khi so sánh chức nànglinh dục bằngbang diem FSF1.ngườitathấymột sự khácbiệt rõ ràng giữa diêm cùa quý 2 và3 CNTD quabang FSF1 bị suy giam rõrệt ơ tẩlcacáckhía cạnh trong quỷ 3 thaikỳ, trong khi diêm số ớquỷ I vã 2 là tương

đồngnhau(quý 2 cótăngnhẹhơn một chút vềchức nánglình dục)." Tông diêm FSFI cua phụ nừ trong quý 1 và 2thaikỳlầnlượt là 2I,4±IO.Idiêm và22.3x10.0diêm trong khi ơ nhómcác phụ nữquý 3 là I5.9±I2.3 diêm Di sâu vã lừng chi

sổ cùa báng FSFI diêm sổ trong bángkhông khác nhauquả nhiều giừaquý 1 và

2 trong khi cácchi sổ nãy rat khác nhau trong quý 3 cùa thaikỳ ‘ Các nhómrốiloạn chức nănglinh dục cua cába qui chilương đồng nhau ơ nhóm rối loạn ham muốntinh dục vàrỗi loạnhưngphấn linh dục."

Nghiêncứucùngchira rang tànghammuôn và chức năngtinh dục xuầthiện

ơ quý 2 thai kỳ và giám nhanh ởquý 3 thai kỳ Tươnglự Solberg vãKenny bãocáo trong quỳ 3 có sự giam hứng thú tinh dục vã cáchoạtdộng linh dục.6 65Cảcnghiên cửu khác cùng dong thuận rang hammuốn linh dụcvã chức nânglinhdục giam nhẹ trong quý I vả 2 cua thai kỳ trong quý 3 cua thaikỳthi giam mạnh, rống diem FSFI tương tự nhau trong quý 1 và quý 2 thaikỳ trong khi nõgiám mạnhơquỷ 3 thaikỳ Hơnnữa nỗi lo anh hưởng dềnem bé và sinh non làm giam 41%ham muốn quan hệ tinh dục cuacác phụ nữ có thai trong quý 3 thai kỹ và ti lệ nảy lã 14.7% và 14.1% trong quý 1 và quý 2 thaikỳ.lầnlượt.6 65 Như vậy, nồi lo sợ QUID gây chuyên dạ sớm de non hoặc có thế anh hường xấuden em be đã ngàncancác cập dõi quanhộ tình dục khimangthai

Các rối loạn chức nànỊi fình dục thường gặp nhất

Giám hưngphấnlàtriệuchứngphổbiếnnhất, chiếm 94.2%rốiloạn tinh dục

ơ phụ nữ có thai Ti lộ này ờ lừng quý là 93.1% 91.2% và 97,6% lần lượt ơ batháng dầu ba tháng giừavàba tháng cuối." Nhiều nghiên cứu cũngchtrarồiloạnhammuốn và hưngphấn trong chu kỳ tinh dục

Giám ham muốn tinh dụclã hình thái RLCNTD thứ 2 chiếm 92.6% ớ phụ

nữ có thai?2Nguyênnhân cóthelãdocácyếu lồ tâm lý ánhhườnglên quá trìnhmang thai, nhưnồi lo ve cuộc đe vả việclàm mẹ thay đỏi mốiquan hộgiừahaingười,cácthay dôi hĩnh thê cùng dần đenroi loạn hammuôn, vả một vài nồilo khác về hình anh cơ thếvà sức khoe tông thê

Giam cực khoái lã hình tháiRLCNTDphôbiền Ihứ 3 chiếm 81%.- Cóđến88%phụnừphân nàn rang họ bị rối loạncực khoái trong quanhộ tinh dục ờ quý

3 thaikỳ; vi trong thời ki này sức co co âmdạo yếu hon và dôikhi còn xuất hiện cáccon chuột rút

Ngoài ra khochịu o âmđạolằn lượt lã 62.0; 44.0 và 68.8% đối vớiquý 1 2.3." Căm giác khỏ chịu ơ âmđạo nhe hon dáng ke irong quý 2 dỏ lù giaiđoạnngườimọ thích nghi vói thai kỳ Tuy nhiên, tý lệ phần tràm cao hon cùa triệuchứng này có thè là do nhùnglo lang liênquandenviệc bắt dầu mang thai mời dược chắn đoảntrong lầndầutiên và sợ chuyểndụsớm trong tam cã nguyệtthử

