Tổng quan tình hình nghiên cứu
Thị trường công nghệ tại Việt Nam hiện vẫn thiếu các nghiên cứu chuyên sâu, với một số công trình đáng chú ý đã được thực hiện Việc phát triển thị trường công nghệ là một lĩnh vực cần được quan tâm và đầu tư nghiên cứu nhiều hơn để thúc đẩy sự tiến bộ và đổi mới sáng tạo.
- Luận án Tiến sỹ kinh tế của nghiên cứu sinh Đoàn Hữu Bẩy (2009):
Bài viết "Phát triển thị trường khoa học và công nghệ: kinh nghiệm của Trung Quốc và vận dụng vào Việt Nam" đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về phát triển thị trường khoa học và công nghệ Nghiên cứu này phân tích những thành công và thất bại trong việc phát triển thị trường khoa học và công nghệ tại Trung Quốc và Việt Nam Đồng thời, bài viết cũng đưa ra một số kinh nghiệm từ Trung Quốc có thể áp dụng vào bối cảnh Việt Nam để thúc đẩy sự phát triển của thị trường này.
- Luận án Tiến sỹ kinh tế của nghiên cứu sinh Trần Văn Minh (2012):
Nghiên cứu phát triển thị trường công nghệ tại tỉnh Quảng Ninh đã hệ thống hóa lý luận về thị trường công nghệ, phân tích thực trạng hiện tại và đề xuất các giải pháp nhằm phát triển thị trường này Các giải pháp bao gồm cải cách thể chế, hỗ trợ thị trường công nghệ, kích thích nhu cầu và cung cấp công nghệ, phát triển nguồn nhân lực và hạ tầng phần mềm, thúc đẩy hợp tác liên tỉnh, xã hội hóa hoạt động khoa học và công nghệ, cũng như ứng dụng công nghệ thông tin để xây dựng chợ công nghệ trực tuyến.
Luận án Tiến sỹ kinh tế của nghiên cứu sinh Nguyễn Mạnh Hùng (2012) đã xây dựng khung lý thuyết về phát triển thị trường khoa học và công nghệ (KH&CN) tại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm thúc đẩy sự phát triển của thị trường KH&CN, bao gồm hoàn thiện thể chế và chính sách, nâng cao vai trò quản lý của nhà nước, phát triển các yếu tố cấu thành thị trường, cải thiện năng lực các chủ thể tham gia, cũng như tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức trong quá trình hội nhập.
Luận văn Thạc sĩ của Phạm Thị Hương (2012) mang tên "Vai trò Nhà nước trong phát triển thị trường khoa học - công nghệ Việt Nam hiện nay" đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về vai trò của Nhà nước trong lĩnh vực này Tác giả đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy vai trò của Nhà nước trong việc phát triển thị trường khoa học - công nghệ tại Việt Nam.
- Ngoài ra, còn một số các công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề này, như:
Công trình nghiên cứu của TS Trần Văn Hải đã phân tích thuật ngữ “Thị trường khoa học và công nghệ” và “Thị trường công nghệ” từ góc độ pháp luật sở hữu trí tuệ Ông đưa ra nhận định rằng thị trường công nghệ có thể tồn tại độc lập mà không cần sự hiện diện của thị trường khoa học và công nghệ.
Công trình của GS.TS Mai Trọng Nhuận “Phát triển thị trường khoa học
Công nghệ và nguồn lực chất lượng cao đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự hợp tác giữa các doanh nghiệp và các trường đại học, viện nghiên cứu Để đạt được điều này, cần thiết phải tạo ra các cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tìm kiếm và dựa vào nguồn lực từ các cơ sở giáo dục Việc xây dựng mối quan hệ chặt chẽ giữa doanh nghiệp và các tổ chức giáo dục sẽ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, đồng thời thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong nền kinh tế.
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một chiến lược quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh thành phố Hải Phòng Nghiên cứu trường hợp này nhằm phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường công nghệ, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng Việc nắm bắt xu hướng và nhu cầu thị trường sẽ giúp các doanh nghiệp công nghệ tăng cường khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững.
Để phát triển các công nghệ mới và nâng cao sức cạnh tranh, cần thực hiện 8 nghiên cứu quan trọng Cần có cơ chế buộc các trường đại học và viện nghiên cứu tham gia trực tiếp vào phát triển kinh tế - xã hội Đồng thời, hình thành cơ chế liên kết chặt chẽ giữa các cơ sở giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học với doanh nghiệp và chính quyền.
Bài viết của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương về "Phát triển thị trường khoa học và công nghệ: Kinh nghiệm của Trung Quốc và Việt Nam" đã phân tích thực trạng phát triển thị trường khoa học và công nghệ tại Trung Quốc và Việt Nam Từ đó, bài viết chỉ ra những bài học kinh nghiệm từ Trung Quốc và đề xuất các chính sách cho Việt Nam, bao gồm việc thúc đẩy đổi mới và nâng cao năng lực công nghệ trong khu vực doanh nghiệp, tăng cường hiệu lực pháp luật, phát triển hệ thống thông tin công nghệ và các tổ chức trung gian, cải cách hệ thống tổ chức khoa học và công nghệ, cũng như đổi mới quản lý nhà nước và chính sách đầu tư cho lĩnh vực này.
Sách tham khảo "Phát triển thị trường khoa học công nghệ Việt Nam hướng tới 2020" do TS Nguyễn Chiến Thắng chủ biên và "Phát triển thị trường khoa học - công nghệ ở Việt Nam" của PGS, TS Phạm Văn Dũng cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự phát triển của thị trường khoa học và công nghệ tại Việt Nam Những tài liệu này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về xu hướng và thách thức trong lĩnh vực này mà còn đóng góp vào việc định hướng chiến lược phát triển bền vững cho tương lai.
Các nghiên cứu hiện có đã đưa ra nhiều quan niệm và cách tiếp cận khác nhau về thị trường khoa học và công nghệ, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường cung và cầu công nghệ, hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao vai trò của nhà nước Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào tập trung phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu Đề tài "Phát triển thị trường công nghệ định hướng nhu cầu (nghiên cứu trường hợp thành phố Hải Phòng)" là nghiên cứu đầu tiên tiếp cận theo hướng này, đảm bảo tính mới mẻ trong lĩnh vực khoa học.
Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu của luận văn là đề xuất giải pháp phát triển thị trường công nghệ phù hợp với nhu cầu của thành phố Hải Phòng Để đạt được mục tiêu này, luận văn xác định một số nhiệm vụ cụ thể cần thực hiện.
Hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên quan đến thị trường, đặc biệt là thị trường công nghệ, là rất quan trọng Nghiên cứu này nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho hai loại thị trường công nghệ: thị trường định hướng tiềm năng và thị trường định hướng nhu cầu Việc này giúp hiểu rõ hơn về động lực và xu hướng phát triển trong lĩnh vực công nghệ.
Thị trường công nghệ tại Hải Phòng đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ, tuy nhiên còn gặp nhiều thách thức cần khắc phục Để nâng cao hiệu quả hoạt động, Hải Phòng có thể tham khảo kinh nghiệm phát triển thị trường công nghệ từ các quốc gia tiên tiến và một số địa phương trong nước Việc áp dụng các mô hình thành công sẽ giúp cải thiện hạ tầng công nghệ, tăng cường kết nối giữa các doanh nghiệp và cơ sở nghiên cứu, từ đó thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh cho thị trường công nghệ địa phương.
- Đề xuất một số giải pháp phát triển thị trường công nghệ tại Hải Phòng theo định hướng nhu cầu.
Mẫu khảo sát
Khảo sát về hoạt động của Sàn giao dịch công nghệ và thiết bị Hải Phòng cho thấy sự phát triển của sàn trực tuyến và hiệu quả của các hội nghị, hội thảo được tổ chức Qua việc khảo sát trực tiếp tại các sự kiện này, chúng tôi thu thập được nhiều thông tin quý giá về nhu cầu và xu hướng của thị trường công nghệ tại Hải Phòng.
Câu hỏi nghiên cứu
Cần giải pháp nào để phát triển thị trường công nghệ tại thành phố Hải Phòng theo định hướng nhu cầu?
Giả thuyết nghiên cứu
Chuyển đổi hướng tiếp cận phát triển thị trường công nghệ định hướng tiềm năng sang thị trường công nghệ định hướng nhu cầu; Kết nối quan hệ
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng Nghiên cứu trường hợp thành phố Hải Phòng cho thấy sự cần thiết phải điều chỉnh chiến lược phát triển công nghệ phù hợp với xu hướng thị trường Việc áp dụng các phương pháp nghiên cứu thị trường sẽ giúp các doanh nghiệp xác định rõ nhu cầu của khách hàng, từ đó tối ưu hóa sản phẩm và dịch vụ Hơn nữa, việc phát triển bền vững trong lĩnh vực công nghệ cần phải dựa trên sự hiểu biết sâu sắc về thị trường và nhu cầu của người tiêu dùng.
10 cung – cầu công nghệ trên thị trường và gắn kết hoạt động nghiên cứu với ứng dụng, chuyển giao công nghệ.
Phương pháp nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
Nghiên cứu, phân tích tài li u
Nghiên cứu tài liệu là bước quan trọng để kế thừa các lý luận liên quan đến thị trường và thị trường công nghệ Việc tìm hiểu kinh nghiệm phát triển thị trường công nghệ từ một số quốc gia và địa phương trong nước sẽ cung cấp những kiến thức quý giá cho quá trình phát triển này.
- Phân tích các nguồn tư liệu, số liệu sẵn có về thực trạng hoạt động của thị trường công nghệ trên địa bàn thành phố Hải Phòng
Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, thời cơ, thách thức của thị trường công nghệ thành phố Hải Phòng
Sàn Giao dịch công nghệ và thiết bị Hải Phòng, tọa lạc tại số 1 Phạm Ngũ Lão, Ngô Quyền, Hải Phòng, cung cấp thông tin chi tiết về các hoạt động giao dịch trực tuyến Bạn có thể truy cập và nắm bắt thông tin mới nhất về các dịch vụ và sản phẩm công nghệ tại đây.
- Tham dự một số hoạt động hội nghị, hội thảo, triển lãm, trình diễn, giới thiệu công nghệ tại Sàn Giao dịch công nghệ và thiết bị Hải Phòng
- Tham dự các hội thảo, hội nghị tư vấn về xây dựng lộ trình đổi mới công nghệ cho doanh nghiệp của thành phố
- Tham gia Hội đồng đánh giá, nghiệm thu kết quả xây dựng lộ trình đổi mới công nghệ cho các doanh nghiệp
Tham khảo ý kiến từ các chuyên gia, bao gồm các nhà quản lý, nhà khoa học và lãnh đạo doanh nghiệp, là bước quan trọng trong việc xây dựng lộ trình đổi mới công nghệ.
