Hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn huyện quản bạ, tỉnh hà giang

Những điểm mới trong luận văn: Áp dụng những quy định của pháp luật về Trang 13 bằng xã hội, bảo đảm ổn định chính trị - xã hội, do đó tăng cường quản lý nhà nước về BHXH là vấn đề cấp

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực, chính xác và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào Những số liệu phục vụ cho việc phân tích, đánh giá được tác giả thu thập trong quá trình nghiên cứu

Ngoài ra trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của cơ quan tổ chức và các tác giả khác, đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc

Hà Nội, ngày 09 tháng 9 năm 2019

Tác giả luận văn

Nguyễn Xuân Đông

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới quý Thầy, Cô giáo Trường Đại học Hòa Bình đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập tại trường Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Thị Minh Hiền đã dành nhiều thời gian hướng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn

Tôi xin chân thành cám ơn đến Ban giám đốc, cán bộ viên chức Bảo hiểm

xã hội huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang đã giúp đỡ tôi trong thời gian thực hiện luận văn

Cuối cùng, tôi xin chân thành cám ơn các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đã

hỗ trợ tôi trong quá trình nghiên cứu

Mặc dù bản thân có nhiều nỗ lực, nhưng luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót Tôi rất mong nhận được sự góp ý chân thành của quý thầy giáo, cô giáo, các nhà quản lý, đồng nghiệp

Xin chân thành cám ơn!

Tác giả luận văn

Nguyễn Xuân Đông

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i

LỜI CẢM ƠN ii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT vi

DANH MỤC BẢNG vii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ viii

THÔNG TIN VỀ LUẬN VĂN THẠC SĨ ix

MỞ ĐẦU 1

1 Tính cấp thiết của đề tài 1

2 Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu 1

3 Mục tiêu của đề tài 2

4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3

5 Phương pháp nghiên cứu của đề tài 3

6 Kết cấu của luận văn 4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ

QUẢN LÝ THU BHXH 5

1.1 Khái niệm, vai trò BHXH, quản lý thu BHXH 5

1.1.1 Khái niệm bảo hiểm xã hội 5

1.1.2 Vai trò BHXH, quản lý thu 6

1.1.3 Mục đích và nguyên tắc quản lý thu BHXH 10

1.2 Nội dung công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội 12

1.2.1 Các chỉ tiêu, phương pháp đánh giá quản lý thu BHXH 12

1.2.2 Quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội 14

1.2.3 Quản lý mức đóng và phương thức đóng BHXH 15

1.2.4.Tổ chức thực hiện thu bảo hiểm xã hội 17

1.2.5 Nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thu bảo hiểm xã hội 21

1.3 kinh nghiệm trong và ngoài nước về quản lý thu BHXH 23

1.3.1.Kinh nghiệm quản lý thu BHXH trên thế giới 23

1.3.2 Kinh nghiệm quản lý thu BHXH ở Việt Nam 26

TÓM TẮT CHƯƠNG 1 29

Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BHXH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẢN BẠ, TỈNH HÀ GIANG ……… 30

2.1 Tổng quan về Bảo hiểm xã hội huyện Quản Bạ 30

2.1.1 Giới thiệu chung về huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang 30

2.1.2 Quá trình hình thành và phát triển 30

2.1.3 Cơ cấu tổ chức 31

2.2 Đánh giá về công tác quản lý BHXH 32

2.2.1 Ý kiến đánh giá của người lao động 32

2.2.2 Ý kiến đánh giá của các đơn vị sử dụng lao động 39

2.3 Các nội dung quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ 48

2.3.1 Công tác lập kế hoạch thu bảo hiểm xã hội 48

2.3.2 Công tác tổ chức quản lý thu BHXH 49

2.3.3 Quản lý các đơn vị, số lao động tham gia BHXH 50

2.3.4 Tình hình thu BHXH giai đoạn 2016-2018 52

2.3.5 Đánh giá tình hình nợ đọng bảo hiểm xã hội 53

2.3.6 Đánh giá công tác thanh tra, kiểm tra bảo hiểm xã hội 55

2.3.7 Đánh giá chung công tác quản lý thu tại BHXH 56

2.4 Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ 60

2.4.1 Chính sách tiền lương 60

2.4.2 Quy định về xử phạt vi phạm Luật BHXH 61

2.4.3 Công tác tuyên truyền Luật bảo hiểm xã hội 61

2.4.4 Sự quan tâm lãnh đạo của chính quyền địa phương các cấp 62

TÓM TẮT CHƯƠNG 2 63

Chương 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU BHXH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẢN BẠ 64

3.1 Định hướng quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện 64

3.2 Một số giải pháp hoàn thiện quản lý thu BHXH trên địa bàn 65

3.2.1 Hoàn thiện công tác quản lý và phát triển đối tượng tham gia 65

3.2.2 Đẩy mạnh và hoàn thiện công tác tuyên truyền, phổ biến 66

3.2.3 Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra BHXH 68

3.2.4 Công tác tổ chức thực hiện thu 70

3.2.5 Tăng cường phối hợp với các cơ quan, ban, ngành có liên quan 71

3.2.6 Kiện toàn bộ máy quản lý thu bảo hiểm xã hội 72

3.2.7 Đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin 73

3.3 Đề xuất 74

3.3.1 Đề xuất với hệ thống Ngân hàng 74

3.3.2 Đề xuất với Bảo hiểm xã hội Việt Nam 74

TÓM TẮT CHƯƠNG 3 75

III KẾT LUẬN 76

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 78

PHỤ LỤC 01: PHIẾU ĐIỀU TRA DÀNH CHO ĐƠN VỊ SDLĐ 80

PHỤ LỤC 02: PHIẾU ĐIỀU TRA DÀNH CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG 83

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

1 ASXH An sinh xã hội

2 BHXH Bảo hiểm xã hội

3 BHTN Bảo hiểm thất nghiệp

7 DNNN Doanh nghiệp nhà nước

8 DNTN Doanh nghiệp tư nhân

DANH MỤC BẢNG

ST

T

1 Bảng 1.1 Bảng lương tối thiểu chung qua các thời kỳ 16

2 Bảng 2.1 Thống kê mô tả của người lao động 32

3 Bảng 2.2 Kiểm định độ tin cậy thang đo lần 1 41

4 Bảng 2.3 Kiểm định độ tin cậy thang đo lần 2 42

6 Bảng 2.5 Kết quả phân tích hồi quy đa biến 47

7 Bảng 2.6 Tình hình lập kế hoạch thu BHXH 48

8 Bảng 2.7 Bố trí viên chức chuyên quản thu BHXH 49

9 Bảng 2.8 Cơ cấu đơn vị tham gia BHXH tại huyện Quản Bạ 50

10 Bảng 2.9 Số lao động tham gia BHXH tại huyện Quản Bạ 51

11 Bảng 2.10 Kết quả thu BHXH tại BHXH huyện qua 3 năm 52

12 Bảng 2.11 Tình hình nợ đọng BHXH tại huyện qua 3 năm 54

13 Bảng 2.12 Tình hình kiểm tra đóng BHXH tại huyện Quản Bạ 55

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ST

T

2 Sơ đồ 2.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức BHXH huyện Quản Bạ 31

3 Biểu đồ 2.1 Biểu đồ về cơ cấu người lao động theo giới tính 33

4 Biểu đồ 2.2 Biểu đồ về cơ cấu người lao động theo độ tuổi 34

5 Biểu đồ 2.3 Biểu đồ về cơ cấu người LĐ theo trình độ học vấn 34

6 Biểu đồ 2.4 Biểu đồ về cơ cấu người lao động theo loại hình DN 35

7 Biểu đồ.2.5 Tỷ lệ đánh giá về hiểu biết đến quyền lợi BHXH 35

8 Biểu đồ 2.6 Tỷ lệ ý kiến đánh giá nguồn thông tin hiểu biết đến 36

9 Biểu đồ 2.7 Tỷ lệ ý kiến đánh giá về mức đóng BHXH dựa trên 37

10 Biểu đồ 2.8 Tỷ lệ đánh giá về mức độ phù hợp trong đóng 38

11 Biểu đồ 2.9 Ý kiến đánh giá của người lao động về đóng BHXH 38

12 Biểu đồ 2.10 Ý kiến đánh giá của NLĐ về vai trò trách nhiệm … 39

13 Biểu đồ 2.11 Cơ cấu loại hình doanh nghiệp theo mẫu khảo sát 40

14 Biểu đồ 2.12 Biểu đồ về phần trăm lao động được tham gia BH… 40

15 Biểu đồ 2.13 Biểu đồ về khó khăn gặp phải khi đóng BHXH 40

THÔNG TIN VỀ LUẬN VĂN THẠC SĨ

1 Họ và tên học viên: Nguyễn Xuân Đông 2 Giới tính: Nam

3 Ngày, tháng, năm sinh: 21/07/1974

4 Nơi sinh: Tỉnh Hà Giang

5 Giấy báo trúng tuyển số: 622/QĐ-ĐHHB ngày 28 tháng 10 năm 2017 của Trường Đại học Hòa Bình

6 Các thay đổi trong quá trình đào tạo: Không

7 Tên đề tài luận văn: “Hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang”

8 Chuyên ngành: Quản lý kinh tế 9: Mã số: 8340410

10 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Minh Hiền, Học viện Nông nghiệp Việt Nam

