1 Tên công trình: Hoàn thiện sách Nhà nớc nhằm hỗ trợ xuất hàng dệt may Việt Nam sang Mỹ Bảng chữ viết tắt ASEAN ATC Cat CBI CIF EU FDI FOB ISO MFN NAFTA NTR VAT WTO : Association of South – East Asian Nation : Agreement on Textile and Clothing : Category : Caribean Basin Initiative : Cost, Insurance, Freight : European Union : Foreign Direct Investment : Free on Board : Organization of International Standard : Most Favored Nations : Northen American Free Trade Agreement : Nomal Trade Relations : Value Added Tax : World Trade Organization Lời mở đầu Tính cấp thiết đề tài Ngành dệt may ngành truyền thống lâu đời Việt Nam, từ xa xa, ngời Việt cổ đà sớm biết trồng dâu nuôi tằm dệt lụa, nghề trồng dệt vải từ kỷ thứ IV-V đà phát triển Ngành dệt may xuất Việt Nam phát triển đợc xếp vào nhóm mặt hàng xuất chủ lực Việt Nam Bên cạnh việc cung cấp hàng hóa đáp ứng nhu cầu cho thị trờng nớc, ngành dệt may tạo điều kiện mở rộng thơng mại quốc tế Đồng thời, nguồn thu hút lao động, giải công ăn việc làm, tạo nguồn hàng xuất có giá trị cao, ngành dệt may nguồn thu hút ngoại tệ góp phần tạo đà cho kinh tế cất cánh Với tiềm cđa mét qc gia cã lỵi thÕ vỊ xt khÈu hàng dệt may, vấn đề thâm nhập phát triển thị trờng mới, có dung lợng tiêu thụ lớn đặt cho doanh nghiệp dệt may Việt Nam khó khăn thách thức Điểm lại số thị trờng lớn nh Nhật Bản, EU, Đông Âu, thấy hàng dệt may Việt Nam đà có mặt củng cố dần bớc vị trí Tuy nhiên, hàng dệt may Việt Nam gặp khó khăn không nhỏ việc đẩy mạnh lợng hàng xuất để tìm đợc lối cho toán thị trờng tiêu thụ hớng cần thiết khai thác để thâm nhập thị trờng mới, Mỹ thị trờng đầy hứa hẹn có tiềm Cùng với việc ký kết Hiệp định thơng mại Việt Mỹ, quan hệ thơng mại hai nớc đà bớc sang trang Vì vậy, việc xem xét khả thâm nhập hàng dệt may vào thị trờng Mỹ thị trờng có dung lợng tiêu thụ vào loại lớn giới đà trở nên cấp bách Tuy nhiên, bên cạnh thuận lợi có không khó khăn thách thức, đòi hỏi không nỗ lực doanh nghiệp dệt may Việt Nam mà cần có hỗ trợ tích cực từ phía Nhà n ớc để tiếp cận đẩy mạnh xuất hàng dệt may Việt Nam vào thị trờng nhiều tiềm nhng chông gai Chính lý đó, em đà lựa chọn đề tài: Hoàn thiện sách Nhà nớc nhằm hỗ trợ xuất hàng dệt may Việt Nam sang thị trờng Mỹ làm đề tài nghiên cứu khoa học Mục đích nghiên cứu - Nghiên cứu sở chung thị trờng Mỹ vấn đề đặt cho hỗ trợ xuất dệt may Việt Nam vào thị trờng Mỹ - Đánh giá thực trạng sách hỗ trợ xuất hàng dệt may Việt Nam nói chung xuất vào thị trờng Mỹ nói riêng - Đề xuất giải pháp nhằm hỗ trợ cho hoạt động xuất hàng dệt may Việt Nam vào thị trờng Mỹ 3 Đối tợng phạm vi nghiên cứu - Đối tợng nghiên cứu: Các biện pháp hỗ trợ xuất hàng dệt may vào Mỹ - Phạm vi nghiên cứu: Đề tài đứng giác độ ngành dệt may xuất để nghiên cứu mối quan hệ với chế định, sách vĩ mô Nhà nớc Thời gian nghiên cứu từ năm 1995 đến Phơng pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phơng pháp nghiên cứu nh: Phơng pháp phân tích, so sánh, tổng hợp Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, đề tài đợc kết cấu làm chơng: Chơng I: Những