NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG - PHAN THỊ VÂN ANH GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH BA ĐÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Hà Nội - 2015 NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG - PHAN THỊ VÂN ANH GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH BA ĐÌNH Chun ngành: Tài chính, ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS Vũ Thị Lợi Hà Nội - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan nội dung luận văn hồn tồn khơng có chép, tất kết nghiên cứu tác giả khác đƣợc sử dụng luận văn có giải rõ ràng trung thực Học viên Phan Thị Vân Anh MỤC LỤC MỞ ĐẦU CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ NỢ XẤU VÀ QUẢN LÝ NỢ XẤU CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NỢ XẤU CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1.1 Các quan điểm nợ xấu ngân hàng thƣơng mại 1.1.2 Nguyên nhân phát sinh nợ xấu 1.1.3 Những tiêu chí phản ánh mức độ nợ xấu 1.1.4 Tác động nợ xấu .10 1.2 QUẢN LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 11 1.2.1 Quan điểm quản lý nợ xấu 11 1.2.2 Nội dung quản lý nợ xấu 12 1.2.3 Nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý nợ xấu 22 1.3 KINH NGHIỆM QUẢN LÝ NỢ XẤU CỦA MỘT SỐ NƢỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM 23 1.3.1 Kinh nghiệm quản lý nợ xấu số nƣớc giới 23 1.3.2 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam 31 KẾT LUẬN CHƢƠNG 32 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH BA ĐÌNH 33 2.1 TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH BA ĐÌNH 33 2.1.1 Lịch sử hình thành cấu tổ chức 33 2.1.2 Phân tích hoạt động kinh doanh 36 2.2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH BA ĐÌNH 42 2.2.1 Thực trạng nợ xấu Ngân hàng TMCP ĐT&PT Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình giai đoạn 2012-2014 42 2.2.2 Thực trạng quản lý nợ xấu Ngân hàng TMCP&PT Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình giai đoạn 2012-2014 45 2.3 ĐÁNH GIÁ VỀ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH BA ĐÌNH 58 2.3.1 Kết đạt đƣợc .58 2.3.2 Hạn chế hoạt động quản lý nợ xấu nguyên nhân 59 KẾT LUẬN CHƢƠNG 63 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH BA ĐÌNH 65 3.1 ĐỊNH HƢỚNG TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐT&PT VIỆT NAM - CNBA ĐÌNH .65 3.1.1 Định hƣớng chung 65 3.1.2 Định hƣớng riêng hoạt động quản lý nợ xấu 66 3.2 GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐT&PT VIỆT NAM - CN BA ĐÌNH .67 3.2.1 Giải pháp phòng ngừa nợ xấu phát sinh 67 3.2.2 Giải pháp xử lý nợ xấu 77 3.2.3 Các giải pháp khác 78 3.3 KIẾN NGHỊ .81 3.3.1 Đối với Chính phủ 81 3.3.2 Đối với Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam .85 3.3.3 Đối với Ngân hàng TMCP ĐT&PT Việt Nam .88 KẾT LUẬN CHƢƠNG 90 KẾT LUẬN 91 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Basel : Ủy ban Basel Giám sát hoạt động Ngân hàng QLKH : Quản lý khách hàng DPRR : Dự phòng rủi ro NHNN : Ngân hàng nhà nƣớc NHTM : Ngân hàng thƣơng mại QLRR : Quản lý rủi ro QLTD : Quản lý tín dụng QLRRTD : Quản lý rủi ro tín dụng TMCP : Thƣơng mại cổ phần TCTD : Tổ chức tín dụng BIDV Ba Đình/Chi : Ngân hàng TMCP Đầu tƣ Phát triển Việt nhánh Ba Đình Nam - Chi nhánh Ba Đình DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Quy mô nguồn vốn huy động BIDV Ba Đình 37 Bảng 2.2: Tỷ lệ cấu nguồn vốn huy động 38 Bảng 2.3: Cơ cấu dƣ nợ Chi nhánh Ba Đình 40 Bảng 2.4: Kết kinh doanh BIDV Ba Đình 41 Bảng 2.5: Nợ xấu qua năm 42 Bảng 2.6: Cơ cấu nợ xấu BIDV Ba Đình theo nhóm nợ 43 Bảng 2.7: Phân loại nợ xấu BIDV Ba Đình theo đối tƣợng vay 44 Bảng 2.8: Phân loại nợ xấu BIDV Ba Đình theo