ba Mậtkhác, sinhlý âm đạo bị anh hướng đáng ke boi môi trưởng nội tiết cầnthiết đè thích ứng vói nhucầu mang thai và sinh nớ Nói chung, các mô liênkếtcua âmdạo giam di vàcácsợi co cua thành âmdạotángkích thước đe chuẩn bị cho việc sinh no dưới tác dộng cua các hormone.69 Nó dược chứng minh rằngtrong thòi kỳ mang thai, tế bào co trơn chuyên tử dạng co bópsangdạng tồnghợp dàn đến giam diệntích sợi collagen.70 Hon nừa cácnghiêncửu gằn dây chothấyvai tròquan trọng cua relaxin trong so các honnon khác nhautácdộnglên mỏ âmđạo, có thè làmtáng chu vi cùa lòng âmđạo bang cáchthúc đây sự gialảngcác

tê bào biêumôgiỏngnhư o cô tư cung và âmđạocua chuột Vàtinhtrangnàycôthê dẫnđến giam cám giác âm dạo ’

1.2.2.Hậu quã cũaviệcsuy giảm chức nâng tìnhdụcờ phụ nữ mang thaiQuan hệ tinh dục là một phầnquan trọng cùa cuộc sống vợ chồng, giúp cáccập đỏi thầuhiểulẫnnhau, đê gần bó vàduytri hônnhãn.1 Sựthoamãntinh dục

là một trong nhùngyếu tố quan trọng của sự hài lòng trong hôn nhân, anh hưong đen sức khócvàchất lượng cuộc song cũa một cậpvợ chồng Mứcđộthõa màn tinh dục cao dàn đen chất lượng hôn nhân tốt hơn vàdiều này dần đến giám sựbẩtôn trongdời sống hỏn nhân.Sựhài lòngcứamốiquanhệtinh dục là mộttrongnhùngyeu to quan trọng cùa sự hài lòng trong hònnhãnvà nhùng ngườicó sự thoamãn lình dục nhiều hon cho thấychất lượng cuộc sóng tốthon đángkêsovới những người không có sự thoamàn tinhdục.Neuviệcquanhộ tinh dục giừa

các cặp vợchồng không được duy tri thường xuyên,nó có thê dẫn đen sự khônghài lông, chán nán giam sứckhóetâm than, vã kếtqua lả làm giam sự hài lỏngtrong hônnhân và tan vỡ hạnhphúc gia dinh.1

Mối quan hệ tinh dục giừa nam và nừ trong và sau khi mang thai có ànhhương den chắt lượng cuộc song cúahọ.Như đà đè cập ờ cácphân trước, cảc cụp

vợchống cỏ sự diet! chinh trong hoạt động linh dục cua họ trong khi mang thai

và sau sinh/ Suy giám linh dục trước sinh có thè lạo liền dề cho những khó khản cho việc quanhệ tinh dục sau sinh,nhùngdiều chinh giam hoạtdộngtinh dục cóthe kéo dãi den I hoặc 2 năm sau sinh.4Cókhoang21%-46%cặp đôi có sự suy giám CNTD sau khi sinh ■ 2

Suy giam CNTD kẽo theodỏ lã ham muôn vãsựthoa màn tinh dục cùnggiam theo?0- 5 4 Phụnữ có RLCNTD thưởng không có hoạiđộng linh dục thường xuyên so với phụ nữ không có RLCNTD (p<0.00l)và có nguy cư tri hoãnviệcQHTD muộn hơn 9 tuần sau sinh (p<0.001) Ngược lại phụ nử không cóRLCNTD có kha nànglã ngườikhơi xướng, người chu động đòi hoiQHTD với chồng/bạntinh.75

Tại Nhật Ban.mộtvàinghiêncửu đà xác định rang chất lượng tình dục cuamột cập vợchống suy giám saukhi họ có mộtdứa con.9 Sự giam hoạtđộng tinh dục ứ giaiđoạn này có thèánhhương đen nhu cầu tinh dục cùanam giới hoặc cõthê là kếtquà của việctănglý lộ RLCNTD ờ các cặp dôi

Mộtnghiên cứu đượcthựchiệnờ Nigeria dà quansáttháyrang dàn ông quan

hệ với nhiều bạn lình, khi vợ không chấp nhận quan hệ linhdục irơngkhi mangthai vã sau sinh.'6 Điều này ánh hường rất lớndenhạnhphúccuacác cặp dôi.Trong I nghiên cứu tạiViệt Nam nam giói không quan hộ tinh dục với vợ/bạn linhcùa họ có nguy cơ mắc RLCD cao gap 1.8 lần so với nhùng người cóquan hệ tinh dục (95% Cl: 1.03 3.15)

