TỉNG CUC DAY NGHệ Dặ AẽN TNG CặèNG CAẽC TRUNG TM DAY NGHệ (SVTC) Bọỹ L, TB & XH Taỡi lióỷu tham khaớo daỡnh cho Giaùo vión vaỡ Caùn bọỹ quaớn lyù caùc Trung tỏm Daỷy nghóử Haỡ Nọỹi, thaùng 9 - 2007 M M U U Û Û C C L L U U Û Û C C Lời mở đầu Phần giới thiệu Mục đích của Bộ tài liệu 3 Đối tượng sử dụng Bộ tài liệu 3 Nội dung Bộ tài liệu 4 Cách sử dụng Bộ tài liệu 4 Thử nghiệm lồng ghép giới và kỹ năng sống vào chương trình dạy nghề tại TTDN Vì sao nên lồng ghép giới và kỹ năng sống vào chương trình dạy nghề? 5 Các bước triển khai lồng ghép giới và kỹ năng sống 7 Bí quyết lồng ghép giới và kỹ năng sống thành công 8 Lợi ích của việc lồng ghép giới và kỹ năng sống vào dạy nghề 9 Các mô hình dạy lồng ghép giới và kỹ năng sống Chương trình chuyên đề giới và kỹ năng sống hai ngày 10 Chương trình chuyên đề giới và kỹ năng sống rút gọn 13 Chương trình lồng ghép kỹ năng sống vào nội dung bài chuyên môn 16 Tài liệu thiết kế dạy học cho giáo viên các TTDN Hướng dẫn sử dụng 20 Phần 1: Thiết kế chương trình tập huấn hai ngày 23 Phần 2: Thiết kế chương trình tập huấn rút gọn 100 Phần 3: Thiết kế khung hướng dẫn lồng ghép kỹ năng sống vào bài dạy chuyên môn của một số nghề 108 Tài liệu thao khảo 124 Danh sách giáo viên nguồn về giới và KNS và các TTDN tham gia thử nghiệm lồng ghép giới và KNS vào chương trình dạy nghề 125 Phụ lục Tài liệu giảng dạy trình bày bằng Powerpoint 128 LÅÌI MÅÍ ÂÁÖU Mục tiêu chính của đào tạo nghề là dạy cho học viên những kỹ năng cần thiết để hành nghề. Tuy nhiên, người lao động trẻ tương lai của đất nước, nếu được trang bị thêm những kiến thức cơ bản về giới, sẽ nhận thức được những bất bình đẳng giới còn tồn tại trong công việc và góp phần xây dựng một môi trường lao động bình đẳng hơ n, trong đó người lao động nữ và nam cùng có cơ hội làm việc và tiến bộ như nhau. Thêm vào đó, các kỹ năng sống cũng rất cần thiết cho sự thành công trong công việc của họ, bởi lẽ chúng bổ sung những kiến thức và năng lực cần thiết cho người lao động, giúp họ hoạt động một cách độc lập và tránh được những khó khăn trong quá trình làm việc. Xuất phát từ lý do đó, D ự án “Tăng cường các Trung tâm Dạy nghề” (SVTC) do Tổ chức phi chính phủ Swisscontact tài trợ đã đặt mục tiêu cùng các trung tâm dạy nghề (TTDN) thử nghiệm lồng ghép một số chủ đề giới và kỹ năng sống (KNS) vào chương trình dạy nghề. Trong hai năm 2005 – 2007 một số TTDN đã cùng SVTC triển khai thử nghiệm đưa vào chương trình dạy nghề những chủ đề cơ bản về giới như khái niệm gi ới và giới tính, vai trò giới, định kiến giới, tiếp cận và kiểm soát các nguồn lực, bình đẳng giới trong công việc và các kỹ năng giao tiếp (kỹ năng sử dụng ngôn ngữ bằng lời và không lời, kỹ năng lắng nghe, thể hiện sự kiên định trong giao tiếp), kỹ năng ứng phó với trạng thái căng thẳng (stress) và ứng phó với những rủi ro đối với lao động di cư. D ự án đã biên soạn tài liệu hướng dẫn giảng dạy và tập huấn giáo viên nguồn về giới và kỹ năng sống cho một số TTDN với nguyên tắc lấy học viên làm trung tâm, học viên tham gia tích cực vào quá trình học. Tùy theo điều kiện cụ thể ở từng nơi, tùy theo từng đối tượng học viên, từng nghề, các TTDN đã phát huy sáng kiến, lựa chọn các hình thức và nội dung lồng ghép các chủ đề gi ới và KNS phù hợp để tập huấn