tài sản bảo đảm 44 Bảng 2.9: Phân loại nợ khách hàng doanh nghiệp đủ điều kiện xếp hạng theo Quy định BIDV 50 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Tổng dƣ nợ tín dụng BIDV giai đoạn 2012-2014 39 Biểu đồ 2.2: Kết xử lý nợ xấu DPRR BIDV Ba Đình giai đoạn 2012-2014 58 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức BIDV - Chi nhánh Ba Đình 35 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Việt Nam ngày hội nhập sâu rộng vào kinh tế giới, mở nhiều hội nhƣng theo có khơng thách thức kinh tế nói chung thị trƣờng tài nói riêng Thực tế thời gian vừa qua cho thấy, việc suy yếu sụp đổ hàng loạt hệ thống Ngân hàng khắp giới ảnh hƣởng không nhỏ đến hệ thống Ngân hàng Việt Nam Một nguyên nhân dẫn đến sụp đổ xuất phát từ hậu hoạt động tín dụng mang lại Việc quản lý kiểm sốt hoạt động tín dụng ngân hàng không tốt làm cho nợ xấu gia tăng, kéo theo lợi nhuận suy giảm, chí thua lỗ nặng Hoạt động kinh doanh hệ thống Ngân hàng thƣơng mại Việt Nam phải đối mặt với tình hình nợ xấu ngày gia tăng, với gánh nặng từ khoản nợ xấu tồn đọng thời gian dài chƣa đƣợc xử lý đặt Ngân hàng thƣơng mại trƣớc nguy suy giảm lợi nhuận, chất lƣợng khoản vay giảm sút, ảnh hƣởng không nhỏ đến hiệu sử dụng vốn ngân hàng Việc quản lý kiểm sốt nợ xấu ln cần đƣợc nhìn nhận thực cách nghiêm túc để đảm bảo an tồn hoạt động tín dụng nói riêng hoạt động kinh doanh nói chung ngân hàng Hiện nay, Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình phải đối mặt với tình hình nợ xấu gia tăng Nhận thức đƣợc tầm quan trọng mà đề tài “Giải pháp quản lý nợ xấu Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình” đƣợc tác giả lựa chọn làm đề tài nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Trên sở phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nợ xấu Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình, xác định hạn chế hoạt động quản lý nợ xấu Chi nhánh tìm nguyên nhân hạn chế Qua đó, đề xuất giải pháp nhƣ kiến nghị nhằm tăng cƣờng quản lý nợ xấu Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình Đối tƣợng phạm vi nghiên cứu  Đối tƣợng nghiên cứu: Công tác quản lý nợ xấu Ngân hàng thƣơng mại  Phạm vi nghiên cứu: Công tác quản lý nợ xấu Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình giai đoạn 2012-2014 Phƣơng pháp nghiên cứu Sử dụng phƣơng pháp so sánh, kết hợp với phƣơng pháp logic, lý thuyết hệ thống, diễn giải quy nạp để phân tích đánh giá vấn đề Bên cạnh đó, đề tài dựa phƣơng pháp nghiên cứu kinh tế học phân tích thực chứng phƣơng pháp phân tích chuẩn tắc, kết hợp với việc sử dụng phân tích định lƣợng thống kế thơng qua số tiêu phân tích, so sánh với ngân hàng khác để làm sở cho việc đánh giá tìm giải pháp cho đề tài Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu kết luận, luận văn bao gồm chƣơng, cụ thể: Chƣơng 1: Lý luận chung nợ xấu quản lý nợ xấu Ngân hàng thƣơng mại Chƣơng 2: Thực trạng quản lý nợ xấu Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình Chƣơng 3: Giải pháp quản lý nợ xấu Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình CHƢƠNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ NỢ XẤU VÀ QUẢN LÝ NỢ XẤU CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NỢ XẤU CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1.1 Các quan điểm nợ xấu ngân hàng thƣơng mại Có nhiều quan điểm khác nợ xấu Quan điểm nợ xấu khác quốc gia kinh tế dƣới góc nhìn chủ thể khác quan điểm nợ xấu có khác biệt Nếu đứng dƣới góc nhìn NHTM nợ xấu hiểu khoản cho vay khơng có khả sinh lời hay khoản cho vay khơng cịn hoạt động Những khoản cho vay trở nên không sinh lời ngƣời vay dừng việc toán khoản cho vay bắt đầu bị vỡ nợ 1.1.1.1 Theo quan điểm Ngân