1.3 Một sốyếu tổ liên quan đến chức năngtình dục cúa phụ nừ mang thai1.3.1.Những thay đồi trong thai kỳ ánh hướng đến chức năng tinhđụcMang thaidược đặc trưng bờicácthay dồi vềlâm sinh lý vàgiaiphẫu(baogồm tângcân) có tácdộngđángkê đến hành vi tinh dục Tần suất QHTD giam đặc biệt trong giaiđoạn ba tháng dầu cũathaikỳ.do một moi buồn nôn.nôn.thaydỏi cam xúc vã lo sợ việc quan hệ linh dục anh hương đen thai nhi?s :6 ớ giaiđoạn này khoang40% phụ nừ giam hammuốn tinh dụcvà35% giam thoa màn tinh dục?8 29 Xuhướngthưởngthấy trong 3 thảng đầu là thaiphụ giam hammuốntinh dục dầnden giam sổ lần và thời gian giao hợpvi sợsây thai hoặc nhicmkhuẩn?

ơ giaidoạn 3 tháng giừa cua thai kỳ phụ nừ có nhiều nânglượng hơn, ônđịnh vềthêchất và giam sự sự hãi làm cho ham muốntinh dục thường lâng, tiết nước ớ âm đạo.Có kha năng, trong giaiđoạn này phụ nữ mang thai cô thêdạtcực khoái lầndầutiên hoặc de dàngdạtdượccựckhoáihơn tnrớc khi mang thai 5 Thời kỳ này dượcdặc trưng bơi sự tự tin hơn chấpnhận mang thai, tâmtrạng tót hơn.các triệu chửng nghén giam xuống.*5 29

Trong ba tháng cuối cua thaikỳ, vi sự xuấthiện cua cácvấn đề như khó thớ, tângcànvà daulưng nênxuhướng chung lã giam hammuốn tinh dục giám khanângdạt cực khoái và hạn chề các hoạt dộng linh dục?’ 26 9 52 Hơn nữa ờgiaidoạnnày khá năngđạtcực khoái giám di dồng thời thai phụ và chồng bạn tinhcủa họ kiêng các hoạt dộng linh dục và mộisố tư thế vi sựgiaohọp âm dạocónguy cư xáy ra các biến cố sàn khoabất lợi hoặc lo ngạihoạtdộnglinh dục ánhhươngden sức khoe cùa thai nhi?-8í 75% phụ nừ giam ham muốn tinh dục và55% giám thỏamàn tinh dục?8 29

Nhin chung, mức độ thòamàn khi quan hệ linh dục thắp trong giai đoạnmang thai và ngaysau khisinh, vàtảng lênđáng kè ớthứ6và tháng thứ 12 sausinh/

Mộtnghiên cứu ớ Nhật Bán sứ dụng thang do FSFI nhầm đánh giá CNTDtrên phụ nừ mang thaichothấy: tống diem lienquanđến chức nângtình dục cùa

canam vãnừthấpnhất lãsau 1 tháng vã 3 tháng sau sinh Cácchi sồ đo lưỡngCNTD cua nìr giới khácnhaugiừa 1 vã 12 tháng sau khisinh Điêm sổ FSFIcùathai phụ có bạn lình không bịrối loạncươngdương(RLCD)là 18.2 ± 8.6 trong khi nhóm có bọn tinh bị RLCD chi là 8.6 ±7,2?

Trong quá trinh mang thai, phụnừpháitrái qua những bicn đỏi đãng kê vềngoại hình, chăng hạn như (ăng thê tích cơthể, tàng kích (hước vú kích thướchỏng, thayđôitinh trụngda lóc vã mónglay Phụnừ tre thường quantâmnhiều

VC ngoại hỉnh cua ban thân vã khi ngoại hĩnh thay đòi liêucực khi mang thai sè anh hươngtiêucựcđenhoạt động linh dục ỡ nữgiới(vi dụ.kích thích cựckhoái,khoái cam).81Nghiên cứu cùa Pascoal vàcộngsựchothấyphụnữ sau sinhkhônghài lòng với ngoại hĩnhcuaminh chiếm ty lộ cao.84

