TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI ********* O0O ******** KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP Đề tài: Rñi ro trong kinh doanh ngo¹i hèi t¹i c¸c ng©n hµng ngo¹i th-¬ng viÖt nam vµ c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa SV thực hiện : Lê Thị Thanh Hường Lớp : Anh 1 Khóa : K42 A GV hướng dẫn : PGS. TS. Nguyễn Thị Quy HÀ NỘI, THÁNG 11 / 2007 Ri ro trong kinh doanh ngoi hi ti cỏc NHTM Vit Nam v cỏc bin phỏp phũng nga SVTH: Lờ Th Thanh Hng, Anh 1 K42A KTNT 1 MC LC MụC LụC 1 LờI Mở ĐầU 5 CHƯƠNG 1: NHữNG VấN Đề CƠ BảN Về THị TRƯờNG NGOạI HốI Và KINH DOANH NGOạI HốI CủA CáC NGÂN HàNG THƯƠNG MạI 7 1.1. Thị tr-ờng ngoại hối 7 1.1.1. Khái niệm ngoại hối và thị tr-ờng ngoại hối 7 1.1.2. Đặc điểm của thị tr-ờng ngoại hối 8 1.1.3. Chức năng của Thị tr-ờng ngoại hối 9 1.1.4. Các thành viên tham gia Thị tr-ờng ngoại hối 10 1.2. Hoạt động kinh doanh ngoại hối của các Ngân hàng th-ơng mại 11 1.2.1. Khái niệm NHTM 11 1.2.2. Chức năng của các NHTM 12 1.2.3. Nghiệp vụ kinh doanh ngoại hối của các NHTM 15 1.3. Tỷ giá hối đoái trong hoạt động kinh doanh ngoại hối của các NHTM . 20 1.3.1. Khái niệm tỷ giá hối đoái 20 1.3.2. Các loại tỷ giá trên Thị tr-ờng ngoại hối 20 1.3.3. Các ph-ơng pháp yết tỷ giá 22 1.3.4. Các nhân tố ảnh h-ởng tới tỷ giá 23 1.4. Rủi ro trong kinh doanh ngoại hối của các NHTM 24 1.4.1. Khái niệm chung về rủi ro 24 1.4.2. Phân loại rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngoại hối của các NHTM 25 1.4.3. Nguyên nhân phát sinh rủi ro 28 1.5. Quản lý rủi ro trong kinh doanh ngoại hối 31 Ri ro trong kinh doanh ngoi hi ti cỏc NHTM Vit Nam v cỏc bin phỏp phũng nga SVTH: Lờ Th Thanh Hng, Anh 1 K42A KTNT 2 1.5.1. Vai trò của quản lý rủi ro trong kinh doanh ngoại hối 31 1.5.2. Kinh nghiệm của các n-ớc trong việc quản lý rủi ro đối với hoạt động kinh doanh ngoại hối 32 1.6. Các biện pháp phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh ngoại hối 33 1.6.1. Biện pháp đo l-ờng rủi ro 33 1.6.2. Biện pháp bảo hiểm rủi ro 34 1.6.3. Biệp pháp đào tạo nguồn nhân lực 37 1.6.4. Biện pháp về công nghệ 37 CHƯƠNG 2: THựC TRạNG RủI RO Và VIệC áP DụNG CáC BIệN PHáP PHòNG NGừA TRONG HOạT ĐộNG KINH DOANH NGOạI HốI TạI CáC NHTM VIệT NAM 39 2.1. Tình hình kinh doanh ngoại hối tại các NHTM Việt Nam 39 2.1.1. Lịch sử ra đời và phát triển Thị tr-ờng ngoại hối Việt Nam 39 2.1.2. Tình hình kinh doanh ngoại hối tại các NHTM Việt Nam 40 2.1.3. Những điểm hạn chế trong hoạt động kinh doanh ngoại hối của các NHTM Việt Nam 46 2.2. Thực trạng các rủi ro th-ờng gặp trong kinh doanh ngoại hối của các NHTM Việt Nam 47 2.2.1. Rủi ro đạo đức 47 2.2.2. Rủi ro tỷ giá 51 2.2.3. Rủi ro quản lý 54 2.2.4. Rủi ro do trình độ tác nghiệp 55 2.2.5. Rủi ro tổ chức 56 2.2.6. Rủi ro do môi tr-ờng thông tin 57 2.2.7. Rủi ro vận hành 59 Ri ro trong kinh doanh ngoi hi ti cỏc NHTM Vit Nam v cỏc bin phỏp phũng nga SVTH: Lờ Th Thanh Hng, Anh 1 K42A KTNT 3 