hàng trung ƣơng Châu Âu (ECB)  Nợ xấu khoản cho vay khơng có khả thu hồi như: Những khoản nợ hết hiệu lực khoản nợ khơng có địi bồi thƣờng từ ngƣời mắc nợ - Ngƣời mắc nợ trốn bị tích, khơng cịn tài sản để toán nợ - Những khoản nợ mà ngân hàng liên lạc đƣợc với ngƣời mắc nợ khơng thể tìm đƣợc ngƣời mắc nợ - Những khoản nợ mà khách hàng nợ chấm dứt hoạt động kinh doanh, lý tài sản, kinh doanh bị thua lỗ tài sản cịn lại khơng đủ để trả nợ  Nợ xấu khoản cho vay không thu hồi đầy đủ cho Ngân hàng Đây khoản nợ khơng có tài sản chấp tài sản chấp đƣa để chấp khơng đủ để trả nợ Điều đồng nghĩa với việc ngân hàng thu hồi đầy đủ nợ ngƣời mắc nợ khó kiếm đƣợc lợi 80 chức danh Ngoài việc đào tạo, bồi dƣỡng kiến thức sở đào tạo, phải đào tạo thực tế thông qua giao việc thử thách, luân chuyển sang vị trí khác đến đơn vị khác tùy thuộc vào hoàn cảnh chức danh cụ thể b) Nâng cao chất lƣợng tuyển dụng nhân lực Tuyển dụng nguồn nhân lực cách thức bổ sung trực tiếp cho nguồn nhân lực Do vậy, chất lƣợng tuyển dụng đƣợc đảm bảo có tác dụng góp phần cải thiện nhanh chất lƣợng nguồn nhân lực Trong điều kiện nay, Chi nhánh phải thực chặt chẽ khâu tuyển dụng đặt số yêu cầu định đối ứng viên Cụ thể là: - Trong công tác tuyển dụng cần tuân thủ đầy đủ điều kiện tiêu chuẩn tuyển dụng theo quy định đảm bảo tính cơng khai, minh bạch, cơng bằng, khơng để xảy sai sót, gian lận có can thiệp từ mối quan hệ thân quen, quyền lực Điều có ý nghĩa đảm bảo chất lƣợng tuyển dụng nguồn nhân lực nhƣ mục tiêu định - Trong kế hoạch tuyển dụng, đặc biệt quan tâm đến nguồn lao động chất lƣợng cao, có kiến thức pháp luật, kinh tế thị trƣờng, kinh tế tài ngân hàng, đồng thời có trình độ ngoại ngữ khả tin học tốt - Xác định cấu nhân lực cần tuyển dụng cách hợp lý, có nghĩa có tỷ lệ phù hợp cho việc tuyển dụng với đối tƣợng sinh viên vừa tốt nghiệp trƣờng với đối tƣợng ngƣời có kinh nghiệm thực tiễn, có lực chuyên môn phù hợp, phẩm chất tốt, độ tuổi tuyển dụng theo quy định - Song song với việc tuyển dụng, Chi nhánh cần có sách thu hút giữ cán có trình độ kinh nghiệm nghiệp vụ ngân hàng Phải có chế độ đãi ngộ thỏa đáng tƣơng xứng với lực đóng góp cán cơng việc, tránh cào thu nhập c) Tổ chức đào tạo lại nguồn nhân lực 81 Nguồn nhân lực có chất lƣợng cao sở định lực cạnh tranh ngân hàng Do đó, tăng cƣờng quản lý đào tạo lại nguồn nhân lực biện pháp quan trọng, lâu dài việc quản lý nợ xấu phát triển Chi nhánh Hàng năm, chƣơng trình đào tạo BIDV, Chi nhánh cần xây dựng kế hoạch đào tạo đơn vị, tập trung trƣớc hết vào lĩnh vực chủ yếu nhƣ: nghiệp vụ cho vay, bảo lãnh, nghiệp vụ quản lý rủi ro tín dụng, quản lý rủi ro thị trƣờng tác nghiệp Bên cạnh đó, cần xây dựng hệ thống khuyến khích vật chất tinh thần cho cán nhân viên, phù hợp với yêu cầu kinh doanh, cạnh tranh mục tiêu lợi nhuận Ngoài ra, Chi nhánh cần khuyến khích tồn thể cán nhân viên tích cực nghiên cứu văn quy định, tự học hỏi nâng cao kiến thức kinh nghiệm trình làm việc, tiếp xúc khách hàng Tổ chức buổi thảo luận để đơn vị thảo luận với vƣớng mắc trình thực cơng việc, từ đƣa giải pháp để xử lý vƣớng mắc 3.3 KIẾN NGHỊ 3.3.1 Đối với Chính phủ 3.3.1.1 Đảm bảo mơi trƣờng kinh tế, trị, xã hội ổn định Mơi trƣờng kinh tế trị xã hội có ảnh hƣởng khơng nhỏ đến hoạt động tín dụng Trong điều kiện Việt Nam hòa nhập vào kinh tế giới mơi trƣờng cạnh tranh cao, kinh tế dễ biến động, doanh nghiệp dễ rơi vào nguy khả toán, phá sản Đảm bảo mơi trƣờng kinh tế, trị, xã hội ổn định giúp cho ngân hàng nhƣ doanh nghiệp hoạt động kinh doanh có hiệu hơn, từ tăng khả hồn trả nợ vay cho ngân hàng Để đảm bảo mơi trƣờng ổn định có nhiều cách, khơng thể khơng có can thiệp Chính phủ nhƣ điều tiết kinh