Tuy nhiên, cũngcó những phụ nừmang thai chấp nhận nhùng thay đối vò hình thexảyra như một phần cùa quá trình lãm mẹ nhâncơhội thoát khói cácliêuchuẩn sắc dẹp.nhậnra rang nhùmgthayđôi VC kích thước và trọng lượng cơ thecùahọphan ánh líchcực sự pháttriền cua em bẽ ờ bên trong tir cung.85 Vàkhi

dó việc hàilòngvới sự thay dôi cùa cơ thê gan liềnvới đời sống tinh dục dẻchịu

vã thoamànhơn.86

Nhìn chung, cácnghiên cứu dà chira rằng cô sự diều chinh trong hoạt dộng linh dục xáy ra ớ cáccụpvợchổngtrong thời kỳ mang thai Chức nănglinhdụcgiám trong khoang thời gian mang thai và sinh con ờ cánam và nù.9 Các yếu tố the chất và linh thần, bao gồm tuổi lác và trinh độhọc vấn,phẫu thuật tầngsinhmôn, tiềtdịch ám dạo.cân nặng,lo lảng về việc gây hại chơem bé khiquan hộ trong thời gian mang thai, lo lắng về việcnuôi con vàcác yếu tổ xà hội khác góp phầnlàm giâm CNTD của phụ nừ mang thaivã sau sinh.4 8 Nhùng VCU tồ nãycóthêanh hưởngden chức nàngtìnhdục cua phụ nữtheocácmứcđộ khác nhauvàonhững thời diêm khác nhau trong suốt thời kỳ mang thaivà sau sinh °88

l ew tồ sun khoa

Do phụ nữgiữvai trò chinh trong quá(rinh sinh sán nên CNTD cùa nữgiớichịu ánh hươngđãng ke tử các yếu tố sàn khoa.Một sổ nghiên cứu đà đe cụp đenhình thức sinh mõ hay sinh thường, số lần sinh, sồ thai, phẫu thuật cattầngsinhmôn.,,kìcác yếu lổ ihaisán anh hướng den CNTD cuanữgiới.Theonghiêncửucua Tomoko TanakaSaotome trên các cặp đôi ờ Nhật Ban cho thấythai phụ sinh

mỏ có diêm FSFI tningbinh là 1.7 ± 8.47 trong khi những ngườisinh thường

có diem ESH trung binh lã 14,25 í 9.61.9 Nghiên cứu cũngchi ra răng, nhữngcập dôi mongmuốn cỏ nhicu con có diem số FSFI cao him.9

Nghiên cứu cua Khajehei và cộng sự trên nhùng phụ nừ sau sinh tạiúcchothấy những phụ nữ bị ráchcơthắt hậu môn it có khanângquan hệ tinh dục khi dược6 tháng sau sinh vả 2/3 trong số dó bị RLCNTD trong nãm đầu tiênsau khi sinh ' Cácnghiên cửu cùngchira rằng,không có sự khác biệtđáng kế giừ diêm

sổ FSFI cùa 38thaiphụ dim thai (13.1 ± 8,3) và48thai phụ mang đa thai(14.4 ± 10,1) Không có sự khácbiệtdângkếgiừa những thai phụ dãphàuthuật cắt tầngsinhmôn (14.36 ± 9.45) và những thai phụ chưa bị cất tầng sinh môn (14,5 ± 9.64)5 w

Mộtnghiên cứu khác chothấy những thai phụ da thai có diêm cựckhoái thắp him so với nhùngngười phụ nữ không có thai và điếm daukhiquan hệ sau sinhcao him những phụ nữ dà sinh con trước đó.82 Theo mộtnghiên cứu cua Eryilmaz

vàcáccộng sự dà tiết lộ rằng, số lần nạo pháthai trước dây không anh hướng dến hoạt động tinhdục nhưng sổ lượng thai và sổ lần sinh de tănglên có anh hướngtiêu cực đen tần số quan hộ tinh dục trong thời kỳ mangthai/

Thừa cân ờ PNMT mac đãi tháo đường thai kỳ

Béo phi vàđáitháo dường thai kỳ (ĐTD) đang gia tángtrêntoàn thề giới và

cỏ thè anh hường den chức nàng linhdục cùaphụ nữ Theo một nghiêncứu ờ Brazil, trong số những bệnhnhânmẳcbệnhĐTĐthaikỳtrong ba tháng cuốithai

kỳ những người cólượng mờ cơ the dưthừasẽgặptinhtrụng rồi loạn chửc năng

sinh dục hơn nhùng thai phụ có càn nặngbinhthường Đày là một cuộc khão sát cat ngang liênquan đèn 143 phụ nừBrazil macĐTĐthaikỳ trong ba tháng cuốicúa thaikỳ:76 người thừacân(chi sổ khốicơthê trước khi mang thai-BMI > 25.0Kg/nr)và 67 người cân nặng binh thường (BMI18.5-24.9 Kg/m')?: Nlùn chung.