Để phát triển thị trường công nghệ hiệu quả, việc tham khảo ý kiến từ các chuyên gia là rất quan trọng Cục trưởng Cục phát triển thị trường và doanh nghiệp KH&CN cùng Giám đốc Sàn Giao dịch công nghệ và thiết bị Hải Phòng đã đưa ra những nhận định giá trị giúp định hướng chiến lược phát triển Những ý kiến này không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về xu hướng thị trường mà còn khuyến nghị các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ.
Kết cấu của Luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục các tài liệu tham khảo, nội dung luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cở sở lý luận về phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu
Chương 2: Đánh giá hoạt động của thị trường công nghệ tại thành phố
Chương 3: Giải pháp phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống Nghiên cứu trường hợp tại thành phố Hải Phòng cho thấy rằng việc xác định nhu cầu thực tế của người tiêu dùng sẽ giúp các doanh nghiệp công nghệ điều chỉnh sản phẩm và dịch vụ của mình một cách linh hoạt Điều này không chỉ tạo ra cơ hội tăng trưởng bền vững mà còn góp phần vào sự phát triển chung của nền kinh tế địa phương Hơn nữa, việc áp dụng các chiến lược phát triển thị trường phù hợp sẽ thúc đẩy sự đổi mới và cạnh tranh trong ngành công nghệ.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG CÔNG NGHỆ THEO ĐỊNH HƯỚNG NHU CẦU
Thị trường và hệ thống thị trường
Thị trường được hiểu theo nhiều quan niệm và khái niệm khác nhau trên toàn cầu, chủ yếu do cách diễn đạt và đặc thù văn hóa của từng quốc gia Mặc dù có sự nhấn mạnh vào các yếu tố khác nhau, nhưng các nội dung cơ bản của những khái niệm này vẫn có sự thống nhất.
Thị trường ra đời cùng với nền sản xuất hàng hóa, đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động giao dịch thương mại của doanh nghiệp Trong xã hội hiện đại, thị trường không chỉ là nơi gặp gỡ trực tiếp giữa người mua và người bán, mà còn bao gồm các giao dịch qua phương tiện thông tin viễn thông Sự phát triển của sản xuất hàng hóa đã làm phong phú và đa dạng hóa khái niệm thị trường Hiện nay, có nhiều cách tiếp cận khác nhau về thị trường, phản ánh sự thay đổi trong cách thức giao dịch và tương tác giữa doanh nghiệp và khách hàng.
- Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia:
Thị trường là nơi diễn ra việc chuyển giao quyền sở hữu sản phẩm, dịch vụ hoặc tài nguyên, nhằm đáp ứng nhu cầu của cả bên cung và cầu Tại đây, các sản phẩm cụ thể được xác định theo các quy định hiện hành, từ đó xác định rõ số lượng và giá cả cần thiết cho sản phẩm và dịch vụ Thực chất, thị trường là tổng thể của các hàng tiềm năng có yêu cầu cụ thể chưa được đáp ứng và có khả năng tham gia trao đổi để thỏa mãn nhu cầu đó.
Th trường là m t t p hợp những người mua và người b n t c đ ng qua lại lẫn nhau, dẫn đ n hả năng trao đổi
Thị trường là nơi diễn ra các hoạt động mua bán hàng hóa và dịch vụ nhất định Có thể kể đến các loại thị trường như thị trường gạo, thị trường cà phê, thị trường chứng khoán và thị trường vốn Ngoài ra, thị trường còn được hiểu theo nghĩa hẹp hơn, là những địa điểm cụ thể như thị trường Hà Nội hay thị trường miền Trung, nơi diễn ra các giao dịch mua bán hàng hóa và dịch vụ.
Theo Đại Từ điển Tiếng Việt (Nguyễn Như Ý, 1998), hoạt động mua bán và trao đổi hàng hóa được định nghĩa là những hoạt động diễn ra tại nơi thường xuyên tiêu thụ hàng hóa.
Kinh tế học định nghĩa thị trường là lĩnh vực trao đổi, nơi người mua và người bán cạnh tranh để xác định giá cả hàng hóa và dịch vụ Thị trường không chỉ là nơi mua bán hàng hóa mà còn là không gian gặp gỡ giữa người mua và người bán để thực hiện các hoạt động giao dịch.
Thị trường là một phần quan trọng trong nền sản xuất hàng hóa, với ba yếu tố chính có mối liên hệ chặt chẽ: nhu cầu hàng hóa và dịch vụ, cung ứng hàng hóa và dịch vụ, cùng với giá cả hàng hóa và dịch vụ Những yếu tố này tương tác với nhau, tạo nên hoạt động cơ bản của thị trường.
- Ngoài ra, người ta còn quan niệm thị trường theo nghĩa rộng và theo nghĩa hẹp:
Thị trường, theo nghĩa rộng, phản ánh các hiện tượng và quan hệ kinh tế thông qua việc trao đổi và lưu thông hàng hóa Nó thể hiện mối quan hệ giữa con người trong các hoạt động kinh tế, tạo ra sự liên kết và thúc đẩy sự phát triển lẫn nhau.
+ Thị trường theo nghĩa hẹp: là chỉ các khu vực, không gian trao đổi hàng hoá
Tóm lại, mặc dù có sự khác biệt trong cách diễn đạt và một số khía cạnh về ngữ nghĩa, tất cả các khái niệm đã nêu đều thể hiện những điểm cốt lõi chung.
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng mong đợi của người tiêu dùng Nghiên cứu trường hợp tại thành phố Hải Phòng cho thấy sự cần thiết phải phân tích nhu cầu thị trường để tạo ra các sản phẩm và dịch vụ phù hợp Việc áp dụng các chiến lược phát triển dựa trên nhu cầu thực tế sẽ giúp các doanh nghiệp công nghệ tối ưu hóa nguồn lực và tăng cường khả năng cạnh tranh.
14 nhất của thị trường Đó là có các nhân tố hàng hóa, tiền tệ, các quan hệ mua - bán, cung - cầu, cạnh tranh, giá cả
Thị trường là không gian diễn ra các hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa và dịch vụ, nơi gặp gỡ giữa cung và cầu Quan hệ giữa người bán và người mua là bình đẳng, tuân theo nguyên tắc thuần mua, trong đó cả hai bên cạnh tranh để hình thành giá cả thị trường Các yếu tố cấu thành thị trường đóng vai trò quan trọng trong việc xác định giá trị và sự phát triển của các giao dịch thương mại.
Chủ thể thị trường bao gồm pháp nhân và thể nhân kinh tế có quyền tự chủ trong quá trình kinh doanh Các chủ thể này, bao gồm doanh nghiệp và cá nhân, tham gia vào hoạt động sản xuất, kinh doanh, và giao dịch hàng hóa, dịch vụ Họ tự quyết định hoạt động kinh doanh của mình, chịu trách nhiệm trước pháp luật về các hành vi kinh tế, cũng như tự chịu trách nhiệm về lỗ, lãi trong kinh doanh.
Đối tượng trao đổi trên thị trường bao gồm cả sản phẩm hữu hình và vô hình, với các sản phẩm hiện có trong thực tế cũng như những sản phẩm dự kiến sẽ xuất hiện trong tương lai.
Sự trao đổi trên thị trường phụ thuộc vào quan hệ cung - cầu và có thể phân loại thành nhiều loại thị trường như thị trường hàng hoá và dịch vụ, thị trường lao động, thị trường tài chính, thị trường bất động sản, và thị trường công nghệ Quy mô phát triển của hàng hoá trao đổi trên thị trường phản ánh tốc độ phát triển kinh tế của một quốc gia.
Giới trung gian thị trường đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các chủ thể khác nhau trong nền kinh tế Họ có thể là tổ chức hoặc cá nhân làm môi giới, tạo ra cầu nối giữa người sản xuất và người tiêu dùng, cũng như giữa các người sản xuất với nhau Các hình thức môi giới này giúp tối ưu hóa quá trình giao dịch và nâng cao hiệu quả hoạt động của thị trường.
Công nghệ và thị trường công nghệ
Theo Luật Khoa học và Công nghệ Việt Nam (2013), công nghệ được định nghĩa là quy trình và bí quyết để biến đổi nguồn lực thành sản phẩm Phát triển công nghệ là hoạt động ứng dụng kết quả nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng thông qua việc triển khai thử nghiệm và sản xuất thử nghiệm nhằm hoàn thiện công nghệ hiện có và tạo ra công nghệ mới.
Với cách quan niệm trên, có thể coi công nghệ là sự kết hợp giữa “phần cứng” và “phần m m”
Phần cứng trong sản xuất phản ánh kỹ thuật, bao gồm máy móc, trang thiết bị và nhà xưởng, do con người tạo ra để biến đổi vật chất theo nhu cầu Kỹ thuật là cơ sở vật chất quyết định năng suất lao động, và nó phát triển không ngừng về số lượng và chất lượng Sự gia tăng về số lượng thường dẫn đến thay đổi chất lượng của kỹ thuật Trong nhiều giai đoạn phát triển xã hội, những thay đổi chất lượng quan trọng đã tạo ra những cuộc cách mạng kỹ thuật, làm thay đổi lớn trong phương pháp sản xuất của thời đại.
Phần mềm bao gồm ba thành phần chính: con người với kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm; thông tin với các bí quyết, quy trình và dữ liệu; và tổ chức thể hiện qua việc bố trí, sắp xếp và quản lý.
Phân tích cho thấy công nghệ là một hệ thống tổng hợp và đồng bộ, bao gồm bốn thành tố cơ bản.
- Kỹ thuật (Technoware - T): gồm máy móc, thiết bị, nhà xưởng, dụng cụ… để sử dụng vào việc biến đổi nguồn lực thành sản phẩm hàng hoá hay dịch vụ
- Con người (Humanware - H): gồm kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, kinh nghiệm nghề nghiệp của người lao động
- Thông tin (Infoware - I): bao gồm các tài liệu, bản thiết kế, quy trình, công thức, bí quyết
Orgaware (O) là tổ chức bao gồm các phương thức kết hợp các thành phần để thực hiện quá trình chuyển đổi nguồn lực thành sản phẩm và dịch vụ.
Mỗi quá trình sản xuất đều yêu cầu sự tương tác chặt chẽ giữa phần cứng và phần mềm, điều này là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả sản xuất cao Trong khi phần kỹ thuật được xem là xương sống của quy trình, con người đóng vai trò quan trọng như chìa khóa, hoạt động dựa trên hướng dẫn từ thông tin Thông tin là nền tảng cho việc ra quyết định, còn tổ chức có nhiệm vụ liên kết tất cả các thành phần lại với nhau.
Trong những năm qua, thực tiễn vận hành nền sản xuất ở nước ta cho thấy rằng, mặc dù nhiều thiết bị hiện đại đã được nhập khẩu, nhưng do thiếu hụt về bí quyết công nghệ và trình độ của người lao động, sản phẩm không đạt chất lượng mong muốn và công suất máy móc chỉ sử dụng dưới 50% Sự khác biệt về chất lượng sản phẩm giữa các cơ sở sử dụng cùng một thiết bị cho thấy tầm quan trọng của tay nghề lao động và khả năng quản lý Để sản phẩm được thị trường chấp nhận, cần có không chỉ thiết bị tốt mà còn cần người lao động có kỹ năng phù hợp, nắm vững công nghệ, cùng với một bộ máy quản lý năng động có khả năng nắm bắt nhu cầu thị trường và tổ chức lại dây chuyền sản xuất theo yêu cầu mới.
Trong thời đại hiện nay, cách hiểu truyền thống về kỹ thuật không còn phù hợp khi chỉ đồng nhất với trang thiết bị biệt lập, lý thuyết vận hành hay tay nghề của người lao động Năng lực tổ chức quá trình sản xuất cần được xem xét một cách toàn diện và linh hoạt hơn.
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Nghiên cứu trường hợp thành phố Hải Phòng cho thấy, việc xác định và đáp ứng nhu cầu thị trường không chỉ giúp tối ưu hóa nguồn lực mà còn tạo ra những sản phẩm và dịch vụ phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại Do đó, việc áp dụng các chiến lược phát triển thị trường công nghệ dựa trên nhu cầu thực tế sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững cho khu vực này.
Thuật ngữ “công nghệ” ngày càng thay thế “kỹ thuật” trong bối cảnh hiện nay, khi công nghệ trở thành yếu tố quyết định khả năng cạnh tranh sản phẩm trên thị trường nội địa và quốc tế Với sự gia tăng vai trò của phần mềm trong các hệ thống công nghệ, việc xem xét các khía cạnh công nghệ trong lựa chọn chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đã trở thành nhu cầu cấp thiết, đặc biệt đối với các quốc gia đang phát triển, nhằm đạt được tốc độ tăng trưởng nhanh và bền vững.
Công nghệ, sản phẩm của trí tuệ con người, là hàng hóa đặc biệt trong thị trường công nghệ Giá trị và giá cả của công nghệ phụ thuộc vào các đặc tính và đặc trưng của nó Trong nền kinh tế thị trường, công nghệ không chỉ có giá trị sử dụng mà còn có giá trị Giá trị sử dụng của công nghệ thể hiện ở việc thỏa mãn nhu cầu của người sử dụng, mang lại lợi ích khi tiêu dùng Đồng thời, giá trị của công nghệ phản ánh hao phí lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra nó.
1.2.2 Thị trường công nghệ a Khái ni m
Theo tác giả Cao Minh Kiểm và Lê Thị Khánh Vân, hiện nay có sự đa dạng trong việc sử dụng các cụm từ để chỉ thị trường công nghệ Nhiều tài liệu gọi đây là "Thị trường khoa học và công nghệ", trong khi một số khác lại sử dụng các thuật ngữ khác nhau.
"Thị trường công nghệ" Quyết định 214/2005/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Phát triển thị trường công nghệ sử dụng cụm từ
Thị trường công nghệ là một khái niệm quan trọng, và nhiều ý kiến cho rằng chỉ nên sử dụng thuật ngữ này mà không cần đề cập đến "thị trường khoa học và công nghệ" Lý do là vì không có khái niệm "thị trường khoa học" tồn tại Quan điểm này nhấn mạnh rằng thị trường công nghệ đóng vai trò chủ chốt trong việc phát triển và ứng dụng các thành tựu khoa học vào thực tiễn.
Thị trường công nghệ là một khái niệm rộng, bao gồm không chỉ việc giao dịch hàng hóa công nghệ mà còn các mối quan hệ trao đổi, mua bán, môi giới, giám định, thưởng phạt và khiếu kiện giữa các bên tham gia Theo nghĩa hẹp, thị trường công nghệ được hiểu là nơi diễn ra các giao dịch hàng hóa công nghệ Tuy nhiên, theo nghĩa rộng, nó còn bao gồm việc trao đổi tri thức và thông tin khoa học như những hàng hóa đặc biệt Do đó, khái niệm "thị trường công nghệ" không chỉ đơn thuần là một khái niệm khép kín mà là một khái niệm “mở”, phản ánh sự đa dạng trong các hoạt động và mối quan hệ trong lĩnh vực công nghệ.
Thị trường công nghệ được định nghĩa là nơi diễn ra các giao dịch mua bán công nghệ, với sự tham gia của người bán và người mua Theo tác giả Vũ Cao Đàm, thị trường công nghệ thực chất là một chợ mua bán công nghệ, nơi hàng hóa công nghệ được trao đổi giữa các chủ thể tham gia.
Phát triển thị trường công nghệ gắn với định hướng nhu cầu
1.3.1 Thị trường công nghệ định hướng tiềm năng
Thị trường tiềm năng là nhóm người tiêu dùng thể hiện sự quan tâm đến một sản phẩm cụ thể Tương tự, thị trường công nghệ định hướng tiềm năng bao gồm những bên mua có nhu cầu về một loại công nghệ nhất định Sự quan tâm này phản ánh mong muốn của khách hàng đối với công nghệ mà thị trường có khả năng đáp ứng.
Sự quan tâm của người tiêu dùng không đủ để xác định một thị trường; khách hàng tiềm năng cần có thu nhập đủ để mua sản phẩm Khi giá cả tăng, số lượng người có khả năng chi trả giảm, làm giảm quy mô thị trường Rào cản tiếp cận cũng ảnh hưởng đến quy mô này Nếu công nghệ hữu ích nhưng doanh nghiệp không đủ khả năng thanh toán, bên bán không thể tiếp cận khách hàng tiềm năng Thị trường công nghệ chỉ phản ánh mong muốn của bên mua, trong khi nhu cầu thực sự của khách hàng không được bên bán quan tâm Bên bán thường cung cấp công nghệ hiện có mà không hiểu rõ nhu cầu thực tế của khách hàng Thị trường công nghệ là một dạng thị trường đặc biệt, cần được nghiên cứu kỹ lưỡng để đáp ứng nhu cầu thực tế.
Nghiên cứu phát triển thị trường công nghệ tại thành phố Hải Phòng theo định hướng nhu cầu là một chủ đề quan trọng Bài viết này tập trung vào việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường công nghệ, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng Qua việc nghiên cứu trường hợp cụ thể, chúng ta có thể rút ra những bài học quý giá cho việc phát triển bền vững trong lĩnh vực công nghệ tại Hải Phòng.
Sự bất bình đẳng về thông tin giữa bên mua và bên bán hàng hóa công nghệ đang trở thành một vấn đề nổi bật Các nhà cung cấp, bao gồm viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp, thường thiếu kinh nghiệm trong việc chào bán sản phẩm công nghệ và không nắm rõ nhu cầu xã hội Trong khi đó, bên cầu lại không có đủ thông tin về nguồn cung Điều này dẫn đến việc cung - cầu không thể gặp nhau trên thị trường công nghệ, khi bên bán không biết bên mua cần gì và bên mua không thể tiếp cận hàng hóa mà họ mong muốn.
1.3.2 Thị trường công nghệ định hướng nhu cầu
Thị trường định hướng nhu cầu là tập hợp những người tiêu dùng có nhu cầu và khả năng thanh toán cho một loại hàng hóa cụ thể Trong thị trường này, người bán chú trọng đến nhu cầu của khách hàng, thường xuyên tìm hiểu để cung cấp những sản phẩm phù hợp với yêu cầu của người mua.
Thị trường công nghệ định hướng nhu cầu hoạt động dựa trên nguyên tắc cung ứng các sản phẩm công nghệ phù hợp với nhu cầu thực tế của khách hàng Điều này cho thấy sự quan tâm đến những lựa chọn của người tiêu dùng, từ đó tạo ra các sản phẩm đáp ứng đúng mong muốn và yêu cầu của họ.
- Người bán phải có đầy đủ thông tin về nhu cầu công nghệ của các khách hàng ( nhà nước, doanh nghiệp, cá nhân) tại thời điểm đó
- Phải có khả năng cung cấp các hàng hóa công nghệ mà khách hàng có nhu cầu
- Phải tạo ra các nhu cầu về công nghệ mới cho khách hàng
N i dung th trường công ngh đ nh hướng nhu cầu:
Để đáp ứng nhu cầu của bên mua và khách hàng tiềm năng, bên cung công nghệ cần tiến hành điều tra khảo sát và thu thập thông tin Việc này giúp họ hoạch định chiến lược và định hướng sản phẩm công nghệ phù hợp với thực tiễn, từ đó chủ động phát triển các giải pháp công nghệ mới nhằm đáp ứng yêu cầu của khách hàng.
Bên cầu công nghệ được tạo điều kiện để đánh giá trực tiếp năng lực của các nhà cung cấp sản phẩm công nghệ, từ đó đặt hàng nhằm giải quyết các vấn đề công nghệ cụ thể Đồng thời, việc thiết lập quan hệ hợp tác chiến lược và lựa chọn hình thức liên kết sẽ giúp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm.
Các tổ chức dịch vụ và môi giới cần tạo điều kiện thuận lợi để tìm hiểu và nắm bắt nhu cầu tham gia giao dịch công nghệ Đồng thời, họ cũng nên nâng cao trình độ nghiệp vụ và cung cấp tư vấn cho các bên cung và cầu công nghệ.
Các tổ chức tài chính như quỹ đầu tư, ngân hàng và tổ chức tín dụng có thể thu thập thông tin hữu ích để đánh giá các dự án đầu tư công nghệ tiềm năng và nhận diện khách hàng tiềm năng, từ đó nâng cao hiệu quả giao dịch tài chính trong tương lai.
Các cơ quan quản lý nhà nước có thêm kênh thông tin để nhận biết nhu cầu thực tiễn, điều chỉnh ưu tiên và phát hiện khó khăn trong giao dịch công nghệ Điều này giúp nhận diện xu hướng phát triển công nghệ, thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm công nghệ và đánh giá hiệu quả hoạt động khoa học và công nghệ, từ đó điều chỉnh các định hướng chiến lược, mục tiêu và nhiệm vụ phát triển trong lĩnh vực này.
C c hoạt đ ng trên th trường công ngh đ nh hướng nhu cầu:
- Thu thập thông tin về nguồn cung công nghệ và thiết bị từ các tổ chức KH&CN, các doanh nghiệp và từ xã hội nói chung
- Thu thập thông tin về nhu cầu công nghệ từ các doanh nghiệp, nhà nước, cá nhân,
Kết nối cung cầu là việc gửi thông tin về nguồn cung công nghệ và thiết bị phù hợp đến các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân có nhu cầu.