cho học viên. Thực tế cho thấy, trong điều kiện hạn chế về thời gian khóa học, các chủ đề giới và KNS đã được đông đảo học viên quan tâm và hưởng ứng. Kết quả thử nghiệm của các trung tâm dạy nghề đáng được khích lệ và nhân rộng áp dụng trong các cơ sở dạy nghề khác trong cả nước. Bộ tài liệu Hướng dẫ n Lồng ghép Giới và Kỹ năng sống vào Chương trình Dạy nghề này giới thiệu các chương trình và phương thức dạy lồng ghép, đồng thời cung cấp các tài liệu hướng dẫn thiết kế chi tiết và thiết kế rút gọn cho các chủ đề giới và KNS và khung hướng dẫn lồng ghép giới và KNS vào nội dung một chương trình nghề cụ thể. Trong quá trình biên soạn tài liệu, chúng tôi đã tham khảo cuốn “Bình đẳng giới và Kỹ năng sống”, Bộ tài liệu đào tạo cho nữ và nam thanh niên Việt Nam của Chương trình phát triển về giới (GENPROM), Văn phòng Tổ chức Lao động Quốc tế Hà Nội, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội phối hợp với Trung tâm Điều phối Giả m nghèo, Trung tâm Khoa học, Xã hội và Nhân văn quốc gia Việt Nam biên soạn. Các tài liệu do các TTDN soạn thảo và ý kiến đóng góp của các giáo viên đã tham gia dạy lồng ghép chủ đề giới và KNS cũng đã được sử dụng trong quá trình biên soạn Bộ Tài liệu Hướng dẫn này. Dự án SVTC xin cảm ơn các chuyên gia trong nhóm chuyên đề giới của Dự án, chị Đặng Bích Thủy, chuyên viên Viện Nghiên cứu giới và Gia đình, Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia Việ t Nam, và các giáo viên nguồn từ Trung tâm Dịch vụ Việc làm Hà Nội, Trung tâm Dạy nghề Quận 4 TP. Hồ Chí Minh và Trung tâm Dạy nghề Sửa chữa Xe Gắn máy Đồng Nai đã đóng góp trong quá trình soạn thảo và hoàn chỉnh Bộ tài liệu này. PHÁÖN GIÅÏI THIÃÛU TCDN -swisscontact 3 P P H H Á Á Ö Ö N N G G I I Å Å Ï Ï I I T T H H I I Ã Ã Û Û U U Mục đích của Bộ tài liệu Bộ tài liệu hướng dẫn Lồng ghép Giới và Kỹ năng sống (KNS) vào chương trình dạy nghề tại TTDN được biên soạn với mục đích: Hướng dẫn triển khai các mô hình lồng ghép Giới và KNS vào chương trình dạy nghề tại TTDN; Cung cấp tài liệu thiết kế tập huấn và lồng ghép chủ đề giới và KNS cho giáo viên hoặc báo cáo viên của các TTDN. Đối tượng sử dụng Bộ tài liệu Đối tượng sử dụng Bộ tài liệu hướng dẫn Lồng ghép Giới và KNS vào chương trình dạy nghề chủ yếu gồm: Các giảng viên tham gia tập huấn giáo viên nguồn về bình đẳng giới và KNS; Các giáo viên TTDN được giao nhiệm vụ tập huấn và lồng ghép chuyên đề Bình đẳng giới và Kỹ năng sống cho học viên TTDN; Các giáo viên và cán bộ quản lý muốn tham khảo các chuyên đề trong phần Giới để thiết kế hội thảo nâng cao nhận thức về giới cho cán bộ, nhân viên của TTDN. TCDN - swisscontact TAÌI LIÃÛU HÆÅÏNG DÁ Ù N LÄÖNG GHEÏP GIÅÏIVAÌ KNS VAÌO CHÆÅNG TRÇNH DAÛY NGHÃÖ 4 Nội dung Bộ tài liệu Bộ tài liệu hướng dẫn lồng ghép Giới và KNS vào chương trình dạy nghề bao gồm các nội dung: Giới thiệu các bước triển khai lồng ghép chủ đề Giới và KNS tại TTDN và các bí quyết lồng ghép thành công; Giới thiệu các loại chương trình lồng ghép chủ đề Giới và KNS, bao gồm thông tin, thời khóa biểu của chương trình, khung hướng dẫn lồng ghép KNS vào nội dung bài dạy nghề chuyên môn; Các tài liệu thiết kế giảng dạy dùng cho giáo viên, trong đó có thiết kế giảng dạy chung đối với từng chương trình lồng ghép, thiết kế chi tiết từng