11 Tóm tắt các kết quả của luận văn:

BHXH là chính sách xã hội quan trọng, là trụ cột chính của hệ thống an sinh

xã hội, góp phần thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo đảm ổn định chính trị -

xã hội và phát triển kinh tế - xã hội

Với quan điểm do đó, luận văn “Hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn huyện Quản Bạ ” đã hệ thống hoá và làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận cơ bản về BHXH và nội dung quản lý thu BHXH làm cơ sở khoa học cho việc nghiên cứu, phân tích thực trạng tổ chức quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang giai đoạn 2016 - 2018

Luận văn đã tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ, giới thiệu khát quát về BHXH huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang, quá trình hình thành, chức năng, nhiệm vụ và hệ thống tổ chức bộ máy của Bảo hiểm xã hội huyện Quản Bạ; Thực trạng công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện, cung như đánh giá chung của các đối tượng điều tra về công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn, đồng thời tập trung phân tích các nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến quản lý thu bảo hiểm xã hội Từ đó, rút ra những ưu điểm, tồn tại hạn chế và

vướng mắc trong quản lý thu BHXH Dựa trên những luận cứ khoa học, kết quả nghiên cứu thực tiễn, luận văn đã đề xuất 07 nhóm các giải pháp chủ yếu, có tính khả thi góp phần hoàn thiện quản lý thu BHXH, nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác tổ chức quản lý thu BHXH trên địa bàn nghiên cứu

12 Khả năng ứng dụng trong thực tiễn:

Các nhóm các giải pháp chủ yếu ứng dụng trong thực tiễn tại Bảo hiểm xã hội huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang sẽ góp phần hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH, nâng cao hiệu quả trong tổ chức thực hiện thu BHXH, giúp BHXH huyện ngày càng phát triển

13 Những hướng nghiên cứu tiếp theo:

Chiến lược phát triển ngành BHXH trong thời kỳ hội nhập quốc tế

14 Các công trình đã công bố có liên quan đến luận văn: Không có

MỞ ĐẦU

1 Tính cấp thiết của đề tài

Bảo hiểm xã hội (BHXH) là chính sách xã hội quan trọng, là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội (ASXH), góp phần thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo đảm ổn định chính trị - xã hội và phát triển kinh tế - xã hội Thực hiện tốt các chế độ, chính sách BHXH là trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội, doanh nghiệp và của mỗi người dân BHXH phải theo nguyên tắc có đóng, có hưởng, quyền lợi tương ứng với nghĩa vụ, có sự chia sẻ giữa các thành viên, bảo đảm công bằng và bền vững của hệ thống BHXH, Mở rộng và hoàn thiện quản lý thu BHXH là yêu cầu đặt ra cùng với phát triển các dịch vụ xã hội, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của nhân dân, tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người tham gia và thụ hưởng các chế độ BHXH

Quản lý thu BHXH là nhiệm vụ quan trọng của ngành BHXH Để thu BHXH đạt hiệu quả cao thì quản lý thu BHXH phải được tổ chức chặt chẽ, thống nhất, khoa học trong cả hệ thống

Những năm qua, BHXH huyện Quản Bạ, tỉnh Hà GIang đã có nhiều giải pháp nâng cao chất lượng công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn Tuy nhiên, việc quản lý thu quỹ BHXH đã nảy sinh nhiều vấn đề bất cập như nhiều doanh nghiệp không tự nguyện đăng ký đóng nộp BHXH theo quy định, tỷ lệ gia tăng về lao động

và quỹ tiền lương tham gia BHXH hằng năm chưa cao, tình trạng đơn vị nợ đọng, trốn đóng BHXH vẫn còn xẩy ra từ đó đã ảnh hưởng tới tăng trưởng và bảo toàn quỹ BHXH, bên cạnh đó còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi hưởng BHXH của người lao động Vì vậy, mục tiêu là làm thế nào để nâng cao chất lượng hoạt động quản lý thu BHXH luôn là yêu cầu cấp thiết cần được quan tâm nghiên cứu

Xuất phát từ thực tế trên, đề tài “Hoàn thiện quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang” đã được tôi lựa chọn để làm Luận văn thạc sĩ

2 Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu

Có một số nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực thu BHXH như: "Thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội hiện nay và các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác

thu" tác giả đề tài TS Nguyễn Văn Châu (1996) nghiên cứu kinh nghiệm quản lý

thu BHXH của một số nước trên thế giới và tổng kết hoạt động thực tiễn của quản

lý thu BHXH ở Việt Nam, tác giả phân tích khả năng thu BHXH để bù đắp các chế

độ chi BHXH, thay thế dần các nguồn chi lấy từ Ngân sách nhà nước, đồng thời đề

xuất, kiến nghị công tác thu BHXH ở Việt Nam; “Hoàn thiện quản lý quỹ BHXH Việt Nam” Tác giả đề tài TS Đỗ Văn Sinh (2005): Đề tài nghiên cứu cơ bản về thị

trường lao động, và quản lý BHXH, thực trạng quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam,

phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam; "Hoàn thiện cơ chế thu bảo hiểm xã hội ở Việt Nam" tác giả luận án tiến sỹ Phạm Trường

Giang (2010) nghiên cứu sự phối hợp giữa các bộ phận trong hệ thống thu BHXH,

từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện cơ chế thu BHXH; Đề xuất các giải pháp quản lý và phát triển đối tượng tham gia BHXH trong doanh nghiệp, tác giả bài viết Phạm Đình Thành (Tạp chí Bảo hiểm xã hội 2016); Quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc từ các doanh nghiệp ngoài nhà nước của Bảo hiểm xã hội tỉnh Điện Biên,

tác giả bài viết Bùi Thị Hồng Việt và Phạm Thị Thanh Nga (Tạp chí Bảo hiểm Xã hội, 2017)

Kết quả đạt được: Luận văn đã hệ thống hoá và làm sáng tỏ một số vấn đề lý

luận cơ bản về BHXH và nội dung thu BHXH làm cơ sở khoa học cho việc nghiên cứu, phân tích thực trạng tổ chức thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang Dựa vào nghiên cứu thực trạng công tác tổ chức thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ, luận văn đã đi vào đánh giá, phân tích những kết quả đạt được cũng như tồn tại, hạn chế trong quản lý thu BHXH Từ đó đề xuất hệ thống các giải pháp chủ yếu, có tính khả thi góp phần hoàn thiện quản lý thu BHXH, nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác tổ chức quản lý thu BHXH trên địa bàn nghiên cứu

Những điểm mới trong luận văn: Áp dụng những quy định của pháp luật về

BHXH, các văn bản hướng dẫn thi hành luật BHXH và các tài liệu, đề tài nghiên cứu về BHXH Luận văn đã đưa ra một số điểm mới về nhiệm vụ và giải pháp tổ chức thực hiện quản lý thu BHXH, đó là: Quản lý nhà nước có vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội (ASXH) góp phần thực hiện tiến bộ và công

bằng xã hội, bảo đảm ổn định chính trị - xã hội, do đó tăng cường quản lý nhà nước

về BHXH là vấn đề cấp thiết; kiến nghị cấp có thẩm quyền đưa chỉ tiêu pháp lệnh phát triển đối tượng tham gia BHXH là phù hợp, đây là tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ theo Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị; Về phát triển đối tượng tham gia BHXH, đã đưa ra các giải pháp linh hoạt trong hoạch định các chính sách về BHXH, theo đó, đã đưa ra nhiều gói BHXH linh hoạt, tạo thuận lợi để người lao động có nhiều lựa chọn tham gia, đảm bảo nguyên tắc đóng - hưởng, trách nhiệm đi đôi cới quyền lợi hưởng

3 Mục tiêu của đề tài

3.1 Mục tiêu chung

Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý thu BHXH, đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn huyện Quản Bạ,, tỉnh Hà Giang

3.2 Mục tiêu cụ thể:

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý thu BHXH

- Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang giai đoạn 2016-2018 Từ đó chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân hạn chế về công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn

- Đề xuất giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang đến năm 2022

4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1 Đối tượng nghiên cứu

Công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang

4.2 Phạm vi nghiên cứu:

- Phạm vi về nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung đi sâu nghiên cứu những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang

- Phạm vi về không gian nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu trên địa bàn huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang

- Phạm vi về thời gian nghiên cứu: Các số liệu phục vụ đánh giá thực trạng được thu thập trong khoảng thời gian từ năm 2016 đến năm 2018 Số liệu khảo sát

phỏng vấn thu thập năm 2019

5 Phương pháp nghiên cứu của luận văn

5.1 Phương pháp thu thập dữ liệu:

- Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: Là những thông tin đã có sẵn, được các cơ quan, đơn vị tổng hợp từ trước và đã được công bố Trong đề tài dữ liệu thứ cấp bao gồm các thông tin về số doanh nghiệp, số NLĐ tham gia BHXH, số thu BHXH được thu thập thông qua các sách, tạp chí, niên giám Thống kê, các báo cáo tổng kết của cơ quan BHXH huyện, tỉnh, các sở, ban ngành

5.2 Phương pháp phân tích dữ liệu:

- Phân tích dữ liệu: sử dụng các phương pháp phân tích thông kê rút ra những kết luận về hiện tượng đang nghiên cứu

- Thống kê mô tả: Với số liệu đã được thống kê và mô tả phản ánh những đặc tính cơ bản của dữ liệu thu thập được từ nghiên cứu điều tra