2.3. Yếu tố tác động tới hoạt động kinh doanh ngoại hối của các NHTM Việt Nam 60 2.3.1. Cơ chế pháp lý 60 2.3.2. Cơ chế điều hành tỷ giá 61 2.3.3. Sự phát triển của hoạt động xuất nhập khẩu, dịch vụ du lịch, đầu t- trực tiếp n-ớc ngoài 62 2.4. Thực trạng áp dụng các biện pháp phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh ngoại hối tại các NHTM Việt Nam 63 2.4.1. Quản lý rủi ro 63 2.4.2. Các biện pháp đào tạo nguồn nhân lực 66 2.4.3. Các biện pháp về công nghệ 67 2.4.4. Các biện pháp bảo hiểm rủi ro 69 2.5. Đánh giá công tác phòng ngừa hạn chế rủi ro trong kinh doanh ngoại hối của các NHTM Việt Nam 69 2.5.1. Những kết quả đạt đ-ợc 69 2.5.2. Hạn chế và nguyên nhân 70 CHƯƠNG 3: CáC GIảI PHáP PHòNG NGừA RủI RO TRONG HOạT ĐộNG KINH DOANH NGOạI HốI CủA CáC NHTM VIệT NAM 72 3.1. Định h-ớng phát triển hoạt động kinh doanh ngoại hối của các NHTM Việt Nam trong thời gian tới 72 3.1.1. Các cam kết chung của Việt Nam trên lĩnh vực ngân hàng khi gia nhập WTO 72 3.1.2. Định h-ớng phát triển dịch vụ kinh doanh ngoại hối của các NHTM từ nay tới năm 2010 73 3.2. Giải pháp phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh ngoại hối đối với các NHTM Việt Nam 75 Ri ro trong kinh doanh ngoi hi ti cỏc NHTM Vit Nam v cỏc bin phỏp phũng nga SVTH: Lờ Th Thanh Hng, Anh 1 K42A KTNT 4 3.2.1. Quản lý rủi ro bằng hạn mức 75 3.2.2. Dự báo biến động tỷ giá bằng ph-ơng pháp phân tích kĩ thuật 77 3.2.3. Nhóm giải pháp về công nghệ 82 3.2.4. Nhóm giải pháp về con ng-ời 85 3.2.5. Đổi mới công tác quản lý và tổ chức hoạt động kinh doanh ngoại hối 87 3.3. Các kiến nghị 89 3.3.1. Kiến nghị đối với Nhà n-ớc 89 3.3.2. Kiến nghị đối với NHNN 90 KếT LUậN 91 TàI LIệU THAM KHảO 93 DANH MụC CHữ VIếT TắT 95 Rủi ro trong kinh doanh ngoại hối tại các NHTM Việt Nam và các biện pháp phòng ngừa SVTH: Lê Thị Thanh Hường, Anh 1 K42A KTNT 5 LỜI MỞ ĐẦU Năm 2006, Việt Nam đã ra nhập WTO - sân chơi kinh tế chung của cả thế giới. Với tư cách là một thành viên mới và là một nước đang phát triển, Việt Nam không thể tách mình ra khỏi xu thế chung mà phải nhanh chóng hội nhập và bắt nhịp. Cũng như những lĩnh vực kinh tế khác, hoạt động ngân hàng nói chung và kinh doanh ngoại hối nói riêng đang đứng trước những cơ hội và những thách thức vô cùng to lớn. Đặc biệt là năm 2010, khi Việt Nam phải chính thức mở cửa hoàn toàn thị trường ngân hàng trên hầu hết các lĩnh vực thì những thách thức đó sẽ trở thành sự thực. Vì vậy, các Ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam phải nhanh chóng thực hiện nhiệm vụ hiện đại hóa hoạt động ngân hàng trong đó đa dạng hóa các loại hình dịch vụ là nhiệm vụ hàng đầu. Kinh doanh ngoại hối là một hình thức kinh doanh từ lâu đã phổ biến trên thế giới nhưng ở Việt Nam loại hình kinh doanh này mới ra đời được hơn 10 năm nay. Tuy còn non trẻ, nhưng kinh doanh ngoại hối ở Việt Nam là lĩnh vực kinh doanh tiềm năng và đang ngày càng có vị thế quan trọng trong hoạt động của hầu