chủ đề trong chương trình, bao gồm cả tài liệu trình chiếu, tài liệu minh họa, phim trong, bảng biểu treo tường v.v. Cách sử dụng Bộ tài liệu Bộ tài liệu hướng dẫn Lồng ghép Giới và KNS vào chương trình dạy nghề được gửi cho các TTDN dướ i dạng đĩa CD và đồng thời đưa lên trang web để các TTDN có thể tải về sử dụng. Các chương trình lồng ghép được trình bày dưới dạng linh hoạt. Các TTDN có thể điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện cụ thể. Các tài liệu thiết kế có thể được lựa chọn, điều chỉnh và sắp xếp lại cho phù hợp với mục đích của người sử dụng. THặ NGHIM LệNG GHEẽP GIẽI VAè KNS VAèO CHặNG TRầNH DAY NGHệ TCDN -swisscontact 5 T T H H ặ ặ N N G G H H I I M M L L ệ ệ N N G G G G H H E E ẽ ẽ P P G G I I ẽ ẽ I I V V A A è è K K Y Y ẻ ẻ N N N N G G S S N N G G V V A A è è O O C C H H ặ ặ N N G G T T R R ầ ầ N N H H D D A A Y Y N N G G H H ỉ ỉ T T A A I I T T T T D D N N Vỡ sao nờn lng ghộp gii v k nng sng vo chng trỡnh ngh? Thụng thng, hc viờn n trung tõm dy ngh l hc ngh vi hy vng sau ú cú th tỡm c vic lm kim sng. Vỡ th trong thi gian cỏc khúa hc ngn hn t 3 6 thỏng, mong mun ch yu ca h l c hc cỏc k nng ngh. Khi t vn v vic lng ghộp vo chng trỡnh dy ngh nhng ch mang tớnh xó hi nh bỡnh ng gii hay k nng sng, chỳng ta s nhn c cõu tr li tc thỡ t giỏm c TTDN: Vic ny khú y. Tuy nhiờn, ngy nay, khi t nc ó bc vo k nguyờn hi nhp vi th gii, vn nam n bỡnh quyn li cng c chỳ trng hn bao gi ht. t bỡnh ng gii khụng ch l mi quan tõm ca ph n m cũn l trỏch nhim ca ton xó hi. Hin nay, nhng hiu bit v gii khụng phi ó c ph cp. Vỡ vy, vic a cỏc ni dung v gii vo chng trỡnh giỏo dc o to l iu cn thit. Mt khỏc, ngi thanh niờn khi bc vo hc ngh chun b gia nhp th trng lao ng thng gp nhng tr ngi do thiu kinh nghim sng, thi u kinh nghim lm vic. N thanh niờn thng khú khn hn so vi nam gii khi chuyn tip t trng hc hoc t vựng nụng thụn sang lm vic ti cỏc nh mỏy hay sng ti thnh ph. Do ú, thanh niờn l i tng c bit cn phi c nõng cao nhn thc v vai trũ gii, kin thc v lut phỏp v k nng sng nhm giỳp h gii quyt nhng vn khú khn trong cụng vi c v trong cuc sng. Vic b sung vo chng trỡnh dy ngh nhng k nng chung khụng phi l iu mi m. Nhỡn chung cỏc doanh nghip trờn th gii ỏnh giỏ k nng chung cú tm quan trng ngang vi cỏc k nng ngh. K nng sng l nhúm k nng nm trong cỏc k nng chung. C quan o to Quc gia ca c ó xõy dng h thng vn bn hng d n tng hp nhm quy nh nhng k nng chung phi c a vo cỏc tiờu chun o to. Nm 1994, C quan Phỏt trin Ngun nhõn lc Canaa ó trin khai D ỏn nghiờn cu v nhng k nng thit yu. Kt qu nghiờn cu cho thy k nng chung l iu kin cn hc nhng k nng ngh c th v ó nhn thy dng nh nhng chng trỡnh giỏo dc o to ngh no bit chỳ trng vo nhng k nng chung thỡ chng trỡnh ú s to li th cnh tranh cho hc viờn ca mỡnh trờn th trng lao ng. 1 1 Cm nang tớnh chi phớ v nh giỏ cỏc sn phm v dch v GDT, C quan Hp tỏc v Phỏt trin Thy S, Phũng Lao ng v Thu nhp, 130 Freiburgstrasse, CH 3003 Berne, Thy S TCDN - swisscontact TAèI LIU HặẽNG D N LệNG GHEẽP GIẽIVAè KNS VAèO CHặNG TRầNH DAY NGHệ 6 Nhng kin thc v k nng ph tr s giỳp hc viờn tr tr thnh nhng ngi lao ng t tin hn trong th gii hũa nhp ton cu ngy nay. Vic th nghim lng ghộp gii v KNS vo chng trỡnh dy ngh s l bc u giỳp chỳng ta rỳt kinh nghim v iu chnh vic a gii v KNS vo chng trỡnh o to