-• -••• - ‘A T : " NGÂN Thư viện - Học viện Ngân Hàng LV.000716 if TRONG LĨNH V i/C Y tlK HLV M liẲNíí NĨNG NGHIỆP VẢ ? Ĩ Ì T T R l 332.1? NGT 0 | _ _ LV.0007 B ộ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM HỌC VIỆN NGÂN HÀNG ********* N G U Y ỄN THỊ THƯ TH U Ỷ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CHỦ THẺ VÀ ĐƠN VỊ CHẤP NHẬN THẺ TRONG LĨNH v ự c THẺ THANH TỐN TẠI NGÂN HÀNG NƠNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VỆT NAM Chuyên ngành: Kinh tế tài Ngân hàng Mã số: 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TÉ HỌC VIỆN NGẦN HÁNG _ TRUNG TÂM THÔNG TIN -JHƯ VIỆN sa':IV Ậ4S Người hướng dẫn: TS Kiều Hữu Thiện Hà Nội - 2007 LỜ I C A M Đ O A N Tôi xin cam đoan luận văn cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các số liệu trình bày phạm vi nghiên cứu trung thực có nguồn gốc rõ ràng Hà Nội, ngày 15 tháng 03 năm 2007 Ký tên Nguyễn Thị Thu Thuỷ DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ACB: Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu ATM: Automatic Teller Machine - Máy rút tiền tự động BanknetVN: Công ty cổ phần chuyển mạch tài quốc gia Việt Nam BIDV: Ngân hàng đầu tư phát triển Việt Nam BIN: Bank indentified number - mã số ngân hàng ĐVCNT: Đơn vị chấp nhận thẻ ICB: Ngân hàng Công thương Việt Nam IPCAS: Hệ thống toán kế toán khách hàng NH: Ngân hàng 10 NHNN: Ngân hàng nhà nước 11 NHNNo&PTNT VN: Ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam 12 NHTM: Ngân hàng thương mại 13 NHTMCP: Ngân hàng thương mại cổ phần 14 NHTTT: Ngân hàng toán thẻ 15 NHPHT: Ngân hàng phát hành thẻ 16 PIN: Personal Indentified Number - mã số cá nhân 17 VCB: Ngân hàng ngoại thương Việt Nam 18 TCTQT: Tổ chức thẻ quốc tế DANH MỤC CÁC BẢNG, BIẾU VÀ s ĐỒ Sơ đồ 1.1: Phân loại thẻ ngân h àn g Sơ đồ 2.2: Mơ hình tổ chức Trung tâm Thẻ NHNo 56 Sơ đồ 2.2: Quy trình giao dịch thẻ ĐVCNT .69 Biểu đồ: 2.1: Thị phần thẻ nội địa taci NHTM Việt N am 45 Biểu đồ: 2.2 Thị phần thẻ quốc tế NHTM Việt N am 46 Biểu đồ 2.3: Doanh số toán thẻ quốc tế Việt N am .47 Biểu đồ 2.4: Số lượng ATM qua n ăm 48 Biểu đồ 2.5 Số lượng thẻ NHNNo&PTNT VN qua n ăm 65 Bảng 2.1: Tổng họp số lượng thẻ phát hành ĐVCNT đến 31/12/2006 45 Bảng 2.2: Tổng hợp chi nhánh NHNNo&PTNT VN triển khai Đ V CNT 69 MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG MỘT SỐ VẤN ĐỂ c BẢN VỂ DỊCH v ụ THẺ NGÂN HÀNG .4 1.1 LỊCH SỬHÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRíỂN CỦA THẺ THANH TOÁN 1.1.1 Khái niệm Thẻ toán 1.1.2 Đặc điểm cấu tạo thẻ 1.1.3 Phân loại Thẻ toán 1.1.4 Lịch sử hình thành phát triển thẻ to n 10 1.2 NHŨNG NỘI DUNG C BẢN CỦA DỊCH v ụ T H Ẻ 12 1.2.1 Các chủ thể tham gia vào hoạt động kinh doanh th ẻ 12 1.2.2 Quy trình phát hành, sử dụng toán th ẻ 16 1.2.3 Rủi ro kinh doanh thẻ 20 1.2.4 Vai trò dịch vụ thẻ kinh tế .24 1.2.5 Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển dịch vụ th ẻ 30 1.3 KINH NGHIỆM PHÁT TRIEN DỊCH v ụ THẺ CỦA MỘT s ố NGÂN HẢNG NƯỚC N G O À I 35 1.3.1 Kinh nghiêm nước 35 1.3.2 Bài học kinh nghiệm cho Việt N am 40 CHƯƠNG THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN c h ủ t h ẻ v ĐƠN VỊ CHẤP NHẬN THẺ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM 43 2.1 KHÁI QUÁT THỊ TRƯỜNG THẺ VIỆT NAM 43 2.1.1 Tiềm điều kiện phát triển dịch vụ thẻ Việt N am 43 2.1.2 Thực trạng thị trường thẻ Việt N am .47 2.2 Tổng quan dịch vụ thẻ NHNo & PTNT V N 54 2.2.1 Quá trình hình thành phát triển nghiệp vụ Thẻ toán 54 2.2.2 Khái quát mơ hình hoạt động hệ thống thẻ NHNo & PTNT VN 55 2.2.3 Khái quát tình hình hoạt động phát triển Thẻ toán 58 2.3 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIEN CHỦ THẺ VÀ ĐVCNT TẠI NHNO & PTNT V N .63 2.3.1 Thực trạng công tác phát triển Chủ th ẻ 63 2.3.2 Thực trạng công tác phát triển Đơn vị chấp nhận th ẻ 68 2.3.3 Điều kiện trang thiết bị công nghệ 72 2.3.4 Công tác đào tạo phát triển nguồn nhân lực 74 2.3.5 Cơng tác phịng ngừa xử lý rủi ro th ẻ 76 2.4 ĐÁNH GIÁ VỀ CÔNG TÁC PHÁT TRIEN c h ủ t h ẻ v ĐVCNT 78 2.4.1 Những kết đạt 78 2.4.2 Những tồn nguyên nhân hoạt động toán th ẻ 80 CHƯƠNG GIẢ I PHÁP PHÁT TRIỂN CHỦ TH Ẻ VÀ ĐƠN VỊ CHẤP NHẬN TH Ẻ TẠI NHNO & PTNT VIỆT NAM ’ 86 3.