LỜI MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề bài: Cùng với phát triển kinh tế, khoa học quản lý kinh tế mà kế toán mũi nhọn có nhiệm vụ đóng góp to lớn cho tăng trưởng kinh tế nước ta Sù đời luật thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) dù tồn bước đầu khẳng định đường mà Đảng ta chọn đảm bảo cho thành phần kinh tế hoạt động cách bình đẳng, tạo điều kiện để kinh tế nước ta các định chế quản lý đổi phù hợp với tiến trình hội nhập với kinh tế nước giới Thực tế qua bốn năm thực luật thuế TNDN bộc lộ bất cập cần điều chỉnh nhiều doanh nghiệp (DN) chưa thực nghiêm chỉnh luật thuế đề tìm cách trốn gian lận thuế Với mục đích để luật thuế TNDN thực gắn với tồn phát triển DN, tạo điều kiện bình đẳng quyền nghĩa vụ đơn vị sản xuất kinh doanh chọn đề tài "Hồn thiện kế tốn thuế TNDN đơn vị sản xuất kinh doanh" làm đề tài nghiên cứu luận văn Thạc sĩ Mục đích nghiên cứu: Trên sở nghiên cứu phân tích lý luận thu nhập DN kế toán thuế TNDN Qua khảo sát tình hình thực tế thực luật thuế TNDN kế toán thuế TNDN số đơn vị sản xuất kinh doanh để làm rõ ưu nhược điểm tiến trình thực từ làm để đề xuất giải pháp nhằm hồn thiện kế tốn thuế TNDN DN sản xuất kinh doanh nước ta Đối tượng, phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu nội dung lý luận luật thuế TNDN, kế toán thuế TNDN Nghiên cứu thực trạng việc thực luật thuế TNDN phương pháp kế toán thuế số đơn vị sản xuất kinh doanh thuộc sở hữu nhà nước hoạt động địa bàn thành phố Hà nội Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán thuế TNDN đơn vị sản xuất kinh doanh Phương pháp nghiên cứu: Trên sở phương pháp luận vật biện chứng áp dụng phương pháp tư có phân tích, phương pháp so sánh đối chiếu, phương pháp tổng hợp để làm rõ vấn đề, đạt mục đích nghiên cứu 5.Đóng góp luận văn: Trên sở hệ thống khái quát vấn đề chung lý luận kế toán thuế TNDN làm rõ thêm, củng cố vững lý luận thực tế Đồng thời từ thực tế khách quan bổ xung cho hoàn thiện lý luận phương pháp kế tốn thuế TNDN nói riêng kế tốn nói chung Mặt khác qua đề xuất kiến nghị hồn thiện kế tốn thuế TNDN đơn vị sản xuất kinh doanh Bố cục luận văn: Ngồi lời nói đầu, kết luận, phụ lục danh mục tài liệu tham khảo luận văn chia làm chương Chương 1: Cơ sở lý luận thuế TNDN kế toán thuế TNDN Chương 2: Thực trạng kế toán thuế TNDN đơn vị sản xuất kinh doanh Chương 3: Quan điểm giải pháp hoàn thiện thuế TNDN đơn vị sản xuất kinh doanh Chương Cơ sở lý luận thuế TNDN kế toán THUẾ TNDN 1.1 – Lý luận chung thuế TNDN 1.1.1 -Vai trò ý nghĩa thuế TNDN Luật thuế thu nhập doanh nghiệp Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa IX kỳ họp thứ 11 thơng qua bắt đầu thực từ ngày 1/1/1999 sửa đổi, ban hành ngày 17/6/2003 Luật thuế ban hành thay luật thuế lợi tức Việc ban hành luật thuế nhằm khắc phục nhược điểm luật thuế lợi tức Góp phần hồn thiện hệ thống sách thuế nước ta Phù hợp với vận động phát triển kinh tế thị trường Tạo điều kiện mở rộng hợp tác kinh tế với nước khu vực giới Thuế thu nhập doanh nghiệp loại thuế trực thu đánh vào phần thu nhập sau trừ khoản chi phí liên quan đến thu nhập sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ Thuế TNDN có vai trị ý nghĩa quan trọng khơng Nhà nước mà doanh nghiệp Đối với