Tổ chức các Techmart nhằm tạo cơ hội cho các nhà cung cấp giới thiệu công nghệ và thiết bị đến cộng đồng Sự kiện này tạo điều kiện thuận lợi cho việc gặp gỡ, thương thảo và ký kết các bản ghi nhớ cũng như hợp đồng giữa bên cung và bên cầu.
- Tổ chức các hoạt động tư vấn tại các Techmart để hỗ trợ việc chuyển giao công nghệ
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng Nghiên cứu trường hợp tại thành phố Hải Phòng cho thấy sự cần thiết phải phân tích nhu cầu thị trường để định hình các chiến lược phát triển công nghệ phù hợp Việc áp dụng các phương pháp nghiên cứu thị trường sẽ giúp các doanh nghiệp tại Hải Phòng tối ưu hóa sản phẩm và dịch vụ, từ đó gia tăng sức cạnh tranh và thúc đẩy sự phát triển bền vững.
Tổ chức hội nghị, hội thảo và buổi trình diễn công nghệ tại các Techmart giúp bên cung cấp thông tin về sản phẩm, thiết bị và năng lực nghiên cứu & thiết kế Đây là cơ hội để kết nối với các đối tác tiềm năng và giới thiệu những công nghệ mới nhất đến với xã hội.
ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG CÔNG NGHỆ TẠI THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
Quá trình hình thành thị trường công nghệ tại thành phố Hải Phòng
Quá trình hình thành thị trường công nghệ tại thành phố Hải Phòng có thể chia làm hai giai đoạn:
2.1.1 Giai đoạn từ 2007 trở về trước
Thị trường công nghệ tại thành phố Hải Phòng hiện đang trong giai đoạn sơ khai, với quá trình hình thành các điều kiện và tiền đề cần thiết để phát triển một thị trường công nghệ mạnh mẽ.
Hàng hóa công nghệ tại Hải Phòng hiện đang nghèo nàn, với việc mua bán công nghệ chủ yếu diễn ra trực tiếp giữa người bán và người mua Nguồn cung công nghệ chủ yếu đến từ các trường đại học, viện nghiên cứu và tổ chức khoa học, nhưng sản phẩm thường không được thương mại hóa do được Nhà nước đặt hàng phục vụ cho nhiệm vụ kinh tế - xã hội Cầu về công nghệ kém phát triển do doanh nghiệp không cần đổi mới công nghệ để tiêu thụ sản phẩm, và sức ép cạnh tranh còn thấp vì Việt Nam chưa gia nhập WTO Mặc dù có một số tổ chức như Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Hải Phòng, chức năng thị trường vẫn chưa rõ ràng, với các tổ chức này chủ yếu tập trung vào thông tin và quảng bá công nghệ mà không thực hiện vai trò trung gian kết nối cung và cầu Các thể chế cho thị trường công nghệ còn thiếu sót và chưa đồng bộ, với chỉ một số luật như Luật Sở hữu trí tuệ (2005) và Luật chuyển giao công nghệ (2006) được ban hành, khiến hoạt động thị trường công nghệ tại Hải Phòng vẫn mang tính tự phát và sơ khai.
2.1.2 Giai đoạn từ 2007 đến nay
Từ năm 2007, các thể chế cho hoạt động khoa học và công nghệ, đặc biệt là thị trường công nghệ, đã được hoàn thiện và đồng bộ Luật khoa học và công nghệ ban hành năm 2013 cùng với các Nghị định và Thông tư hướng dẫn đã tạo ra hành lang pháp lý cho các tổ chức KH&CN và cơ quan quản lý nhà nước, nhằm thúc đẩy sự phát triển của thị trường công nghệ tại thành phố.
Thị trường công nghệ tại Hải Phòng chính thức khởi động với sự ra đời của Sàn Giao dịch công nghệ và thiết bị Hải Phòng Cuối năm 2007, thực hiện chủ trương của thành phố, Sở Khoa học và Công nghệ Hải Phòng đã giao Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ xây dựng dự án “Xây dựng thí điểm mô hình Sàn Giao dịch công nghệ và thiết bị Hải Phòng”, được Ủy ban Nhân dân thành phố phê duyệt tại Quyết định số 1940/QĐ-UBND ngày 10/10/2007.
Vào ngày 23/10/2008, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng đã ban hành Quyết định số 1801/QĐ-UBND, cho phép thành lập Sàn Giao dịch công nghệ và thiết bị Hải Phòng Sàn Giao dịch này trực thuộc Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ, có tư cách pháp nhân, con dấu và tài khoản riêng, dựa trên những kết quả thử nghiệm thành công của Dự án.
Sau hơn một năm hoạt động, Sàn Giao dịch CN&TB đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, thu hút gần 4.380 lượt khách tham quan và 150.470 lượt truy cập trực tuyến Đặc biệt, 322 viện, trường, trung tâm nghiên cứu và doanh nghiệp đã đăng ký làm nhà cung cấp công nghệ qua Sàn Sàn đã kết nối thành công 25 cuộc gặp gỡ và ký kết hợp đồng, đồng thời cung cấp thông tin công nghệ cho cá nhân và doanh nghiệp Ngoài ra, Sàn còn tổ chức 14 hội nghị, hội thảo và chương trình giới thiệu công nghệ cùng với các đơn vị, doanh nghiệp khác.
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy sự đổi mới và cạnh tranh Nghiên cứu trường hợp thành phố Hải Phòng cho thấy rằng việc hiểu rõ nhu cầu của người tiêu dùng và thị trường có thể giúp các doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược của mình để đáp ứng tốt hơn Sự kết hợp giữa nghiên cứu thị trường và phát triển sản phẩm sẽ tạo ra cơ hội mới cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ.
Sàn giao dịch công nghệ và thiết bị đã thu hút sự quan tâm của nhiều tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân tại thành phố cũng như các tỉnh lân cận như Quảng Ninh, Hải Dương, Thái Bình và Nam Định Các đơn vị tham gia đã đạt được nhiều kết quả tích cực, với 4 doanh nghiệp đặt văn phòng tại Sàn ký kết 56 hợp đồng trị giá gần 107 tỷ 455 triệu đồng, đóng góp đáng kể vào ngân sách thành phố qua việc nộp thuế Một dấu mốc quan trọng trong hoạt động tư vấn, môi giới và chuyển giao công nghệ là phiên đấu giá công nghệ và thiết bị tổ chức vào ngày 29/12/2009, lần đầu tiên quy mô toàn quốc tại Việt Nam, thu hút sự chú ý của nhiều nhà quản lý, doanh nghiệp và cơ quan báo chí Phiên đấu giá đã thành công với các dây chuyền công nghệ sản xuất gạch siêu nhẹ và gạch không nung từ đất và phế thải xây dựng.
01 lô thiết bị an ninh giám sát đã được bán với tổng giá trị trên 7 tỷ 242 triệu đồng
Vào ngày 12/7/2010, UBND thành phố Hải Phòng đã ban hành Quyết định số 1155/QĐ-UBND nhằm tổ chức lại Sàn Giao dịch công nghệ và thiết bị thuộc Sở Khoa học và Công nghệ, với mục tiêu nâng cao vai trò và tạo sự chủ động cho hoạt động của Sàn Từ năm 2013-2014, Sàn đã triển khai phương thức giao dịch trực tuyến, giúp doanh nghiệp giao dịch trực tiếp mà không cần qua trung gian, từ đó nhanh chóng tìm kiếm công nghệ cần thiết Nhờ sự hỗ trợ của Sàn Giao dịch công nghệ và thiết bị Hải Phòng, các sản phẩm công nghệ của doanh nghiệp và tổ chức KH&CN đã được quảng bá và thương mại hóa hiệu quả, không còn "nằm im" mà đã được đưa ra thị trường nhờ sự giới thiệu của Trung tâm Thông tin KH&CN.
Sàn giao dịch công nghệ và thiết bị Hải Phòng là một trong những sàn giao dịch thành công, đóng vai trò quan trọng trong việc tổng hợp nguồn lực khoa học và công nghệ trong nước và quốc tế Sàn giao dịch này phục vụ nhu cầu công nghệ của các doanh nghiệp và tổ chức tại thành phố, góp phần định hình và phát triển thị trường công nghệ Hải Phòng.
2.2 Thực trạng hoạt động của thị trường công nghệ tại thành phố Hải Phòng
2.2.1 Thực trạng hàng hóa công nghệ
Theo thống kê, thị trường hiện chỉ đáp ứng 56% tổng nhu cầu mua hàng của các đơn vị, trong đó hàng hóa Việt Nam chiếm 77% hoạt động mua sắm, còn hàng nhập ngoại chỉ 23% Xu hướng thị trường công nghệ cho thấy tỷ lệ hàng hóa công nghệ nội địa đang gia tăng, với 64% là chất xám, ưu tiên cho các đối tượng sở hữu trí tuệ và dây chuyền thiết bị đồng bộ Tất cả hàng hóa công nghệ đều được bán cho các doanh nghiệp nội địa, tuy nhiên, Hải Phòng vẫn chưa có sản phẩm công nghệ đủ sức xuất khẩu.
2.2.2 Thực trạng bên mua hàng hóa công nghệ (bên cầu)
Thị trường hàng hóa công nghệ tại Hải Phòng chủ yếu phục vụ cho các doanh nghiệp, với 62% nhu cầu đến từ họ, trong khi các cơ quan KH&CN chỉ chiếm 9% Đáng chú ý, có đến 44% nhu cầu mua hàng vẫn chưa được đáp ứng Nguyên nhân không thỏa mãn nhu cầu này khác nhau giữa các nhóm doanh nghiệp: các doanh nghiệp lớn gặp khó khăn do giá cả không hợp lý, trong khi các doanh nghiệp nhỏ lại bị hạn chế bởi thiếu vốn đầu tư Tình trạng này cho thấy cần phải thúc đẩy sự phát triển của thị trường công nghệ tại thành phố để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng.
Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng (2013) đã đề ra nhiệm vụ và giải pháp phát triển khoa học và công nghệ nhằm phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của thành phố Hải Phòng đến năm 2020.
Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng (2013) đã đề ra nhiệm vụ và giải pháp phát triển khoa học và công nghệ nhằm phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của thành phố Hải Phòng đến năm 2020.
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả và tính cạnh tranh của các sản phẩm công nghệ tại thành phố Hải Phòng Nghiên cứu trường hợp này nhằm phân tích các xu hướng và yêu cầu của thị trường, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp để thúc đẩy sự phát triển bền vững Thông qua việc nắm bắt nhu cầu thực tế, các doanh nghiệp có thể điều chỉnh chiến lược kinh doanh của mình, đáp ứng kịp thời và hiệu quả hơn với thị trường.