51.7% trong so 143 người tham gia có nguy cơ mac các triệu chứng roi loạn chức nănglinh dục (diem ESH #26); ly lệ này cao hơn dâng ke ớ những phụ nửthửacân so với những phụ nừ cócân nặng binh thường (60.5% so với 41.8% p 0.038) Tông diem FSFI thấphơndáng ke ờ phụ nửthừa càn sovới phụ nữcânnặng binh thường(21.769.2 so với 24.968.0 p= 0.029) Sovới phụ nử cân nặngbinh thưởng, những PNMT thừacân có diemtrung bình veham muốn (3.461.2

so với 4.061,4,p 0,007) và chất nhờn âm dạo (3.862.0 sovới 4.561,6.p 0.023) thấphơn.91

Béo phi có thèlàmột yen tố nguy cơ dần đen chức nângtinh dục kémtrong

số phụ nừ mang thai mắc ĐTĐthai kỳ.Beo phi trong thai kỳ có liên quan đen chắtlượng cuộc sống thấphơn dặc biệt lã về the chất vàtinh thẩn, thói gian ngủ ban ngày nhiều hơnvà trong trạngthái lo lăng và trầm cam nhiều hơn.91Những li

do nàycó thề lànguyênnhân cua RLCNTD ơ PNMT macbệnhDTDthai kỳ bị thừa cân sovớibệnhnhânmắcĐTĐthai kỳ nhưng cânnặng binh thưởng

Tùng huyểỉ áp (THA)

Ớ PNMT mắc tăng huyết áp và diều trị các biện pháp hạ áp cóthế gặptinhtrạngRLCNTDhơn phụ nừ ờ PNMT mã không mắc TI IA Chu kỳphanứng tình dục ơ phụ nữtương tự như dối với namgiới,dođó thuốc hạ huyết ápsẽ gày racáctácdụng phụ tương tự Trong quã trinh hưng phấn và phánứng lại vớihộthầnkinhphó giaocăm nhiều máu chay vào khung chậu và vú hơn Điêunàykhiến

âmvậtcươnglèncùngnhưtâng tiết chất nhờn và chuấn bị choâmdạotiếpnhậndương vật Neucácmạchmáu nho bị hẹp doxơvừa động mạchbơiTI IA.nhữngphánứngtrên sè không xây ra Ngoài ra nếu trong diêu trị THA huyết áp giam nhanh chóng vượtquá mức cần thiết cùng gây một hậu qua tương lự Sựcângthắng và thất vọng trong tình huổng này có the sán sinh một chắt (mức

catecholamine vã cortisol cao) sè làm giam kha nâng kiêm soát huyết áp cùngnhưlãmtram trọng thêm tình trạngroi loạn chức nãngtinhdục Vã tinh trạngnãycóthêtrầm trọng hơn ơ PNMT mác TI IA.’?

-Một nghiên cứu ờ Nigeria dượcthựchiện nham xảc định xem cỏ rồiloạn chức nângtinh dục ờ nhừng phụnừdược chân đoản vã dien trị THA.Nghiêncứu gồm

3 nhõm, nhóm thử nhất gốm 44 phụnừmới được chân đoảnTăng huyết ãp vàchưa dượcđiềutrị nhóm thử hai gồm 29 phụnữđàđược chân đoánTảng huyết

áp trước dó vàdangdượcdiều trịvóilợitiêuThiazide, nhóm đổichửng thử ba gốm 43phụnử có mức huyết áp trong giớihạn binh thưởng Ket qualà 13.6%ờnhỏm đầu tiên 17.2%ơ nhỏm hai vã 4.7% ỡ nhỏmthứ ba cỏ rỏi loạn chức nàngtinh dục vấn dề phốbiếnnhất lã giám ham muốn tinh dục.95 Nhưvậy phụnừmắcTảng huyâ áp có xuhướng rỗi loạn chức nàng tinh dục ngayca trước khi diêutrị nhiềulum so vớt nhóm dối chứng.93 Hiện vần chưa có nhiều cácnghiêncứu Ve RLCNTD ơ phụnừ mang thaimắctàng huyết áp

1'iêm (UH đạo do tụp khuân: Quan hệ linh dục vàgiao hợp không phai là nguyên nhãn gây ra tinh trạng viêm âmdạo,giao hợp chi đơn thuân làmộttrongcác con đường giúp lan truyền bệnh qua dườngtinhdục Dodóbiệnphápđiềutrịtriệt căn là phaidiềutrị cáctácnhàngàybệnh Ngườiphụ nừtict ra khi hưsinh

lý trong suốtquátrinhthaikỳ:dạngdịchtrangđục không gây mùihôi và khônggây ngứa khỏ chịu Việctiếtkhihưchi irơ nêndáng lo ngạikhi cỏ sự (hay dồi vềmâusắc.mùihôi.hoộcngửa,khóchịu hoặc thậm chi dau khigiaohợp.Việc phát hiệnsớm và diều trị viêm ảmdạotriệt dê có tác dụng hạn chè vãdự phòng sinhnon chocác thai phụ Nhiều nghiên ciru dã chửng minh cómối liên quan giĩra viêm âmđạovớitìnhtrạng vở ối sớm.nhiễmtrùng túi ối hay chuyển dạ dc non

