Nghiên cứu tính khả thi khi áp dụng hệ thống KQHC trên bao bì thuốc BVTV CHƯƠNG 1-MỞ ĐẦU 1.1 Sự cần thiết của đề tài Trong xu hướng phát triển hiện nay của hầu hết các nước phát triển và các nước đang phát triển trên thế giới, phát triển bền vững được coi là chiến lược hàng đầu, là mục tiêu cần đạt được trong các kế hoạch phát triển kinh tế xã hội. Và để đạt được điền này, các mô hình mới, các hình thức và công cụ kinh tế mới, được áp dụng ngày càng rộng rãi và đa dạng hơn. Với mục đích giảm lượng thải bỏ hoàn toàn bằng cách tăng lượng tái sử dụng, phương pháp KÝ QUỸ HOÀN CHI được xem là một trong các công cụ quản lý tiên tiến và mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt nhất. Điều này đã được chứng minh ở một số nước khác nhau trên toàn thế giới từng áp dụng thành công phương pháp KÝ QUỸ HOÀN CHI này ở các ngành nghề khác nhau, đối với những đối tượng khác nhau. Là một nước có nền tảng là một nước nông nghiệp, đang trên con đường phát triển Việt Nam cũng không nằm ngoài tư thế trên. Nhà nước đang càng ngày càng khuyến khích việc áp dụng các kỹ thuật tiên tiến, các phương thức sản xuất cũng như quản lý mới vào hoạt động kinh tế. Và có thể xem KÝ QUỸ HOÀN CHI là một trong các sự lựa chọn hiệu quả trong quá trình phát triển bền vững của nền kinh tế quốc gia. Với đặc thù là một tỉnh có truyền thống nông nghiệp, Long An hiện nay có sự thay đổi lớn trong đời sống của người dân khi bước vào thời kỳ phát triển. Năng suất trồng trọt được nâng cao cùng với việc áp dụng ngày càng nhiều biện pháp trồng trọt mới, các phương thức sản xuất mới. Tuy nhiên, bên cạnh việc mang lại các lợi ích kinh tế không phải là không có các vấn đề nảy sinh. Một trong các ảnh hưởng của tiến trình phát triển nông nghiệp đến sự bền vững đó là việc sử dụng ngày càng nhiều lượng thuốc bảo vệ thực vật GVHD: Th.S Vũ Thò Hồng Thủy 1 SVTH: Hoàng Thiện Phúc Nguyên Nghiên cứu tính khả thi khi áp dụng hệ thống KQHC trên bao bì thuốc BVTV trong quá trình canh tác của người dân. Ngoài nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng nông sản sau khi thu hoạch, quá trình sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật cũng nảy ra một vấn đề ảnh hưởng đến chất lượng môi trường. Đó là việc quản lý thu gom, xử lý các bao bì, chai lọ đựng thuốc bảo vệ thực vật. Với các đặc tính độc hại, lượng chai lọ, bao bì này thải bỏû vào môi trường mà không được quản lý chặt có thể là một nguy cơ lớn đối với việc ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm đất, ô nhiễm không khí và ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Do vậy, việc thu hồi, tái sử dụng các chai lọ bao bì này là điều hoàn toàn cần thiết. Tuy nhiên, thu gom - thu hồi tái sử dụng sao cho vừa mang lại hiệu quả kinh tế cao vừa đảm bảo chất lượng môi trường và chất lượng sản phẩm sau khi tái sử dụng là điều quan trọng và mang tính chiến lược. Như vậy, đề tài “Nghiên Cứu Tính Khả Thi Khi p Dụng Hệ Thống Ký Quỹ Hoàn Chi Trên Bao Bì Thuốc Bảo Vệ Thực Vật Tại Đòa Bàn Tỉnh Long An” cùng với tình hình thực tiễn và cơ sở lý thuyết sẵn có thì việc áp dụng công cụ KÝ QUỸ HOÀN CHI cho quá trình thu gom, thu hồi và tái sử dụng có thể được xem là một giải pháp khả thi, đáp ứng được các yêu cầu đặt ra và mang lại hiệu quả kinh tế cũng như lợi ích môi trường lớn. 1.2 Ý nghóa thực tiễn của đề tài. o Đề ra các đònh hướng khả thi cho việc xây dựng chính sách áp dụng công cụ kí quỹ-hoàn chi ( KQHC ) đối với sản phẩm vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) trên đòa bàn tỉnh Long An. o Nâng cao tỷ lệ thu gom vỏ chai thuốc BVTV sau quá trình sử dụng, hạn chế việc thải bỏ bừa bãi, đẩy mạnh quá trình tái chế có kiểm soát, góp phần xử lý hợp lý các loại chất thải nguy hại thay cho các phương pháp đốt và chôn lấp trước đây, đảm bảo ngăn ngừa ô nhiễm và bảo vệ môi trường, tăng cường việc sử dụng hợp lý tài nguyên tự nhiên. GVHD: Th.S Vũ Thò Hồng Thủy 2 SVTH: Hoàng Thiện Phúc Nguyên Nghiên cứu tính khả thi khi áp dụng hệ thống KQHC trên bao bì thuốc BVTV o Thúc đẩy sự đổi mới phương pháp kiểm soát ô nhiễm, nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường thông qua việc thu hồi, tái sử dụng, tái chế và sử dụng các sản phẩm tái chế từ vỏ chai thuốc BVTV đã qua sử dụng. o Thúc đẩy chương trình phân loại rác tại nguồn ở Long An sớm đi vào hoạt động. 1.3 Nội dung nghiên cứu o Nghiên cứu hiện trạng và các bất cập trong quản lý chất thải rắn trên đòa bàn tỉnh Long An. o Nghiên cứu các tác động kinh tế-xã hội và môi trường của công cụ KÝ QUỸ HOÀN CHI so với các công cụ quản lý chất thải rắn khác và thực tế áp dụng trên thế giới. o Nghiên cứu về mức sẵn lòng chi trả của người dân khi áp dụng công cụ KÝ QUỸ HOÀN CHI. o Nghiên cứu các yếu tố tác động đến lượng chất thải (vỏ chai) thuốc BVTV được thu hồi. o Nghiên cứu đề xuất các giải pháp hỗ trợ khi thực hiện chính sách áp dụng công cụ KQHC đối với thuốc BVTV. 1.4 Phạm vi nghiên cứu o Đòa điểm nghiên cứu: 6 huyện trên đòa bàn tỉnh Long An bao gồm 2 huyện ở khu vực phía Nam (Bến Lức, Châu Thành) và 4 huyện thuộc khu vực Đồng Tháp Mười (Thạnh Hóa, Tân Thạnh, Mộc Hóa, Vónh Hưng) o Thời gian nghiên cứu: từ ngày 1/9/2007 đến 10/12/2007 o Đối tượng nghiên cứu: người sử dụng các sản phẩm thuốc BVTV GVHD: Th.S Vũ Thò Hồng Thủy 3 SVTH: Hoàng Thiện Phúc Nguyên Nghiên cứu tính khả thi khi áp dụng hệ thống KQHC trên bao bì thuốc BVTV 1.5 Phương pháp nghiên cứu o Tham khảo tài liệu: các số liệu thứ cấp được thu thập từ sách báo, các số liệu thống kê, internet, từ tài liệu có sẵn của các ban ngành có liên quan. o Khảo sát thực đòa: quan sát quá trình sử dụng và thải bỏ vỏ chai thuốc BVTV tại các khu vực canh tác. o Điều tra phỏng vấn bằng các phiếu điều tra chi tiết cho người nông dân tại một số huyện trên đòa bàn tỉnh Long An bằng phương pháp đánh giá ngẫu nhiên. o Phương pháp xử lý số liệu: các số liệu thu thập được chọn lọc, thống kê và xử lý bằng phần mềm Excel. o Tham khảo ý kiến chuyên gia ở Chi cục thuốc BVTV và các chuyên gia trong ngành quản lý môi trường. 