2.2.3 Thực trạng bên bán hàng hóa công nghệ ( bên cung)
* H thống trường đại học, cao đẳng tại Hải Phòng
Kinh nghiệm của một số quốc gia và địa phương về phát triển thị trường công nghệ
- Chính sách hỗ trợ của Nhà nước để xử lý mối quan hệ giữa các chủ thể trên thị trường thiếu tính ổn định và bền vững
- Đầu tư của toàn xã hội cho KH&CN còn hạn chế
2.3 Kinh nghiệm của một số quốc gia và địa phương về phát triển thị trường công nghệ
2.3.1 Kinh nghiệm của một số quốc gia a Kinh nghi m ph t triển th trường công ngh c a Trung Quốc
Trung Quốc đã chuyển từ quan niệm tri thức khoa học là sản phẩm chung của xã hội sang việc xem tri thức KH&CN như hàng hóa trong cơ chế thị trường Thị trường công nghệ giờ đây được coi là một thể chế quản lý KH&CN mới, tạo điều kiện cho việc trao đổi sản phẩm nghiên cứu và phát triển giữa tổ chức nghiên cứu và doanh nghiệp Các hình thức trao đổi sản phẩm công nghệ bao gồm phát triển công nghệ theo hợp đồng, chuyển giao công nghệ, tư vấn công nghệ và dịch vụ công nghệ như thiết kế và chế tạo.
- Đổi mới cơ ch quản lý và hoạt đ ng c c tổ chức nghiên cứu và triển hai
Từ năm 1996, Trung Quốc đã chuyển đổi các viện nghiên cứu ứng dụng thành doanh nghiệp khoa học và công nghệ Trong khi đó, các tổ chức nghiên cứu cơ bản và dịch vụ công cộng phi lợi nhuận vẫn nhận được sự hỗ trợ từ Nhà nước và duy trì hình thức hoạt động là đơn vị sự nghiệp hoặc nghiên cứu phi lợi nhuận.
Quá trình chuyển đổi các viện của Trung Quốc đã có tác động tích cực
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng Nghiên cứu trường hợp tại thành phố Hải Phòng cho thấy rằng việc hiểu rõ nhu cầu của thị trường sẽ giúp các doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược phát triển sản phẩm và dịch vụ Điều này không chỉ tạo ra giá trị cho khách hàng mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành công nghệ tại địa phương Do đó, việc áp dụng các phương pháp nghiên cứu thị trường là cần thiết để nắm bắt xu hướng và cải thiện khả năng cạnh tranh.
50 biệt từ sản xuất góp phần phát triển KH&CN và tạo ra nhiều sản phẩm công nghệ cho thị trường Thực hiện cơ chế mới, hầu hết các viện đã thành lập bộ phận thị trường để kết nối các nhà khoa học với doanh nghiệp, tìm hiểu nhu cầu đổi mới công nghệ và thúc đẩy hợp đồng Các viện cũng thiết lập các đơn vị phát triển công nghệ nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất hiệu quả.
- Khuy n hích ph t triển c c tổ chức trung gian, môi giới
Trung Quốc chú trọng phát triển hệ thống tổ chức trung gian và môi giới để kết nối cung - cầu Hệ thống này bao gồm các đơn vị sự nghiệp Nhà nước, các tổ chức nghề nghiệp, hiệp hội và tổ chức tư nhân.
Các tổ chức tư nhân và các hiệp hội nghề nghiệp hoạt động theo phương thức tự hạch toán được Nhà nước hỗ trợ và ưu đãi về thuế để phát triển.
Các đơn vị sự nghiệp của Nhà nước trong lĩnh vực trung gian, môi giới chuyển giao công nghệ bao gồm trung tâm thông tin, tư vấn, đào tạo, môi giới chuyển giao công nghệ, sàn giao dịch công nghệ và trung tâm phát triển sức sản xuất Những cơ quan này hoạt động theo mô hình sự nghiệp có thu, hạch toán một phần, được Nhà nước cấp kinh phí thường xuyên và thực hiện các hoạt động theo yêu cầu hoặc đặt hàng hàng năm Doanh thu từ dịch vụ được sử dụng cho đầu tư phát triển và chi trả thêm lương cho cán bộ Nhà nước cũng đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng cho các đơn vị này.
- M t số chính s ch hỗ trợ ph t triển KH&CN
Trung Quốc đã thành lập Quỹ phát triển công nghệ nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tập trung vào giai đoạn sản xuất thử nghiệm Để thúc đẩy sự đổi mới, quốc gia này khuyến khích việc thành lập các Quỹ đầu tư mạo hiểm, chủ yếu từ các nhà đầu tư nước ngoài, để đầu tư vào các dự án công nghệ tiềm năng Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đã thiết lập Quỹ phát triển sáng chế để đầu tư vào nghiên cứu và hoàn thiện các sáng chế.
Trung Quốc triển khai nhiều giải pháp khuyến khích doanh nghiệp nghiên cứu, phát triển và đổi mới công nghệ Doanh nghiệp đầu tư lợi nhuận trước thuế vào công nghệ sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho khoản chi này Hàng năm, doanh nghiệp có thể trích một tỷ lệ doanh thu (không tính thuế) để phục vụ cho nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ.
- M t số mô hình thúc đẩy ph t triển th trường công ngh
1- Trung tâm dịch vụ KH&CN thuộc Hiệp hội Thị trường công nghệ: làm dịch vụ môi giới, tư vấn chuyển giao công nghệ, hoạt động trên nguyên tắc tự hạch toán
2- Sàn giao dịch công nghệ Thượng Hải: là một đơn vị công ích, phi lợi nhuận của Nhà nước, hoạt động theo mô hình tương tự như một đơn vị sự nghiệp có thu ở Việt Nam Tôn chỉ hoạt động là: thúc đẩy trao đổi công nghệ cao và mới đủ các ngành nghề cho tất cả các doanh nghiệp trong và ngoài nước Phương châm hoạt động là: tìm vốn cho kỹ thuật; tìm kỹ thuật cho người có vốn; tìm thị trường cho sản phẩm và tìm sản phẩm cho thị trường
3- Trung tâm Sức sản xuất Quảng Đông: là một đơn vị công ích, phi lợi nhuận của Nhà nước nhằm cung cấp các dịch vụ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ Trung tâm có nhiệm vụ thúc đẩy tiến bộ công nghệ và năng lực đổi mới của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cải thiện sự phát triển của chúng Triết lý của Quảng Đông khác với một số tỉnh khác của Trung Quốc trong hỗ trợ và thúc đẩy chuyển giao công nghệ là ở chỗ: hỗ trợ phát triển sức sản xuất, một khái niệm rộng, bao gồm cả ươm tạo công nghệ, đào tạo nhân lực, tư vấn quản lý, cung cấp công nghệ, nghiên cứu phát triển chiến lược phát triển của doanh nghiệp, tổ chức thông tin công nghệ b Kinh nghi m ph t triển th trường công ngh c a CHLB Đức
Trong CHLB Đức, khi thảo luận về chính sách đổi mới công nghệ và hỗ trợ phát triển doanh nghiệp, thuật ngữ "Chuyển giao công nghệ" (CGCN) thường được sử dụng thay vì "Thị trường công nghệ" Điều này cho thấy sự chú trọng vào việc kết nối và hợp tác giữa các viện nghiên cứu, trường học và doanh nghiệp nhằm thúc đẩy ứng dụng công nghệ trong thực tiễn.
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một chiến lược quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh thành phố Hải Phòng Nghiên cứu trường hợp này nhằm phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường công nghệ, từ đó đưa ra những giải pháp phù hợp Việc nắm bắt nhu cầu thực tế của người tiêu dùng sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa sản phẩm và dịch vụ, đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh Hơn nữa, việc phát triển thị trường công nghệ còn góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương và tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người dân.
Chuyển giao công nghệ theo quan niệm của CHLB Đức bao gồm việc chuyển giao tri thức, bí quyết kỹ thuật và công nghệ áp dụng vào thực tiễn Điều này không chỉ liên quan đến việc hoàn thiện công nghệ mà còn bao gồm việc thành lập doanh nghiệp mới dựa trên các kết quả nghiên cứu.
Bài học kinh nghiệm cho Hải Phòng
2.4.1 Bài học kinh nghiệm từ nước ngoài
Dựa trên kết quả khảo sát kinh nghiệm phát triển thị trường công nghiệp của Trung Quốc và Cộng hòa Liên bang Đức, Hải Phòng có thể rút ra những bài học quan trọng Những kinh nghiệm này sẽ giúp Hải Phòng cải thiện chiến lược phát triển kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư hiệu quả hơn trong tương lai.