- Thống kê so sánh: Thống kê so sánh là phương pháp tính toán các chỉ tiêu

theo các tiêu chí khác nhau sau đó đem kết quả so sánh với nhau, so sánh với các

chỉ tiêu đã định

6 Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, luận văn được kết cấu làm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về BHXH và quản lý thu BHXH

Chương 2: Thực trạng quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ, tỉnh

Hà Giang;

Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI

VÀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI

1.1 Khái niệm, vai trò BHXH, quản lý thu BHXH và chức năng, nhiệm vụ của

hệ thống bảo hiểm xã hội

1.1.1 Khái niệm bảo hiểm xã hội

Trải qua một quá trình phát triển lâu dài, BHXH đã trở thành một trong những chính sách xã hội quan trọng của Đảng và Nhà nước, là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội Ở Việt Nam cũng như các nước khác trên thế giới, BHXH được nghiên cứu dưới nhiều giác độ khác nhau

Từ góc độ Pháp luật: BHXH là một chế độ pháp định bảo vệ người lao động,

sử dụng tiền đóng góp của người lao động, người sử dụng lao động và được sự tài trợ, bảo hộ của Nhà nước, nhằm trợ cấp vật chất cho người được bảo hiểm và gia đình trong trường hợp bị giảm hoặc mất thu nhập bình thường do ốm đau, tai nạn lao động, thai sản, hết tuổi lao động theo quy định của pháp luật (hưu) hoặc chết [13, tr.5]

Theo Đỗ Văn Sinh: Bảo hiểm xã hội là sự đảm bao thay thế hoặc bù đắp một

phần thu nhập cho người lao động khi họ bị mất hoặc giảm khoản thu nhập từ nghề nghiệp do bị mất hoặc giảm khả năng lao động hoặc mất việc làm do những rủi ro xã hội thông qua việc hình thành, sử dụng quỹ tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia bảo hiểm xã hội, nhằm góp phần đảm bảo an toàn đời sống của người lao động và gia đình họ, đồng thời góp phần bảo đảm an toàn xã hội [ 11, tr.14]

Khái niệm về Bảo hiểm xã hội được khái quát một cách cao nhất khi có sự ra

đời của Luật Bảo hiểm xã hội: “Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp

một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội” [19, tr.2]

Tuy nhiên, dù ở giác độ nào thì BHXH là sự chia sẻ rủi ro và các nguồn quỹ nhằm bảo vệ người lao động khi họ không còn khả năng làm việc

1.1.2 Vai trò BHXH, quản lý thu BHXH

1.1.2.1 Vai trò BHXH

Hoạt động BHXH là hoạt động sự nghiệp vì lợi ích chung của toàn xã hội, phục vụ mọi thành viên trong xã hội, lợi nhuận không phải là mục tiêu của hoạt động BHXH Do đó, chính sách BHXH có vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế

- xã hội của một quốc gia và được thể hiện ở các mặt sau:

Thứ nhất, BHXH góp phần ổn định đời sống của người lao động và gia đình khi đã hết tuổi lao động hoặc không đủ sức tiếp tục lao động hoặc quá trình làm việc không may gặp phải rủi ro

Mục đích lớn nhất của BHXH là đảm bảo đời sống cho người lao động và gia đình họ, người tham gia BHXH sẽ được thay thế một phần thu nhập bị mất hoặc giảm thu nhập, nó làm cho người lao động yên tâm cống hiến và không phải lo lắng khi rủi

ro có thể xảy ra Đồng thời, BHXH góp phần hạn chế và điều hòa các mâu thuẫn có thể xảy ra giữa người sử dụng lao động (SDLĐ) và người lao động (NLĐ), tạo môi trường làm việc bình đẳng, ổn định

Thứ hai, BHXH làm gắn bó lợi ích giữa người lao động, người sử dụng lao động đối với Nhà nước

BHXH không những đảm bảo ổn định cuộc sống cho NLĐ và gia đình họ

mà còn góp phần bảo vệ lợi ích giữa người SDLĐ khi rủi ro xảy ra đối với NLĐ,

nó tạo điều kiện cho người SDLĐ có thể nhanh chóng ổn định sản xuất Đồng thời, thể hiện sự quan tâm của người SDLĐ đối với NLĐ thông qua việc đóng góp vào quỹ BHXH do đó NLĐ có trách nhiệm hơn trong công việc, tích cực, sáng tạo trong quá trình lao động Đối với Nhà nước, thông qua việc tổ chức hoạt động BHXH nhằm đảm bảo cho mọi NLĐ, mọi tổ chức, đơn vị hoạt động sản xuất, kinh doanh bình đẳng, công bằng trong lao động sản xuất, xã hội phát triển bền vững

Thứ ba, BHXH góp phần thực hiện công bằng xã hội

BHXH dựa trên nguyên tắc người lao động bình đẳng trong nghĩa vụ đóng góp và thụ hưởng Thông qua hoạt động của mình, BHXH tham gia vào việc phân phối và phân phối lại thu nhập xã hội giữa những NLĐ thế hệ trước với thế hệ sau,

giữa những ngành nghề sản xuất, giữa những người thu nhập cao và thu nhập thấp, giữa những người may mắn và không may mắn Mặt khác mức hưởng BHXH phụ thuộc vào mức đóng, thời gian đóng dài hay ngắn theo nguyên tắc “có đóng có hưởng” và “đóng ít hưởng ít, đóng nhiều hưởng nhiều”; đối tượng tham gia không chỉ trong khu vực nhà nước mà ở mọi thành phần kinh tế Vì vậy, BHXH góp phần thực hiện công bằng xã hội, giảm bớt khoảng cách giàu nghèo trong xã hội

Thứ tư, BHXH góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng và phát triển kinh tế của đất nước, góp phần đảm bảo ổn định chính trị, xã hội…

Quỹ BHXH tập trung được nguồn tài chính nhàn rỗi lớn, thực chất đây là tiền của NLĐ tồn tích lại, nguồn tài chính này được đầu tư vào các dự án kinh tế -

xã hội để bảo toàn, phát triển quỹ BHXH và tăng thêm nguồn lực cho sự phát triển kinh tế đất nước Đảng và Nhà nước đã khẳng định phát triển kinh tế - xã hội dựa trên nội lực là chính thì nguồn đầu tư từ quỹ BHXH là một kênh quan trọng

1.1.2.2 Quản lý thu bảo hiểm xã hội

“Quản lý thu BHXH là một quá trình chủ thể quản lý tác động đến đối tượng quản lý, trong hoạt động dự báo, xây dựng chỉ tiêu kế hoạch, tổ chức thực hiện, điều chỉnh và kiểm tra để đạt được mục tiêu quản lý bằng các nguyên tắc và phương pháp nhất định” [14, tr.19]

Tạo sự thống nhất trong hoạt động thu BHXH: thông qua hoạt động quản lý những nội dung quan trọng của hoạt động thu BHXH được thống nhất về đối tượng thu, mẫu biểu, hồ sơ thu, quy trình thu nộp BHXH Đồng thời giúp cho các cơ quan BHXH nắm chắc được các nguồn thu từ các đối tượng khác nhau để đưa ra biện pháp nâng cao hiệu quả nguồn thu đó

Đảm bảo thu BHXH ổn định, bền vững, hiệu quả: Thu BHXH có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc cân đối quỹ BHXH, trong mỗi thời kỳ trên cơ sở xác định mục tiêu chung của hoạt động thu BHXH là thu đúng, thu đủ, không để xẩy ra thất thoát; nâng cao chất lượng quản lý thu BHXH có thể tạo động lực cho đội ngũ viên chức chuyên quản thu BHXH, phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao Do đó, quản lý giữ vai trò đảm nhiệm, thông qua công tác đánh giá, khen thưởng cho các

cá nhân, tổ chức thu BHXH có thành tích tốt, đạt kết quả cao, đồng thời chấn chỉnh những sai lệch hoặc những biểu hiện tiêu cực làm thất thoát quỹ BHXH, ảnh hưởng đến lợi ích người tham gia BHXH

1.1.2.3 Chức năng, nhiệm vụ của hệ thống bảo hiểm xã hội

Căn cứ vào Nghị định 05/2014/NĐ-CP ngày 17/01/2014 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tồ chức của BHXH Việt Nam, Quyết định số 1414/QĐ-BHXH này 04/10/2016 của Tổng giám đốc BHXH Việt Nam quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của BHXH địa phương

- Về chức năng:

Bảo hiểm xã hội Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, có chức năng tổ chức thực hiện chế độ, chính sách BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện, BHYT; tổ chức thu, chi chế độ BHTN; quản lý và sử dụng các quỹ: BHXH bắt buộc, BHXH

tự nguyện, BHTN, BHYT theo quy định của pháp luật

Bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là cơ quan trực thuộc BHXH Việt Nam đặt tại tỉnh, có chức năng giúp Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam

tổ chức thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHTN, BHYT; quản lý các quỹ: BHXH, BHTN, BHYT trên địa bàn tỉnh theo quy định của BHXH Việt Nam và quy định của pháp luật

Bảo hiểm xã hội huyện là cơ quan trực thuộc BHXH tỉnh đặt tại huyện, có chức năng giúp Giám đốc BHXH tỉnh tổ chức thực hiện chế độ, chính BHXH, BHTN, BHYT; quản lý thu, chi bảo BHXH, BHYT trên địa bàn huyện theo phân cấp quản lý của BHXH Việt Nam và quy định của pháp luật