1.6 Hạn chế của đề tài o Do hạn chế về thời gian và nguồn nhân lực nên đề tài chỉ tập trung nghiên cứu đối với các vỏ chai thuốc BVTV mà không nghiên cứu các bao nylong chứa thuốc BVTV và mẫu chỉ được khảo sát tại 6 xã (Hòa Phú, Nhựt Chánh, Bắc Hòa, thò trấn Mộc Hóa, Vónh Trò, Thanh Phước) thuộc 6 huyện ( Châu Thành, Bến Lức, Tân Thạnh, Mộc Hóa, Vónh Hưng, Thạnh Hóa) của tỉnh Long An chứ không khảo sát được toàn tỉnh. o Số lượng mẫu điều tra ít, khoảng 180 mẫu, mặc dù thông tin thu được khá đầy đủ và khi đối chiếu với số liệu thống kê bình quân thì không có sai số lớn, có thể đại diện cho hiện trạng kinh tế - xã hội tại tỉnh Long An. Vì vậy kết luận của đề tài có thể còn hạn chế, cần tiến hành những nghiên cứu tiếp theo với qui mô rộng hơn để có thể phản ánh chính xác về mức sẵn lòng tham gia của người dân và xây dựng chính sách thiết thực và hiệu quả hơn. GVHD: Th.S Vũ Thò Hồng Thủy 4 SVTH: Hoàng Thiện Phúc Nguyên Nghiên cứu tính khả thi khi áp dụng hệ thống KQHC trên bao bì thuốc BVTV CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH TÁI CHẾ CHẤT THẢI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LONG AN 2.1 Tổng quan về tình hình kinh tế – xã hội tỉnh Long An 2.1.1 Đặc điểm kinh tế  Tăng trưởng và chuyển dòch cơ cấu kinh tế Giai đoạn năm 2001 đến 2005 trên đòa bàn tỉnh đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Thu nhập bình quân đầu người là 500 USD trong năm 2005, mức độ tăng GDP trung bình là 9.4% (mục tiêu tăng từ 7% – 7.5%). GDP của các khu vực tăng trưởng cao hơn so với mục tiêu đề ra cụ thể: Khu vực Phát triển kinh tế Mục tiêu Nông lâm ngư nghiệp 6.0% 4.5% Xây dựng, công nghiệp 17.0% 12%-14% Dòch vụ 8.5% 8%-9% Cơ cấu kinh tế trên đòa bàn tỉnh: nông lâm ngư nghiệp 45.04%, xây dựng và công nghiệp 25.32%, dòch vụ 29.64% (mục tiêu tương ứng là 43.7% - 23.3 -30.0%).  Sản xuất công nghiệp Thực hiện chính sách thu hút đầu tư trong nước và ngoài nước sản xuất công nghiệp đạt tốc độ phát triển cao trong 5 năm qua mức độ tăng trưởng trung bình là 21.5%, trong nước 21.6%, nước ngoài 25.2%. Ưu thế là công nghiệp chế biến (95.3%) sản phẫm chủ yếu là thực phẩm, đồ uống, các sản phẩm bằng kim loại, da, giả da. GVHD: Th.S Vũ Thò Hồng Thủy 5 SVTH: Hoàng Thiện Phúc Nguyên Nghiên cứu tính khả thi khi áp dụng hệ thống KQHC trên bao bì thuốc BVTV  Sản xuất nông lâm, thuỷ sản Diện tích nông nghiệp: 70-73% trên tổng diện tích đất. Diện tích cây trồng giảm như: cây lương thực, cây công nghiệp, cây công nghiệp lâu năm, chỉ có cây ăn quả có diện tích tăng khoảng 18% so với năm 2000. Sản xuất nông lâm thuỷ sản tăng trưởng phát triển ổn đònh. Giá trò sản xuất toàn nghành đạt mức tăng trưởng bình quân 6.1%. Giá trò sản xuất nông nghiệp đạt mức độ tăng trưởng bình quân 4.4% trong đó trồng trọt tăng 4.2%, chăn nuôi tăng 94%, giá trò sản xuất