hết các NHTM. Mặc dù vậy, thực tế là hoạt động này tại các NHTM Việt Nam trong những năm qua chưa thực sự hiệu quả như những gì người ta kỳ vọng mà nguyên nhân chủ yếu là do vấn đề đạo đức, trình độ tác nghiệp chưa cao, quản lý và tổ chức kém…đã gây ra cho các NHTM không ít những rủi ro và thiệt hại có khi lên tới hàng chục tỷ đồng. Vì vậy, để góp phần làm tăng tính hiệu quả của hoạt động kinh doanh ngoại hối, nhiều NHTM Việt Nam đã đưa ra nhiều biện pháp phòng ngừa rủi ro trong loại hình kinh doanh có lợi nhuận rất cao này. Tuy nhiên, các biện pháp này còn có nhiều bất cập trong khi các rủi ro lại đang có nguy cơ ngày một gia Rủi ro trong kinh doanh ngoại hối tại các NHTM Việt Nam và các biện pháp phòng ngừa SVTH: Lê Thị Thanh Hường, Anh 1 K42A KTNT 6 tăng. Vì vậy, trong xu thế cạnh tranh ngày càng gay gắt, các NHTM cần nhanh chóng hoàn thiện hơn nữa các biện pháp để có thể chủ động phòng tránh các rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận. Xuất phát từ nhu cầu thực tế cấp thiết đó, tác giả đã chọn đề tài nghiên cứu là: Rủi ro trong kinh doanh ngoại hối tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam và các biện pháp phòng ngừa. Kết cấu khóa luận gồm có 3 chương: Chƣơng 1: Những vấn đề cơ bản về thị trƣờng ngoại hối và kinh doanh ngoại hối của các Ngân hàng thƣơng mại. Chương này nêu ra các lý luận về thị trường ngoại hối, các vấn đề cơ bản về các Ngân hàng thương mại với hoạt động kinh doanh ngoại hối, rủi ro và các biện pháp phòng ngừa mà các NHTM hay sử dụng. Chƣơng II: Thực trạng rủi ro và việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa trong hoạt động kinh doanh ngoại hối tại các NHTM Việt Nam. Chương này trình bày các lý luận, phân tích nguyên nhân các rủi ro mà các NHTM Việt Nam thường gặp trong kinh doanh ngoại hối và các biện pháp phòng ngừa các ngân hàng đã áp dụng kèm theo các ví dụ thực tế minh họa. Chƣơng III: Các giải pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngoại hối cho các NHTM Việt Nam. Phần này tác giả xin đưa ra một số biện pháp, kiến nghị mà các NHTM Việt Nam có thế ứng dụng trong việc phòng ngừa rủi ro. Tác giả xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới giáo viên hướng dẫn là PGS. TS. Nguyễn Thị Quy đã giúp đỡ tác giả hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này. Rủi ro trong kinh doanh ngoại hối tại các NHTM Việt Nam và các biện pháp phòng ngừa SVTH: Lê Thị Thanh Hường, Anh 1 K42A KTNT 7 CHƢƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ THỊ TRƢỜNG NGOẠI HỐI VÀ KINH DOANH NGOẠI HỐI CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Thị trƣờng ngoại hối 1.1.1. Khái niệm ngoại hối và thị trường ngoại hối 1.1.1.1. Khái niệm ngoại hối (Foreign Exchange hay Forex hay FX) Ngoại hối là một khái niệm dùng để chỉ các phương tiện có giá trị dùng để thanh toán giữa các quốc gia. Tùy theo quan niệm của luật quản lý ngoại hối của mỗi nước mà khái niệm ngoại hối có thể là không giống nhau. Tuy nhiên, nhìn chung, ngoại hối gồm có 5 loại:  Ngoại tệ (foreign currency): Tiền của nước khác lưu thông trong một nước. Ngoại tệ bao gồm: ngoại tệ tiền mặt và ngoại tệ tín dụng.  