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIEN d ị c h v ụ t h ẻ t i NHNO & PTNT VIỆT NAM 86 3.1.1 Định hướng phát triển Chủ thẻ 86 3.1.2 Định hướng phát triển Đơn vị chấp nhận th ẻ 88 3.2 CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIEN c h ủ t h e v đ n v ị c h a p n h ậ n t h ẻ t i NHNO & PTNT VIỆT N A M 89 3.2.1 Nhóm giải pháp phát triển Chủ th ệ 89 3.2.2 Nhóm giải pháp phát triển Đơn vị chấp nhận th ẻ 93 3.2.3 Các giải pháp hỗ trợ 95 3.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ 108 3.3.1 Đối với Ngân hàng Nhà n c 108 3.3.2 Hội thẻ Ngân hàng Việt N a m .110 3.3.3 Đối với Chính phủ Bộ, ngành liên q u a n 110 KẾT L U Ậ N 113 DANH MUC TÀ I LIÊU THAM K H Ả O 115 M Ở ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Dịch vụ ngân hàng dịch vụ quan trọng thị trường dịch vụ tài Dịch vụ ngân hàng phát triển tạo điều kiện huy động nguồn vốn nhàn rỗi xã hội, phân bổ sử dụng chúng cách có hiệu cho kinh tế Đồng thời dịch vụ ngân hàng phát triển lành mạnh yếu tố đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô tăng trưởng bền vững Song song với loại hình dịch vụ ngân hàng truyền thống, dịch vụ toán ngày phát triên với phát triên công nghệ ngân hàng Dịch vụ tốn thực thơng qua Ngân hàng thương mại bao gồm: Mở tài khoản toán; toán thẻ; toán quốc tế, chuyến tiền điện tử Trong xu tồn cầu hố hội nhập kinh tế diễn mạnh mẽ, cạnh tranh trở nên liệt hơn, đòi hỏi NHTM Việt Nam nói chung Ngân hàng Nơng nghiệp Phát triên Nơng thơn Việt Nam nói riêng phải khơng ngừng hồn thiện nghiệp vụ sẵn có, triến khai dịch vụ ngân hàng đại Trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, ngân hàng phải tự vươn lên đế đủ sức cạnh tranh hội nhập với kinh tế khu vực giới Việt Nam trở thành thành viên Tố chức thương mại giới tạo thêm hội cho ngân hàng tố chức tài tín dụng nước tiếp cận thị trường tài quốc tế phát triển trình độ cao Đây hội đế ngân hàng học hỏi, nâng cao trình độ cơng nghệ quản trị ngân hàng, góp phần đa dạng hoá, phát triển sản phẩm, dịch vụ ngân hàng đại, có dịch vụ thẻ tốn Nhận thức điều đó, với định hướng mở rộng phát triến loại hình kinh doanh dịch vụ NH, Ban lãnh đạo NHNo&PTNT VN đặc biệt quan tâm đến việc phát triến loại hình dịch vụ ngân hàng đại, có loại hình d ịch vụ T h ẻ th an h to án Mặc dù tham gia thị trường thẻ muộn so với ngân hàng khác NHNo&PTNT VN phần khắng định vị Bắt đầu tham gia thị trường thẻ vào cuối năm 2003, sau năm triển khai NHNo&PTNT VN nhanh chóng chiếm lĩnh thị phần thẻ, tốc độ tăng trưởng bình quân qua năm đạt 190%/năm, số lượng khách hàng tham gia ngày tăng, sản phâm, dịch vụ thẻ cung ứng ngày đa dạng Tuy nhiên, điều kiện cạnh tranh hội nhập nay, để tăng sức cạnh tranh thị trường thẻ khai thác có hiệu lĩnh vực thẻ tốn, địi hỏi NHNo&PTNT VN cần phải có giải pháp hữu hiệu việc phát triển C h ủ th ẻ v Đ n vị ch ấp n h ận th ẻ (đây 02 chủ thể quan trọng khơng thể thiều q trình sử dụng toán thẻ) Vậy việc triển khai, ứng dụng hệ thống toán thẻ hệ thống NHNo&PTNT VN diễn nào? Công tác phát triển chủ thẻ ĐVCNT NHNo&PTNT VN triển khai sao? Giải pháp nhằm phát triển Chủ thẻ ĐVCNT NHNo&PTNT VN? Xuất phát