lâm nghiêp tăng 5.9%. Doanh thu từ hoạt động sản xuất thuỷ sản liên tục tăng trong những năm qua (đạt tăng trưởng 22.9%) nhưng nguồn thuỷ sản tự nhiên của Long An đang bò cạn kiệt. Nguyên nhân, do khai thác bừa bãi của con người, khai thác bừa bãi những cá thể chưa đến tuổi khai thác làm cạn kiệt nguồn dự trữ thuỷ sản. Do đó, phải có biện pháp quản lý chặt chẽ để việc khai thác thuỷ sản phát triển chất lượng lẫn số lượng nhưng đảm bảo không làm cạn kiệt nguồn tài nguyên.  Thương mại, xuất nhập khẩu, du lòch Long An là cửa ngõ vào đồng bằng Sông Cửu Long và tiếp giáp với thành phố Hồ Chí Minh đây là một thuận lợi để lưu thông hàng hoá nhằm đáp ứngkòp thời nhu cầu tiêu dùng của người dân và một phần xuất khẩu. Những năm qua tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dòch vụ tiêu dùng đạt mức tăng trưởng bình quân 12.1% trong đó kinh tế ngoài quốc doanh chiếm tỷ lệ khá cao 90%-93%. Trong thời gian qua mặt dù hoạt động kinh doanh trên đòa bàn tỉnh Long An còn gặp nhiều khó khăn nhưng nghành thương mại đã góp vào ngân sách tỉnh ngày một tăng, kim ngạch xuất khẩu đạt mức tăng trưởng bình quân 19.8% - nhập khẩu 22.6%. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu bao gồm: gạo, đậu phộng, hạt điều, lông vũ thành phẩm và hàng dệt may. GVHD: Th.S Vũ Thò Hồng Thủy 6 SVTH: Hoàng Thiện Phúc Nguyên Nghiên cứu tính khả thi khi áp dụng hệ thống KQHC trên bao bì thuốc BVTV Tài nguyên du lòch chưa phát triển xứng với tiềm năng sẵn có hệ sinh thái rừng tràm và một số di tích lòch sử cách mạng chưa được bảo vệ tôn tạo làm hạng chế tính hấp dẫn. Khách du lòch đến Long An trong những năm gần đây liên tục tăng về số lượng nhưng chủ yếu đến liên hệ công tác thăm thân nhân, số lượng khách nước ngoài rất ít chiếm 10% tổng số khách du lòch . 2.1.2. Cơ cấu hạ tầng  Phát triển giao thông vận tải, bưu chính viễn thông Khối lượng luân chuyển đạt mức tăng trưởng 9.6% hành khách tăng 5.6% Trong 5 năm qua tỉnh đã xây dựng 130 cây cầu trong đó cầu bê tông cốt thép chiếm tỷ lệ 32%, 682 km đường trong đó đường nhựa 312km. Hệ thống cầu và đường nhựa chưa được đồng bộ về tải trọng cầu có tải trong thấp dẫn đến tình trạng hạn chế trong việc khai thác vận chuyển hàng hoá nhất là các tuyến đường có khu công nghiệp. Giao thông nông thôn trong những năm qua trở thành phong trào rộng lớn kết hợp với nguồn vốn ngân sách nông nghiệp và đóng góp của nhân dân. Hiện có 160/188 xã có đường ô tô đến trung tâm trong đó số xã có đường nhựa là 53/188 xã. Mạng lưới giao thông đường thuỷ không phát triển trong những năm qua chỉ dựa vào lợi thế tự nhiên chưa khai thác hết tiềm năng hiện có. Bưu chính viễn thông, thông tin liên lạc phát triển khá mạnh, những dòch vụ mới được phát triển phục vụ tốt nhu cầu phát triển kinh tế xã hội và đời sống dân cư. Số máy điện thoại cố đònh đạt 33,9 máy/100 dân.  