Các phương tiện thanh toán quốc tế được ghi bằng ngoại tệ: Hối phiếu, lệnh phiếu, séc, thư chuyển tiền (mail transfer), điện chuyển tiền (telegraphic transfer), thẻ tín dụng (credit card), thư tín dụng ngân hàng (bank letter of credit), là những chứng từ chi trả phát sinh từ quan hệ tín dụng, thể hiện một số tiền nhất định, được lưu thông dễ dàng từ người này sang người khác. Phần lớn các phương tiện thanh toán quốc tế được ghi bằng ngoại tệ hình thành trên cơ sở của sự phát triển tín dụng thương mại và tín dụng ngân hàng. Các phương tiện này không có giá trị nội tại của nó, mà nó chỉ là dấu hiệu của tiền tệ.  Các chứng khoán có giá ghi bằng ngoại tệ: Cổ phiếu (Stock), trái phiếu công ty (Corporate Bond), trái phiếu chính phủ (Government Bond).  Vàng bạc, kim cuơng, ngọc trai, đá quý…được dùng làm tiền tệ. Rủi ro trong kinh doanh ngoại hối tại các NHTM Việt Nam và các biện pháp phòng ngừa SVTH: Lê Thị Thanh Hường, Anh 1 K42A KTNT 8  Tiền Việt Nam dưới các hình thức: Tiều của Việt Nam ở nước ngoài dưới mọi hình thức khi quay về Việt Nam, tiền Việt Nam là lợi nhuận của người đầu tư nước ngoài ở Việt Nam, tiền Việt Nam có nguồn gốc ngoại tệ khác. 1.1.1.2. Khái niệm thị trường ngoại hối (The Foreign Exchange Market) và các đặc điểm của Thị trường ngoại hối Trong các hợp đồng xuất-nhập khẩu, để thanh toán tiền hàng, các nhà nhập khẩu thường xuyên phải mua các ngoại tệ thích hợp với điểu khoản thanh toán, nghĩa là họ phải bán đồng nội tệ. Hoạt động mua bán các đồng tiền khác nhau như thế được diễn ra trên thị trường và thị trường này được gọi là thị trường ngoại hối. Một cách tổng quát, thị trường ngoại hối được định nghĩa là bất cứ ở đâu diễn ra việc mua và bán các đồng tiền khác nhau. 1.1.2. Đặc điểm của thị trường ngoại hối Thị trường ngoại hối có các đặc điểm sau:  Không nhất thiết phải tập trung tại một vị trí địa lý hữu hình nhất định.  Thị trường ngoại hối là thị trường toàn cầu  Trung tâm của Thị trường ngoại hối là thị trường liên ngân hàng với các thành viên chủ yếu là các Ngân hàng thương mại, các nhà môi giới ngoại hối và các NHTW.  Các thành viên tham gia Thị trường ngoại hối duy trì mối quan hệ với nhau thường xuyên, liêu tục thông qua điện thoại, mạng vi tính, telex và fax.  Các tỷ giá được yết trên các thị trường khác nhau nhưng hầu như là thống nhất với nhau.  Đồng tiền được sử dụng nhiều nhất trong giao dịch là đồng USD Rủi ro trong kinh doanh ngoại hối tại các NHTM Việt Nam và các biện pháp phòng ngừa SVTH: Lê Thị Thanh Hường, Anh 1 K42A KTNT 9  Thị trường ngoại hối rất nhạy cảm với các sự kiện chính trị, kinh tế, xã hội, tâm lý…nhất là với các chính sách tiền tệ của các nước phát triển.  Hiện nay các thị trường giao dịch ngoại hối tầm cỡ thế giới là New York, London và Tokyo. Tầm cỡ khu vực có Frankfurt, Zurich ở châu Âu hay Hongkong, Singapore ở châu á. Tầm cỡ quốc gia có Bangkok, Thượng Hải, Manila, Sydney… 1.1.3. Chức năng của Thị trường ngoại hối Để thỏa mãn nhu cầu ngoại hối của các khách hàng là các nhà nhập khẩu, các Ngân hàng thương mại luôn sẵn sàng giúp khách hàng thực hiện các giao dịch ngoại hối. Đó chính là chức năng cơ bản của Thị trường ngoại hối-nhằm dịch vụ cho các khách hàng thực hiện các giao dịch thương mại quốc tế. Ngoài chức năng cơ bản trên, Thị trường ngoại hối còn có một số chức năng khác như:  Giúp luân chuyển các khoản đầu tư quốc tế, tín dụng quốc tế, các giao dịch tài chính quốc tế khác cũng như các giao lưu giữa các quốc gia.  Thông qua hoạt động của Thị trường ngoại hối, giá trị đối ngoại của tiền tệ được xác định một cách khách quan theo quy luật cung cầu thị trường.  Cung cấp các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá cho các khoản thu, chi, vay bằng ngoại tệ thông qua các hợp đồng như: Kỳ hạn, hoán đổi, quyền chọn, tương lai.  Thị trường ngoại hối là nơi để NHTW tiến hành can thiệp để tỷ giá biến động theo hướng có lợi cho nền kinh tế. [...]... 1.4.2.2.4 Ri ro do trỡnh tỏc nghip SVTH: Lờ Th Thanh Hng, Anh 1 K42A KTNT 27 Ri ro trong kinh doanh ngoi hi ti cỏc NHTM Vit Nam v cỏc bin phỏp phũng nga Ri ro do trỡnh tỏc nghip trong kinh doanh ngoi hi l ri ro sai sút, nhm ln do s yu kộm v nng lc, trỡnh ca cỏc cỏn b, nhõn viờn cú liờn quan trc tip ti hot ng kinh doanh ngoi hi 1.4.3 Nguyờn nhõn phỏt sinh ri ro Ri ro trong hot ng kinh doanh ngoi hi... ri ro khỏc cng cú th phỏt sinh nh ri ro o c, ri ro tớn dng 1.5 Qun lý ri ro trong kinh doanh ngoi hi 1.5.1 Vai trũ ca qun lý ri ro trong kinh doanh ngoi hi Mi mt lnh vc s cú quan nim khỏc nhau v qun lý ri ro Tuy nhiờn trong kinh doanh ngoi hi, qun lý ri ro cú th c xem xột di khớa cnh l vic nhn nh v ỏp dng cỏc bin phỏp d bỏo v phũng nga ri ro cn thit ng thi cú kh nng kim soỏt v qun tr c nhng ri ro ny... nh qun lý phi nhn bit c cỏc ri ro, ng thi cú quyt sỏch kp thi v thớch hp trong vic a ra cỏc bin phỏp x lý nhng ri SVTH: Lờ Th Thanh Hng, Anh 1 K42A KTNT 31 Ri ro trong kinh doanh ngoi hi ti cỏc NHTM Vit Nam v cỏc bin phỏp phũng nga ro ú v ú chớnh l nhim v ca cụng tỏc qun lý ri ro trong kinh doanh ngoi hi 1.5.2 Kinh nghim ca cỏc nc trong vic qun lý ri ro i vi hot ng kinh doanh ngoi hi Trờn th gii hin... khụng kim soỏt c nhng ri ro ú trong hot ng kinh doanh ngoi hi Tuy nhiờn, ri ro vn cú th c gim thiu nu nh vic qun lý ri ro trong kinh doanh ngoi hi c thc hin tt Ngy nay do s tin b nhanh chúng ca khoa hc k thut v hi nhp kinh t quc t cỏc hot ng kinh doanh ngoi hi trờn Th trng ngoi hi ó tr nờn a dng v hiu qu hn tuy nhiờn chớnh trong bi cnh ú nhng ri ro phỏt sinh t hot ng kinh doanh ngoi hi cng nhiu hn... 25 Ri ro trong kinh doanh ngoi hi ti cỏc NHTM Vit Nam v cỏc bin phỏp phũng nga din ra nhng NHTM B ó b l mt khon do quyt nh bỏn USD - ng tin s