- Về nhiệm vụ BHXH huyện:

1 Xây dựng, trình Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh kế hoạch phát triển Bảo hiểm xã hội huyện dài hạn, ngắn hạn và chương trình công tác hàng năm; tổ chức thực hiện kế hoạch, chương trình sau khi được phê duyệt

2 Tổ chức thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến các chế độ, chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT; tổ chức khai thác, đăng ký, quản lý các đối tượng tham gia và hưởng chế độ BHXH, BHYT theo phân cấp

3 Tổ chức cấp sổ bảo BHXH, BHYT cho những người tham gia bảo hiểm theo phân cấp

4 Tổ chức thu các khoản đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đối với các tổ chức và cá nhân theo phân cấp

5 Hướng dẫn và tổ chức tiếp nhận hồ sơ, giải quyết các chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo phân cấp

6 Tổ chức chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo phân cấp;

từ chối việc đóng hoặc chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế không đúng quy định

7 Quản lý và sử dụng các nguồn kinh phí và tài sản theo phân cấp

8 Tổ chức ký hợp đồng với các cơ sở khám, chữa bệnh có đủ điều kiện, tiêu chuẩn chuyên môn, kỹ thuật theo phân cấp; giám sát thực, hiện hợp đồng và giám sát việc cung cấp dịch vụ khám, chữa bệnh, bảo vệ quyền lợi người có thẻ bảo hiểm

y tế và chống lạm dụng quỹ bảo hiểm y tế

9 Tổ chức ký hợp đồng với tổ chức, cá nhân làm đại lý do UBND xã, phường, thị trấn giới thiệu và bảo lãnh để thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT ở xã, phường, thị trấn theo chỉ đạo, hướng dẫn của Bảo hiểm xã hội tỉnh

10 Kiểm tra, giải quyết các kiến nghị, khiếu nại, tố cáo về việc thực hiện chế

độ, chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đối với các tổ chức, cá nhân tham gia bảo hiểm, cơ sở khám chữa bệnh bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật

11 Tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch cải cách hành chính theo chỉ đạo, hướng dẫn của BHXH tỉnh; tổ chức bộ phận tiếp nhận, trả kết quả giải quyết chế độ BHXH, BHYT theo cơ chế ''một cửa'' tại cơ quan BHXH huyện

12 Tổ chức quản lý, lưu trữ hồ sơ các đối tượng tham gia và hưởng các chế

độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo quy định

13 Tổ chức hướng dẫn nghiệp vụ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho các tổ chức và cá nhân tham gia bảo hiểm

14 Chủ trì, phối hợp với các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, với các tổ chức, cá nhân tham gia BHXH, BHYT để giải quyết các vấn đề có

liên quan đến việc thực hiện các chế độ BHXH, BHYT theo quy định của pháp luật

15 Đề xuất, kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền thanh tra, kiểm tra các tổ chức và cá nhân trong việc thực hiện bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế

16 Cung cấp đầy đủ và kịp thời thông tin về việc đóng, quyền được hưởng các chế độ bảo hiểm, thủ tục thực hiện bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế khi tổ chức,

cá nhân tham gia bảo hiểm hoặc tổ chức công đoàn yêu cầu Cung cấp đầy đủ và kịp thời tài liệu, thông tin liên quan theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền

17 Quản lý và sử dụng viên chức, tài chính, tài sản của BHXH huyện

18 Thực hiện chế độ thông tin, thống kê, báo cáo theo quy định

1.1.3 Mục đích và nguyên tắc quản lý thu bảo hiểm xã hội

* Mục đích:

Quản lý thu BHXH phải luôn hướng tới là mục tiêu công bằng, công khai và dân chủ Vì vậy, để đạt được mục tiêu này phải xây dựng một cơ chế dựa trên một

hệ thống tiêu thức phản ánh đầy đủ các nội dung cần quản lý

Thứ nhất, đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu kịp thời mới đảm bảo chi trả chế độ

cho người lao động, góp phần ổn định cuộc sống của người lao động trong quá trình lao động không may bị rủi ro, nghỉ hưu, cũng như khi về già

Thứ hai, xác lập rõ ràng quyền và trách nhiệm của các bên tham gia BHXH,

đó là: người lao động, người sử dụng lao động và cơ quan BHXH; phân định rõ chức năng quản lý nhà nước với chức năng hoạt động sự nghiệp của BHXH

Thứ ba, không bỏ sót nguồn thu, quản lý chặt chẽ, đảm bảo nguồn thu

BHXH được sử dụng đúng mục đích; đồng thời làm cho nguồn thu BHXH liên tục tăng trưởng

Thứ tư, đảm bảo các quy định về thu BHXH được thực hiện nghiêm túc, hiệu

quả, khắc phục được tính bình quân nhưng vẫn bảo đảm tính xã hội thông qua việc điều tiết, chia sẻ rủi ro Trong điều kiện hội nhập kinh tế hiện nay, quản lý thu BHXH lại càng có ý nghĩa sâu sắc trong việc phòng ngừa, ngăn chặn những lạm dụng của người sử dụng lao động đối với người lao động nhất là việc thuê mướn, sử dụng, trả tiền lương, tiền công bất bình đẳng

* Nguyên tắc quản lý thu BHXH:

- Một là, thu đúng, thu đủ, thu kịp thời: Thu đúng là đúng đối tượng, đúng mức, đúng tiền lương, tiền công và đúng thời gian quy định: Mọi người lao động khi có Hợp đồng lao động hoặc giao kết lao động theo quy định, được trả công bằng tiền đều là đối tượng phải đóng BHXH Việc xác định đúng đối tượng, đúng tiền lương, tiền công, căn cứ đóng BHXH của người lao động là cơ sở quan trọng để đảm bảo thu đúng; việc thu đúng phụ thuộc vào tính chất hoạt động của đơn vị SDLĐ để xác định đúng đối tượng, mức thu, phương thức thu

Thu đủ là thu đủ số người thuộc diện tham gia BHXH và số tiền phải đóng BHXH của người lao động, người sử dụng lao động

Thu kịp thời là thu kịp về thời gian khi có phát sinh quan hệ lao động, tiền công, tiền lương mà những quan hệ đó thuộc đối tượng, phạm vi tham gia BHXH Chế độ BHXH thường xuyên thay đổi để phù hợp với phát triển kinh tế - xã hội từng thời kỳ, ở mỗi thời điểm thay đổi đó cần phải tổ chức thực hiện thu BHXH của người sử dụng lao động và người lao động đảm bảo kịp thời, không để tồn đọng tiền thu, không bỏ sót lao động tham gia BHXH

- Hai là, nguyên tắc thống nhất, dân chủ, công khai, minh bạch: Chính sách, chế độ tạo lập và sử dụng quỹ được ban hành thực hiện thống nhất trong toàn quốc Chế độ đóng góp và hưởng thụ phải được thực hiện công bằng đối với mọi đối tượng, không phân biệt đối xử theo giới tính, dân tộc, địa giới hành chính… Bên cạnh đó, phải thực hiện chế độ công khai quỹ, có sự kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giám sát quỹ từ phía các cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức xã hội

Tất cả các chế độ chính sách đối với mọi đối tượng phải được áp dụng và điều chỉnh một cách thống nhất trong toàn ngành để đảm bảo đầy đủ quyền lợi cho NLĐ, đảm bảo công bằng, công khai, dân chủ

Đây là nguyên tắc cao nhất trong quản lý thu BHXH cũng như trong hoạt động BHXH nói chung Bởi lẽ, chỉ có như vậy mới thực hiện được vai trò và mục đích của thu BHXH, tạo ra được một nguồn lực to lớn để thực hiện các chế độ

BHXH cho người lao động và cung cấp nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi để phát triển kinh tế - xã hội của đất nước

- Ba là, an toàn, hiệu quả: Thực hiện quản lý chặt chẽ tiền thu BHXH theo chế độ quản lý tài chính của nhà nước và sử dụng nguồn thu đúng mục đích Nguồn thu BHXH thường có khối lượng tiền nhàn rỗi tương đối lớn chưa được sử dụng cần được đầu tư, tăng trưởng, vừa nâng cao hiệu quả sử dụng, vừa an toàn tiền thu BHXH về mặt giá trị Thông qua cơ chế quản lý nghiêm ngặt về thu BHXH để tránh lạm dụng, thất thoát đồng thời nghiên cứu các lĩnh vực đầu tư để đảm bảo thu hồi được vốn và có lãi, tức là hiệu quả sử dụng nguồn thu

1.2 Nội dung công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội

1.2.1 Các chỉ tiêu, phương pháp đánh giá quản lý thu BHXH

1.2.1.1 Các chỉ tiêu quản lý thu BHXH

Tiêu chí Giới tính Nam

Nữ

Độ tuổi

Dưới 22 tuổi

Từ 22 đến 50 tuổi Trên 50 tuổi

Trình độ học vấn

THPT Trung cấp/Cao đẳng Đại học

Loại hình doanh

nghiệp đang làm việc

Doanh nghiệp tư nhân Công ty TNHH

Công ty Cổ phần

Có biết quyền lợi khi

tham gia BHXH

Có Biết một chút Không

Tiêu chí

Các kênh truyền hình Hướng dẫn của công đoàn

Hợp đồng lao động

Có thời hạn dưới 03 tháng

Có thời hạn từ 03 tháng đến dưới 12 tháng

Xác định thời hạn Không xác định thời hạn

Doanh nghiệp có

trích tiền đóng BHXH

Có Không Không biết

1.2.1.2 Phương pháp đánh giá quản lý thu BHXH

Phương pháp đánh giá quản lý thu BHXH bao gồm các nội dung sau:

- Tiến hành phân tích các yếu tố môi trường, bao gồm môi trường bên trong

và bên ngoài Môi trường bên ngoài như thực trạng, số lượng các đơn vị SDLĐ trên địa bàn huyện, chính sách thu BHXH của Nhà nước, tình hình phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn huyện… Môi trường bên trong như số lượng, chất lượng các chuyên viên, cán bộ thu BHXH của BHXH huyện, hệ thống thông tin, tình hình thực hiện kế hoạch thu BHXH từ các đơn vị SDLĐ, giai đoạn kế hoạch trước…

- Xác định mục tiêu cụ thể cho từng giai đoạn Trên cơ sở phân tích cả môi trường bên trong và bên ngoài, BHXH huyện xác định mục tiêu cụ thể cho giai đoạn kế hoạch Thông thường, BHXH huyện cụ thể hóa các mục tiêu thu BHXH từ

các đơn vị SDLĐ thành các chỉ tiêu về số lượng đơn vị SDLĐ tham gia đóng BHXH, số lượng người lao động làm việc trong đơn vị SDLĐ tham gia đóng BHXH, số tiền BHXH thu được từ các đơn vị SDLĐ

- Xây dựng chỉ tiêu, kế hoạch thu BHXH, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt; đồng thời đề ra các giải pháp có tính khả thi để tổ chức triển khai thực hiện

1.2.2 Quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội

Quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội theo quy định của Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn thi hành, cụ thể như sau:

- Người sử dụng lao động tham gia BHXH bắt buộc bao gồm: cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân; tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác; cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam; doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân có thuê mướn, sử dụng lao động theo HĐLĐ

- Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm: Người làm việc theo HĐLĐ không xác định thời hạn, HĐLĐ xác định thời hạn, HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả HĐLĐ được ký kết giữa đơn vị với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động; Người làm việc theo HĐLĐ có thời hạn từ

đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng (thực hiện từ ngày 01/01/2018); Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức và viên chức; Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu đối với trường hợp BHXH Bộ Quốc phòng, BHXH Công an nhân dân bàn giao cho BHXH tỉnh; Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương; Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn;

- Người tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của pháp luật

về BHXH, bao gồm: Người lao động làm việc theo HĐLĐ có thời hạn dưới 03 tháng trước ngày 01/01/2018; người lao động làm việc theo HĐLĐ có thời hạn dưới

01 tháng từ ngày 01/01/2018 trở đi; Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố; Người lao động giúp việc gia đình; Người tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không hưởng tiền lương; Xã viên không hưởng tiền lương, tiền công làm việc trong hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã; Người nông dân, NLĐ tự tạo việc làm bao gồm những người tự tổ chức hoạt động lao động để có thu nhập cho bản thân và gia đình; Người tham gia khác

1.2.3 Quản lý mức đóng và phương thức đóng bảo hiểm xã hội

1.2.3.1 Quản lý mức đóng:

- Mức đóng BHXH bằng hệ số lương:

+ Người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định thì tiền lương đóng BHXH bắt buộc là tiền lương theo ngạch, cấp bậc và các khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung, phụ cấp thâm niên nghề (nếu có) Tiền lương này tính trên mức lương cơ sở Tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc quy định tại điểm này bao gồm cả hệ số chênh lệch bảo lưu theo quy định của pháp luật về tiền lương Mức tối đa tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc không được vượt quá 20 lần mức lương cơ sở

+ Người hoạt động không chuyên trách xã, phường thì tiền lương tháng đóng BHXH là mức lương cơ sở

- Mức đóng BHXH bằng tiền: NLĐ thực hiện chế độ tiền lương do đơn vị SDLĐ quyết định thì tiền lương tháng đóng BHXH là tiền lương ghi trong HĐLD;

từ 01/01/2016, tiền lương tháng đóng BHXH là mức lương và phụ cấp lương theo quy định của pháp luật lao động; từ 01/01/2018 trở đi, tiền lương tháng đóng BHXH

là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác theo quy định của pháp luật lao động Mức tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc không được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm đóng Người lao động đã qua đào tạo phải đóng BHXH cao hơn ít nhất 7% so với mức lương tối thiểu vùng;

Mức đóng và trách nhiệm đóng của người lao động hằng tháng đóng bằng 8% mức tiền lương tháng vào quỹ hưu trí và tử tuất Mức đóng và trách nhiệm đóng

của đơn vị SDLĐ hằng tháng đóng BHXH là 17% trên quỹ tiền lương của NLĐ (3% vào quỹ ốm đau và thai sản, 14% vào quỹ hưu trí và tử tuất)

Bảng 1.1: Bảng lương tối thiểu chung qua các thời kỳ

ĐVT: Đồng

áp dụng

Mức lương tối thiểu chung

+ Đóng hằng tháng:

Hằng tháng, chậm nhất đến ngày cuối cùng của tháng, đơn vị SDLĐ đóng BHXH trên quỹ tiền lương, tiền công của NLĐ tham gia BHXH; đồng thời trích từ tiền lương, tiền công tháng của từng NLĐ theo mức quy định chuyển cùng một lúc

vào tài khoản chuyên thu của cơ quan BHXH mở tại Ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước, trường hợp người SDLĐ đóng BHXH bằng tiền mặt thì cơ quan BHXH hướng dẫn thủ tục nộp tiền vào tài khoản chuyên thu của cơ quan BHXH Nếu NLĐ hoặc người SDLĐ nộp tiền mặt trực tiếp tại cơ quan BHXH thì chậm nhất sau 3 ngày làm việc, cơ quan BHXH phải nộp tiền vào tài khoản chuyên thu mở tại Ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước

+ Đóng 3 tháng hoặc 6 tháng một lần:

Đơn vị SDLĐ là doanh nghiệp thuộc ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp trả tiền lương, tiền công cho NLĐ theo chu kỳ sản xuất kinh doanh có thề đóng theo quý hoặc 06 tháng một lần trên cơ sở đăng ký phương thức đóng với cơ quan BHXH Chậm nhất đến ngày cuối cùng của kỳ đóng, đơn vị phải chuyển đủ tiền vào tài khoản

Hộ kinh doanh cá thể tổ hợp tác cá nhân có thể thuê mướn, trả công cho NLĐ, sử dụng dưới 10 lao động, có thể đóng hàng quý hoặc 06 tháng một lần trên

cơ sở đăng ký với cơ quan BHXH Chậm nhất đến ngày cuối cùng của kỳ đóng, đơn

vị phải chuyển đủ tiền vào quỹ BHXH

+ Đối với người tham gia BHXH tự nguyện:

Được lựa chọn một trong các phương thức đóng sau đây để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất: Đóng hằng tháng; đóng 03 tháng một lần; đóng 06 tháng một lần; đóng 12 tháng một lần; đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm một lần; đóng một lần cho những năm còn thiếu đối với người tham gia BHXH đã

đủ điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu theo quy định nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm (120 tháng) thì được đóng cho đủ 20 năm để hưởng lương hưu

1.2.4 Tổ chức thực hiện thu bảo hiểm xã hội

1.2.4.1 Phân cấp quản lý thu BHXH:

BHXH huyện: Thu tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN của đơn vị đóng trụ sở trên địa bàn huyện theo phân cấp của BHXH tỉnh; Giải quyết các trường hợp truy thu, hoàn trả tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN; tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử

tuất đối với đơn vị, người tham gia BHXH, BHYT, BHTN do BHXH huyện trực tiếp thu; Thu tiền hỗ trợ mức đóng BHYT, hỗ trợ mức đóng BHXH tự nguyện của ngân sách nhà nước theo phân cấp quản lý ngân sách nhà nước; thu tiền đóng BHXH tự nguyện; thu tiền đóng BHYT của người tham gia BHYT cư trú trên địa bàn huyện

BHXH tỉnh: Thu tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN của các đơn vị chưa phân cấp cho BHXH huyện; Giải quyết các trường hợp truy thu, hoàn trả tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN; tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất đối với đơn vị, người tham gia BHXH, BHYT, BHTN, do BHXH tỉnh trực tiếp thu; thu tiền hỗ trợ mức đóng BHYT, hỗ trợ mức đóng BHXH tự nguyện của ngân sách nhà nước; thu tiền đóng BHYT của đối tượng do ngân sách nhà nước đóng; ghi thu tiền đóng BHYT của đối tượng do quỹ BHXH, quỹ BHTN đảm bảo, ngân sách trung ương hỗ trợ học sinh, sinh viên đang theo học tại cơ sở giáo dục do Bộ, cơ quan Trung ương quản lý

BHXH Việt Nam: Thu tiền của ngân sách trung ương đóng, hỗ trợ mức đóng BHYT, tiền hỗ trợ quỹ BHTN; Thu tiền của ngân sách trung ương đóng BHXH cho người có thời gian công tác trước năm 1995

1.2.4.2 Đối với cơ quan Bảo hiểm xã hội:

BHXH các cấp tổ chức thống kê, theo dõi tình hình biến động của người lao động tham gia BHXH để quản lý thu BHXH; xây dựng các biện pháp quản lý NLĐ tham gia BHXH, quản lý tiền thu BHXH Hàng tháng, phân tích, tổng hợp số liệu tình hình tham gia BHXH trên địa bàn, thông báo đến người SDLĐ chưa tham gia BHXH hoặc đã tham gia nhưng chưa đầy đủ để đôn đốc, hướng dẫn người SDLĐ thực hiện Trường hợp người SDLĐ tham gia BHXH không thực hiện đầy đủ trách nhiệm đóng BHXH theo quy định, cơ quan BHXH lập hồ sơ, kiến nghị với cơ quan

có thẩm quyền xử lý Đối với người SDLĐ đang tham gia BHXH, nhưng trong vòng 6 tháng liền không đóng BHXH và không giao dịch với BHXH; cơ quan BHXH thực hiện báo cáo cơ quan quản lý lao động trên địa bàn để kiểm tra và lập

biên bản, chậm nhất sau 45 ngày, kể từ ngày báo cáo mà không nhận được ý kiến trả lời thì cơ quan BHXH tạm thời đưa tên người SDLĐ ra khỏi báo cáo nghiệp vụ

Hàng tháng hoặc tháng đầu của kỳ sau (đơn vị đóng theo kỳ), căn cứ hồ sơ đăng

ký tham gia BHXH, các chứng từ chuyển tiền đóng BHXH của đơn vị; giấy báo có của Ngân hàng hoặc Kho bạc nhà nước trong tháng, để kiểm tra, đối chiếu và xác định số người tham gia BHXH, tổng quỹ tiền lương, số tiền phải đóng, số tiền đã đóng, lập 02 bản “Thông báo kết quả đóng BHXH, BHYT, BHTN" (mẫu C12-TS) gửi 01 bản cho đơn vị SDLĐ trước ngày 10 tháng sau, 01 bản lưu tại cơ quan BHXH

1.2.4.3 Đối với đơn vị sử dụng lao động:

Hàng tháng đơn vị sử dụng lao động có trách nhiệm đối chiếu số lao động, quỹ tiền lương và mức nộp BHXH thực tế trong tháng kèm danh sách lao động quỹ tiền lương trích nộp BHXH tại thời điểm đó với cơ quan BHXH trực tiếp quản lý

thu theo phân cấp trước ngày 15 hàng tháng tại các biểu D02-TS

Cung cấp đầy đủ, kịp thời các hồ sơ, tài liệu có liên quan đến quyền lợi về BHXH của NLĐ cho cơ quan BHXH để cấp sổ BHXH, thẻ BHYT

Đóng BHXH đầy đủ, kịp thời cho người lao động theo quy định

Thực hiện đầy đủ các quy định về lập hồ sơ; đăng ký tham gia BHXH trường hợp xác nhận hồ sơ đăng ký tham gia BHXH cho người lao động không đúng sự thật thì phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật

1.2.4.4 Quản lý tiền thu BHXH:

Theo quy định, BHXH cấp tỉnh, huyện không được sử dụng tiền thu BHXH vào bất cứ mục đích gì Trong một số trường hợp đặc biệt phải có sự chấp thuận

bằng văn bản của Tổng giám đốc BHXH Việt Nam

BHXH Việt Nam sẽ thẩm định số thu BHXH định kỳ 06 tháng hoặc hàng năm đối với BHXH tỉnh, BHXH thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Ban Cơ yếu chính phủ Tiền thu BHXH phải được quản lý chặt chẽ, mọi khoản thu đều phải theo đúng quy định và được quyết toán rõ ràng, đảm bảo quyền lợi cho người tham gia

1.2.4.5 Quy trình quản lý thu Bảo hiểm xã hội

Quy trình quản lý thu BHXH hướng dẫn về hồ sơ, quy trình nghiệp vụ, quyền và trách nhiệm của cá nhân, cơ quan, đơn vị và cơ quan bảo hiểm xã hội trong thực hiện thu bảo hiểm xã hội

Sơ đồ 1.1 Quy trình quản lý thu BHXH

1.2.3.6 Thông tin báo cáo:

Quy trình quản lý thu BHXH là toàn bộ các khâu l

1.2.4.6 Quản lý hồ sơ, tài liệu:

Vì thông tin, dữ liệu của đối tượng tham gia thường xuyên thay đổi, và số

lượng biểu mẫu, giấy tờ liên quan khá lớn nên BHXH tỉnh, huyện phải thường xuyên cập nhật thông tin, dữ liệu của người tham gia BHXH để phục vụ kịp thời cho công tác chuyên môn và quản lý BHXH tỉnh, huyện phải xây dựng hệ thống

mã số đơn vị tham gia BHXH áp dụng trên địa bàn quản lý theo hướng dẫn của BHXH Việt Nam Mã số tham gia BHXH cấp cho đơn vị để đăng ký tham gia BHXH được sử dụng thống nhất trên hồ sơ giấy tờ, sổ sách và báo cáo nghiệp vụ

Bên cạnh đó BHXH các cấp cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, tổ chức phân loại, lưu trữ và bảo quản hồ sơ, tài liệu theo quy định

1.2.4.7 Thanh tra, kiểm tra hoạt động thu bảo hiểm xã hội:

Công tác thanh tra, kiểm tra là một chức năng thiết yếu không thể thiếu được trong công tác quản lý nói chung, trong quản lý thu BHXH nói riêng, có thể thấy vai trò của kiểm tra trong biểu thức: Quản lý = Quyết định + Tổ chức thực hiện + Kiểm tra Hằng năm, cơ quan BHXH phải tiến hành kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH tại các đơn vị SDLĐ thuộc địa bàn quản lý

Nội dung kiểm tra bao gồm:

Tình hình đăng ký tham gia BHXH như số lao động, hồ sơ tham gia, tiền lương, tiền công đóng BHXH của đơn vị; NLĐ; quản lý sổ BHXH

Trên cơ sở đó đưa ra những kiến nghị để các đơn vị SDLĐ và BHXH các cấp thực hiện đúng quy định về công tác thu BHXH nhằm đảm bảo thực hiện pháp luật BHXH đúng quy định, đồng thời phát hiện các hành vi vi pham luật BHXH để kịp thời xử lý Đối với các trường hợp sai phạm lớn, kiến nghị với BHXH Việt Nam và các cơ quan chức năng có thẩm quyền để xử lý theo quy định của Pháp luật Căn cứ tình hình cụ thể của địa phương và kế hoạch kiểm tra do BHXH Việt Nam giao hàng năm, BHXH tỉnh, huyện lập kế hoạch kiểm tra đối với đơn vị đang tham gia BHXH; báo cáo UBND cùng cấp để có kế hoạch phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền hoặc thành lập đoàn kiểm tra để tổ chức thực hiện

Định kỳ hằng quý, hằng năm BHXH cấp trên tổ chức kiểm tra thẩm định số liệu thu BHXH trong kỳ của BHXH cấp dưới, tổ chức kiểm tra thẩm định số liệu thu BHXH thực hiện ngay sau kỳ báo cáo, biên bản kiểm tra số liệu thu BHXH sau khi được thẩm định là tài liệu kèm theo hồ sơ quyết toán tài chính quý, năm của BHXH các cấp

1.2.5 Nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thu bảo hiểm xã hội

1.2.5.1 Nhân tố điều kiện kinh tế - xã hội:

Điều kiện kinh tế xã hội là một trong những nhân tố tác động đến quản lý thu BHXH nói riêng và chính sách ASXH của ngành BHXH nói chung Theo tháp nhu cầu của Maslow, nhu cầu được bảo hiểm của con người chỉ được nghĩ đến khi nhu cầu thiết yếu về ăn, mặc, ở đã được đảm bảo Vì vậy, chỉ khi nào kinh tế xã hội phát triển, đời sống vật chất của mọi người dân được cải thiện thì chính sách BHXH mới phát huy được vai trò to lớn của chính sách an sinh xã hội

Khi kinh tế xã hội kém phát triển thì các doanh nghiệp đang hoạt động cũng

sẽ không đủ tiềm lực để duy trì đóng BHXH cho người lao động, từ đó nguồn thu BHXH bị giảm sút, đồng thời khi nền kinh tế đi xuống, sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp phá sản, ngừng hoạt động dẫn tới người lao động sẽ bị mất việc làm, nhưng vẫn phải giải quyết các chế độ BHXH cho NLĐ như: trợ cấp thất nghiệp, ốm đau, thai sản, hưu trí…, trong khi nguồn thu giảm không đủ để chi trả các chế độ BHXH,

dễ dẫn đến tình trạng thâm hụt nguồn quỹ BHXH

1.2.5.2 Về chính sách tiền lương:

Giữa chính sách tiền lương và chính sách BHXH có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, chính sách tiền lương là tiền đề và cơ sở để thực hiện chính sách BHXH, bởi khi tính toán mức đóng và mức hưởng BHXH theo luật định phụ thuộc vào mức lương cơ sở chung do nhà nước quy định, như vậy khi nhà nước thay đổi mức lương

cơ sở chung, đồng nghĩa với việc mức đóng bảo hiểm xã hội cũng phải thay đổi

Theo kết quả một điều tra mới đây của Bộ LĐTBXH: Doanh nghiệp nhà nước có tốc độ tăng tiền lương quá nhanh so với tốc độ tăng năng suất lao động, còn