Dodócanphai sàng lọc vãdiều trị viêm âmdạo trong quá trình mang thai Khidiềutrịỏn dịnh việcquanhộtinh dục vàgiao hợp có thêbẩtdầulạibinhthường

Nhiễm khoắn tiềt niệu:Do giam dề khàng miendịch tụi chỗ cùngnhtrnhữngthay dôi giaiphẫutiêu khung trong thaikỳ (áp lực từ tư cung dê lẽnbảng quang) nhiêm khuân tiếtniệu từ viêm niệuđạo viêm bâng quang, viêm thậnbethậnkháthường gặp trong thaikỳ.Các linh trạng viêm nhiễm quanh tiều khung (canhiễmkhuân tiết niệu và viêm âm dạo)gày ra các san phâmviêm nhiêm, dặc biệt làprostaglandin sè gãy ra tinh trạng tâng co thấtcơ tư cungvà gây xóa mờ cỗ tưcung,lâmlãng nguy cơ sinh non Nhiêu trường hợp nhiễm khuẩn tiếtniệukhôngtriệuchửngdođóviệclàmxét nghiệm nước tiêu sànglọc cỏ vai trỏ quantrọng.Việc quan hệ linh dục không gây ralinh trạng viêm bâng quang, tuy nhiên

có thê làm nặng hem các triệu chứng viêmnhiẻm khi thai phụdâ có lình trạngnhiễmkhuân Dodỏkhithai phụ có tinhtrạngnhiễm khuân tiếtniệu thi can điêutrị ôn định tinh trạng viêm nhiêmsaudómới bat đau quan hệ tình dụchại Việcdiềutrị nhiêm khuân lictniệu trong thai kỳ khá dơn gian, có the sứ dụng kháng sinh phôrộng và antoànvới thainhi Ngoải ramột số trườnghợpgiaohợpmạnhgâysung huyêt kích ứng bàng quang,dặc biệt trên bệnh nhãn quan hệ khôngthưởng xuyên, hoặcquan hệ lần dầu có thê gâynêntinhtrụngkích ứng bàng quang ("Viêm bàngquangtuầntrăngmật": viêm bàngquang không do vi khuẩn)

Như vậy lien sư VC yểulố san khoavà tinhtrạngbệnh lý trong thaikỳcónhùng anh hươngnhai định đền chức nâng tinh dục ơ PNMT.

1.3.3 rìnhtrạng lo lang và căng thảng (Stress)

Rối loạn chức nâng tinh đục ơ PNMT còn đen từ yếu tố tâm lý chúng baogom nhùng nhậnthức, niem tin và quan niệm sai lam cùa san phụ ve việcquanhệtinh dục trong thaikỳ

Trong quà trinh mang thai,phụ nữ dẻ có phan img thái quả với những sự việc xung quanh như lo langquámức dề xúc dộng,khỏkimnéncámxủcvãhaymặccám.luithân Nhữngdiềunãy lã dothay đỗi tâm sinh lý và nộitiết trong quá trinhmang thai.Thai kỳ kéodài9tháng 10ngàycùng là hành trình dầy lo láng

và áp lực thề nênbắtkỳ nguy cư vã rủi ronàođểu là rai khó chắp nhậnvớingười

mẹ Saythai là một trong những nổilo lớn ngay từkhi bất dầumang thai và nó thườngxua đi hammuốn tinh dụchoàn toàn chinh dáng Một trong nhừng quanniệm không cô bangchửngkhoahọc là nhiêu phụnừcho rang nênhạn chè quan

hệ tinh dục trong khi mang thai vi nólàmtáng nguy cơ say thai,nhiêmtrùng,sinhnon vàlãmlốnthươngihainhi

MộtnghiêncứuơCanada cua DeborahDaCosta và cộngsự dà theo dõi sự câng thẳng và trạngthái lo lắng khi mang thai cua phụnữ trong thaikỳ.Ỡphụnữ

cõ tinhtrạnghỏnnhàn vã mối quanhộ với bạn din kẽm có diêm Hassles cao hơntrong thaikỳ vã diêm PEQ và STAI cao hơn trong 3 thángcuối mang thai 6 Phụ