Hiện trạng cấp nước GVHD: Th.S Vũ Thò Hồng Thủy 7 SVTH: Hoàng Thiện Phúc Nguyên Nghiên cứu tính khả thi khi áp dụng hệ thống KQHC trên bao bì thuốc BVTV Trữ lượng nước ngầm ở Long An không dồi dào và chất lượng nước kém chủ yếu ở độ sâu trên 200m. nguồn nước sử dụng chủ yếu hiện nay là nguồn nước mặt (sông, hồ) với nhà máy nước Tân An có công suất 37000m 3 /ngày đêm, cung cấp cho nhu cầu sinh hoạt trên đòa bàn thò xã Tân An và các vùng phụ cận. Ngoài ra, còn có một mạng lưới giếng khoang do nguồn ngân sách nước ngoài Unicef đầu tư để cung cấp nước cho những nơi thiếu nước sạch. Tính đến cuối năm 2005 tổng công suất của các đô thò trên toàn tỉnh là 48000 m 3 /ngày đêm với nguồn cung cấp là nước mặt. Tỷ lệ người dân sử dụng nước sạch ở các mức độ khác nhau trong đó huyện Châu Thành đạt tỷ lệ cao nhất 95%, các huyện còn lại 20-60% bình quân tỷ lệ người dân được câp nước sạch trên toàn tỉnh là 52%. Những nơi không có hệ thống cấp nước người dân sử dụng giếng khoan và nước sông ngòi kênh rạch cho nhu cầu ăn uống và sinh hoạt. 2.1.3 Đặc điểm xã hội  Dân cư: dân số tỉnh năm 2004 là 1.400.503 người trong đó nam chiếm 49.09% (678366 người) tỷ lệ nữ 50.91% (713167 người). Do đặc thù là tỉnh nông nghiệp nên dân cư tập trung chủ yếu sống ở nông thôn chiếm 83.6%. Tỷ lệ gia tăng dân số tự nhiên 1.34% thấp hơn chỉ tiêu của tỉnh đề ra 1.5%. Dân số tỉnh thuộc loại dân số trẻ, số người trong độ tuổi lao động chiếm 63.7% đây là một nhân tố quan trọng góp phần thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai.  Giáo dục đào tạo: Hệ thống mạng lưới trường lớp nghành học, cấp học được củng cố và mở rộng theo hướng đa dạng hoá, xã hội hoá. Hiện tại đơn vò phổ thông toàn tỉnh có 385 trường công lập, 11 trường bán công và 1 trường dân lập với tổng số giáo viên là 10.900 và học sinh là 37.715. Tỷ lệ xã phường đạt phổ cập trung học cơ sở là 58% (chỉ tiêu 85%), 100% xã phường đã hoàn thành chương trình xoá mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học. Ngoài ra tỉnh còn có 1 trường cao đẳng sư phạm nơi cung cấp nhân lực cho nghành GVHD: Th.S Vũ Thò Hồng Thủy 8 SVTH: Hoàng Thiện Phúc Nguyên Nghiên cứu tính khả thi khi áp dụng hệ thống KQHC trên bao bì thuốc BVTV giáo dục hàng năm ( khoảng 100 giáo viên/năm) để giải quyết tình trạng thiếu giáo viên vùng sâu vùng xã.  Y tế: Toàn tỉnh có 16 bệnh viện, 22 phòng khám đa khoa, khu vực xã phường có 180/188 trạm y tế nhưng có 61 trạm đạt tiêu chuẩn quốc gia về phòng ốc. Toàn tỉnh có 2.861 biên chế nhân viên y tế trong đó cán bộ đại học chiếm 20,8% số xã có bác sỹ đạt tỷ lệ 76%, 100% trạm y tế có nữ hộ sinh hoặc y sỹ sản nhi, bình quân có 20,5 cán bộ y tế/1 vạn dân. Số bệnh nhân điều trò với tỷ lệ 11 giường/1 vạn dân. Tuy nhiên còn một số huyện cơ sở trang thiết bò còn lạc hậu chưa đồng bộ. 2.2 Hiện trạng quản lý chất thải rắn trên đòa bàn tỉnh Long An 2.2.1 Lượng chất thải rắn phát sinh Trong quá trình thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Long An đang từng bước xây dựng cho mình một nền công nghiệp phát triển đa dạng, chiếm