DN ngoài quốc doanh tiền lương tăng chưa tương xứng với tốc độ tăng lợi nhuận và tốc độ tăng năng suất lao động Hiện nay mức thu nhập thực tế mà các DN trả cho người lao động đã cao hơn nhiều so với lương tối thiểu, nhưng hầu hết các DN đều nộp BHXH theo mức lương tối thiểu, không nộp theo mức thu nhập thực tế của người lao động Việc các doanh nghiệp không lấy mức thu nhập thực tế của người lao động làm cơ sở tính tỷ lệ phần trăm nộp BHXH đã làm thiệt thòi về quyền lợi BHXH của người lao động và gây thất thu quỹ BHXH

1.2.5.3 Quy định về xử phạt vi phạm Luật BHXH:

Hiện nay các quy định về xử phạt vi phạm Luật BHXH vẫn chưa đủ tính răn

đe cần thiết để hạn chế và chấm dứt các hành vi vi phạm Khi xẩy ra hành vi vi phạm, chủ yếu xử phạt theo hình thức vi phạm hành chính, hiện nay mức nộp phạt chậm đóng đối với đơn vị nợ tiền BHXH chỉ là 8% /1năm tương đương với mức 0.67% /1 tháng, mức lãi phạt chậm nộp còn thấp khiến cho người chủ sử dụng lao động cố tình vi phạm, không đóng BHXH cho người lao động, sử dụngc tiền đóng BHXH của người lao động để đầu tư kinh doanh sinh lời, ảnh hưởng quyền lợi của người lao động cũng như gây thất thu nguồn quỹ BHXH, để hạn chế điều này, đòi hỏi có các quy định sửa đổi kịp thời về mức phạt chậm đóng, cũng như các quy định về việc truy cứu trách nhiệm hình sự các đối tượng cố tình vi phạm, điều này

sẽ góp phần chấm dứt tình trạng vi phạm pháp luật về đóng nộp BHXH, đảm bảo quyền lợi thụ hưởng của người lao động

1.2.5.4 Công tác tuyên truyền Luật bảo hiểm xã hội:

Công tác thông tin tuyên truyền là nội dung quan trọng của hoạt động BHXH Các chính sách BHXH tác động trực tiếp đến mọi người tham gia BHXH,

do vậy công tác thông tin, truyền thông chính sách pháp luật BHXH đến nhân dân

là nhân tố tác động trực tiếp đến kết quả thu BHXH, cụ thể: công tác thông tin tuyên truyền giúp cho đại bộ phận đối tượng tham gia am hiểu về chế độ, chính sách BHXH theo quy định của pháp luật, quyền và nghĩa vụ khi tham gia, làm thay đổi nhận thức, thái độ đối với chính sách BHXH theo hướng tích cực Ngoài ra tuyên truyền BHXH còn có tác dụng cổ vũ, động viên NLĐ cũng như người SDLĐ tự giác thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ khi tham gia BHXH, khuyến khích các đối tượng tích cực tham gia, chấp hành đúng thủ tục trong quá trình tham gia

1.3 Kinh nghiệm trong và ngoài nước về quản lý thu BHXH và bài học được rút ra

1.3.1 Kinh nghiệm quản lý thu BHXH trên thế giới

1.3.1.1 Kinh nghiệm về quản lý thu bảo hiểm xã hội ở Nhật Bản

Hệ thống an sinh xã hội Nhật Bản bắt đầu hình thành từ việc ban hành quy định cứu trợ nghèo đói vào năm 1847, hiện tại nó bao gồm các chế độ: cứu trợ xã hội, phúc lợi xã hội, y tế công và BHXH Các chế độ BHXH bao gồm hai phần:

A) BHXH (bảo hiểm hưu trí, BHYT) do cơ quan BHXH quản lý và tổ chức thực hiện

B) Bảo hiểm lao động (bảo hiểm việc làm do cơ quan Bảo đảm việc làm của Chính phủ thực hiện; Bảo hiểm bồi thường tai nạn cho người lao động do cơ quan Thanh tra lao động thực hiện) Hệ thống cơ quan BHXH bao gồm cơ quan Trung ương, 47 cơ quan BHXH địa phương với 312 văn phòng chi nhánh BHXH

Chế độ hưu trí chia ra hai loại hình chính là: 1) Chế độ bảo hiểm hưu trí quốc gia áp dụng đối với công dân Nhật Bản tuổi từ 20 đến dưới 60 tuổi và thực hiện tự nguyện cho người dân Nhật Bản ở trong nước từ 60 đến dưới 65 tuổi; ở nước ngoài từ 20 đến dưới 65 tuổi; 2) Chế độ hưu trí thực hiện cho người lao động dưới 65 tuổi làm việc tại các tổ chức, cơ quan thuộc Chính phủ, chính quyền địa phương, các công ty, tập đoàn, trường học tư

- Đối tượng tham gia đóng BHXH: chia làm 3 nhóm:

+ Nhóm 1: lao động cá thể, nông dân, người không có việc làm, sinh viên tham gia chế độ hưu trí quốc gia Mức đóng là 13.300 yên/ tháng, từ 4/2005 tăng mỗi năm 280 yên để đạt mức 16.900 yên/tháng vào năm 2017

+ Nhóm 2: lao động trong khu vực tư nhân và Nhà nước Mức đóng là 13,934%, từ 10/2004 tăng mỗi năm 0,354% và sẽ đạt 18,30% vào năm 2017; số tiền đóng góp được chia đều, chủ sử dụng lao động đóng 50%, người lao động đóng 50%

+ Nhóm 3: người ăn theo là vợ /chồng sống dựa vào thu nhập của người lao động thuộc nhóm 2, tham gia chế độ hưu trí quốc gia [10, tr.65]

1.3.1.2 Kinh nghiệm về quản lý thu bảo hiểm xã hội ở Singapore

Singapore đã thực hiện nhiều chính sách kinh tế - xã hội thành công, trong

đó có sự bảo đảm nền An sinh xã hội công bằng và tiến bộ cho mọi người dân Hệ thống An sinh xã hội (ASXH) dành cho tất cả công dân và người lao động thường trú được gọi là Quỹ Phòng xa Trung ương (Central Provident Fund -CPF) Đây là

một trong những chương trình hưu trí dựa trên mức đóng lâu đời nhất của châu Á ASXH ở Singapore bắt đầu từ thập kỷ 50 của thế kỷ XX Chương trình hiện nay đã được thực hiện từ năm 1955 và sửa đổi lần cuối cùng vào năm 2001 Chương trình này tập trung vào khái niệm trung tâm là một quỹ phòng xa, do người lao động đóng góp trong suốt cuộc đời và cung cấp sự đảm bảo về tài chính khi họ nghỉ hưu hay không thể tiếp tục làm việc Hội đồng CPF là một cơ quan được thành lập theo luật định, thuộc phạm vi quản lý của Bộ trưởng Bộ Nhân lực và nằm dưới sự ủy thác của Quỹ CPF Hội đồng có một Chủ tịch do Bộ trưởng Bộ Nhân lực bổ nhiệm, bao gồm đại diện của Chính phủ, Liên đoàn Lao động và Liên đoàn Những người

sử dụng lao động Cấu trúc gồm ba thành phần này tạo điều kiện bảo đảm lợi ích cho tất cả các bên liên quan

Mức đóng của người lao động được quy định trong luật là 5% đến 20% tiền lương hàng tháng Người sử dụng lao động sẽ phải đóng từ 6,5% đến 16% tiền lương Tất cả các khoản đóng góp và chi trả đều được miễn thuế ; và tại thời điểm hiện nay, chỉ có 4.500 đôla đầu tiên trong toàn bộ tiền lương của người lao động là phải chịu tránh nhiệm đóng góp Từ 01/03/2011, những thành viên dưới 50 tuổi của CPF sẽ phải đóng 20% mức lương của họ cho các tài khoản CPF Cùng với 15% do doanh nghiệp đóng, tổng mức đóng của mỗi lao động cho CPF sẽ là 35,5% Mức đóng là thấp hơn cho các thành viên trên 50 tuổi và người có thu nhập dưới 1.500 đô-la Singapore/tháng Nếu người lao động muốn tự nguyện đóng thêm một khoản cao hơn mức bắt buộc, khoản tiền này sẽ được chuyển vào tài khoản hưu trí của họ Mọi đóng góp tổng thể không được lên quá 30.600 đô-la mỗi năm

Ngoài ra, còn một tài khoản hưu trí - RA sẽ được tự động tạo ra khi người tham gia đến 55 tuổi Một khoản tiền, tối đa là 139.000 đô-la Singapore được chuyển từ tài khoản thông thường và đặc biệt tới tài khoản hưu trí Một khi người tham gia nghỉ hưu (ở tuổi 65 theo quy định), số tiền trong tài khoản này sẽ được chi trả để mua một khoản trợ cấp hàng năm từ một ngân hàng địa phương hay chuyển sang các tài khoản đầu tư cho đến khi số tiền bị sử dụng hết Hiện nay, tài khoản hưu trí có mức lãi suất là 4%/năm Ngoài mức lãi suất trên, khi tổng số tiền người tham gia đã đóng cho CPF

tăng lên tới 60.000 đôla Singapore với ít nhất 20.000 đôla trong tài khoản thông thường, lãi suất của mỗi quỹ sẽ được tăng thêm 1% [10, tr.73]