nừ mang thai cho biếtcâmthảy lo lằnghơn trong 3 tháng cuối thai kỳ.và không

có sự khác biệt đáng kể giữa3thángdầuvà 3 tháng giừa?5 Các yếu tố tâm lý xà hộinhư tinh trạng kinh tề xà hội nghềnghiệp, tinh trạnghònnhân, trinh độ học vấn.khánâng tiếp cận dịchvụchàm sóc trước sinh,lạm dụng chất kích thích, dântộc văn hóa vã chất lượng mồi quan hệ với bạn đời và chamẹ dã được xác đinh

là nhùngyếutổ gãy tinh trạng câng thăng vã lo lángkhi mang thai cho sanphụ.96 Cácbiếnchứngthaikỳdo cảng thánggày ra lànguyênnhândáng kêcùa bệnh tật

và tưvongơgiaiđoạn mang thai và hậu san chocả mẹ và con.96 Chinh nhùngyếu

tổgãy lo lắng, càng thảng vãcác hậu qualiênquandenbiển chúng trong thai kỳ

làmánhhường đen linh trạngquan hệ tinh dục và gãy lỗi loạn chức năngtinhdục

ờ nhùngphụ nữ mang thai

1.3.4 Quan niệm sailầm- thiếu kiến thứcvềthaikỳ và tình dục

Cácquan niệm chưa đúngnhư:vờ ối sớm chày máu âm dạo.đauâmdạovàgâyhại cho thai nhiđềudược báo cáo lâ mỗi lo sọ cua phụ nừquanhộ tinh dụctrong lúcmangIhat? ' Cácquan niệm sai lầm này dược báo cáo ờ nhiều nướckhác nhautrên thế giới và anh hường dền kiếnthức cua các cặp vợ chồng Các lý

do chinh đê khônggiao hợp qua đường ảm dạokhi mang thai lã docngại việcnày sẽ gây ra chuyêndạ sinh non hoặc gây say thai.-' 28 64 Trongmộtnghiên cứu

từIran 52.9% PNMT tin ràng giaohợp khi mang thaidẫn đen sảythai vã 52.9%coidỏ là lỷ do gãynhiễm trùng thai nhi/ Tuy nhiên, ty lệcácbiến cố san khoabắt lợi do giao hợp qua dường âm dạothắpchothấy nhùng lo ngại này lã hoãn toàn không có cơ sở.25 2 28 65 8

Ra máu âm đạo có thexâyra trùng vảothời diêm giao hợp hoặc ngaysaukhi giao hợp khiến các cập vợchồng lo lằngcủng nhưcamgiác lội lồi do giaohợpmàgây sảy thai Một số PNMT có thề có tinhtrạng lộ tuyến cỗ tư cung, khigiao hợp có the làm xước be mật cỗtư cung gày chaymáu nhưng chi là tốnthương bề mật không gây nguyhạithainhi

Một số quan niệm không chính xácnữa là "quanhộtinh dục tict hormon làm tâng co bóp tư cung, gày nguy cơ đẽ non" Đúnglàmọi hoạt động khi quan hộ (kích thích bộ phận sinh dục và giao hợp) đều giái phóng prostaglandin vàoxytocin, hai hormon cỏ tác dụng làm co bóp tư cung.Tuynhiên,chúngchitạo

ra co bópsinh lý chứ không phai lã co bóp trong chuyêndạ Kêcakhithainhidutháng, lượnghormongiai phóng ra từ việc quan hộ tinh dục cùng không du dêkhơi phát cuộc chuyêndạ

Nhiều cặp dôicùng cho rằng"kích thích núm vú gãy tảng co bóp lư cung, láng nguy cơ sinh non" Việc kíchthích núm vútrongkhiquanhệ tinh dục tạoracáccơn co tư cung.Tuyvậy nhửng cơn co này thường có tần số thưa,cườngđộthấp, chữ không dừ dội như cơ cơnchuyêndạ.Cácnghiên cửu dà chứngminhcác

Cơn cơ này thậm chi còn cớ tác dụng an thai đối với nhùng phụ nừ mang thaicónhiều nguycư Vi quan hệ tinh dục giúp cáccặpdôithưgiàn vã hòa hợp loạibonhững câng thảng Chinh việc căng thẳng quá mứcmới gây ra những com co thấtthậtsự Các cặp vợ chồngthường lo ngạithainhi SC bi tốn thương do dương vậtchạm vào đầu hay mỏng cua thai nhi trong lúcquan hộ Trên thực te chưa một nghiên cứu nào ghi nhậndượcbấikỳ trưởng hợp não thai nhi bị sang chắn do hoạt dộng linh dục trong thai kỹ Và sự thật là tý lệcác biền cố san khoa bất lợi dogiaohọp qua đường âm dạotháp cho thay những lo ngại này là hoàntoànkhông

cỏ cơsơ

Ilicu saivả lo lắng VC quanhộlinh dục trong thaikỳ có the là nguyên nhân lãm giam lằn suẩt linh dục giam sự thoa màn và ham muốn?9 Một nghiên cứu tỏng quanlài liệucácnghiên cứu trênthai kỳnguycơcao: không có nghiên cứu nàokhuyếnnghi phai ngừng QHTD khithai kỳ nguy cơ cao hoặc phụ nữcótiền

sư mổ lấy thai trước đó.’:

1.3.5.Yểu tổ văn hóa kinh tể xà hội

\'ãn hóa xã hội

Mộtsốnghiên cứu thựchiệnưNhật Bán và Việt Nam đều cho thấymứcđộquan hệ tinh dục thầp một phần làdoyều tồ vãn hóa xà hội ơ cácnước phương Dông không giống nhưcảcnước phương Tây.19 Ớcác nướcphươngTày.vấn

dề tinh dục thườngmờ dễ dàngthao luận và chiaSC.Trong khidó, ờ các nướcphươngDỏngdời sổng tinhdục lã diêu khá tế nhị,riêngtư không dề dàng de chia

sevới những ngườixung quanh và có xuhướngthườnglangtránh việc thừa nhận minh thiếu hammuốn tinh dục/

Ngay cá trong chinh nội bộ châu A QHTD trong thời kỳ mang thai ớcácchung tộccũng khác nhau: 72.4% thai phụ người Malaysia có giao hợp ở thángcuốicùathaikỳ.1* tý lộ này trong nhóm thai phụ ngườiẢn Dộ là 55.2% xàthai phụ người Trung Quốcchi là 1 s.2%.62 Nghenghiệpcùng là yếutơanhhươngdếnviệc

QI ITD: Ư nhómnghềnghiệplao dộng chắtlượng cao thi 69.5% có hoạtdộnggiao

hợpờ tháng cuối của thai kỳtrongkhi tý lệ nàyờnhómchi làmcôngviệcnhà Là 47.6%.í:

Nghiên cứu mới nhất tại Việt Nam cho thấy: 39% cập vợ chồng vần ngũ chung với con cái nhưng chi có 7.2%thừanhận việc nãy can trớhoạtđộng tinh dục cùa vợ chồng.” Người phụ nừ Ádỏng khi dà có con thườngdành het tinh yêu thươngchocon và thỏiquen ngu chungvới condượcxemnhưlàbiêu hiện cua tinh mẫutứ.9S Tinh cámquálởn này cỏthê dã lầnáthểl nhùng hammuốnvềtinh dục ỡ nhiều phụ nừ

Trình độ học vẩn và kình tế

Trong một nghiên cứu ờThồ Nhĩ Kỳđược thực hiện bơiEiyilmaz và cãcđongnghiệp dà phát hiệnra rang, trinh độ học vấn cua PNMT cảng cao thì tansuấtquanhệ tình dục trong thời kỳ mang thaicàng giam donhậnthức cua họvềnhững rủi ro có thexáyra.90 Nghiêncửu khác cùaAydin trong sosánhgiữa 246 PNMT và 210 phụ nừ không mang thai ờ ThổNhì Kỳ chothấy không có sự anhhưởng ròrệt cua trinhđộhọc vắnlên chức nângtinh dục ơ phụ nữ mang thai.99

Veviệc mang thai có kếhoạch hoặc không, cặp vợ chong có thê lo langvềviệc mang thailiệu có phaigánhnặng kinh lekhôngvàcáchxư lý với tinh huốngnày Khi mang thai ngoài kè hoạch, cáccập dôi có xu hướngdôlỗi cho ban thânminh và gập vấn dể trong quan hộlinh dục vi áp lực bớidiều kiện kinh lể thiếu thổn Nghềnghiệpcùng lã yếu tố anh hường dền việc QHTD: ờ nhómnghềnghiệplao động chất lượng cao thi 69.5% có hoạtdộnggiaohợpư tháng cuối cùa thai ki trong khi ly lệ này ơ nhóm chi làmcông việc nhà là 47.6%.w

1.3.6.Yếu tốtừ phía chồng/ bạn tình

Đời sống tinh dục xuấtphát từ 2 phíacanam và nừ nên chức nângtinhdụccũa vợ hoặc chồng, cùa bạn linh có tác dộng qua lạilànnhau 9S Neu mộtbèn bi suy giam chức nâng tinh dục thi cùng anh hương mộtcách liêucực den dốilác.đenvợ hoặc chồng Nhừng cặp dôi hạnh phùcthườngcómứcđộthoa màn tinh dục cao lumvà gộp ít cácvấn de VC CNTD.89