vấn đề chung hỗ trợ xuất hàng dệt may Chơng II: Thực trạng sách hỗ trợ xuất hàng dệt may sang Mỹ Chơng III: Các giải pháp nâng cao hiệu hỗ trợ xuất hàng dệt may sang Mỹ năm tới Chơng I Những vấn đề chung hỗ trợ xuất hàng dệt may 1.1-Vị trí hàng dệt may kinh tế quốc dân nớc ta Dệt may đợc coi ngành có lợi Việt Nam ngày đóng vai trò quan trọng kinh tế quốc dân, không phục vụ nhu cầu thiết yếu ngời mà ngành giải nhiều việc làm cho lao động xà hội, mạnh xuất khẩu, tạo điều kiện thúc đẩy kinh tế phát triển đóng góp ngày nhiều cho ngân sách nhà nớc Thật vậy, 10 năm trở lại đây, ngành dệt may đà chứng tỏ ngành công nghiệp mũi nhọn kinh tế, có bớc tiến vợt bậc lĩnh vc xuất với tốc độ tăng trởng bình quân 24,8%/năm, vợt lên đứng vị trí thứ hai nớc kim ngạch xuất khẩu, sau ngành dầu khí Với phát triển mạnh mẽ nh vậy, ngành dệt may đóng vai trò quan trọng kinh tế quốc dân nớc ta Ngành dệt may tham gia tạo vốn tích luỹ cho trình công nghiệp hoá: Đây ngành không đòi hỏi nhiều vốn, đồng thời thu hồi vốn nhanh Bên cạnh đó, xuất hàng dệt may đem lại nguồn thu ngoại tệ lớn để mua máy móc thiết bị đại, góp phần thúc đẩy trình đại hoá sản xuất, làm sở cho kinh tế cất cánh Tăng cờng mối quan hệ nớc ta nớc khác: Là ngành xuất mũi nhọn 50 nớc giới, ngành dệt may đầu, mở đờng cho mối liên kết ngày sâu sắc kinh tế nớc ta nớc khác giới Hiện nay, tổ chức thơng mại quốc tế có u đÃi cho ngành dệt may, đặc biệt ngành dệt may nớc phát triển, hàng rào mậu dịch sản phẩm thuộc ngành đợc dỡ bỏ hay nới lỏng nhiều Giải công ăn việc làm cho ngời lao động: Dệt may ngành thu hút nhiều lao động, tạo công ăn việc làm, góp phần giải vấn đề thất nghiệp kinh tế Việt Nam, toàn ngành công nghiệp dệt may ®· thu hót trªn triƯu lao ®éng x· héi, đặc biệt lao động nữ Ngành dệt may không phát triển thêm công ăn việc làm ngành mà ngành liên quan phụ trợ khác nh bao bì, bảo quản, khí, vận tải, kho, cảng Công nghiệp dệt may phát triển kéo theo thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp khác: Sự phát triển ngành dệt may tạo điều kiện cho nhiều ngành khác phát triển, có ngành cung cấp nguyên vật liệu ngành sử dụng sản phẩm ngành dệt may Hiện nay, công nghiệp dệt may góp phần phát triển nông nghiệp nông thôn qua phát triển sản xuất bông, đay, tơ, tằm, bớc chuyển dịch cấu kinh tế nông nghiệp sang kinh tế công nghiệp Đóng góp vào việc cải thiện cán cân thơng mại: Ngành công nghiệp dệt may không giữ vai trò trọng yếu xuất mà đóng góp đáng kể vào việc cải thiện cán cân thơng mại nớc ta tăng nhanh đầu t nớc Tầm quan trọng đợc thể rõ nét tổng kim ngạch xuất hàng năm hàng dệt may Việt Nam Năm 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Bảng 1: Giá trị xuất hàng dệt may Việt Nam (Đơn vị: Triệu USD) KNXK hµng dƯt may Tỉng KNXK TØ träng/tỉng sè 750 5.200 14.4% 1.150 7.255 15.2% 1.349 8.759 15.4% 1.351 9.361 14.4% 1.682 11.532 14.6% 1.892 14.455 13.08% 2.000 15.100 13.25% 2.750 16.926 16.3% (Nguồn: Bộ Thơng mại Tổng công ty Dệt May Việt Nam) Tóm lại, với đờng lèi më cưa vµ héi nhËp qc tÕ cïng víi s chuyển dịch dòng vốn đầu t