từ yêu cầu trên, đề tài “G iả i p h p p h t triể n C h ủ th ẻ Đ n vị c h ấ p n h ậ n th ẻ tr o n g lĩn h vự c h o t đ ộ n g T h ẻ th a n h to n tạ i N g ă n h n g N ô n g n g h iệ p P h t triể n N ô n g th ô n V iệt N a m ” lựa chọn nghiên cứu nhằm đóng góp phần vào công tác phát triển Chủ thẻ ĐVCNT hệ thống NHNo&PTNT VN M ụ c đ ích n g h iên u - Hệ thống hoá vấn đề lý luận liên quan đến đời phát triển hình thức tốn thẻ, cần thiết thẻ toán kinh tế - Phân tích đánh giá thực trạng hoạt động thẻ toán kinh tế Việt Nam nói chung hệ thống NHNo&PTNT VN nói riêng - Phân tích đánh giá thực trạng cơng tác phát triển Chủ thẻ ĐVCNT NHNo&PTNT VN - Đe xuất số giải pháp nhằm mở rộng phát triển Chủ thẻ ĐVCNT lĩnh vực Thẻ toán NHNo&PTNT VN Đ ố i tư ọ ìig v p h m vi n g h iên u * Đối tượng nghiên cứu đề tài việc mở rộng phát triển Chủ thẻ ĐVCNT lĩnh vực Thẻ toán NHNo&PTNT VN * Phạm vi nghiên cứu đề tài thực tế đời phát triển Thẻ tốn hệ thơng NHNo&PTNT VN với tư cách loại hình dịch vụ tốn ngân hàng, số liệu phân tích lấy từ năm 2003 đến năm 2006 P h o n g p h p n g h iên u Phương pháp nghiên cứu vận dụng phương pháp vật biện chứng vật lịch sử, kết họp với phương pháp logic, khả khái quát hố, thống kê mơ tả, so sánh tổng họp khảo sát thực tế để xây dựng đề tài nghiên cứu K ế t c ấ u c ủ a đ ề tài Ngoài phần Lời mở đầu; Kết luận; Danh mục tài liệu tham khảo, đề tài gồm chương: C h n g / * M ộ t s ố vấ n đ ề c b ả n d ịch vụ T h ẻ c ủ a c c N H T M C h n g : T hự c tr n g c n g tá c p h t triể n C h ủ th ẻ Đ n vị c h ấ p n h ậ n th ẻ tạ i N g â n h n g N ô n g n g h iệ p p h t triể n N ô n g th ô n V iệt N a m C h n g : G iả i p h p p h t triến C h ủ th ẻ Đ n v ị c h ấ p n h ậ n th ẻ tạ i N g ă n h n g N ô n g n g h iệ p P h t triể n N ô n g th ô n V iệt N a m gian, phía ngân hàng, internet - banking giúp tiết kiệm chi phí lập nhiều chi nhánh, hạn chế nhân lực Tuy nhiên, ngân hàng bảo mật cho khách hàng khơng tốt tài khoản khách hàng dễ bị xâm nhập, gây rủi ro cho ngân hàng khách hang Ngoai mạng hoạt động ngân hàng khách hàng gặp trục trặc giao dịch bị đình trệ Trong thơi gian trươc măt, ngân hàng sử dụng kênh phân phối qua mạng mọt so dich vụ đôi với khách hàng Cùng với phát triển công nghệ ngân hàng, NHNNo&PTNT VN phục vụ khách hàng nhiều dịch vụ tiện ích - Kênh phân phối qua đại lý: Để đưa sản phẩm dịch vụ đến với khách hang, ngoai kenh phân phôi truyên thông chi nhánh, ngân hàng sử dụng hệ thống phân phối sản phẩm thẻ thơng qua đại lý NHNo&PTNT VN khai thác đại lý, đại lý có khách hàng tương tự khach hang mục tieu cua NHNo&PTNT VN đê xây dựng kênh phân phối tạp trung thong qua viẹc hình thành đơi tác chiên lược chương trình hợp tác Kenh phan phoi qua ATM: ATM kênh phân phối quan trọng ngân hàng đồng thời cung cấp nhiều tiện ích cho chủ thẻ Đây hình thức phân phối hiệu Ngân hàng cung cấp thơng tin sản phẩm thẻ hình ATM, xung quanh điểm đặt máy ATM Ngoài ra, mạng lưới ATM rộng khắp cung cấp tiện ích cho khach hang ưng tien mặt, toán hố đơn thơng qua sản phẩm the Hiẹn nay, mọt so ngân hàng cô phân Ngân hàng Đông Á cung cấp tiẹn ích gưi tien vao tài khoản qua ATM Như vậy, khách hàng nộp tiền vào tài khoản mà không cần phải đến ngân hàng Chủ thể u cầu nhiều thơng tin số dư tiền gửi, ứng tiền mặt, toán hoá đơn nộp 102 tiên vào tài khoản Phát triển hệ thống máy ATM thay việc phục vụ trực tiêp dịch vụ hàng ngày toán tiền mặt, séc cho cán ngân hàng, giảm nhiêu chi phí cho ngân hàng * Q u ả n g cáo & X ú c tiến Hoạt động quảng cáo xúc tiến bao gồm tập hợp hoạt động kích thích việc sử dụng sản phẩm dịch vụ đồng thời làm tăng mức độ trung thành khách hàng tại, thu hút khách hàng