cú li khi gi li cho vay 1.4.2.1.4 Ri ro do mụi trng thụng tin i vi hot ng ngõn hng, nht l kinh doanh ngoi hi, thụng tin l mt yu t quan trng Thụng tin l ngun d liu cỏc NHTM d bỏo, o lng s bin ng ca cỏc yu t trong kinh doanh ngoi hi trong ú cú c ri ro kinh doanh. .. cõn i trong trng thỏi k hn: trong trng hp ny ri ro t giỏ cng cú th xy n cho cỏc NHTM Do ú, lỳc ny ri ro t giỏ cũn gi l ri ro trong cỏc k hn khụng tng ng ú l ri ro do s bin ng t SVTH: Lờ Th Thanh Hng, Anh 1 K42A KTNT 29 Ri ro trong kinh doanh ngoi hi ti cỏc NHTM Vit Nam v cỏc bin phỏp phũng nga giỏ vo thi im ỏo hn hp ng Thm chớ ngay c khi trng thỏi ngoi t l cõn bng vo mt thi im no ú thỡ vn tim n ri ro. .. ca ng tin trong nc so vi tin nc ngoi gim i hoc tng lờn Ngoi ra cũn cú cỏc yu t tỏc ng khỏc nh: yu t tõm lý; cỏc chớnh sỏch liờn quan ti qun lý ngoi hi; cỏc ri ro nh dch bnh, thiờn tai, chin tranh SVTH: Lờ Th Thanh Hng, Anh 1 K42A KTNT 23 Ri ro trong kinh doanh ngoi hi ti cỏc NHTM Vit Nam v cỏc bin phỏp phũng nga 1.4 Ri ro trong kinh doanh ngoi hi ca cỏc NHTM 1.4.1 Khỏi nim chung v ri ro Trong cuc sng... Thanh Hng, Anh 1 K42A KTNT 24 Ri ro trong kinh doanh ngoi hi ti cỏc NHTM Vit Nam v cỏc bin phỏp phũng nga Qua nhng khỏi nim nờu trờn, cú th thy ri ro cú nhng c im chớnh l: Bt ng, gõy ra tn tht v xut hin ngoi mong mun ca con ngi 1.4.2 Phõn loi ri ro trong hot ng kinh doanh ngoi hi ca cỏc NHTM Hot ng kinh doanh luụn gn lin vi ri ro Nhng i vi mi ngnh, mi ngh, mi lnh vc, ri ro gp phi ngoi nhng c tớnh chung... hi i vi mi loi ri ro s cú nhng bin phỏp phũng nga ri ro khỏc nhau Tuy nhiờn, nhỡn chung phũng nga ri ro trong kinh doanh ngoi hi, cú cỏc bin phỏp ch yu sau: Bin phỏp o lng, d bỏo ri ro; cỏc bin phỏp bo him ri ro; bin phỏp o to ngun nhõn lc v cỏc bin phỏp v cụng ngh 1.6.1 Bin phỏp o lng ri ro SVTH: Lờ Th Thanh Hng, Anh 1 K42A KTNT 33 Ri ro trong kinh doanh ngoi hi ti cỏc NHTM Vit Nam v cỏc bin phỏp... 1.4.2.2.2 Ri ro t chc Ri ro t chc l nhng ri ro do h thng t chc v c ch qun lý em li Ri ro ny thng l do s phõn cụng trỏch nhim cha rừ rng gia cỏc b phn tham gia vo hot ng kinh doanh ngoi hi l b phn giao dch, thanh toỏn, kim soỏt; hay mụ hỡnh t chc kinh doanh ngoi hi cũn cha hiu qu v hp lý 1.4.2.2.3 Ri ro qun lý õy l ri ro do trỡnh yu kộm ca nh qun lý trong khõu dựng ngi, qun lý hot ng hoc yu kộm trong vic . rủi ro đối với hoạt động kinh doanh ngoại hối 32 1.6. Các biện pháp phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh ngoại hối 33 1.6.1. Biện pháp đo l-ờng rủi ro 33 1.6.2. Biện pháp bảo hiểm rủi ro 34. áp dụng các biện pháp phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh ngoại hối tại các NHTM Việt Nam 63 2.4.1. Quản lý rủi ro 63 2.4.2. Các biện pháp đào tạo nguồn nhân lực 66 2.4.3. Các biện pháp về. nhân các rủi ro mà các NHTM Việt Nam thường gặp trong kinh doanh ngoại hối và các biện pháp phòng ngừa các ngân hàng đã áp dụng kèm theo các ví dụ thực tế minh họa. Chƣơng III: Các giải pháp phòng