1.3.2 Kinh nghiệm quản lý thu BHXH ở Việt Nam

1.3.2.1 Kinh nghiệm về quản lý thu BHXH tỉnh Hà Giang

Năm 2018, trên địa bàn tỉnh có 190.055 lao động làm việc trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, với trên 15.000 doanh nghiệp hoạt động; số đơn vị đang tham gia BHXH 11.933 với 146.735 lao động nộp BHXH; tổng số đơn vị chưa đăng ký tham gia BHXH: 955 đơn vị, theo khảo sát có 12.500 lao động được ký HĐLĐ chưa tham, gia BHXH Với quyết tâm bảo vệ quyền lợi cho người lao động, BHXH tỉnh đã phối hợp cùng sở Lao động Thương binh & Xã hội, sở Kế hoạch & Đầu tư, Cục Thuế tỉnh và Ban quản lý các khu công nghiệp, khu chế xuất xây dựng kế hoạch liên ngành để trình UBND tỉnh ban hành Kế hoạch kiểm tra thực hiện chính sách BHXH trên địa bàn tỉnh; đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền pháp luật BHXH cho người lao động và người sử dụng lao động nâng cao nhận thức thực hiện pháp luật về BHXH Trong năm đã tập trung khai thác mở rộng đối tượng tham gia BHXH tịa các doanh nghiệp, hợp tác xã, trong năm 2018, BHXH tỉnh đã khai thác thêm 546 đơn vị ngoài quốc doanh tham gia BHXH, với trên 3.800 lao động (tăng 12% so với năm 2017) Tính đến tháng 12/2018, BHXH tỉnh đã quản lý thu 2.479 đơn vị, với 50.535 lao động tham gia BHXH và tổng số thu BHXH đạt 2.111

tỷ đồng [4]

1.3.2.2 Kinh nghiệm quản lý thu BHXH TP Hà Giang, tỉnh Hà Giang

Theo báo cáo của BHXH thành phố Hà Giang: qua khảo sát đầu năm 2017, trên địa bàn toàn thành phố có 1.525 DN đang sử dụng 10.545 lao động, nhưng thực tế mới có 1.265 đơn vị với 8.937 lao động đóng BHXH; một số đơn vị nợ đọng BHXH kéo dài với số tiền trên 5,2 tỷ đồng Để giải quyết vấn đề này, BHXH thành phố đã có nhiều biện pháp thực hiện có hiệu quả, đó là: hằng năm, trên Báo địa phương, Đài Phát thanh & Truyền hình tỉnh đều có chuyên trang, chuyên mục giải đáp chế độ, chính sách BHXH Trên một số trục đường lớn, các khu công nghiệp đều có pa nô, áp phích; in các tài liệu phát tay, các văn bản hướng dẫn gửi các

doanh nghiệp, hợp tác xã; một trong những giải pháp khai thác thu hồi nợ đóng BHXH đó là BHXH thành phố đã thực hiện ký cam kết thực hiện pháp luật BHXH với các Ban quản lý khu công nghiệp trên địa bàn thành phố để các DN đăng ký tham gia BHXH cho NLĐ Đồng thời BHXH thành phố tích cực phối hợp với Cục Thuế tỉnh rà soát, nắm bắt được chính xác số doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất kinh doanh để có biện pháp tuyên truyền, vận động doanh nghiệp và người lao động tham gia BHXH; đối với các đơn vị sử dụng lao động nợ đọng BHXH kéo dài, BHXH thành phố phối hợp với Phòng LĐTB&XH và LĐLĐ thành phố tổ chức các đoàn thanh tra liên ngành để chấn chỉnh kịp thời các vi phạm; những đơn vị cố tình

vi phạm thì lập Biên bản xử lý hành chính hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý Nhờ đó mà việc đăng ký tham gia BHXH của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh

được chấn chỉnh và tình trạng nợ đọng BHXH cơ bản được giải quyết [5]

1.3.2.3 Bài học kinh nghiệm đối với BHXH huyện Quản Bạ

Về cơ chế thu BHXH, hệ thống BHXH được thực hiện trên nguyên tắc có tham gia BHXH mới được hưởng các chế độ BHXH Nguồn thu của hệ thống BHXH được tập hợp chủ yếu từ các khoản đóng góp của người lao động và chủ sử dụng lao động Ngoài ra còn có sự hỗ trợ của Chính phủ với mức đóng góp và hình thức đóng góp khác nhau tuỳ thuộc vào quy định của pháp luật Về đối tượng tham gia BHXH

là những đối tượng có công ăn việc làm, có thu nhập dưới hình thức tiền lương hoặc tiền công mà thu nhập đó vuợt quá mức tối thiểu quy định của mỗi quốc gia Có nước còn thành lập từng loại quỹ BHXH khác nhau cho từng loại đối tượng lao động ở các khu vực kinh tế khác nhau Mức đóng góp vào quỹ BHXH của mỗi nước rất khác nhau phụ thuộc vào tiềm năng kinh tế của mỗi nước và mức đóng của người lao động bao giờ cũng thấp hơn mức đóng của chủ sử dụng lao động Việc phân chia trách nhiệm đóng góp của người lao động và chủ sử dụng lao động cũng khác nhau

Qua đó thấy, những địa phương đạt được kết quả cao trong công tác quản lý thu BHXH đều có điểm chung là biết tổ chức thực hiện nhiệm vụ được giao một cách sáng tạo, chủ động, không rập khuôn máy móc, phát huy được sức mạnh tổng

hợp của cả hệ thống chính trị tham gia vào thực hiện chính sách pháp luật BHXH, bài học kinh nghiệm được rút ra đó là:

- Các cơ quan quản lý Nhà nước có vai trò rất quan trọng trong quản lý hoạt động BHXH thông qua việc định hướng, xây dựng pháp luật, chính sách cũng như chỉ đạo để pháp luật BHXH được thực hiện nghiêm túc

- Tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương trong thực hiện nhiệm vụ BHXH tại địa phương BHXH huyện tăng cường phối hợp với các cơ quan, ban ngành, đoàn thể huyện tạo thành sức mạnh tổng hợp trong tổ chức triển khai công tác BHXH tại địa phương

- Tăng cường công tác dự báo để xây dựng kế hoạch phát triển nguồn thu BHXH phù hợp thực tiễn, thường xuyên phối hợp với các cơ quan, ban, ngành liên quan tổ chức tốt công tác thanh tra, kiểm tra kịp thời phát hiện và xử lý vi phạm về đóng BHXH

- Tập trung tổ chức tuyên truyền, phổ biến chế độ chính sách BHXH dưới nhiều hình thức, đồng thời thực hiện có hiệu quả công tác cải cách thủ tục hành chính, tạo sự đồng thuận của nhân dân và người lao động trong thực hiện pháp luật BHXH tại địa phương

Tóm tắt chương 1

Trong chương này, luận văn tập trung làm rõ lý luận cơ bản về BHXH: khái niệm, vai trò bảo hiểm xã hội, vai trò của quản lý thu BHXH; chức năng, nhiệm vụ của hệ thống BHXH; mục đích, nguyên tắc thu BHXH; nội dung công tác quản lý thu và những nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu BHXH; nêu một số kinh nghiệm quản lý thu BHXH trên thế giới, ở Việt Nam và bài học rút ra cho BHXH huyện Quản Bạ

Những vấn đề trên đây là cơ sở khoa học và thực tiển định hướng cho nội dung nghiên cứu ở các chương tiếp theo của luận văn

Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẢN BẠ, TỈNH HÀ GIANG

2.1 Tổng quan về Bảo hiểm xã hội huyện Quản Bạ

2.1.1 Giới thiệu chung về huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang

Huyện Quản Bạ - Hà Giang là huyện biên giới phía bắc của tổ quốc, thuộc công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn trên địa bàn huyện có 13 xã, thị trấn, nhân dân trong huyện có cuộc sống ấm no, mức thu nhập bình quân năm 2018 đạt

28 triệu đồng/người, tỷ lệ hộ nghèo chiếm tỷ lệ 6%/dân số Trong thời gian qua, được sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền địa phương tình hình phát triển kinh tế trên địa bàn huyện đạt được nhiều kết quả, đặc biệt là thực hiện có hiệu quả chính sách BHXH, BHYT, tỷ lệ bao phủ BHYT đạt 99,8%, các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và hợp tác xã đã quan tâm đến việc đóng nộp BHXH cho người lao động

Để đảm bảo quyền lợi BHXH của người lao động, thực hiện theo nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ huyện Quản Bạ lần thứ XVIII (nhiệm kỳ 2015-2020), đồng thời thực thi tốt chính sách pháp luật BHXH, thì mục tiêu đến năm 2020 trên địa bàn huyện đạt 100% đơn vị, doanh nghiệp, hợp tác xã đăng ký tham gia BHXH cho người lao động

2.1.2 Quá trình hình thành và phát triển

Tên cơ quan: BHXH huyện Quản Bạ

Địa chỉ: Tổ 1, thị trấn Tam Sơn, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang

Điện thoại: 02193846426

Bảo hiểm xã hội huyện Quản Bạ được thành lập theo Quyết định số TCCB ngày 13/7/1995 của Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam, BHXH huyện tổ chức hoạt động theo ngành dọc, trực thuộc BHXH tỉnh Hà Giang

26/QĐ-Qua trên 20 năm xây dựng và phát triển, mặc dù gặp nhiều khó khăn xong BHXH huyện Quản Bạ luôn nhận được sự quan tâm, lãnh đạo của cấp ủy, chình quyền địa phương cùng với sự phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể huyện và sự