chuyển giao công nghệ diễn sôi động, ngành dƯt may nãi chung vµ xt khÈu hµng dƯt may nói riêng đÃ, có nhiều đóng góp hiệu cho tăng trởng phát triển kinh tế đất nớc, xứng đáng ngành mũi nhọn chiến lợc phát triển kinh tế xà hội Việt Nam 1.2-Nội dung hỗ trợ xuất hàng dệt may 1.2.1-Thực chất hỗ trợ xuất Xuất sở nhập hoạt động kinh doanh đem lại lợi nhuận lớn, phơng tiện thúc đẩy phát triển kinh tế Mở rộng xuất để tăng thu ngoại tệ, tạo điều kiện cho nhập phát triển sở hạ tầng Chính vai trò quan trọng nh nên làm để thúc đẩy mạnh hoạt động xuất đợc đặt phía Nhà nớc doanh nghiệp Để đẩy mạnh xuất đòi hỏi nỗ lực, phối hợp hai phía: Nhà nớc doanh nghiệp Về phía doanh nghiệp hoạt động xuất khẩu, biện pháp họ đề mang tầm vi mô Các biện pháp nhằm phục vụ cho doanh nghiệp họ Nói cách ngắn gọn, họ tự giúp họ để đứng vững thơng trờng quốc tế Còn phía Nhà nớc, biện pháp đợc thực để nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nớc đẩy mạnh hoạt động xuất mình, biện pháp gọi hoạt động hỗ trợ xuất Nh vậy, thực chất hỗ trợ xuất hệ thống biện pháp mà Nhà nớc thực nhằm tạo môi trờng vĩ mô thuận lợi cho doanh nghiệp đẩy mạnh hoạt động xuất Những biện pháp hỗ trợ xuất không chØ liªn quan tíi mét hay mét sè doanh nghiƯp định đó, mà liên quan tới tất doanh nghiệp phạm vi biện pháp điều chỉnh Nó giải vấn đề mà không doanh nghiệp tự giải đợc Nếu thiếu biện pháp hỗ trợ xuất Nhà nớc, doanh nghiệp gặp phải nhiều khó khăn tham gia hoạt động thơng mại quốc tế với nớc khác Đối với quốc gia xây dựng chiến lợc hớng xuất kÕt hỵp víi thay thÕ nhËp khÈu nh chóng ta nay, doanh nghiệp tiến hành xuất hàng hoá đợc tạo điều kiện phát triển nhiều sách hỗ trợ khác nh: sách xuất khẩu, sách khuyến khích đầu t, sách tài tín dụng, sách thuế Điều tạo điều kiện giúp cho doanh nghiệp tăng kim ngạch xuất 1.2.2-Những công cụ hỗ trợ xuất hàng dệt may Trong trình đẩy mạnh xuất mở rộng thị trờng nhằm đạt đợc mục tiêu đề ra, ngành dệt may gặp phải không khó khăn mà thân ngành giải nổi, vấn đề vốn đầu t, thông tin xuất nhập thị trờng, mối quan hệ thơng mại quốc tế Do vậy, ngành dệt may cần biện pháp hỗ trợ Chính phủ 1.2.2.1-Nhóm công cụ hỗ trợ sản xuất a/ Chính sách đầu t phát triển Không ngành dệt may mà hoạt động tất ngành khác luôn cần đến đầu t Có đầu t có đổi mới, không đầu t đổi Chính vậy, sách đầu t phát triển sách quan trọng nhất, thúc đẩy tăng trởng mạnh cđa nỊn kinh tÕ nãi chung vµ cđa ngµnh dƯt may nói riêng Để phát triển nhanh có hiệu quả, ngành dệt may cần lợng vốn đầu t vào mục tiêu sau đây: - Đổi công nghệ, trớc hết công nghệ dệt đồng hoá dây chuyền sản xuất toàn ngành, khắc phục khâu yếu nhằm sử dụng có hiệu trang thiết bị - Mở rộng quy mô sản xuất sở doanh nghiệp có xây dựng thêm doanh nghiệp - Phát triển loại sản xuất phục vụ phụ trợ cho doanh nghiệp dệt may: tạo vùng nguyên liệu, sản xuất vật liệu phụ cho công nghiệp dệt (hoá chất, thuốc nhuộm, sản xuất loại phụ liệu cho công nghiệp may mặc) Bên cạnh khoản đầu t trực tiếp cần khoản đầu t vào mục tiêu có tính chất gián tiếp khác nh phát triển khí dệt may, phát triển đại