tế, giảm thiểu 82 khó khăn thị trƣờng gây tác động lên doanh nghiệp Bên cạnh đó, Chính phủ cần đạo cấp, ngành có liên quan tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ ảnh hƣởng khủng hoảng kinh tế năm 2012 Về trị, nhà nƣớc cần tiếp tục trì ổn định trị Bởi mơi trƣờng trị ổn định khơng gây biến động bất lợi cho kinh tế Trong bối cảnh nay, trị Việt Nam đƣợc đánh giá tƣơng đối ổn định Tuy nhiên, Chính phủ cần tiếp tục trì tốt vấn đề nhằm giữ vững niềm tin công chúng nhà đầu tƣ, tạo môi trƣờng thuận lợi kinh doanh chủ thể kinh tế 3.3.1.2 Hoàn thiện quy trình xử lý tài sản bảo đảm Mặc dù luật văn có liên quan Việt Nam quy định NHTM có quyền xử lý tài sản bảo đảm nợ vay khách hàng không trả đƣợc nợ, nhiên chế pháp lý chƣa rõ ràng, đặc biệt quyền sử dụng đất Trong thực tế, việc xử lý tài sản thu hồi nợ gặp nhiều vƣớng mắc, nhiều thời gian qua nhiều khâu đoạn, do: - Về xử lý tài sản bảo đảm theo thỏa thuận TCTD bên bảo đảm, Nghị định 163/2006/NĐ-CP ngày 29/12/2006 Chính phủ giao dịch bảo đảm đƣợc sửa đổi bổ sung số điều theo Nghị định số 11/2012/NĐ-CP ngày 22/2/2012 Chính phủ quy định nguyên tắc xử lý tài sản bảo đảm thực theo thỏa thuận bên, khơng có thỏa thuận tài sản đƣợc bán đấu giá.Tuy nhiên, thực tế, việc TCTD tự xử lý tài sản bảo đảm theo thỏa thuận gặp nhiều khó khăn trình tự, thủ tục xử lý phụ thuộc vào thái độ hợp tác bên bảo đảm, bên giữ tài sản, TCTD chƣa đƣợc tồn quyền xử lý tài sản bảo đảm khn khổ pháp luật - Về thời gian thủ tục bán đấu giá xử lý tài sản bảo đảm quyền sử dụng đất: Theo khoản - Mục III, phần B Thơng tƣ liên tịch 03, 83 TCTD phải xin phép Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền cho phép bán đấu giá, làm cho quy trình bán đấu giá nhiều thời gian thủ tục: + 15 ngày xin quan có thẩm quyền cho phép bán đấu giá tài sản + 15 ngày thực việc đăng ký bán đấu giá tài sản + 30 ngày niêm yết tài sản bán đấu giá + 60 ngày cho thời gian cấp giấy chứng nhận cho ngƣời mua tài sản - Về hệ thống văn pháp luật: Một vƣớng mắc văn pháp luật quy định giao dịch bảo đảm chồng chéo hiệu lực việc áp dụng văn thực tế Nghị định số 178/1999/NĐCP ngày 29/12/1999 Chính phủ bảo đảm tiền vay hết hiệu lực kể từ có Nghị định số 163/NĐ-CP ngày 29/12/2006 Chính phủ giao dịch bảo đảm Điều dẫn đến Thông tƣ liên tịch số 03/2001/TTLT/NHNNBTP-BCA-BTC-TCĐC ngày 23/4/2001 Ngân hàng Nhà nuớc Việt Nam, Bộ Tƣ pháp, Bộ Cơng an, Bộ Tài chính, Tổng cục địa hƣớng dẫn Nghị định số 178 hết hiệu lực văn pháp luật phát sinh Nghị định số 178 hết hiệu lực Tuy nhiên, thực tế nay, chƣa có văn hƣớng dẫn Nghị định số 163 hầu nhƣ tất ngân hàng, tổ chức tín dụng nhƣ quan pháp luật áp dụng làm theo Thông tƣ số 03 Bên cạnh đó, Nghị định số 163 văn pháp luật giao dịch bảo đảm nói chung riêng bảo đảm tiền vay lĩnh vực tín dụng - Về cơng tác thụ lý vụ án tòa án thi hành án quan thi hành án: Thời gian thụ lý vụ án toàn án thời gian thi hành án cịn chậm Trong thực tế có nhiều tài sản đƣợc đƣa xử lý, số lƣợng tòa án có hạn, việc xử án để xử lý tài sản kéo dài Có trƣờng hợp nhiều án, định tồn án có hiệu lực có đơn yêu cầu thi hành án ngân hàng nhƣng quan thi hành án chƣa thi hành án với nhiều lý nhƣ án chƣa rõ ràng lý khác Những trƣờng hợp đó, ngân hàng phải chờ 84 quan thi hành án làm việc lại với tòa án Thời gian chờ đợi thƣờng kéo dài hàng tháng chí nửa năm ngân hàng nhận đƣợc văn trả lời quan thi hành án Nhƣ vậy, để việc xử lý thu hồi nợ đƣợc nhanh giảm thiểu chi phí giao dịch cho ngân hàng, Chính phủ cần kịp thời có văn hƣớng dẫn cụ thể tài sản bảo đảm tiền vay xử lý tài sản bảo đảm tiền vay lĩnh vực ngân hàng để giúp cho ngân hàng, tổ chức tín dụng, quan Nhà nƣớc có sở pháp lý chủ động việc