tương lai tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng tham gia vào trình cung ứng dịch vụ tăng uy tín, hình ảnh NHNo&PTNT VN thị trường Hoạt động xúc tiến chiến lược marketing ngân hàng mang lại nhiều hội cho hoạt động kinh doanh ngân hàng Nó trở nên quan trọng thiếu hoạt động kinh doanh ngân hàng đại Chiến lược quảng cáo & xúc tiến gồm hai lĩnh vực: Quảng cáo xúc tiến hoạt động kinh doanh thẻ NHNo&PTNT VN - Hoạt động quảng cáo: Quảng cáo phương tiện truyền thông không trực tiếp nhằm giới thiệu sản phẩm dịch vụ ngân hàng, hoạt động mang tính chiên lược đê trì tăng lợi cạnh tranh ngân hàng thị trường Các phương tiện quảng cáo qua thơng tin đại chúng là: Truyền hình- Quảng cáo qua in ấn (báo, tạp chí, biển quảng cáo lớn, tờ rơi); Truyền thanhMạng Internet; Trực tiếp thông qua thư, tổ chức hội nghị khách hàng­ - Hoạt đọng xúc tiên: Đây hoạt động khuyến khích khách hàng sử dụng nhiều sản phẩm dịch vụ thu hút thêm khách hàng Hoạt động khuyến xúc tiến ngân hàng tiến hành song song với chiến dịch quảng cáo để phát huy hiệu cách tối ưu Thực chất cơng cụ kích thích, thúc đẩy khâu cung ứng, phân phối, sử dụng lựa chọn dịch vụ lựa chọn ngân hàng khách hàng 103 Ngân hàng tiến hành hình thức xúc tiến sản phẩm như: Giảm miễn phí thường niên cho chủ thẻ; Tặng quà cho khách hàng sử dụng thẻ ngân hàng; Tổ chức chương trình rút thăm trúng thưởng cho chủ thẻ nhằm khuyến khích khách hàng sử dụng dịch vụ; Áp dụng lãi suất ưu đãi cho chủ thẻ; Thực chương trình tính điểm thưởng khách hàng sử dụng nhiều dịch vụ ngân hàng số lượng giá trị; Liên kết với công ty dịch vụ siêu thị, hãng taxi để có đợt giảm giá cho khách hàng 3 n g d ụ n g , c ả i tiế n k h o a h ọ c c ô n g n g h ệ d ịch v ụ n g â n h n g h iện đ i: Hiện nay, Việt Nam thức thành viên Tổ chức thương mại Thế giới (WTO), Việt Nam phải dỡ bỏ dần hạn chế tỷ lệ tham gia góp vốn cổ phần định chế tài nước Theo cam kết Hiệp định thương mại Việt - Mỹ, đến năm 2008, Việt Nam phải mở cửa, thực tự hoá thị trường dịch vụ ngân hàng cho ngân hàng Mỹ Theo đó, NHTM nhà nước phải thực cổ phần hoá sát nhập NHTM cổ phần nhỏ, đồng thời phải xây dựng xong hệ thông tin tập trung theo mô hình xử lý online Vậy khơng thể khác, ngân hàng Việt Nam đường để hội nhập với kinh tế giới đại hố hoạt động Dịch vụ thẻ bước khởi đầu tiến trình đại hốcơng nghệ hố ngân hàng Để hồn thiện tạo điều kiện thuận lợi cho người sử dụng thẻ, số ngân hàng ký kết với nhau, thiết lập “ngơn ngữ chung” Nhớ máy ATM kết nối với tạo thành mạng lưới rộng khắp Như vậy, khách hàng mở tài khoản ATM ngân hàng này, rút tiên máy ATM ngân hàng khác Với hệ thống người sử dụng thẻ cần 104 thẻ tay, phát hành từ ngân hàng nằm hệ thống có thẻ thực dịch vụ tốn tồn cầu Ở Việt Nam, có liên minh kết nối hệ thống ATM: Liên minh 1: Giữa Vietcombank ngân hàng; Liên minh gồm số ngân hàng góp vơn thành lập Banknet; Liên minh 3: Giữa NH Đông Á số ngân hàng Sự đời liên minh thẻ phần giải mạng toán thẻ cục trước Đến thay việc ví khách hàng phải có 2-3 thẻ ngân hàng khác cần 01 thẻ ngân hàng sử dụng để rút tiền toán tiền hàng hoá, dịch vụ tất điểm đặt máy ATM đơn vị chấp nhận thẻ (POS); ngân hàng bận lòng việc đầu tư nhiều máy ATM, chi phí cho máy ATM lớn Tuy nhiên, để mạng toán kết nối hoàn hảo, đáp ứng tốt nhu cầu tốn khách hàng liên minh cần phải liên kết chung mạng toán 3 n g d ụ n g c ô n g n g h ệ th ẻ th ô n g m in h (th ẻ c h ip ) Vài năm trở lại đây, số vụ lấy cắp thông tin từ thẻ từ gian lận thẻ từ tăng mạnh Việt Nam đặc biệt với thẻ tín dụng quốc tế dẫn đến rủi ro tương đôi lớn cho ngân hàng phát hành Để đảm bảo quyền lợi khách hàng ngân hàng, Công ty c ổ phần Công nghệ xu hướng sản xuất loại thẻ thông minh (Chip Card) đạt tiêu chuẩn EMV (Europay Master Visa) Tiêu chuân EMV hệ thống tiêu chuẩn đưa Europay, MasterCard Visa, tổ chức thành lập năm 1999 để phát triển tiêu chuẩn EMV bảo đảm an tồn khả kêt nơi tồn câu để thẻ VISA chấp nhận nơi giới Tại EMV khuyến khích phần bắt buộc ngân hàng phát hành thẻ chuyển đổi sang sử dụng thẻ thông minh? Lý số vụ lấy cắp thông tin gian lận từ thẻ từ tăng mạnh năm gân Thứ hai, việc chuyển đổi sang sử dụng thẻ chip góp phần 105 gia tăng giá trị thương hiệu Ngân hàng phát hành Khác với thẻ từ, việc thêm bớt liệu ứng dụng lên dải từ gần không Đối với thẻ thông minh (chip) chip có khả chứa đựng nhiều thông tin gấp nhiều lần thẻ từ khó làm giả hơn; ngân hàng thêm nhiều ứng dụng lên thẻ, tạo khác biệt thị trường đông đúc cạnh tranh Lý cuối không phần quan trọng sau thời hạn cuối mà Visa MasterCard đưa cho ngân hàng phát hành thẻ chuyển đổi sang sử dụng thẻ thông minh, ngân hàng sử dụng loại thẻ từ phải chịu hoàn toàn rủi ro gian lận thẻ mang lại; NH phát hành cuối chuyển đổi sang thẻ chip người gắng chịu nhiều rủi ro Vì vậy, Agribank cần có giải pháp cho việc chuyển đổi từ phát hành sử dụng thẻ từ sang phát hành sử dụng thẻ Chip, nhằm ứng dụng công nghệ thẻ chip vào hoạt động kinh doanh thẻ ngân hàng để tạo điều kiện tốt cho khách hàng ngân hàng 3 Đ o tạ o n g u n n h â n lự c, n â n g c a o trìn h đ ộ n ă n g lự c n Nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực ngành ngân hàng nói chung Agribank nói riêng đặt cấp bách, điều kiện nước ta giai đoạn chuyển đổi kinh tế chuẩn bị bước vào hội nhập kinh tế giới Có thể dễ dàng nhận ra, trình độ nguồn nhân lực ngành ngân hàng, lĩnh vực quản trị, điều hành ngân hàng đại, quản trị công nghệ dịch vụ ngân hàng điều kiện công nghệ thông tin phát triển bộc lộ bất cập trước yêu cầu Agribank tiếp tục tăng cường công tác đào tạo kiến thức, nghiệp vụ thẻ cho đội ngũ cán Trung tâm Thẻ cán làm nghiệp vụ thẻ chi nhánh Cơng tác đào tạo tổ chức nhiều hình thức khác như: Cử cán tham dự khoá đào tạo, hội nghị, hội thảo chuyên đề thẻ nước; tổ chức tập huấn nghiệp vụ ngành đội ngũ cán chủ chốt 106 Trung tâm Thẻ số cán chi nhánh qua khoá đào tạo nghiệp vụ thẻ đảm nhận; thuê chuyên gia tư vấn,v.v Chú trọng đào tạo số chuyên gia đầu ngành lĩnh vực thẻ Như đề cập, thẻ nghiệp vụ mới, quan trọng phức tạp đòi hỏi đội ngũ cán nghiệp vụ thẻ phải đào tạo bản, trang bị kiến thức trình độ định lĩnh vực thẻ Với thực trạng nay, đào tạo kiến thức nghiệp vụ thẻ nội dung quan trọng hàng đầu NHNo Đối tượng đào tạo không đội ngũ cán trực tiếp tác nghiệp mà đội ngũ Lãnh đạo chi nhánh đơn vị liên quan, qua góp phần đẩy nhanh tiến độ triển khai đồng thời giúp cho công tác điều hành, đạo nghiệp vụ thẻ đạt kết tốt Nội dung đào tạo tập trung vào vấn đề: trang bị kiến thức nghiệp vụ thẻ; nghiệp vụ marketing, kỹ tiếp thị, xây dựng phát triển mạng lưới chủ thẻ đại lý; vận hành hệ thống; cơng tác bảo mật, phịng chống giả mạo, phòng ngừa xử lý rủi ro hoạt động kinh doanh thẻ ỉ C n g tá c p h ị n g n g a x lý r ủ i ro th ẻ Hiện Trung tâm Thẻ NHNo&PTNT VN xây dựng văn hướng dẫn phòng ngừa xử lý rủi ro hoạt động kinh doanh thẻ toàn hệ thống Để tăng cường cơng tác phịng ngừa rủi ro thẻ chi nhánh cần hướng dẫn cho khách hàng cách bảo quản thẻ sử dụng mã PIN, cảnh báo cho khách hàng biết số hành vi lừa đảo Hiện nay, hệ thống thẻ NHNNo&PTNT VN hồ trợ phát hành sản phẩm thẻ nội địa Dự kiến năm 2007 phát hành sản phẩm thẻ quốc tế Khi phát hành toán thẻ quốc tế chắn rủi ro thẻ nhiều Thứ nhất: Đe hạn chế rủi ro tín dụng NHNNo&PTNT VN cần quan tâm đầu tư phần mền cảnh báo, theo dõi kỳ hạn nợ khách hàng, 107 chẳng hạn đến hạn trả nợ hệ thống tự động đưa thông báo để cán NH nhắc nhở chủ thẻ trả nợ Thứ hai: Tình trạng làm thẻ giả trở nên phổ biến, cá nhân tội phạm thẻ cài thiết bị chép thông tin thiết bị chấp nhận thẻ (ATM, POS) để lấy thông tin sử dụng thẻ, hình hình thức ăn cắp thông tin chủ thẻ tinh vi Để hạn chế việc ATM, POS bắt buộc lắp đặt hệ thống Camera giám sát, theo dõi nhằm phát trường hợp đáng nghi ngờ Thứ ba: Để hỗ trợ chủ thẻ ĐVCNT việc phịng ngừa bảo vệ an tồn thẻ q trình sử dụng, bảo quản tốn thẻ NHNNo&PTNT VN xây dựng cẩm nang hướng dẫn cách bảo quản thẻ, trường họp xảy cắp thẻ cần báo cho ngân hàng để NH tạm thời phong toả tài khoản tránh kẻ gian lợi dụng hay trường hợp mua hàng thấy có nghi vấn cần phải báo cho ngân hàng 3 M Ộ T S Ố K I Ê N N G H Ị Nhìn vào trình phát triển hoạt động ngân hàng, thấy răng, bên cạnh nghiệp vụ truyền thống, ngân hàng ngày mở rộng hoạt động mình, cung cấp thêm nhiều loại hình dịch vụ ngân hàng cho dịch vụ thẻ tốn Đặt khn khổ trình phát triến, mở rộng dịch vụ ngân hàng nâng cao lực quản lý nhà nước lĩnh vực tài ngân hàng Tác giả muốn đề cập đến số hạn chế kiến nghị để hồn thiện quy định pháp luật có liên quan đến việc triển khai sử dụng dịch vụ ngân hàng đại Việt Nam cụ thể: 3.3.1 Đ ối với N g ân h àn g N h nư ớc - Pháp luật dịch vụ ngân hàng thiếu chế đảm bảo thực thi nhằm triển khai dịch vụ ngân hàng vào thực tiễn đời sống 108 Hiện nay, hoạt động liên quan đến thẻ ngân hàng quy định Quyết định số 371/1999/QĐ-NHNN9 ngày 19/10/1999 Thống đốc Ngân hàng Nhà nươc việc ban hành Quy chế phát hành, sử dụng toán thẻ ngân hàng Tại Quyết định này, vấn đề liên quan đến trách nhiệm, quyền hạn ngân hàng phát hành thẻ, ngân hàng toán thẻ, đơn vị chấp nhận thẻ, người sử dụng thẻ quy định cụ thể Tuy vậy, mặt tổng thể lại chưa có chế khác để đảm bảo quyền lợi người sử dụng thẻ, đơn vị chấp nhận thẻ đặt phân biệt việc chấp nhận tốn thẻ tính thêm chi phí khác nhận toán thẻ (phân biệt giá) Như vậy, người sử dụng thẻ hành buộc phải lựa chọn việc toán tiền mặt tốn thẻ phải tính thêm phụ phí Chính rào cản ảnh hưởng lớn đến việc mở rộng, triển khai hoạt động tốn khơng dùng tiền mặt thực tế - Xây dựng trung tâm chuyển mạch thẻ thống Như biết Việt Nam có liên minh thẻ, liên minh gồm số ngân hàng liên kết với để kết nối hệ thống toán thẻ phạm vi sử dụng hệ thống bị hạn chế Đe phát triển hệ thống thẻ toán cách thống tạo điều kiện cho khách hàng sử dụng thẻ NHNN xây dựng trung tâm chuyển mạch thẻ thống Việt Nam để liên minh thẻ số ngân hàng khác tham gia hệ thống kết nối thẻ đế thị trường thẻ Việt Nam phát triển hoàn hảo bền vững - Thiết lập mạng thơng tin tín dụng hỗ trợ cho Ngân hàng thương mại trình xét duyệt, thẩm định hồ sơ khách hàng quản lý rủi ro - Kiến nghị ban ngành ưu đãi thuế nhập trang thiết bị, phầm mềm, vật tư phục vụ cho hoạt động thẻ ngân hàng 109 - Xây dựng triển khai Đề án tốn khơng dùng tiền mặt đó: Thanh tốn khơng dùng tiền mặt khu vực dân cư, doanh nghiệp 3 H ộ i th ẻ N g â n h n g V iệt N a m - Cũng thành viên Hội thẻ, Hội thẻ cần quan tâm nữa, tham mưu cho Ngân hàng Nhà nước để xây dựng chế chung, môi trường pháp lý chặt chẽ, ổn định phù họp để ngân hàng thương mại an tâm, mạnh dạn phát triển dịch vụ thẻ - Tổ chức quản lý liên kết ngân hàng thành viên tham gia phát hành toán thẻ đồng thời trung tâm toán bù trừ ngân hàng toán thẻ - Cập nhật thơng tin tốn thẻ nước quốc tế cách kịp thời, hướng dẫn Ngân hàng thành viên phát triển nghiệp vụ thẻ đảm bảo yêu cầu pháp lý nước phù họp với thông lệ quốc tế - Đe đại phận người dân Việt Nam biết đến phương thức toán thẻ đại, linh hoạt an toàn Hội thẻ ngân hàng