hoá hạ tầng kỹ thuật cho công nghiệp dệt may Để huy động đợc nguồn vốn có khả đáp ứng đợc nhu cầu ngành dệt may, sách đầu t phát triển Nhà nớc tập trung vào nguồn vốn chủ yếu sau: - Nguồn vốn nớc: nguồn vốn quan trọng, giúp chủ động đợc kế hoạch phát triển Bên cạnh đó, làm giảm bớt bất ổn định phụ thuộc vào nguồn vốn từ khoản đầu t nớc - Nguồn vốn đầu t nớc ngoài: Cùng với phát triển mạnh mẽ mối quan hệ đối ngoại nớc ta với nuớc khác giới, doanh nghiệp tổ chức nớc đầu t ngày nhiều vào ngành kinh tế Việt Nam Nguồn vốn nớc quan trọng nhng đủ đợc chơng trình phát triển lớn, thu hút vốn đầu t trực tiếp nớc sách đặc biệt quan trọng việc phát triển ngành công nghiệp dệt may - Nguồn vèn cđa c¸c tỉ chøc phi chÝnh phđ, c¸c tỉ chức quốc tế: Hiện nguồn vốn không nhiỊu nh tríc kia, nhng nÕu cã c¸c biƯp ph¸p thu hút tốt, nhận đợc giúp đỡ từ tổ chức b/ Chính sách nguyên phụ liệu Trong sản xuất dệt may, nguyên liệu đóng vai trò quan trọng có ảnh hởng định đến chất lợng sản phẩm hiệu sản xuất Ngành dệt may Việt Nam sử dụng nguyên liệu là: xơ, xơ sợi tổng hợp, len, đay, tơ tằm xơliber khác, loại hoá chất khác thuốc nhuộm , quan trọng xơ xơ sợi tổng hợp Chính vai trò quan trọng nh nên Nhà nớc cần phải có sách phát triển nguyên liệu phụ liệu cho ngành dệt may cách đắn, hợp lý, đảm bảo cho ngành dệt may Việt Nam phát triển mạnh Chính sách nguyên phụ liƯu phơc vơ cho ngµnh dƯt may cđa Nhµ níc chủ yếu tập trung vào vấn đề: - Phát triển vùng trồng bông, trồng dâu nuôi tằm công tác thu hoạch để chế biến - Hỗ trợ nhập loại hoá chất, thuốc nhuộm, thuốc trợ nhuộm - Phát triển công ty sản xuất nguyên phơ liƯu níc c/ ChÝnh s¸ch vỊ khoa häc công nghệ Ngành dệt may, nh ngành kinh tế khác, phát triển sơ sở khoa học công nghệ Việc đầu t đổi công nghệ nh đổi trang thiết bị giúp tạo đợc sản phẩm phù hợp với thị trờng đáp ứng đợc đòi hỏi số lợng, chất lợng, mẫu mà khách hàng Trong giai đoạn nay, khoa học công nghệ nói chung phát triển công nghệ ngành dệt may nói riêng nớc ta cha thực phát triển, điều làm giảm khả cạnh tranh sản phẩm dệt may cđa níc ta Do vËy, sè c¸c biƯn ph¸p hỗ trợ Nhà nớc ngành dệt may phải có sách công nghệ Chính sách phát triển khoa học công nghệ ngành dệt may chủ yếu tập trung vào vấn đề sau: - Hỗ trợ xây dựng phát triển Viện nghiên cứu, phòng thí nghiệm, trờng đào tạo dệt may - Xây dựng chiến lợc nghiên cứu triển khai dự án công nghệ dệt may - Khuyến khích việc nghiên cứu áp dụng công nghƯ míi dƯt may d/ ChÝnh s¸ch vỊ lao động phát triển Dệt may ngành công nghiệp sản xuất cần nhiều nhân công, đặc biệt kỹ nghệ may Để tăng giá trị đóng góp cho sản phẩm, chủ doanh nghiệp cần gia tăng giá trị công nghiệp cách phát triển khâu ban đầu nh tạo mẫu hay cắt vải khâu chót nh Marketing hay có liên kết mật thiết với kỹ nghệ dệt để cung cấp nguyên phụ liệu cho kỹ nghệ may Cả hai khâu quan trọng (đầu cuối) tạo phần lớn giá trị gia tăng cho sản phẩm, phụ thuộc vào yếu tố ngời nhiều yếu tố vật chất Chính vậy, làm để nâng cao chất lợng nguồn nhân lực ngành dệt may vấn đề đợc Nhà nớc đặc biệt quan tâm Chính sách lao động phát triển Nhà nớc ngành dệt may tập trung vào vấn đề sau: - Thu hút, khuyến khích học sinh theo học ngành công nghiệp dệt may - Đầu t sở hạ tầng cho sở đào tạo dệt may - Định hớng cho chơng trình đào tạo công nhân, kỹ s dệt may - Chính sách hỗ trợ ngời lao động để đảm bảo sống công việc họ, thúc đẩy họ cống hiến cho phát triển ngành e/ Chính sách tổ chức quản lý Bất kỳ hoạt động kinh tế cần có quản lý Nhà nớc, đặc biệt hoạt động xuất nhập xuất nhập lĩnh vực phức tạp, không liên quan đến nớc mà liên quan đến nớc khác có quan hệ thơng mại với Vì vậy, tổ chức quản lý xuất nhập nói chung xuất dệt may nói riêng đợc Nhà nớc ta coi trọng Trong sách tổ chức quản lý hoạt động xuất dệt may, Nhà nớc ta tập trung vào việc tạo môi trờng thuận lợi để doanh nghiệp dệt may nh nhà đầu t nớc tham gia hoạt động kinh doanh Đồng thời, Nhà nớc quan tâm đến việc xây dựng chơng trình, thành lập tổ chức để quản lý tốt hoạt động xuất ngành dệt may Bên cạnh chủ trơng tổ chức, xếp doanh nghiệp dệt may nớc theo hớng ®Ĩ cã thĨ ph¸t huy mét c¸ch tèt nhÊt tiỊm mình, thúc đẩy ngành dệt may nớc nhà phát triển bền vững 1.2.2.2-Nhóm công cụ hỗ trợ hoạt động tiêu thụ sản phẩm a/ Chính sách thuế quan ThuÕ quan, gåm thuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ xuất công cụ quản lý vĩ mô quan trọng Nhà nớc hoạt động xuÊt nhËp khÈu Mét chÝnh s¸ch thuÕ quan tèt sÏ bảo hộ đợc sản xuất nớc thúc đẩy xuất thị trờng giới Đồng thời, sách thuế quan đợc áp dụng thống bớc bảo đảm cạnh tranh lành mạnh thành phần kinh tế, góp phần phục vụ có hiệu chủ trơng giải phóng tiềm để phát triển lực lợng sản xuất, xây dựng cấu kinh tế hợp lý ngành nghề, địa phơng, vùng, thị trờng nớc, từ thúc đẩy xuất Chính sách thuế quan hỗ trợ cho hoạt động xuất nói chung xuất hàng dệt may nói riêng tập trung vào việc miễn thuế, giảm thuế hoàn lại thuế Để khuyến khích xuất khẩu, Nhà nớc cần phải quy định thật chi tiết, dựa rõ ràng, mặt hàng đợc miễn, giảm hoàn lại thuế Chính sách thuế quan ngành dệt may không quy định thuế xuất nhập mặt hàng dệt may, mà đa quy định thuế quan hàng hoá liên quan đến việc sản xuất hàng dệt may nh: máy móc thiết bị, nguyên phụ liệu, hoá chất, thuốc nhuộm b/ Chính sách thị trờng Hoạt động Marketing đặc biệt quan trọng sản phẩm dệt may đặc điểm nhóm hàng yêu cầu cao phù hợp với tiêu chuẩn xà hội, văn hoá, xu hớng thời trang Đà có nhiều doanh nghiệp quan tâm tới vấn đề nhng hoạt động tìm hiểu thị trờng thờng vợt khả tài doanh nghiệp Vì vậy, sách thị trờng Nhà nớc để cung cấp thông tin thị trờng cho doanh nghiệp dệt may cần thiết Chính sách thị trờng tập trung vào việc hỗ trợ doanh nghiệp dệt may nớc tiếp cận đợc với thị trờng giới, có đợc thông tin thị trờng, điều kiện pháp lý, văn hoá xâm nhập vào thị trờng Đồng thời, sách thị trờng phải để t vấn tốt cho doanh nghiệp để thâm nhập thành công thị trờng nớc c/ Chính sách tỷ giá hối đoái Sự thay đổi tỷ giá hối đoái làm cho hàng hoá xuất nhập đắt hay rẻ nớc làm ảnh hởng đến khả cạnh tranh hàng hoá Ngoài ra, với mức tỷ giá hối đoái u đÃi có khả thu hút vốn đầu t đổ vào