áp dụng pháp luật có liên quan đến tài sản bảo đảm tiền vay xử lý tài sản bảo đảm tiền vay 3.3.1.3 Xây dựng hệ thống thông tin quốc gia công khai Để tạo điều kiện thuận lợi cho ngân hàng việc khai thác thông tin khách hàng, giảm đƣợc thời gian chi phí tìm kiếm, Chính phủ cần xây dựng hệ thống thông tin quốc gia công khai, đảm bảo tính minh bạch thơng tin Ở Việt Nam nay, thông tin nằm rải rác quan quản lý nhà nƣớc mà chƣa có quy định cụ thể việc phối hợp cung cấp thông tin quan Mặt khác thông tin chƣa đƣợc tin học hóa mà chủ yếu lƣu trữ dƣới dạng văn bản, giấy tờ, việc tra cứu thơng tin khó khăn, nhiều thời gian, thơng tin cũ có bị thất lạc mờ, hƣ hỏng, rách nát Vì vậy, nhiều trƣờng hợp Ngân hàng không thu thập đƣợc đầy đủ thông tin lịch sử khách hàng Chẳng hạn, để tìm hiểu thông tin cá nhân, ngân hàng phải liên hệ với địa phƣơng nơi cá nhân cƣ trú nhƣng thu thập đƣợc thông tin sơ sài nhƣ tình trạng nhân, có tiền án tiền hay khơng, ngƣời có tên hộ khẩu,… cịn thơng tin sở hữu tài sản hay mối quan hệ họ hàng cá nhân, quyền lợi nghĩa vụ thừa kế cá nhân đó,… khơng quan lƣu giữ Đặc biệt việc tìm hiểu thơng tin từ quan nhà nƣớc nhƣ thuế, cơng an…rất khó khăn Vì vậy, xảy 85 trƣờng hợp phổ biến báo cáo tài doanh nghiệp gửi quan thuế lỗ, nợ đọng thuế nhƣng báo cáo tài gửi ngân hàng lãi mà ngân hàng khơng thể biết Do đó, việc triển khai xây dựng hệ thống thông tin quốc gia vô cần thiết, trƣớc hết phục vụ cho công tác quản lý nhà nƣớc gián tiếp giúp ngân hàng thuận lợi việc khai thác thông tin khách hàng Tùy thuộc loại thơng tin mà Chính phủ giới hạn cá nhân/đơn vị tra cứu Có loại thơng tin đƣợc tra cứu tự do, có loại thơng tin phải mua tổ chức định đƣợc khai thác 3.3.2 Đối với Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam 3.3.2.1 Hoàn thiện hệ thống pháp luật ngân hàng Điều quan trọng để ứng dụng thành cơng quy trình giám sát quản trị rủi ro theo chuẩn mực Basel II nhằm tăng cƣờng quản lý nợ xấu vai trị nhƣ trách nhiệm NHTW việc đƣa tảng luật pháp hoàn thiện Cụ thể nhƣ sau: - Thống phƣơng pháp nội dung quản lý chất lƣợng tín dụng nhƣ: phân loại nợ, trích lập, sử dụng DPRR để xử lý rủi ro toàn hệ thống ngân hàng Hiện nay, theo Khoản 1, Điều 9, Thơng tƣ 02/2013/TTNHNN ngày 21/01/2013: “Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nƣớc tự thực phân loại nợ, cam kết ngoại bảng theo quy định Điều 10, Điều 11 Thông tƣ phải sử dụng kết phân loại nhóm nợ khách hàng CIC cung cấp thời điểm phân loại để điều chỉnh kết tự phân loại nợ, cam kết ngoại bảng Trƣờng hợp nợ cam kết ngoại bảng khách hàng đƣợc phân loại vào nhóm nợ có mức độ rủi ro thấp nhóm nợ theo danh sách CIC cung cấp, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nƣớc phải điều chỉnh kết phân loại nợ, cam kết ngoại bảng theo nhóm nợ đƣợc CIC cung cấp”, khơng thống phƣơng pháp phân loại nợ gây khó khăn cho cán việc quản lý khách hàng Bên cạnh đó, ngân 86 hàng cịn chịu ảnh hƣởng kết nợ xấu TCTD khác phân loại Ví dụ, khách hàng có dƣ nợ thẻ tín dụng (phí thƣờng niên) Ngân hàng khác, nhiên cán Ngân hàng sơ suất khơng nhắc nợ khách hàng khách hàng yêu cầu đóng thẻ tín dụng nhƣng cán qn khơng đóng, dẫn đến tình trạng khách hàng bị xếp vào nợ nhóm nợ xấu mà khách hàng điều Việc ảnh hƣởng lớn tới kết phân loại nợ Ngân hàng khác - Việc phân loại nợ cần quy định chi tiết hơn, phản ánh xác chất lƣợng tín dụng, nợ xấu TCTD hệ thống ngân hàng để có chế, sách quản lý phù hợp Theo xếp hạng tín dụng nội BIDV khách hàng đƣợc xếp vào 10 nhóm (Từ AAA đến D) phân loại nợ có nhóm Việc phân loại nợ nhƣ bất cập chƣa phản ánh xác mức độ rủi ro nhóm nợ Vì vậy, NHNN cần nghiên cứu để đƣa nhóm nợ tƣơng ứng với xác suất rủi ro mức độ tổn