một tỷ trọng ngày càng cao trong cơ cấu GDP trên đia bàn. Do vậy, việc quản lý và xử lý chất thải rắn cho các khu công nghiệp, khu đô thò và các vùng nông thôn là vô cùng quan trọng. Xử lý chất thải ô nhiễm nói chung và chất thải rắn nói riêng vừa là công việc trước mắt, vừa mang tính lâu dài trong sự nghiệp bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Khối lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh ước tính trên toàn tỉnh trong những năm qua bao gồm: - Năm 2001: 166 tấn/ngày. - Năm 2002: 187 tấn/ngày. - Năm 2003: 209 tấn/ngày. - Năm 2004: 255 tấn/ngày. - Năm 2005: 279 tấn/ngày. GVHD: Th.S Vũ Thò Hồng Thủy 9 SVTH: Hoàng Thiện Phúc Nguyên Nghiên cứu tính khả thi khi áp dụng hệ thống KQHC trên bao bì thuốc BVTV - Năm 2006: 305 tấn/ngày. Ngoài chất thải rắn sinh hoạt năm 2006 Long An còn tiến hành điều tra các loại chất thải rắn khác như: Tổng lượng chất thải rắn y tế là 280 tấn/năm. Tổng lượng chất thải rắn công nghiệp không nguy hại là 250 tấn/năm. Tổng lượng chất thải rắn công nghiệp nguy hại là 45 tấn/năm. So với năm 2000 lượng chất thải rắn phát sinh năm 2006 là 113 tấn/ngày. 2.2.2 Tình hình thu gom và xử lý chất thải rắn a. Tình hình thu gom và xử lý chất thải rắn tại các khu công nghiệp  Chất thải rắn công nghiệp không nguy hại Hiện nay việc phân loại chất thải rắn công nghiệp tại các doanh nghiệp một khi mang đi xử lý chưa được quan tâm đúng mức. Chất thải rắn công nghiệp có khả năng tái sinh tái chế được các doanh nghiệp hợp đồng với các đơn vò có nhu cầu. Hiện tại trên đòa bàn tỉnh chỉ có khu công nghiệp Đức Hòa 1 có hệ thống xử lý nước thải tập trung và lượng bùn thải trong quá trình xử lý nước được ép thành bùn khô và hợp đồng với các đơn vò có chức năng xử lý.  Chất thải nguy hại  Chất thải công nghiệp nguy hại Chất thải nguy hại của các khu công nghiệp trên đòa bàn tỉnh rất đa dạng và phức tạp. Nguồn phát thải chủ yếu từ các Doanh nghiệp giày da, ắc quy, các ngành sắt thép, mực in, nhựa,… Việc triển khai Nghò đònh 155 về quản lý chất thải trên đòa bàn tỉnh đang bước đầu triển khai và hiện tại đã có 4 Doanh nghiệp đăng ký quản lý chất thải nguy hại và đã được cấp phép: - Công Ty Lê Long Việt Nam: sản xuất ắc quy. - Doanh Nghiệp Tư Nhân Tiến Thành: sản xuất thiết bò điện các loại. GVHD: Th.S Vũ Thò Hồng Thủy 10 SVTH: Hoàng Thiện Phúc Nguyên . Nghiên Cứu Tính Khả Thi Khi p Dụng Hệ Thống Ký Quỹ Hoàn Chi Trên Bao Bì Thuốc Bảo Vệ Thực Vật Tại Đòa Bàn Tỉnh Long An cùng với tình hình thực tiễn và cơ sở lý thuyết sẵn có thì việc áp dụng công. đó là việc sử dụng ngày càng nhiều lượng thuốc bảo vệ thực vật GVHD: Th.S Vũ Thò Hồng Thủy 1 SVTH: Hoàng Thi n Phúc Nguyên Nghiên cứu tính khả thi khi áp dụng hệ thống KQHC trên bao bì thuốc. nghóa thực tiễn của đề tài. o Đề ra các đònh hướng khả thi cho việc xây dựng chính sách áp dụng công cụ kí quỹ- hoàn chi ( KQHC ) đối với sản phẩm vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) trên đòa