1- Việc thành lập Quỹ phát triển khoa học và công nghệ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ; Quỹ phát triển sáng chế; doanh nghiệp được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho phần kinh phí mua công nghệ; doanh nghiệp được trích tỷ lệ doanh thu (không tính thuế) để nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ là các chính sách cần học tập cho việc kích cầu công nghệ của các doanh nghiệp Về cơ bản các cơ chế chính sách này cũng đang được bắt đầu triển khai ở Việt Nam Do vậy Hải Phòng cần nghiên cứu và sớm vận dụng
2- Việc thành lập Sàn giao dịch công nghệ Thượng Hải, Trung tâm sức sản xuất Quảng Đông và 4 loại hình Trung tâm dịch vụ chuyển giao công nghệ của CHLB Đức với các chức năng, nhiệm vụ phong phú, thích hợp với từng điều kiện của các vùng, miền, trình độ phát triển là các mô hình khác nhau về hỗ trợ phát triển thị trường CN Hải Phòng cần học tập vận dụng cho việc hình thành Sàn giao dịch công nghệ Hải Phòng giai đoạn từ nay đến
2020 và phát triển đến năm 2030
3- Về vai trò của Nhà nước Trung Quốc và CHLB Đức trong việc hỗ trợ, đầu tư phát triển (hạ tầng cơ sở) các tổ chức trung gian, môi giới cần được nghiên cứu, vận dụng cho việc phát triển hệ thống các tổ chức trung gian, môi giới của thành phố
4- Các chương trình đổi mới của CHLB Đức với việc sử dụng công cụ tài chính trợ giúp phát triển năng lực NC&TK cũng như hỗ trợ đào tạo nhân lực NC&TK của các doanh nghiệp vừa và nhỏ cần được nghiên cứu vận dụng cho việc phát triển năng lực và nhân lực NC&TK của các doanh nghiệp tại Hải Phòng
2.4.2 Bài học rút ra từ kinh nghiệm trong nước
Từ các kết quả khảo sát tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và Nghệ
An, Quảng Ninh, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm cho Hải Phòng:
1- Thành phố Hồ Chi Minh đã có bước phát triển tốt về thị trường CN Thành phố trong vai trò là cơ quan bà đỡ của việc phát triển thị trường CN, đã có những sáng kiến thành công giải quyết mối quan hệ tay ba trong việc ti p thu - làm ch - s ng tạo công ngh Sáng kiến thành lập Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp (Chương trình 04) đã tạo ra mô hình hợp tác phát triển công nghệ có nhiều thành công có thể học tập và vận dụng tại Hải Phòng
2- Thành phố Hồ Chí Minh đã có nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức các chợ công nghệ và thiết bị Kinh nghiệm này có thể tham khảo cho việc tổ chức thường xuyên các hội chợ thiết bị, công nghệ tại Hải Phòng
3- Các địa phương đang từng bước hình thành và hoàn thiện sàn giao dịch thiết bị và công nghệ, điều đó tạo điều kiện thuận lơi cho việc hợp tác trao đổi thông tin và hợp tác chuyển giao công nghệ giữa các địa phương
4- Hoạt động của sàn giao dịch thiết bị và công nghệ do nhà nước thành lập nên giao cho cơ quan nhà nước quản lý sẽ phục vụ tốt hơn cho chủ trương phát triển thị trường CN của các địa phương, không nên giao cho doanh nghiệp tư nhân quản lý vì rất dễ bị lạm dụng để phục vụ lơị ích cục bộ của doanh nghiệp
Trong chương 2, luận văn đã tiến hành các nội dung sau:
1 Tập trung phân tích, làm rõ thực trạng hoạt động của thị trường công nghệ tại Hải Phòng trên các mặt như hàng hóa công nghệ, nguồn cung và cầu về công nghệ; các tổ chức trung gian môi giới và các định chế cho thị trường công nghệ vận hành Trên cơ sở đó, rút ra những tồn tại, hạn chế cần khắc phục để phát triển thị trường công nghệ
2 Trình bày kinh nghiệm phát triển thị trường công nghệ của một số quốc gia như Trung Quốc, Cộng hòa Liên bang Đức; một số địa phương trong nước như thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh Nghệ An, Quảng Ninh, để từ đó có thể tham khảo, rút ra bài học, vận dụng vào điều kiện cụ thể của thành phố Hải Phòng
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao khả năng cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng Nghiên cứu trường hợp thành phố Hải Phòng cho thấy sự cần thiết phải điều chỉnh chiến lược phát triển công nghệ để phù hợp với xu hướng và nhu cầu thực tế Việc áp dụng các giải pháp công nghệ mới không chỉ giúp cải thiện hiệu quả kinh doanh mà còn thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo trong các ngành công nghiệp Thực hiện nghiên cứu này sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thức phát triển thị trường công nghệ bền vững trong bối cảnh hiện nay.
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG CÔNG NGHỆ
Giải pháp chuyển từ thị trường công nghệ hoạt động theo cung sang thị trường công nghệ hoạt động theo cầu
3.1.1 Các giải pháp kích cầu
Tiếp tục thực hiện tiến trình đổi mới và cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước nhằm tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế Điều này sẽ thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ mới, máy móc và dây chuyền sản xuất hiện đại.
Tính đến 31/12/2013, thành phố có 143 doanh nghiệp nhà nước, trong đó đến cuối năm 2015, 115 doanh nghiệp đã hoàn thành cổ phần hóa, 04 doanh nghiệp đang trong quá trình này, và 06 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công ích không tiến hành cổ phần hóa Số còn lại đang thực hiện các hình thức giải thể hoặc phá sản Những kết quả này cho thấy thành phố đang nỗ lực tạo ra môi trường kinh doanh bình đẳng nhằm thúc đẩy sự tham gia của các doanh nghiệp vào hoạt động sản xuất kinh doanh.
Tiếp tục hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu sẽ tạo ra áp lực cạnh tranh, thúc đẩy các doanh nghiệp cải tiến công nghệ và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Hải Phòng là một thành phố năng động với nhiều điều kiện thuận lợi cho hội nhập quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế Thành phố đã triển khai nhiều chính sách hợp tác và mở cửa, tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn nhằm thu hút đầu tư nước ngoài Đây là một trong những giải pháp quan trọng giúp nền kinh tế Hải Phòng hội nhập với nền kinh tế toàn cầu, khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào chuỗi sản xuất toàn cầu và thúc đẩy đổi mới, sáng tạo để đáp ứng yêu cầu hội nhập.
Khuyến khích doanh nghiệp thành lập Quỹ phát triển khoa học và công nghệ nhằm chủ động đầu tư cho nghiên cứu và đổi mới công nghệ Việc này không chỉ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững trong lĩnh vực khoa học và công nghệ của doanh nghiệp.
Mặc dù chưa có số liệu chính thức, số lượng doanh nghiệp thành lập Quỹ phát triển khoa học và công nghệ vẫn còn hạn chế Điều này cho thấy sự thiếu quan tâm của các doanh nghiệp đối với vấn đề này, một phần do năng lực tài chính còn yếu kém và một phần do nhiều doanh nghiệp chưa xây dựng được chiến lược đổi mới công nghệ dài hạn.
Quỹ phát triển KH&CN của thành phố Hải Phòng, được thành lập theo Quyết định số 2817/QĐ-UBND ngày 11/12/2015, sẽ hỗ trợ các hoạt động nghiên cứu, thử nghiệm và đổi mới công nghệ của doanh nghiệp Với chức năng hoạt động của mình, Quỹ sẽ đóng góp tích cực vào việc thúc đẩy hoạt động khoa học và công nghệ của thành phố, đặc biệt là trong việc đổi mới công nghệ và phát triển thị trường công nghệ.
Xây dựng các khu và cụm công nghiệp với chính sách ưu đãi nhằm thu hút và phát triển các doanh nghiệp tiên phong trong ứng dụng kết quả nghiên cứu và chuyển giao công nghệ.
Thành phố Hải Phòng hiện có gần 20 khu, cụm công nghiệp được quy hoạch với tổng diện tích 9.112 ha Đến nay, hơn 200 dự án FDI và hơn 100 dự án DDI đã hoạt động tại đây Các dự án trong khu công nghiệp thường có quy mô lớn, khả năng tài chính và công nghệ mạnh mẽ, cùng với điều kiện thuận lợi để ứng dụng và chuyển giao công nghệ, đặc biệt là công nghệ cao.
- Đặc biệt, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ, thúc đẩy, kích cầu thị trường công nghệ:
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng Nghiên cứu trường hợp tại thành phố Hải Phòng cho thấy sự cần thiết phải điều chỉnh các chiến lược phát triển công nghệ nhằm phù hợp với xu hướng và nhu cầu thực tế của thị trường Việc tập trung vào nhu cầu của khách hàng sẽ giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa sản phẩm và dịch vụ, từ đó tạo ra giá trị bền vững trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.
+ Xây dựng lộ trình đổi mới công nghệ đối với các lĩnh vực sản xuất các sản phẩm trọng điểm, sản phẩm chủ lực của thành phố
Hỗ trợ doanh nghiệp trong việc xây dựng và thực hiện lộ trình đổi mới công nghệ là rất quan trọng, vì lộ trình này đóng vai trò là công cụ liên kết giữa sản phẩm, công nghệ và thị trường.
Chúng tôi tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý và quản trị công nghệ, nhằm cập nhật kiến thức công nghệ mới cho kỹ sư và kỹ thuật viên Đồng thời, chúng tôi cũng cung cấp chương trình bồi dưỡng và cập nhật thông tin về đổi mới công nghệ cho cán bộ quản lý doanh nghiệp.
Hỗ trợ doanh nghiệp trong việc khai thác cơ sở dữ liệu thông tin công nghệ, đồng thời tạo điều kiện tham gia các hội chợ và triển lãm khoa học công nghệ, giúp tìm kiếm công nghệ phù hợp.
Hỗ trợ và khuyến khích doanh nghiệp tham gia các chương trình đổi mới công nghệ, ứng dụng và phát triển công nghệ cao, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm chủ lực, cũng như phát triển tài sản trí tuệ tại thành phố.
3.1.2 Các giải pháp kích cung
Chuyển mạnh hoạt động nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ gắn với thị trường là cần thiết Cần đổi mới phương thức xác định nhiệm vụ nghiên cứu khoa học để phù hợp với nhu cầu thực tiễn và thị trường Mỗi nhiệm vụ nghiên cứu phải chỉ rõ địa chỉ ứng dụng kết quả Đồng thời, xây dựng chính sách khuyến khích các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế và các sở, ban, ngành đặt hàng với các tổ chức khoa học và công nghệ trong và ngoài thành phố.
Giải pháp kết nối quan hệ cung - cầu công nghệ trên thị trường
3.2.1 Hình thành bản đồ công nghệ trên địa bàn thành phố qua việc xây dựng lộ trình đổi mới công nghệ cho các doanh nghiệp
Trong thị trường công nghệ, khách hàng chủ yếu là các doanh nghiệp sản xuất và dịch vụ, không phải cá nhân hay hộ gia đình Để đưa công nghệ đến đúng đối tượng có nhu cầu, việc khảo sát nhu cầu tiêu dùng hàng hóa công nghệ là rất quan trọng Điều này không chỉ giúp xác định nhu cầu của khách hàng mà còn tác động đến cung, góp phần mở rộng quy mô hoạt động và phát triển thị trường công nghệ.
Để tiếp cận khách hàng có nhu cầu về công nghệ, các doanh nghiệp không thể áp dụng các phương pháp marketing thông thường Thay vào đó, họ cần thực hiện lộ trình công nghệ và xây dựng lộ trình đổi mới công nghệ để đáp ứng hiệu quả nhu cầu của thị trường.
Theo TS Đỗ Hữu Hào, lộ trình công nghệ là kế hoạch thể hiện sự thay đổi trong định hướng phát triển công nghệ, nhằm đạt được các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn.
Lộ trình đổi mới công nghệ là quá trình xác định mục tiêu và nội dung cụ thể, cùng với trình tự và phương án sử dụng nguồn lực Mục tiêu của quá trình này là thực hiện các hoạt động đổi mới công nghệ nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm trong một khoảng thời gian nhất định.
Xây dựng lộ trình đổi mới công nghệ là quá trình hình thành bản đồ công nghệ cho một khu vực hoặc địa phương Qua đó, chúng ta có thể xác định rõ hiện trạng công nghệ và nhu cầu công nghệ của các doanh nghiệp tại thời điểm hiện tại.
Việc xây dựng bản đồ và lộ trình công nghệ hiện tại và tương lai là rất quan trọng Điều này giúp đưa ra các giải pháp tác động tích cực đến thị trường, nhằm đáp ứng nhu cầu của khách hàng một cách hiệu quả.