nên xây dựng chương trình quảng cáo lớn thẻ phương tiện thông tin đại chúng - Tổ chức khoá đào tạo, hội thảo nước quốc tế nhiều nhằm tạo điều kiện cho ngân hàng giao lưu, học hỏi chia sẻ kinh nghiệm lĩnh vực hoạt động thẻ toán 3 Đ ố i v i C h í n h p h ủ v c c B ộ , n g n h liên q u a n - Quy định pháp luật chưa đủ khả bao quát vấn đề có liên quan đến Họp đồng ứng dụng dịch vụ ngân hàng đại: Khi NHTM ký kết họp đồng với chủ thẻ ĐVCNT, có thực tế xảy có tranh chấp phát sinh mà 02 bên không tự giải phải nhờ đến quan Nhà nước có thẩm quyền để giải Tuy nhiên, việc giải chanh chấp quan có thẩm quyền quy định chung chung, chưa có quy định cụ thể dịch vụ ngân hàng đại 110 nói chung dịch vụ thẻ tốn nói riêng Đe đảm bảo lợi ích cho 02 bên đề nghị Chính phủ Bộ, ngành liên quan có Quy định cụ thể dịch vụ ngân hàng đại có dịch vụ thẻ tốn - Các quy định bảo vệ bí mật thông tin cho người sử dụng dịch vụ ngân hàng chưa đảm bảo tính hiệu quả: Trong giao dịch có liên quan đến dịch vụ ngân hàng, thấy thông tin nhạy cảm liên quan đến cá nhân cơng ty bị thu thập sử dụng mà cá nhân/tổ chức có liên quan khơng biết khơng cho phép như: Các thơng tin mật khẩu, số thẻ tín dụng thơng tin cá nhân khác bị tiếp cận đánh căp sử dụng bất hợp pháp hacker kẻ trộm thông tin thông qua thiết bị Skimming Pháp luật Việt Nam ghi nhận quyền bí mật cá nhân Điều 34 Bộ luật Dân sự, theo đó, khơng tự tiện bóc mở, thu giữ, tiêu huỷ thư tín, điện tín, nghe trộm điện thoại hành vi khác nhằm ngăn chặn, cản trở đường liên lạc người khác Tuy nhiên, quy định mang tính ngun tắc, cịn dịch vụ ngân hàng cần phải có quy định cụ thể nhằm tránh việc thu thập, sử dụng bất hợp pháp thơng tin hình ảnh, thư tín điện tử, thơng tin bí mật đời tư đối tượng tham gia sử dụng dịch vụ ngân hàng - Pháp luật Việt Nam chưa nâng cao khả đối phó với hành vi vi phạm, gian lận dịch vụ ngân hàng: Trong dịch vụ ngân hàng, liệu liên quan đến thẻ tín dụng khách hàng thường mục tiêu hấp dẫn “tin tặc” công vào website Hon nữa, tên tội phạm đột nhập vào website thưong mại điện tử, lấy cắp thông tin cá nhân khách hàng như: tên, địa chỉ, điện thoại Với thông tin này, chúng mạo danh khách hàng thiết lập khoản tín dụng nhằm phục vụ mục đích lừa đảo 111 v ề mặt kỹ thuật, ngân hàng thương mại VN cho họ có khả đáp ứng đòi hỏi thương mại điện tử Nhưng việc thực toán qua mạng internet thơng qua thẻ tín dụng cá nhân phải thực theo điều lệ, quy tắc trang web quốc tế có sử dụng hình thức thương mại điện tử (PayPal, Wells Fargo ) Do vậy, nguyên tắc, chế sử dụng, giải tranh chấp liên quan đến hợp đồng mua bán qua mạng internet vần nằm tầm điều chỉnh Việt Nam Trong điều kiện nay, phải chấp nhận điều chỉnh quy tắc quốc tế trang web cụ thể đưa ra, mà chưa thực việc điều chỉnh công nhận quy tắc quốc tế quy phạm pháp luật quan nhà nước Việt Nam ban hành KẾT LUẬN CHƯƠNG Sau đánh giá thực trạng hoạt động kinh doanh thẻ Việt Nam, kinh nghiệm phát triển dịch vụ thẻ số ngân hàng nước đặc biệt đánh giá thực trạng hoạt động, tồn hạn chế nguyên nhân tồn công tác phát triển chủ thẻ đơn vị chấp nhận thẻ NHNNo&PTNT VN, chương đưa định hướng giải pháp nhằm phát triển chủ thẻ đơn vị chấp nhận thẻ Trên sở đưa số kiến nghị Chính phủ ngành liên quan nhằm phát triển dịch vụ thẻ toán Việt Nam nói chung NHNNo&PTNT VN nói riêng thời gian tới 112 KẾT LUẬN • Dịch vụ thẻ toán ngày trở nên phổ biến, dần thay phương thức tốn khơng dùng tiền mặt tốn Với kinh tế ngày phát triển hội nhập kinh tế quốc tế việc phát triển hình thức tốn thẻ tất yếu Trước tình hình việc nghiên cứu để phát triển hoàn thiện nữa, hoạt động dịch vụ thẻ trở nên cần thiết không ngân hàng thương mại mà cịn tồn xã hội Đẩy mạnh hoạt động kinh doanh dịch vụ thẻ đem lại nhiều lợi ích cho chủ thẻ cho kinh tế như: giảm chi phí lưu thơng tiền mặt; kích thích tiêu dùng nước tiêu thụ hàng hoá nước ngồi; tiết kiệm thời gian tốn; đem lại an tồn tiện lợi tốn Hoạt động kinh doanh dịch vụ thẻ làm thay đổi cấu thu nhập ngân hàng theo hướng tăng tỷ trọng thu dịch vụ tổng thu đồng thời nâng cao thương hiệu, vị khả cạnh tranh ngân hàng trình hội nhập kinh tế quốc tế Trên sở nghiên cứu lý luận kinh nghiệm phát triển hoạt động kinh doanh dịch vụ thẻ số nước giới với việc vận dụng phương pháp nghiên cứu khoa học phạm vi nghiên cứu, luận văn hoàn thành nhiệm vụ sau: Hệ thống hoá số lý luận hình thành phát triển thẻ toán Khái quát quy trình phát hành, sử dụng tốn thẻ số rủi ro hoạt động toán thẻ Phân tích đánh giá thực trạng hoạt động kinh doanh thẻ Việt Nam nói chung hệ thống tốn thẻ NHNNo&PTNT VN nói riêng Đặc biệt sâu phân tích thực trạng cơng tác phát triển chủ thẻ đơn vị chấp nhận thẻ Với số liệu chứng minh luận văn rõ tồn tại, hạn 113 chế nguyên nhân việc phát triển chủ thẻ đơn vị chấp nhận thẻ NHNNo&PTNT VN Trên sở lý luận phân tích thực trạng hoạt động kinh doanh th kết hợp với học kinh nghiệm rút từ nước, luận văn đưa nhóm giải pháp chính, giải pháp hỗ trợ kiến nghị nhằm phát triển dịch vụ toán thẻ NHNNo&PTNT VN Bản luận văn hoàn thành với cố gắng thân với hướng dẫn, ủng hộ nhà khoa học, đồng nghiệp, gia đình Mặc dù có nhiều cố gắng song hạn chế thời gian hiểu biết chưa nhiều, luận văn khơng tránh khỏi thiếu sót Vì em mong nhận góp ý thầy cô giáo, chuyên gia lĩnh vực thẻ để đề tài tiếp tục hoàn thiện Em xin bày tỏ biết ơn sâu sắc tới tiến sỹ Kiều Hữu Thiện - Phó Giám đốc Học Viện Ngân Hàng dành nhiều thời gian hướng dẫn, bảo tận tình góp ý cho em suốt q trình hồn thành luận văn Hà Nội, tháng năm 2007 114 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Hội thẻ Ngân hàng Việt Nam, Báo cáo tình hình hoạt động năm 2005 tháng đầu năm 2006 Quy định phát hành, quản lý sử dụng thẻ tín dụng nội địa hệ thống NHNNo&PTNT VN Quy định phát hành, quản lý, sử dụng toán thẻ ghi nợ nội địa hệ thống NHNNo&PTNT VN TS Nguyễn Danh Lưong, luận án Tiến sỹ kinh tế - Những giải pháp nhằm phát triển hình thức tốn thẻ Việt Nam Tài liệu qua chuyến khảo sát thực tế Singapore, Thái Lan Chính phủ (2006), định 291/QĐ-TTg ngày 19/12/2006 việc phê duyệt Đề án tốn khơng dùng tiền mặt giai đoạn 2006-2010 định hướng đến năm 2020 Việt Nam Quyết định 371/1999/QĐ-NHNN9 ngày 19/10/1999 Thống đốc NHNN v/v ban hành Quy chế phát hành, sử dụng toán thẻ NH Thế giới thẻ MK số 12, tháng 05/2006 NHNNo&PTNT VN - Bảo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh thẻ 2006 10 Hội ngân hàng toán thẻ VN (2002), Báo cáco tình hình hoạt động năm 2002 11 Ths Bùi Quang Tiên - Thực trạng hoạt động thị trường thẻ Việt Nam, định hướng phát trỉến thời gian tới - Tạp chí Thị trường thẻ Việt Nam, trang 41, 42, 43 12 Hợp tác, động lực phát triển bền vững - Thị trường thẻ Việt Nam, trang 39,40 115 13 Nguyễn Thu Hà: Chủ tịch Hội thẻ Ngân hàng Việt Nam - Hội thẻ ngân hàng Việt Nam 10 năm hoạt động trưởng thành, tạp Thị trường thẻ Việt Nam, trang 2, 14 Ths Bùi Thị Nhung; Ths Phan Thị Thanh Hà; Ths Nguy Ngọc Diệp NHNNo&PTNT VN, đề tài khoa học Giải pháp phát triển toán thẻ NHNNo&PTNT VN 15 Ths Nguyễn Thị Hương Giang - Luận văn thạc sỹ kinh tế Giải pháp phát triển toán thẻ hệ thông ngân hàng thương mại Việt Nam 16 http//www.vbca.org.com 17 http//www.mastercard.com 18 http//www.visa.com 19 http//www.wordbank.com 20 Visa, Annual Report 2004 21 Visa Business School Asia Pacifies, Clearing and Settlement 22 Visa, Customer Care 116