thất khác Việc trích lập DPRR để bù đắp tổn thất phải hƣớng tới chia thành mức trích lập khác - Xây dựng thể chế giám sát ngân hàng đôi với thực chế giám sát dựa sở rủi ro xây dựng luật giám sát an toàn hoạt động ngân hàng nguyên tắc cải thiện tính độc lập gắn liền với tính trách nhiệm minh bạch quan giám sát ngân hàng - Xây dựng môi trƣờng pháp luật lĩnh vực tiền tệ, hoạt động ngân hàng minh bạch công nhằm thúc đẩy cạnh tranh bảo đảm an toàn hệ thống tiền tệ, ngân hàng Tăng cƣờng hiệu lực chế tài pháp lý, kinh tế hành bảo đảm thực đầy đủ nghĩa vụ trả nợ ngƣời vay bảo vệ quyền lợi đáng ngân hàng - Ban hành văn hƣớng dẫn thực chuẩn mực Ủy ban Basel sở lựa chọn chuẩn mực thích hợp, phù hợp với điều kiện 87 thực tế Việt Nam Trong đó, trọng đến văn quy định việc xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội NHTM 3.3.2.2 Hoàn thiện minh bạch hệ thống thông tin Để tăng cƣờng hoạt động quản lý nợ xấu NHTM Việt Nam, việc hoàn thiện hệ thống thông tin vô quan trọng NHNN cần thực việc cụ thể nhƣ sau: - Nâng cao chất lƣợng thơng tin tín dụng CIC nhằm đáp ứng yêu cầu thông tin cập nhật xác khách hàng NHNN Việt Nam cần có biện pháp tun truyền thích hợp để NHTM nhận thấy rõ quyền lợi nghĩa vụ việc cung cấp sử dụng thông tin tín dụng, tiến tới việc yêu cầu minh bạch cơng khai thơng tin thị trƣờng tài - Tăng cƣờng quy chế việc công bố công khai thông tin TCTD, từ việc khuyến khích đến biện pháp mạnh tay mang tính bắt buộc, từ nâng cao chất lƣợng mức độ tin cậy thông tin thị trƣờng tài Các thơng tin phải phù hợp kịp thời, đáng tin cậy, so sánh đƣợc, quan trọng, toàn diện khơng độc quyền Việc minh bạch hóa, cơng khai thông tin hoạt động ngân hàng giúp hệ thống ngân hàng trở nên vững mạnh - NHNN cần có quy định hạn chế NHTM niêm yết cung cấp thông tin ngẫu hứng tùy tiện, đặc biệt công bố thông tin không qua đƣờng thống nhằm hạn chế thơng tin thừa ngồi luồng 3.3.2.3 Mở rộng hoạt động Cơng ty Quản lý tài sản (VAMC) Công ty Quản lý tài sản đƣợc thành lập hoạt động theo Nghị định 53/2013/NĐ-CP Chính phủ, Quyết định số 843/QĐ-TTg Thủ tƣớng Chính phủ Quyết định số 1459/QĐ-NHNN ngày 27/6/2013 Thống đốc Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam Theo Nghị định 34/2015/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 53/2013/NĐ-CP, Công ty Quản lý tài sản (VAMC) mua khoản 88 nợ xấu theo giá thị trƣờng đáp ứng hai điều kiện “Tài sản bảo đảm khoản nợ xấu có khả phát mại” “Khách hàng vay có triển vọng phục hồi khả trả nợ” Theo đó, khoản nợ khơng có tài sản bảo đảm chƣa đƣợc VAMC mua lại khoản nợ khoản nợ khó có khả thu hồi vốn Bên cạnh đó, việc bán nợ xấu cho VAMC mua đứt bán đoạn, việc bán nợ cho VAMC giúp giảm nợ xấu tỷ lệ theo quy định thực chất nợ xấu chƣa đƣợc xử lý dứt điểm, ngân hàng phải chịu trách nhiệm nhƣ trích dự phịng rủi ro, thu hồi nợ, bán nợ, bán tài sản bảo đảm, chí gánh chịu hậu xảy thất Do đó, khách hàng đủ điều kiện bán nợ cho VAMC Ngân hàng chủ động xử lý tài sản bảo đảm trƣờng hợp đánh giá khách hàng có triển vọng phục hồi Ngân hàng thực cấu nợ cho khách hàng Do đó, kiến nghị Ngân hàng Nhà nƣớc phối hợp với ban ngành liên quan có chế mở rộng mua nợ khoản nợ tài sản bảo đảm có chế hỗ trợ để VAMC hoạt động độc lập, mua đứt khoản nợ theo giá trị thực tế 3.3.3 Đối với Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ Phát triển Việt Nam 3.3.3.1 Hồn thiện mơ hình chấm điểm xếp hạng tín dụng nội Hệ thống xếp hạng tín dụng nội BIDV đời từ năm 2006, khơng cịn phù hợp với Quy định Phân loại nợ theo Thông tƣ 02 Ngân hàng Nhà nƣớc Hơn nữa, hệ thống xếp hạng tín dụng nội đƣợc dùng để chấm điểm khách hàng doanh nghiệp có báo cáo tài từ năm trở lên chƣa đánh giá đƣợc toàn khách hàng BIDV Do việc hồn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội khách hàng cần thiết Cần xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng tất loại hình khách hàng (bao gồm tồn khách hàng doanh nghiệp khách hàng cá 89 nhân) để đo lƣờng rủi ro khách hàng từ khách hàng cung cấp đủ hồ sơ sau giải ngân thực đo lƣờng rủi ro 3.3.3.2 Phát triển hệ thống công nghệ Hiện nay, Chi nhánh BIDV quản lý nợ xấu, theo dõi, phân tích, thực phân loại nợ thủ cơng, tốn nhiều thời gian nhƣ sức lực cán bộ.Vì vậy, áp dụng cơng nghệ kỹ thuật đại việc quản lý khoản nợ khách hàng cần thiết Tin học hóa hoạt động quản lý nợ giúp ngân hàng chuyển hóa phƣơng thức theo dõi phân tán nợ xấu, nợ có vấn đề chi nhánh thành theo dõi tập trung trụ sở BIDV cần xây dựng tích hợp chƣơng trình quản lý tín dụng với Ví dụ nhƣ liên kết chƣơng trình phân loại nợ, trích lập DPRR với chƣơng trình xếp hạng tín dụng nội nhằm tổng hợp đánh giá xác, minh bạch, khách quan, kịp thời thực trạng diễn biến nợ theo khách hàng, để đề sách tín dụng có tính khả thi; phân tích kịp thời có biện pháp xử lý phù hợp để giải dứt điểm khoản nợ có dấu hiệu khơng bình thƣờng có khả vốn Chƣơng trình phần mềm tự động hạn chế sai sót tác nghiệp cán tín dụng q trình phân loại nợ thủ cơng nhƣ BIDV liên hệ với NHNN để liên kết với thông tin CIC khách hàng để nắm bắt tình trạng nợ khách hàng TCTD khác Tăng cƣờng trang bị kỹ thuật công nghệ ngân hàng quản lý nợ yêu cầu thiết thực lâu dài hệ thống NHTM Việt Nam Để nâng cao hệ thống cơng nghệ hỗ trợ đắc lực cho việc áp dụng mơ hình quản lý RRTD, BIDV cần phải:  Nâng cấp sở hạ tầng công nghệ thông tin Trụ sở tất chi nhánh Đầu tƣ, nâng cấp đại hóa cơng nghệ ngân hàng Trụ sở chi nhánh đồng để đảm bảo việc kết nối thơng tin tồn quốc Đảm 90 bảo Trụ sở trung tâm đầu não lƣu trữ xử lý thơng tin giám sát chặt chẽ, sát việc thực quy trình nghiệp vụ Chi nhánh Bên cạnh đó, hệ thống thơng tin cần đảm bảo tính bảo mật an toàn an ninh liệu hệ thống BIDV  Xây dựng hệ thống phần mềm xử lý liệu tập trung Việc ứng dụng giải pháp phần mềm đại giúp ngân hàng có đánh giá rủi ro tổn thất với độ xác tƣờng đối cao việc xử lý thông tin tập trung: - Thiết lập hệ thống thông tin khách hàng tập trung hệ thống: Tất thông tin liên quan đến khách hàng đƣợc tập hợp Hệ thống quản lý thông tin khách hàng phải hệ thống thông tin mở tập trung, ghi lại thông tin hoạt động kinh doanh khách hàng cần thiết thêm thơng tin vào hệ thống cách dễ dàng - Nghiên cứu, phát triển chƣơng trình ứng dụng tập trung nghiệp vụ quản lý rủi ro tín dụng, quản lý rủi ro thị trƣờng tác nghiệp để theo dõi, kiểm soát rủi ro Các Chi nhánh truy cập để tra cứu thông tin rủi ro khách hàng cách thuận tiện nhanh chóng KẾT LUẬN CHƢƠNG Trên sở nghiên cứu thực trạng quản lý nợ xấu Ngân hàng TMCP Đầu tƣ Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình, tác giả đánh giá đƣợc thành tựu, tồn tại, hạn chế nguyên nhân tồn tại, từ tác giả đƣa số giải pháp áp dụng đƣợc tình hình thực tế Chi nhánh Các giải pháp áp dụng Chi nhánh là: Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực; Đẩy mạnh hoạt động kiểm tra, kiểm soát Chi nhánh; Đa dạng hóa phƣơng thức xử lý nợ xấu Bên cạnh đó, tác giả đƣa số kiến nghị Chính phủ, Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam Ngân hàng TMCP Đầu tƣ Phát triển Việt Nam 91 KẾT LUẬN Quá trình hội nhập quốc tế ngày sâu rộng hệ thống NHTM Việt Nam đặt Ngân hàng Việt Nam trƣớc nguy đối mặt với rủi ro cao nặng nề hơn, có nguy với nợ xấu Nợ xấu cao làm hạn chế khả mở rộng tăng trƣởng tín dụng, làm giảm lợi nhuận nhƣ khả tài ngân hàng, làm suy giảm khả cạnh tranh vị ngân hàng trình phát triển hội nhập Trong hồn cảnh thời điểm nào, cơng tác quản lý nợ xấu vấn đề cấp thiết xuyên suốt mục tiêu hoạt động quản lý ngân hàng nói chung Ngân hàng TMCP Đầu tƣ Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình nói riêng Trƣớc u cầu thực tế khách quan với việc áp dụng biện pháp nghiên cứu linh hoạt, luận văn hoàn thành mục tiêu nghiên cứu đề Thứ nhất, khái quát lý luận nợ xấu hoạt động quản lý nợ xấu NHTM Nghiên cứu phƣơng pháp quản lý nợ xấu Trung Quốc Thái Lan để từ rút học kinh nghiệm hoạt động quản lý nợ xấu NHTM Việt Nam Thứ hai, nghiên cứu thực trạng nợ xấu quản lý nợ xấu Ngân hàng TMCP Đầu tƣ Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình từ năm 2012 - 2014, từ sâu phân tích đánh giá ngun nhân phát sinh nợ xấu, kết Chi nhánh đạt đƣợc hạn chế cần khắc phục công tác quản lý nợ xấu Thứ ba, đề xuất giải pháp kiến nghị cần thiết nhằm tăng cƣờng quản lý nợ xấu Ngân hàng TMCP Đầu tƣ Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình Đề tài đƣợc thực sở lý luận thực tiễn công tác quản lý nợ xấu hoạt động Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Đầu tƣ Phát 92 triển Việt Nam - Chi Nhánh Ba Đình mà tác giả tìm hiểu, nghiên cứu tích lũy đƣợc Tuy nhiên, giới hạn thời gian có hạn khả nắm bắt lý thuyết thực tiễn môi trƣờng kinh doanh liên tục thay đổi nên luận văn khơng tránh khỏi thiếu sót, hạn chế Bởi vậy, tác giả mong đƣợc góp ý thầy cô bạn quan tâm đến đề tài để luận văn đƣợc hoàn thiện DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Peter S.Rose (2001), Quản trị ngân hàng thương mại, NXB Tài chính, Hà Nội PGS.TS Nguyễn Văn Tiến (2005), Quản trị rủi ro kinh doanh ngân hàng, NXB Thống kê, Hà Nội PGS.TS Lƣu Thị Hƣơng, PGS.TS Vũ Duy Hào (2011), Tài doanh nghiệp, Nxb đại học kinh tế quốc dân, Hà Nội NGND, PGS.TS Tô Ngọc Hƣng “Kinh nghiệm xử lý nợ xấu số quốc gia học cho Việt Nam”, đăng ngày 13/11/2012, website: vietstock.vn Ngân hàng TMCP Đầu tƣ Phát triển Việt Nam, Quy định cho vay khách hàng tổ chức, cá nhân Ngân hàng TMCP Đầu tƣ Phát triển Việt Nam, Quyết định Ban hành Hệ thống xếp hạng tín dụng nội Ngân hàng TMCP Đầu tƣ Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Ba Đình, Báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh năm (2012-2014) TS Đào Minh Phúc, “Giới thiệu số mơ hình xếp hạng tín dụng khách hàng – giải pháp giảm thiểu nợ xấu” Nguyễn Thị Hoài Phƣơng (2012), Quản lý nợ xấu Ngân hàng thƣơng mại Việt Nam, Luận án Tiến sĩ, Hà Nội 10 Nguyễn Thị Hoài Phƣơng (2011), “Bùng nổ nợ xấu Ngân hàng thƣơng mại Trung Quốc Bài học cho Ngân hàng thƣơng mại Việt Nam”, Tạp chí Nghiên cứu Tài kế tốn 11 Th.S Huỳnh Thị Hƣơng Thảo, “Ngân hàng thƣơng mại Việt Nam: Vận dụng nguyên tắc Hiệp ƣớc Basel để hạn chế nợ xấu”, đăng ngày 14/01/2014, website: tapchitaichinh.vn 12 Nguyễn Ngọc Thao (2010), “Nợ xấu hoạt động tín dụng Ngân hàng thƣơng mại”, Tạp chí thị trường tiền tệ 13 Hà Thị Thúy Vân, “Quản lý nợ’ xấu hoạt động kinh doanh ngân hàng: Giải pháp giảm thiểu rủi ro”, Báo Tài Doanh nghiệp, số 4- 2007, trang 18 – 19 14 Thống đốc Ngân hàng Nhà nƣớc, Thông tư 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 Quy định phân loại tài sản có, mức trích, phƣơng pháp trích lập dự phịng rủi ro việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro hoạt động tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nƣớc 15 Thống đốc Ngân hàng Nhà nƣớc, Thông tư 09/2014/TT-NHNN ngày 18/3/2014 việc sửa đổi, bổ sung số điều Thông tƣ 02/2013/TTNHNN ngày 21/01/2013 Thống đốc Ngân hàng nhà nƣớc quy định phân loại tài sản có, mức trích, phƣơng pháp trích lập dự phịng rủi ro việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro hoạt động TCTD, Chi nhánh Ngân hàng nƣớc