Xây dựng lộ trình đổi mới công nghệ (ĐMCN) là điểm nhấn quan trọng trong hoạt động đổi mới công nghệ tại Việt Nam, nhằm kết nối sản phẩm, công nghệ và thị trường Việc này giúp doanh nghiệp đạt hiệu quả cao, tránh đi lệch hướng và ảnh hưởng đến mục tiêu chiến lược, đồng thời tăng cường năng lực cạnh tranh Năm 2014, Sở Khoa học và Công nghệ đã lựa chọn 100 doanh nghiệp tiêu biểu tại Hải Phòng để hỗ trợ xây dựng lộ trình ĐMCN, nhận được phản hồi tích cực từ các doanh nghiệp.
Các doanh nghiệp tham gia chương trình hỗ trợ xây dựng lộ trình ĐMCN năm 2014 tại Hải Phòng phải đáp ứng các tiêu chí như: nằm trong danh sách 100 doanh nghiệp ưu tiên đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ của thành phố; có đủ điều kiện về cơ sở vật chất, tài chính và nhân lực để thực hiện ĐMCN; có nhu cầu đầu tư đổi mới công nghệ nhằm phát triển thị trường và nâng cao sức cạnh tranh; và đại diện cho các nhóm ngành kinh tế trọng điểm của thành phố.
Trong giai đoạn 2014-2015, Sàn giao dịch công nghệ và thiết bị Hải Phòng đã xây dựng bản đồ công nghệ cho 15 doanh nghiệp tại thành phố, tạo nền tảng vững chắc để mở rộng thị trường công nghệ Hải Phòng theo nhu cầu của khách hàng.
Từ việc làm thí điểm của Sàn giao dịch công nghệ và thiết bị Hải Phòng trong thời gian qua, quá trình thực hiện bao gồm các bước sau:
- Tìm kiếm và hình thành tổ công tác
Hệ thống chuyên gia của chúng tôi tập hợp những người có kinh nghiệm và trình độ chuyên sâu trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ, tài chính doanh nghiệp, chiến lược và thị trường Dữ liệu chuyên gia đã được xây dựng và phát triển trong nhiều năm qua, đảm bảo chất lượng và độ tin cậy cao.
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh và thúc đẩy sự đổi mới Nghiên cứu trường hợp tại thành phố Hải Phòng cho thấy rằng việc hiểu rõ nhu cầu của người tiêu dùng và xu hướng thị trường có thể giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa sản phẩm và dịch vụ của mình Để thành công, các công ty cần áp dụng các chiến lược phát triển thị trường phù hợp, từ đó tạo ra giá trị gia tăng và đáp ứng nhanh chóng với thay đổi của thị trường.
72 hình thành nhóm chuyên gia để thực hiện hỗ trợ xây dựng lộ trình ĐMCN cho doanh nghiệp
Để đảm bảo cơ sở pháp lý cho hoạt động đổi mới công nghệ tại doanh nghiệp, nhóm chuyên gia đã tiến hành nghiên cứu và cập nhật các văn bản pháp quy quan trọng, bao gồm Quyết định số 677/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia đến năm 2020, Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của Hải Phòng, và các nghị quyết của Thành ủy và Hội đồng nhân dân thành phố về phát triển khoa học và công nghệ Những tài liệu này cung cấp định hướng rõ ràng cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của thành phố đến năm 2020, với tầm nhìn đến năm 2030.
Bộ Khoa học và Công nghệ đã hướng dẫn việc đánh giá trình độ công nghệ sản xuất, đồng thời đề cập đến chiến lược và quy hoạch phát triển của Chính phủ Ngoài ra, các văn bản pháp quy liên quan đến các lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp cũng được nêu rõ, cùng với các chương trình hỗ trợ của Chính phủ liên quan đến hoạt động khoa học và công nghệ khác.
Trong quá trình triển khai, nhóm chuyên gia đã áp dụng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm phương pháp tiếp cận hệ thống, thu thập và phân tích thông tin, điều tra khảo sát, và phương pháp chuyên gia.
- Cách thức triển khai tại doanh nghiệp
Gặp gỡ lãnh đạo doanh nghi p
Tổ công tác không chỉ tìm hiểu sơ bộ về doanh nghiệp qua các phương tiện thông tin đại chúng mà còn trực tiếp gặp gỡ lãnh đạo doanh nghiệp tại trụ sở Trong buổi làm việc này, nhiều vấn đề quan trọng đã được thảo luận và giải quyết.
+ Khẳng định sự cần thiết và lợi ích của việc xây dựng lộ trình ĐMCN trong doanh nghiệp
+ Ý chí của lãnh đạo doanh nghiệp mong muốn đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh
+ Chiến lược phát triển doanh nghiệp trong ngắn hạn và dài hạn
+ Thành lập ban đổi mới công nghệ của doanh nghiệp gồm các phòng ban liên quan đến quá trình đổi mới công nghệ, sản phẩm và thị trường
+ Thống nhất đầu mối để cung cấp số liệu
Thu th p thông tin, số li u
Các giải pháp mang tính vĩ mô
Thị trường công nghệ khác biệt rõ rệt so với thị trường hàng hóa thông dụng ở chỗ tính thiếu hoàn hảo trong nhận dạng, nhu cầu và giá cả Do đó, sự tác động của nhà nước là cần thiết để duy trì và phát triển thị trường này.
Vì vậy, để phát triển thị trường này, về phía nhà nước cần phải:
3.3.1 Đào tạo nguồn nhân lực
Xây dựng, hình thành đội ngũ chuyên gia tư vấn, đánh giá thẩm định, định giá công nghệ có tính chuyên nghiệp
Hiện tại, Hải Phòng chưa có tổ chức nào chuyên về môi giới, tư vấn, đánh giá và giám định công nghệ, ngoại trừ Sàn Giao dịch công nghệ và thiết bị Các tổ chức trung gian hiện nay chủ yếu do các nhà khoa học thành lập, nhưng chỉ cung cấp dịch vụ có sẵn mà không đáp ứng được nhu cầu thị trường đang thay đổi, do đó chưa thể trở thành cầu nối hiệu quả giữa bên bán và bên mua công nghệ.
Thị trường công nghệ hiện nay cần một đội ngũ chuyên gia tư vấn và cán bộ thẩm định công nghệ để hỗ trợ khách hàng hiểu rõ về công nghệ và định hướng lựa chọn phù hợp Tại Hải Phòng, đội ngũ này đang thiếu và chưa chuyên nghiệp, điều này ảnh hưởng đến khả năng tư vấn cho nhà khoa học, nhà đầu tư và nhà sản xuất Cần thiết phải đào tạo đội ngũ này cả về lý thuyết và thực hành, nhằm nâng cao kỹ năng và hiểu biết về công nghệ trong bối cảnh thị trường khu vực và quốc tế, từ đó giúp doanh nghiệp quyết định nên mua quyền sở hữu hay chỉ nhận quyền sử dụng công nghệ cho các dự án đầu tư.
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh và thúc đẩy đổi mới sáng tạo Nghiên cứu trường hợp thành phố Hải Phòng cho thấy rằng việc hiểu rõ nhu cầu của thị trường giúp các doanh nghiệp điều chỉnh sản phẩm và dịch vụ của mình, từ đó tăng cường khả năng cạnh tranh Để đạt được sự phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần áp dụng các chiến lược phù hợp, đồng thời chú trọng đến việc nghiên cứu và phân tích xu hướng công nghệ mới.
Để tạo niềm tin và cung cấp dịch vụ tốt cho doanh nghiệp, Bộ Khoa học và Công nghệ cần đầu tư vào đào tạo và xây dựng mạng lưới cơ sở dữ liệu chuyên gia tư vấn, đánh giá và định giá cho các sàn giao dịch công nghệ địa phương Trong giai đoạn đầu, có thể thuê chuyên gia nước ngoài để đào tạo chuyên gia trong nước, giúp họ học hỏi và tiến tới tự đào tạo Đồng thời, cần thiết lập mạng lưới liên kết giữa các tổ chức trung gian, viện nghiên cứu, trường đại học và các tổ chức hỗ trợ xúc tiến đầu tư, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất, dịch vụ và nông dân.
Nhà nước cần triển khai giải pháp vĩ mô để hoàn thiện các định chế trung gian, giúp tổ chức khoa học và công nghệ lựa chọn, đánh giá và cung cấp hàng hóa công nghệ chất lượng Các tổ chức trung gian sẽ tư vấn cho nhà khoa học, nhà đầu tư và nhà sản xuất về những công nghệ phù hợp đã được ứng dụng thành công, nhằm chuyển giao và nhân rộng tại các địa phương Do đó, các tổ chức trung gian trong thị trường công nghệ cần gắn kết và hỗ trợ doanh nghiệp trong toàn bộ quy trình từ đầu vào đến đầu ra của sản phẩm.
3.3.2 Ban hành chính sách để xử lý tốt mối quan hệ về lợi ích của các chủ thể tham gia thị trường Để phát triển thị trường công nghệ, cần nghiên cứu xây dựng chính sách sao cho bảo đảm cân bằng lợi ích giữa những nhà nhập khẩu công nghệ với những nhà sản xuất công nghệ trong nước Thực tế, hiện nay trong lĩnh vực xử lý môi trường, lĩnh vực nông nghiệp, xây dựng, một số công nghệ của Việt Nam được các đối tác đề nghị mua, thậm chí có đối tác nước ngoài mua công nghệ của đối tác trong nước, sau đó gắn thương hiệu của họ rồi lại đem bán cho doanh nghiệp trong nước của ta với giá đắt hơn nhiều lần Trong khi đó, những nhà sáng chế ra nhưng lại không bán trực tiếp được cho nhau Vấn đề ở chỗ các đối tác nước ngoài đã biết cách tạo dựng thị trường của họ từ chính sản phẩm công nghệ của Việt Nam Họ đã triệt để khai thác lợi thế về nguồn gốc xuất xứ của công nghệ và tâm lý chuộng hàng ngoại của các doanh nghiệp trong nước
Pháp luật về mua sắm công và đầu tư sử dụng ngân sách nhà nước cần ưu tiên sử dụng công nghệ trong nước Nhiều quốc gia đã có quy định đặc biệt cho công nghệ nội địa trong các dự án mua sắm chính phủ, yêu cầu sử dụng công nghệ trong nước để tạo thị trường cho các kết quả nghiên cứu và sáng chế địa phương Điều này cũng giúp sàn giao dịch công nghệ trong nước có nguồn lực hoạt động hiệu quả hơn, đồng thời tạo cơ hội cho các doanh nghiệp khoa học và công nghệ non trẻ tham gia vào thị trường và phát triển sản phẩm của mình.
