A LỜI MỞ ĐẦU  Lý chọn đề tài: Cho vay nghiệp vụ quan trọng ngân hàng thương mại Nó giúp cho ngân hàng tồn phát triển Nhưng cho vay ngân hàng phải đối mặt với vấn đề người vay không trả tiền trả tiền không hạn hay cịn gọi rủi ro tín dụng Vì vậy, ngân hàng cần phải quan tâm đến việc quản lý vay để hạn chế rủi ro tín dụng Trong năm gần đây, chế thị trường có nhiều doanh nghiệp thành lập Tuy nhiên, khắc nghiệt chế thị trường mà có khơng doanh nghiệp bị phá sản Điều gây ảnh hưởng lớn đến ngân hàng Bởi vì, doanh nghiệp bị phá sản khơng có khả trả nợ cho ngân hàng ngân hàng phải chịu tổn thất lớn Vì vậy, ngân hàng cần phải có biện pháp để quản lý rủi ro nói chung rủi ro tín dụng nói riêng cách hiệu Hiện Ngân hàng thương mại cổ phần nông thôn Hải Hưng tình trạng nợ hạn xảy nhiều năm gần lại có xu hướng tăng lên Điều thể qua số lượng nợ hạn qua năm Năm 2000 nợ hạn 1,4 tỷ đồng sang năm 2001 1,5 tỷ đồng, năm 2002 1,7 tỷ đồng, năm 2003 0,276 tỷ đồng, năm 2004 1,8612 tỷ đồng Mặc dù số nợ hạn năm 2003 giảm cách đáng kể đến năm 2004 lại tăng lên nhiều điều chứng tỏ ngân hàng chưa có biện pháp quản lý rủi ro tín dụng cách hiệu Nhận thức rõ vấn đề nên trình thực tập Ngân hàng thương mại cổ phần nông thôn Hải Hưng em định lựa chọn đề tài: “Một số giải pháp tăng cường quản lý rủi ro tín dụng Ngân hàng thương mại cổ phần nơng thôn Hải Hưng”  Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu đề tài nghiên cứu thực trạng rủi ro tín dụng quản lý rủi ro tín dụng ngân hàng, tìm hiểu ngun nhân dẫn đến tình trạng từ đưa giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý rủi ro tín dụng để hạn chế rủi ro tín dụng ngân hàng  Phạm vi nghiên cứu: Trong khuôn khổ chuyên đề em nghiên cứu thực trạng rủi ro tín dụng quản lý rủi ro tín dụng đồng thời đưa biện pháp tăng cường quản lý rủi ro tín dụng Ngân hàng thương mại cổ phần nông thôn Hải Hưng  Phương pháp nghiên cứu: Trong qua trình nghiên cứu đề tài em sử dụng phương pháp thu thập, thống kê số liệu liên quan đến rủi ro tín dụng ngân hàng thương mại cổ phần nơng thơn Hải Hưng, sau phân tích số liệu để tìm ngun nhân từ đưa biện pháp nhằm tăng cường công tác quản lý rủi ro ngân hàng  Nội dung nghiên cứu: Chuyên đề gồm ba chương: Chương I: Những lý luận chung ngân hàng thương mại rủi ro tín dụng hoạt động ngân hàng thương mại Chương II: Thực trạng rủi ro tín dụng quản lý rủi ro tín dụng Ngân hàng thương mại cổ phần nông thôn Hải Hưng Chương III: Các giải pháp tăng cường quản lý rủi ro tín dụng Ngân hàng thương mại cổ phần nơng thơn Hải Hưng Để hồn thành đề tài em xin chân thành cảm ơn hướng dẫn bảo tận tình giáo Nguyễn Thị Hồng Thuỷ giúp đỡ nhiệt tình cô, chú, anh, chị Ngân hàng thương mại cổ phần nông thôn Hải Hưng B NỘI DUNG CHƯƠNG I: NHỮNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI I Lý luận chung ngân hàng thương mại Khái niệm Ngân hàng loại hình doanh nghiệp đặc biệt chuyên kinh doanh tiền tệ “Ngân hàng thương mại trung gian tài chính, có giấy phép kinh doanh phủ, trung tâm nhận tiền gửi khách hàng cung cấp cho khách hàng dịch vụ chi trả (séc) với việc tạo điều kiện thuận lợi cho việc gửi tiền tiết kiệm cho vay” Ngân hàng thương mại cổ phần loại hình ngân hàng thương mại Ngân hàng loại thành lập thông qua phát hành (bán) cổ phiếu Việc nắm giữ cổ phiếu cho phép người sở hữu có quyền tham gia định hoạt động ngân hàng, tham gia chia cổ tức từ thu nhập ngân hàng, đồng thời phải gánh chịu tổn thất xảy Chức ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại có nhiều chức bốn chức bản: 2.1 Chức huy động tiền gửi Đây chức quan trọng ngân hàng thương mại Bằng việc cung cấp điều kiện thuận lợi cho việc gửi tiền, ngân hàng thương mại huy động khoản tiền nhàn rỗi dân cư để đáp ứng cho nhu cầu vốn kinh tế Khi người dân gửi tiền cho ngân hàng họ nhận khoản tiền dạng lãi suất Có hai loại tiền gửi: º Tiền gửi toán: Đây loại tiền gửi rút theo yêu cầu, để thoả mãn giao dịch hàng ngày người gửi Với loại hình tiền gửi người gửi tiền cung cấp cho cơng cụ tốn tiện lợi lãi suất lại thấp so với hình thức gửi tiền thứ hai º Tiền gửi có kỳ hạn: Đây loại hình tiền gửi mà khách hàng rút đến hạn Loại hình tiền gửi có lãi suất cao so với tiền gửi tốn để nhằm khuyến khích khách hàng gửi tiền lâu để giúp cho tình hình tài ngân hàng ổn định 2.2 Chức tốn Chức tốn có nghĩa ngân hàng đứng toán hộ cho khách hàng cách chuyển tiền từ tài khoản sang tài khoản khác theo yêu cầu họ Việc toán ngân hàng thương mại giúp đỡ khoa học đại, ngày phát triển theo hướng nhanh gọn, tiện lợi Hiện nay, nhiều nước, ngành ngân hàng trang bị máy vi tính phương tiện kỹ thuật đại khác, điều giúp cho việc tốn diễn nhanh chóng, tốn chi phí đạt độ xác cao 2.3 Chức mở rộng cho vay Ngay từ thành lập, ngân hàng thương mại ln tìm hội cho vay Số tiền huy động đáp ứng nhu cầu vay vốn doanh nghiệp cá nhân Thông qua chế nhận tiền gửi cho vay, ngân hàng thương mại thu lợi nhuận từ đảm bảo cho tồn phát triển Chức ngân hàng thương mại đóng vai trị quan trọng phát triển kinh tế 2.4 Chức tạo tiền Đây chức phái sinh riêng có ngân hàng thương mại Chức thực thông qua hoạt động cho vay đầu tư ngân hàng thương mại Từ lượng tiền dự trữ ban đầu thông qua trình cho vay đầu tư lượng tiền gửi tạo lớn so với lượng tiền dự trữ ban đầu Quá trình gọi trình tạo tiền ngân hàng thương mại Vai trò ngân hàng thương mại 3.1 Ngân hàng nơi cung cấp vốn cho kinh tế Trong trình hoạt động cá nhân, doanh nghiệp tổ chức kinh tế cần nhiều vốn Mặt khác dân cư tồn nguồn tiền nhàn rỗi lớn Vì vậy, điều quan trọng cần phải có tổ chức trung gian đứng huy động nguồn tiền nhàn rỗi dân cư dùng nguồn tiền cung cấp cho nhu cầu vốn kinh tế Ngân hàng thương mại đứng huy động nguồn tiền nhàn rỗi dân cư thông qua hoạt động cho vay cung cấp vốn cho kinh tế 3.2 Ngân hàng cầu nối doanh nghiệp với thị trường Trong chế thị trường cạnh tranh gay gắt nên doanh nghiệp phải khơng ngừng cải tiến máy móc, thiết bị nâng cao trình độ người lao động Mà để làm điều địi hỏi phải có nguồn vốn lớn, vượt khả vốn tự có doanh nghiệp Do đó, doanh nghiệp tìm đến ngân hàng để vay vốn để thoả mãn nhu cầu vốn Như vậy, thơng qua hoạt động tín dụng ngân hàng cầu nối doanh nghiệp với thị trường 3.3 Ngân hàng công cụ để nhà nước điều tiết vĩ mơ kinh tế Thơng qua hoạt động tín dụng toán ngân hàng thương mại hệ thống mở rộng khối lượng tiền lưu thông Và qua việc cung ứng nguồn vốn vay cho thành phần, ngành kinh tế ngân hàng thực việc dẫn dắt luồng tiền cách hiệu thực gián tiếp việc điều tiết vĩ mô kinh tế 3.4 Ngân hàng cầu nối tài quốc gia tài giới Trong xu hội nhập tài quốc gia phải hịa nhập với tài giới Ngân hàng thông qua hoạt động tốn quốc tế, bn bán ngoại hối,…thì thực vai trị điều tiết tài nước phù hợp với tài giới II Rủi ro rủi ro tín dụng Rủi ro Để hiểu rủi ro tín dụng trước hết cần phải tìm hiểu rủi ro Có nhiều cách định nghĩa rủi ro Theo từ điển Tiếng Việt “Rủi ro điều không lành, không tốt bất ngờ xảy ra” Cịn hoạt động kinh doanh “ Rủi ro nguy gây nên tác động lớn khiến cho doanh nghiệp thất bại”.Trong lĩnh vực ngân hàng lại định nghĩa “Rủi ro ngân hàng khả xảy tổn thất, có nghĩa mức độ khơng chắn liên quan đến vài kiện” Tuy có nhiều cách định nghĩa lại rủi ro xuất biến cố không tốt mà gây bất lợi cho công việc cụ thể Trong hoạt động kinh doanh tiềm ẩn rủi ro Ngân hàng thương mại lại loại doanh nghiệp kinh doanh hàng hoá đặc biệt tiền tệ nên nguy gặp rủi ro cao Và hoạt động ngân hàng rủi ro điều khơng thể tránh khỏi ngân hàng cần có biện pháp để chung sống với rủi ro giảm bớt hậu Các loại rủi ro:  Rủi ro tín dụng: Rủi ro tín dụng phát sinh trường hợp ngân hàng không thu đầy đủ gốc lãi khoản vay, việc tốn nợ gốc lãi khơng kì hạn Khi cấp tín dụng cho khách hàng ngân hàng nhận cam kết tốn đầy đủ gốc lãi hạn Nhưng trường hợp người vay tiền phá sản họ khơng thể tốn cho ngân hàng hay nói cách khác ngân hàng gặp rủi ro tín dụng  Rủi ro hối đoái: Rủi ro hối đoái phát sinh có biến động tỷ giá đồng tiền mà gây tổn thất cho ngân hàng Để hiểu rõ giả sử ngân hàng cấp tín dụng USD cho khách hàng Khi đồng USD giảm giá so với VND gốc lãi khoản cho vay USD thu bị giảm qui thành VND Và đồng USD giảm giá đáng kể gốc lãi chuyển đổi sang VND thấp số tiền gốc đầu tư ban đầu, tức kết đầu tư âm số tiền lãi thu chưa đủ bù đắp rủi ro hối đoái  Rủi ro lãi suất: Là khả gây tổn thất lãi suất thay đổi dự kiến Sự thay đổi lãi suất thị trường gây tác động mạnh tới thu nhập chi phí hoạt động ngân hàng Lãi suất tăng làm giảm lợi nhuận cấu tài sản nguồn vốn ngân hàng tạo điều kiện cho chi phí trả lãi tăng nhanh thu lãi từ đầu tư chứng khoán cho vay Tuy nhiên, ngân hàng nắm giữ nhiều tài sản lãi suất thả việc giảm lãi suất ảnh hưởng tới lợi nhuận ngân hàng, lúc thu lãi từ tài sản giảm nhanh chi phí huy động vốn  Rủi ro khoản: Rủi ro khoản phát sinh người gửi tiền đồng thời có nhu cầu rút tiền gửi ngân hàng ngân hàng khơng có khả trả cho khách hàng Trong trường hợp ngân hàng phải vay nóng với chi phí cao để chi trả cho yêu cầu tiền mặt cấp bách làm giảm lợi nhuận ngân hàng  Rủi ro nguồn vốn: Bao gồm có rủi ro thiếu vốn rủi ro thừa vốn º Rủi ro thiếu vốn: Rủi ro thiếu vốn xuất ngân hàng khả chống đỡ dòng tiền Rủi ro thiếu vốn hay gọi rủi ro vỡ nợ biến động tình hình kinh tế, trị hay giảm sút uy tín ngân hàng làm cho người gửi tiền niềm tin vào ngân hàng dẫn đến ngân hàng không huy động vốn để đáp ứng cho nhu cầu vay khách hàng º Rủi ro thừa vốn: Thừa vốn hay đọng vốn trạng thái cân ngân hàng thương mại, xảy kinh tế hoạt động hiệu quả, ngân hàng tiếp cận với khách hàng không lựa chọn nhiều khách hàng tin cậy vay Do đó, ngân hàng phải trả tiền lãi cho người gửi tiền lại cho vay để lấy lãi Một hình thức thừa vốn khác tài sản chấp tiến hành xử lý, phát mại để thu nợ nhiều Thơng thường vay q hạn mà tiến hành niêm phong để phát mại tài sản chấp ngừng tính lãi Tuy nhiên, trường hợp ngân hàng chưa thu nợ để đầu tư tiếp nên vốn bị đọng  Rủi ro việc cung ứng dịch vụ ngân hàng đại: Hiện hoạt động trung gian tài chính, huy động vốn tạm thời nhàn rỗi cho vay ngân hàng thương mại chủ yếu chiếm tỷ trọng lớn hiệu đem lại chưa mong muốn, nên ngân hàng có xu hướng hoạt động chuyển sang lĩnh vực dịch vụ khác hứa hẹn hiệu cao Tuy nhiên, điều đem đến rủi ro cho ngân hàng Rủi ro việc cung ứng dịch vụ ngân hàng đại thường xuất trường hợp sau: º Việc cung ứng nhiều công nghệ tự động tiềm ẩn khả chuyển đổi lỗi xử lý thủ công sang rủi ro hệ thống, hoạt động nghiệp vụ dựa nhiều vào hệ thống công nghệ sử dụng rộng rãi º Sự phát triển nghiệp vụ giao dịch điện tử ứng dụng liên quan vào hoạt động kinh doanh đẩy ngân hàng vào nguy tiềm ẩn rủi ro như: Các vấn đề an ninh hệ thống, gian lận bên bên ngồi,… Rủi ro tín dụng Hoạt động đem lại lợi nhuận chủ yếu ngân hàng thương mại hoạt động tín dụng Hoạt động có vai trị quan trọng, vừa đem lại thu nhập đảm bảo cho ngân hàng tồn hoạt động, lại vừa cung cấp vốn cho kinh tế, từ thúc đẩy cho kinh tế phát triển Nhưng hoạt động tín dụng đem lại cho ngân hàng rủi ro lớn Vì vậy, nhà quản trị ngân hàng cần phải xem xét rủi ro tín dụng để hạn chế mức thấp