Nhà nước : Thuế TNDN trước thuế lợi tức giữ vai trò quan trọng tĩch luỹ cho ngân sách Nhà nước Qua năm thực ( 1999 – 2003) thuế TNDN đóng góp đáng kể cho nguồn thu ngân sách với tỷ trọng cao có tỷ lệ tăng trưởng năm sau cao năm trước số liệu cụ thể : - Năm 1999 : 8.400 tỷ đồng - Năm 2000 : 10.300 tỷ đồng - Năm 2001 : 15.300 tỷ đồng - Năm 2002: 15.954 tỷ đồng * Nguồn số liệu từ tạp chí thuế Nhà nước Đối với doanh nghiệp: Khi chế thị trường mở với hội nhập với kinh tế giới thân doanh nghiệp phải biết vận động để khẳng định tồn phát triển Mục đích cạnh tranh tìm lợi nhuận cao có lợi nhuận cao doanh nghiệp có diều kiện để mở rộng qui mơ sản xuất tái đầu tư phát triển lớn mạnh đồng nghĩa với có lợi nhuận cao thuế TNDN phải nộp cao, thực tốt nghĩa vụ quốc gia Qua thuế TNDN khẳng định mối quan hệ tất yếu doanh nghiệp ( đối tượng mang lại nguồn thu cho ngân sách ) Nhà nước (người sử dụng ngân sách) Đối tượng mang tính hai chiều tương hỗ nhau: - Doanh nghiệp phát triển -> TNDN cao -> Thuế nộp nhiều -> Ngân sách tăng thu - Nhà nước tăng thu -> Đầu tư hạ tầng, môi trường đầu tư lành mạnh, nguồn nhân lực, vật lực phát triển -> Tác động tốt tới tăng trưởng doanh nghiệp Ngồi vai trị, ý nghĩa quan trọng thuế TNDN đóng góp nguồn thu cho ngân sách thuế TNDN cịn có yếu tố tích cực đời sống doanh ngiệp tồn kinh tế là: - Bao quát điều tiết tất khoản thu nhập đã, phát sinh sở kinh doanh hoạt động kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa - Thông qua việc ưu đãi thuế suất, miễn thuế, giảm thuế, khuyến khích nhà đầu tư nước ngồi đầu tư vào Việt Nam, khuyến khích tổ chức, cá nhân nước tiết kiệm để dành vốn cho đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh - Từng bước thu hẹp phân biệt đầu tư nước đầu tư nước, doanh nghiệp nhà nước với doanh nghiệp tư nhân, đảm bảo bình đẳng sản xuất, kinh doanh, phù hợp với chủ trương phát triển kinh tế nhiều thành phần nước ta - Hệ thống hóa quy định ưu đãi thuế luật khác vào Luật thuế thu nhập doanh nghiệp, bảo đảm rõ ràng, thống việc thực chế độ ưu đãi thuế 1.1.2- Đối tượng nộp thuế chịu thuế Theo qui định luật thuế TNDN đối tượng nộp thuế TNDN bao gồm: - Các tổ chức sản xuất, kinh doanh hàng hố, dịch vơ: Doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp tư nhân , công ty TNHH , công ty cổ phần , doanh nghiệp có vốn đầu tư nước , tổ chức kinh tế tổ chức trị - xã hội , tổ chức xã hội - nghề nghiệp , hợp tác xã - Các cá nhân nước sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ: Cá nhân nhóm cá nhân kinh doanh , kinh doanh cá thể, cá nhân hành nghề độc lập , cá nhân cho thuê bất động sản loại tài sản khác - Các cá nhân nước kinh doanh Việt Nam có thu nhập phát sinh Việt Nam khơng phân biệt hoạt động kinh doanh thực Việt nam hay nước ngồi - Cơng ty nước ngồi hoạt động kinh doanh thông qua sở thường trú Việt nam Trong trường hợp hiệp định tránh đánh thuế lần mà Việt nam ký kết có quy định khác sở thường trú thực theo quy định hiệp định Đối tượng không thuộc diện nộp thuế TNDN bao gồm: - Hợp tác xã, tổ hợp tác sản xuất nơng nghiệp có thu nhập từ sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản - Hé gia đình, cá nhân nơng dân sản xuất nơng nghiệp có thu nhập từ sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản trừ trường hợp sản xuất hàng hóa lớn có thu nhập cao từ hoạt động Đối tượng chịu thuế thu nhập chịu thuế Theo qui định thu nhập chịu thuế kỳ thu nhập chịu thuế hoạt động SXKDDV thu nhập chịu thuế khác, kể thu nhập chịu thuế từ hoạt động SXKDDV nước 1.1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến thuế TNDN Thuế TNDN loại thuế trực thu điều tiết thu nhập từ kết hoạt động sản xuất kinh doanh doanh nghiệp người sản xuất - phản ảnh trình độ kết sản xuất kinh doanh doanh nghiệp Căn tính thuế thu nhập chịu thuế thuế suất: Thuế TNDN phải nép kỳ tính thuế Thu nhập = chịu thuế kỳ tính thuế Thuế suất x thuế TNDN kỳ tính thuế Trong Thu nhập Doanh thu để Chi phí chịu thuế = tính thu nhập kỳ chịu thuế trong kỳ khác tính thuế kỳ tính thuế tính thuế kỳ tính thuế - hợp lý Thu nhập + chịu thuế Theo công thức ta thấy thuế TNDN chịu ảnh hưởng yếu tố cấu thành : - Doanh thu để tính thu nhập chịu thuế - Chi phí hợp lý kỳ tính thuế - Thu nhập chịu thuế khác - Thuế suất thuế TNDN 1.1.3.1 - Doanh thu để tính thu nhập chịu thuế: Doanh thu để tính thu nhập chịu thuế toàn tiền bán hàng, tiền gia công, tiền cung ứng dịch vụ, kể trợ giá, phụ thu, phụ trội mà sở kinh doanh hưởng không phân biệt thu tiền hay chưa thu tiền Các đơn vị sản xuất kinh doanh nộp thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khác có cách xác định doanh thu để tính thu nhập chịu thuế khác Đối với sở kinh doanh có đủ điều kiện tính thuế giá trị gia tăng phải nộp theo phương pháp khấu trừ thuế, doanh thu để tính thu nhập chịu thuế giá bán không bao gồm thuế giá trị gia tăng, thuế giá trị gia tăng ghi riêng hóa đơn: Đối với sở kinh doanh tính thuế giá trị gia tăng phải nộp theo phương pháp trực tiếp giá trị gia tăng, doanh thu để tính thuế thu nhập chịu thuế giá bên mua tốn ghi hóa đơn bao gồm thuế giá trị gia tăng - Trường hợp hàng bán theo phương thức trả góp doanh thu xác định theo giá bán lần không bao gồm tiền lãi trả chậm Nếu việc tốn có liên quan đến nhiều kỳ tÝnh thuế doanh thu tính thuế số tiền phải thu kỳ tính thuế không bao gồm lãi trả chậm 10 Thời điểm xác định doanh thu để tính thu nhập chịu thuế qui định sau: - Nếu hàng hoá thời điểm chuyển giao quyền sở hữu xuất hố đơn bán hàng - Nếu dịch vụ thời điểm xác định doanh thu thời điểm dịch vụ hồn thành xuất hố đơn bán dịch vụ 1.1.3.2 - Chi phí để tính thu nhập chịu thuế: Nguyên tắc xác định chi phí hợp lý để tính thu nhập chịu thuế chi phí phải phù hợp với doanh thu phải khoản chi thực tế có chứng từ hợp lệ, mức chi phải hợp lý Các khoản chi phí hợp lý liên quan đến thu nhập chịu thuế kỳ tinh thuế : + Chi phí khấu hao tài sản cố định sử dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ theo quy định pháp luật + Chi phí nguyên liệu, vật liệu, nhiên liệu, lượng, hàng hóa thực tế sử dụng vào sản xuất, kinh doanh, dịch vụ liên quan đến doanh thu thu nhập chịu thuế kỳ, tính theo mức tiêu hao hợp lý giá thực tế xuất kho + Chi phí tiền lương, tiền cơng, tiền ăn ca, khoản mang tính chất tiền lương, tiền công theo chế độ quy định, trừ tiền lương, tiền công chủ doanh nghiệp tư nhân, chủ hộ cá thể sản xuất, kinh doanh thu nhập sáng lập viên công ty mà họ không trực tiếp tham gia điều hành sản xuất, kinh doanh