Bài học kinh nghiệm từ những năm qua cho thấy nhiều dự án đầu tư công đã mua dây chuyền công nghệ hiện đại nhưng không thể vận hành do điều kiện trong nước không phù hợp, dẫn đến hàng triệu đô la bị lãng phí Trong khi đó, công nghệ nội địa với tính năng tương tự lại có giá thành thấp hơn nhiều, nhưng các doanh nghiệp trong nước không thể tham gia thầu do thiếu năng lực Đây là nút thắt cần được tháo gỡ để thúc đẩy sự phát triển của thị trường công nghệ và các doanh nghiệp khoa học công nghệ trong nước.
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là tại thành phố Hải Phòng Nghiên cứu trường hợp này chỉ ra rằng việc nắm bắt và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng là cần thiết để phát triển bền vững Để thành công, các doanh nghiệp cần phải phân tích thị trường một cách sâu sắc, từ đó đưa ra các sản phẩm và dịch vụ phù hợp với xu hướng hiện tại Sự kết hợp giữa công nghệ và nhu cầu thị trường sẽ tạo ra những cơ hội mới cho sự phát triển kinh tế tại địa phương.
3.3.3 Hỗ trợ thị trường công nghệ bằng các chính sách của nhà nước a Chính s ch đầu tư
Sự phát triển của thị trường công nghệ phụ thuộc vào chính sách đầu tư của nhà nước, với tổng số vốn đầu tư cho khoa học và công nghệ quy định quy mô thị trường theo tỷ lệ thuận Để đạt hiệu quả, các khoản chi ngân sách cần được đầu tư đúng hướng và sử dụng hợp lý Hiện tại, Hải Phòng đầu tư cho khoa học và công nghệ với mức bình quân hàng năm khoảng
Đầu tư 40 tỷ đồng từ ngân sách thành phố hiện nay đang gặp khó khăn do sự phân bổ không tập trung và hiệu quả thấp Các sản phẩm công nghệ được tạo ra thường chất lượng kém, không đáp ứng yêu cầu thị trường và khó tìm đầu ra Để cải thiện tình hình, cần tăng cường kinh phí đầu tư cho công nghệ từ ngân sách nhà nước và thay đổi cách sử dụng nguồn vốn hiện có Đồng thời, cần sửa đổi chính sách thuế, phí, tiền lương và cung cấp dịch vụ tài chính để hỗ trợ phát triển công nghệ.
Nhà nước cần áp dụng các ưu đãi như miễn, giảm thuế, phí và lãi suất tối đa cho các doanh nghiệp và cơ sở nghiên cứu và triển khai công nghệ Đồng thời, mức thuế suất hải quan cần được điều chỉnh linh hoạt cho các giao dịch xuất nhập khẩu hàng hóa công nghệ, nhằm tạo điều kiện cho việc đa dạng hóa sản phẩm trên thị trường công nghệ Ngoài ra, việc khuyến khích doanh nghiệp trong nước đầu tư vào nghiên cứu và mở rộng ứng dụng sản phẩm công nghệ thông qua cấp tín dụng ưu đãi và miễn, giảm thuế cũng rất quan trọng.
3.3.4 Xây dựng trật tự thị trường, lưu thông và mở cửa thị trường, cung cấp thông tin thị trường
Nhà nước không chỉ hỗ trợ tài chính mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập trật tự cho thị trường công nghệ Điều này bao gồm việc xây dựng môi trường cạnh tranh công bằng, công khai và đúng đắn, nhằm duy trì sự vận động thông thoáng và có trật tự của thị trường công nghệ.
Nhà nước cần kết hợp tuyên truyền và thực hiện các quy định pháp lý về quyền sở hữu trí tuệ để thúc đẩy thị trường công nghệ phát triển Trong bối cảnh hiện nay, vai trò của Nhà nước cũng thể hiện qua việc đẩy nhanh mở cửa thị trường công nghệ trong nước và hội nhập với xu thế toàn cầu hóa khoa học và công nghệ.
Tạo sự gắn kết giữa tổ chức KH&CN và doanh nghiệp
Sự gắn kết giữa các tổ chức KH&CN và doanh nghiệp là yếu tố then chốt để tăng cường khả năng thương mại hóa sản phẩm công nghệ Khi nhu cầu thị trường thay đổi liên tục, các tổ chức KH&CN cần liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp để đảm bảo sản phẩm đáp ứng tốt yêu cầu thị trường Để đạt được điều này, cần tạo điều kiện cho doanh nghiệp trở thành chủ thể chính trên thị trường công nghệ, không chỉ đóng vai trò là bên mua mà còn là bên bán Sự gắn kết này giúp doanh nghiệp chuyển từ phụ thuộc vào công nghệ bên ngoài sang phát triển công nghệ độc lập, từ đó tăng cường nguồn cung trên thị trường.
Nghiên cứu phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy sự tiến bộ của thành phố Hải Phòng Việc nắm bắt và phân tích nhu cầu của người tiêu dùng sẽ giúp các doanh nghiệp công nghệ phát triển sản phẩm và dịch vụ phù hợp, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh Thị trường công nghệ tại Hải Phòng cần được phát triển một cách bền vững, dựa trên các nghiên cứu thực tiễn và xu hướng tiêu dùng hiện tại Sự kết hợp giữa nghiên cứu thị trường và đổi mới sáng tạo sẽ tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp trong khu vực.
Trong chương 3, luận văn đề xuất các giải pháp thúc đẩy phát triển thị trường công nghệ tại Hải Phòng, bao gồm: chuyển đổi từ thị trường công nghệ theo cung sang thị trường theo cầu, kết nối mối quan hệ cung – cầu công nghệ, áp dụng các giải pháp mang tính vĩ mô, và tạo sự gắn kết giữa tổ chức khoa học và công nghệ với doanh nghiệp.
Các giải pháp đã được thử nghiệm thực tế tại thị trường công nghệ Hải Phòng và đã đạt được thành công nhất định Do đó, cần tiếp tục mở rộng và nhân rộng những giải pháp này để thúc đẩy sự phát triển của thị trường công nghệ.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hiện nay, thị trường công nghệ đóng vai trò ngày càng quan trọng, đặc biệt trong quá trình toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ Sáng tạo và đổi mới được xem là yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh của mỗi quốc gia.
Việt Nam đang hướng tới việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống thị trường đồng bộ nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế, trong đó thị trường công nghệ đóng vai trò quan trọng Tuy nhiên, thị trường công nghệ hiện tại chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế trong bối cảnh hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu Điều này yêu cầu cần tiếp tục cải thiện và đẩy mạnh thị trường công nghệ để đạt được các mục tiêu công nghiệp hóa và hiện đại hóa Đề tài “Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu” (Nghiên cứu trường hợp của Hải Phòng) nhằm phân tích cơ sở lý luận và thực trạng thị trường công nghệ tại Hải Phòng, từ đó đề xuất giải pháp phát triển thị trường công nghệ theo cách tiếp cận nhu cầu.
Từ kết quả nghiên cứu ở 3 chương, luận văn đã thực hiện một số nhiệm vụ sau:
Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về thị trường, đặc biệt là thị trường công nghệ, là cần thiết để xây dựng cơ sở lý luận cho hai loại thị trường: thị trường công nghệ định hướng tiềm năng và thị trường công nghệ định hướng nhu cầu Sự khác biệt giữa hai thị trường này cho thấy rằng để khai thác hiệu quả thị trường công nghệ nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cần phải lựa chọn cách tiếp cận từ phía cầu, tức là tập trung vào việc xây dựng và phát triển thị trường công nghệ theo nhu cầu.
Thị trường công nghệ tại Hải Phòng đang đối mặt với nhiều thách thức, cần được phân tích và làm rõ để nhận diện những tồn tại và hạn chế Việc xác định những vấn đề này là cần thiết để có thể phát triển thị trường công nghệ một cách bền vững Luận văn cũng sẽ tập trung vào việc đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện tình hình hiện tại.
Phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh tế và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng Nghiên cứu trường hợp thành phố Hải Phòng cho thấy sự cần thiết phải điều chỉnh chiến lược phát triển công nghệ để phù hợp với xu hướng và nhu cầu thực tế của thị trường Việc áp dụng các giải pháp công nghệ tiên tiến sẽ giúp cải thiện chất lượng sản phẩm và dịch vụ, đồng thời tạo ra cơ hội phát triển bền vững cho các doanh nghiệp địa phương.
Bài viết trình bày 84 kinh nghiệm phát triển thị trường công nghệ từ một số quốc gia và địa phương trong nước, nhằm cung cấp thông tin tham khảo cho thành phố Hải Phòng Những bài học này sẽ giúp Hải Phòng vận dụng hiệu quả vào điều kiện cụ thể của mình, thúc đẩy sự phát triển công nghệ địa phương.
Để phát triển thị trường công nghệ tại Hải Phòng theo định hướng nhu cầu, cần đề xuất một số giải pháp quan trọng Đầu tiên, chuyển đổi từ thị trường công nghệ hoạt động theo cung sang thị trường công nghệ theo cầu là cần thiết Tiếp theo, việc kết nối quan hệ cung - cầu công nghệ sẽ giúp tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao hiệu quả Các giải pháp mang tính vĩ mô cũng cần được triển khai để tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển Cuối cùng, việc gắn kết giữa tổ chức khoa học và công nghệ với doanh nghiệp sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững trong lĩnh vực công nghệ.
Phát triển thị trường công nghệ tại Việt Nam, đặc biệt là ở thành phố Hải Phòng, đang đối mặt với nhiều thách thức Đây là một phương pháp tiếp cận mới trong việc phát triển thị trường, vì vậy cần tiếp tục nghiên cứu và cải tiến để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao.
KHUYẾN NGHỊ Đề phát triển thị trường công nghệ theo định hướng nhu cầu, luận văn đề xuất một số khuyến nghị sau:
Chính phủ cần sớm sửa đổi và hoàn thiện hệ thống pháp luật để tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho thị trường công nghệ Cụ thể, cần điều chỉnh Luật Chuyển giao công nghệ 2006 nhằm quy định rõ ràng về chuyển giao công nghệ và kết quả nghiên cứu giữa các tổ chức KH&CN và doanh nghiệp trong nước, đồng thời thúc đẩy thương mại hóa các kết quả nghiên cứu.
Chính phủ và thành phố cần triển khai các biện pháp mạnh mẽ để đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, nhằm tạo ra môi trường cạnh tranh công bằng giữa các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế Điều này sẽ khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào đổi mới công nghệ.
Thành phố cần tăng cường triển khai hiệu quả Chương trình đổi mới công nghệ, đặc biệt là tập trung vào việc hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng lộ trình đổi mới công nghệ thông qua việc tăng cường nguồn lực.
DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt