BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI HOÀNG MINH ĐỨC NGHI£N CøU KếT QUả ĐIềU TRị PHẫU THUậT Và MộT Số YếU Tố NGUY CƠ TáI PHáT, DI CĂN SAU PHẫU THUậT UNG THƯ ĐạI TRựC TRàNG TRIệT CĂN LUN N TIN SĨ Y HỌC ại Đ c họ HÀ NỘI - 2020 Y H S VT -L ội N BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI HONG MINH C NGHIÊN CứU KếT QUả ĐIềU TRị PHẫU THUậT Và MộT Số YếU Tố NGUY CƠ TáI PHáT, DI CĂN SAU PHẫU THUậT UNG THƯ ĐạI TRựC TRµNG TRIƯT C¡N Chun ngành: Ngoại tiêu hóa Mã sớ : 62720125 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thanh Long ại Đ họ HÀ NỘI – 2020 LỜI CAM ĐOAN c Y H S VT -L ội N MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ CHƯƠNG : TỔNG QUAN 1.1 GIẢI PHẪU ĐẠI TRỰC TRÀNG 1.2 MÔ BỆNH HỌC 1.3 ĐẶC ĐIỂM TÁI PHÁT 11 1.4 CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ TÁI PHÁT, DI CĂN 14 1.4.2 Giai đoạn bệnh 15 1.4.4 Dạng phát triển u theo Bormann 16 1.4.5 Xâm lấn mạch máu, mạch bạch huyết 16 1.4.6 Xâm lấn quanh thần kinh 16 1.4.7 Các yếu tố liên quan đến số lượng hạch nạo hạch di 16 1.4.8 Tình trạng bờ diện cắt phẫu thuật cắt toàn mạc treo trực tràng - TME 18 1.4.9 Chỉ số Petersen 18 1.4.10 Nồng độ CEA trước mổ theo dõi sau mổ 19 1.4.11 Tắc ruột biến chứng u hoại tử thủng 19 1.4.12 Điều trị phối hợp sau mổ 19 1.4.13 Những yếu tố tiên lượng 19 1.5 LÂM SÀNG - CẬN LÂM SÀNG UNG THƯ ĐTT TÁI PHÁT 19 1.5.1 Lâm sàng 20 1.5.2 Cận lâm sàng 20 1.6 PHẪU THUẬT ĐIỀU TRỊ UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG TÁI PHÁT 22 ại Đ 1.6.1 Chỉ định điều trị 23 1.6.2 Các phương pháp phẫu thuật ung thư đại trực tràng tái họ phát 23 1.7 ĐIỀU TRỊ PHỐI HỢP 31 c Y H S VT -L ội N 1.7.1 Hoá trị 31 1.7.2 Xạ trị 32 1.7.3 Liệu pháp điều trị đích 33 1.7.4 Điều trị tăng cường miễn dịch 34 1.8 TÌNH HÌNH UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG TÁI PHÁT TRONG NƯỚC VÀ TRÊN THẾ GIỚI 36 1.8.1 Kết số cơng trình nghiên cứu giới 36 1.8.2 Kết số cơng trình nghiên cứu Việt Nam 38 CHƯƠNG : ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 40 2.1 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 40 2.1.1 Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân 40 2.1.2 Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân 40 2.1.3 Tiêu chuẩn tái phát, phẫu thuật triệt 41 2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 42 2.2.1 Thiết kế nghiên cứu 42 2.2.2 Cỡ mẫu nghiên cứu 43 2.2.3 Phương pháp nghiên cứu 43 2.2.4 Các tiêu nghiên cứu 45 2.2.5 Các phương tiện vật liệu sử dụng nghiên cứu 53 2.2.6 Xử lý số liệu 53 2.2.7 Khía cạnh đạo đức nghiên cứu 54 CHƯƠNG : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 55 3.1 ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM TÁI PHÁT VÀ DI CĂN 55 3.1.1 Đặc điểm tuổi, giới, địa dư 55 ại Đ 3.1.2 Vị trí khối u tiên phát 56 3.1.3 Các phương pháp điều trị khối u tiên phát 57 họ 3.1.4 Giải phẫu bệnh khối u tiên phát 58 3.1.5 Thời gian tái phát số yếu tố liên quan: 59 c Y H S VT -L ội N 3.2 ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG 60 3.2.1 Đặc điểm lâm sàng 60 3.2.2 Đặc điểm cận lâm sàng 61 3.3 CHẨN ĐOÁN TRƯỚC MỔ 67 3.4 ĐẶC ĐIỂM TỔN THƯƠNG TRONG MỔ 68 3.5 ĐẶC ĐIỂM PHẪU THUẬT 69 3.6 KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ SAU PHẪU THUẬT 72 3.6.1 Kết sớm 72 3.6.2 Kết xa 74 CHƯƠNG : BÀN LUẬN 88 4.1 ĐẶC ĐIỂM TÁI PHÁT 88 4.1.1 Đặc điểm chung 88 4.1.2 Đặc điểm lâm sàng cận lâm sàng 91 4.2 CHỈ ĐỊNH - CÁC PHƯƠNG PHÁP PHẪU THUẬT UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG TÁI PHÁT VÀ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT 101 4.2.1 Chỉ định phẫu thuật 101 4.2.2 Đặc điểm tổn thương mổ 103 4.2.3 Đặc điểm phẫu thuật 104 4.3 KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ SAU PHẪU THUẬT 116 4.3.1 Kết sớm sau phẫu thuật 116 4.3.2 Kết xa sau phẫu thuật 118 4.4 CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI TÁI PHÁT 125 KẾT LUẬN 137 DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN ại Đ QUAN ĐẾN LUẬN ÁN TÀI LIỆU THAM KHẢO c họ PHỤ LỤC Y H S VT -L ội N DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1 Phân độ ung thư biểu mô tuyến đại trực tràng Bảng 1.2 Phân loại giai đoạn bệnh theo AJCC phiên 11 Bảng 1.3 Vị trí tỷ lệ tái phát ung thư ĐTT năm sau mổ theo Galandiuk 12 Bảng 2.1 Phân độ ung thư biểu mô tuyến đại trực tràng 51 Bảng 3.1 Phân bố tuổi nhóm tái phát 55 Bảng 3.2 Phân bố vị trí khối u tiên phát 56 Bảng 3.3 Các phương pháp phẫu thuật u tiên phát 57 Bảng 3.4 Các phương pháp điều trị bổ trợ thời gian tái phát 57 Bảng 3.5 Type mô bệnh học u tiên phát 58 Bảng 3.6 Giai đoạn bệnh khối u tiên phát 58 Bảng 3.7 Phân bố thời gian tái phát sau mổ cắt u tiên phát 59 Bảng 3.8 Thời gian tái phát theo giai đoạn u tiên phát 59 Bảng 3.9 Thời gian tái phát trung bình theo bệnh cảnh mổ lần đầu 60 Bảng 3.10 Hồn cảnh chẩn đốn UTĐTTP 60 Bảng 3.11 Dấu hiệu 60 Bảng 3.12 Phân bố triệu chứng toàn thân 61 Bảng 3.13 Phân nhóm kết định lượng CEA 61 Bảng 3.14 Các tổn thương phát kết siêu âm 62 Bảng 3.15 Tổn thương di gan phát siêu âm 62 Bảng 3.16 Kích thước khối u gan siêu âm 62 ại Đ Bảng 3.17 Số lượng khối u di gan siêu âm 63 Bảng 3.18 Đặc điểm hình ảnh di gan siêu âm 63 Bảng 3.19 Phân bố kết nội soi đại tràng 63 họ Bảng 3.20 Phân bố vị trí tổn thương qua nội soi đại tràng 64 c Y H S VT -L ội N Bảng 3.21 Kết chụp X-quang tim phổi 64 Bảng 3.22 Các tổn thương phát kết CLVT ổ bụng 64 Bảng 3.23 Tổn thương gan mật CT 65 Bảng 3.24 Kích thước khối u di gan CT 65 Bảng 3.25 Số lượng khối u di gan CT 65 Bảng 3.26 Kích thước khối u gan CT 65 Bảng 3.27 Đặc điểm hình ảnh di gan CT 66 Bảng 3.28 Vị trí u thành ĐTT CT 66 Bảng 3.29 Các tổn thương phát chụp PET-CT 66 Bảng 3.30 Chẩn đoán trước mổ 67 Bảng 3.31 Đặc điểm tái phát chỗ phát mổ 68 Bảng 3.32 Đặc điểm di gan phát mổ 68 Bảng 3.33 Biến chứng u tái phát gây 69 Bảng 3.34 Vị trí tái phát 69 Bảng 3.35 Hoàn cảnh phẫu thuật 69 Bảng 3.36 Mức độ phẫu thuật 70 Bảng 3.37 Các phương pháp phẫu thuật 70 Bảng 3.38 Phẫu thuật di gan 71 Bảng 3.39 Những lý không cắt u triệt để (R1, R2) phẫu thuật thăm dò 71 Bảng 3.40 Type mô bệnh học u tái phát 72 Bảng 3.41 Độ biệt hoá u tái phát 72 Bảng 3.42 Thời gian lập lại lưu thông ruột 72 ại Đ Bảng 3.43 Biến chứng sau mổ 73 Bảng 3.44 Biến chứng theo phương pháp phẫu thuật 73 họ Bảng 3.45 Thời gian mổ nhóm 73 Bảng 3.46 Thời gian nằm viện sau mổ theo phương pháp phẫu thuật 74 c Y H S VT -L ội N Bảng 3.47 Tình trạng 74 Bảng 3.48 Thời gian sống thêm toàn sau mổ 75 Bảng 3.49 Thời gian sống trung bình sau mổ nhóm PT 76 Bảng 3.50 Thời gian sống trung bình nhóm