mt cỏch hon chnh hn v cú hiu qu hn. Trong quỏ trỡnh th nghim dy lng ghộp gii v KNS, chỳng tụi thng khuyờn cỏc TTDN tham gia chng trỡnh khụng nờn t tham vng quỏ cao, khin cho vic dy lng ghộp tr thnh mt gỏnh nng v khụng th thc hin mt cỏch thng xuyờn v lõu di. Cú l lỳc khi u nờn ngh n vic ny mt cỏch nh nhng v bt u t nhng hỡnh thc n gin nht. Hóy bt u t vic t chc cỏc bui sinh hot ngoi khúa v ch bỡnh ng gii nhõn cỏc ngy l ca ph n v thanh niờn. Hóy a gii v KNS vo cỏc ch ca cỏc bui sinh hot lp. Tip ú, chỳng ta hóy cựng nhau tỡm cỏch lng ghộp mt cỏch hp lý v khộo lộo cỏc ni dung v bỡnh ng gii hoc k nng sng vo chng trỡnh dy ngh, kt hp dy k nng sng, chuyờn gii vi nhng kin thc v lut lao ng, tỏc phong lm vic, sau ú tin ti a cỏc ch v k nng trờn vo ni dung bi hc chuyờn mụn. Mt giỏm c TTDN ó núi vi chỳng tụi: dự khú n my, nu chỳng ta thy ỏng lm, nu chỳng ta thy thc s tõm huyt vi vic mỡnh lm thỡ chc chn chỳng ta s lm c. Hc viờn s cm thy hng thỳ khi thy c li ớch ca nhng kin thc v k nng ny i vi cụng vic ca h. N u vic dy lng ghộp thnh cụng, chng trỡnh dy ngh s tr nờn sinh ng hn, mang li cho hc sinh nhiu li ớch hn v cú sc hp dn hn. [...]... bày khung hướng dẫn lồng ghép KNS 16 CẠC MÄ HÇNH DẢY LÄƯNG GHẸP GIÅÏI V K NÀNG SÄÚNG TCDN - swisscontact Khung hướng dẫn lồng ghép KNS vào bài dạy chun mơn Tên KNS được dạy lồng ghép Tên bài chun mơn sẽ lồng ghép KNS Hướng dẫn lồng ghép KNS vào bài dạy kỹ năng nghề Lý thuyết Hướng dẫn ban đầu Thực hành Thực Kết thúc hành thường xun Mục tiêu lồng ghép/ Sau khi học xong học viên sẽ có khả năng: Giao... đề giới và KNS thành một nếp sinh hoạt thường xun giúp cho chương trình dạy nghề trở nên sinh động hơn, phong phú và hữu ích hơn 15 TI LIÃÛU HỈÅÏNG DÁÙN LÄƯNG GHẸP GIÅÏI V KNS VO CHỈÅNG TRÇNH DẢY NGHÃƯ TCDN - swisscontact Chương trình lồng ghép Kỹ năng sống vào nội dung bài chun mơn Khung hướng dẫn lồng ghép kỹ năng sống vào bài dạy chun mơn Trong hai mơ hình đã giới thiệu ở trên, nội dung giới và kỹ. .. phút 20 phút 20 phút 10 phút 15 phút Phân biệt đặc điểm của người phụ nữ và người nam giới Khái niệm giới và giới tính Phân biệt các đặc điểm của giới và giới tính 1.1 1.2 1.3 3.2 15 phút Thời gian Giới thiệu mục tiêu lồng ghép chủ đề giới và kỹ năng sống vào chương trình dạy nghề Tầm quan trọng của kỹ năng sống nói chung và kỹ năng giao tiếp nói riêng đối với học viên của TTDN Nội dung TCDN - swisscontact... trò giới 2.1 2.2 2.3 2.4 Vai trò giới và định kiến giới 25 phút 15 phút 25 phút Phân biệt đặc điểm của người phụ nữ và người nam giới Khái niệm giới và giới tính Phân biệt các đặc điểm của giới và giới tính 1.1 1.2 1.3 Làm quen Giới thiệu mục tiêu lồng ghép chủ đề giới và kỹ năng sống vào chương trình dạy nghề Trao đổi về nguyện vọng của học viên Nội dung Giới và giới tính Mở đầu Tên Chun đề CẠC MÄ HÇNH... lồng ghép giới và kỹ năng sống Một TTDN muốn thử nghiệm lồng ghép giới và KNS vào chương trình dạy nghề có thể đi theo các bước sau đây: Tạo nguồn nhân lực - Liên hệ với các TTDN có kinh nghiệm lồng ghép chun đề giới và KNS; - Làm việc với các giáo viên, chun gia về giới và KNS; - Tập huấn chun đề giới và KNS cho giáo viên TTDN Nâng cao nhận thức - Nâng cao nhận thức về giới cho cán bộ, nhân viên và. .. khung hướng dẫn lồng ghép KNS đối với từng nghề, cần xác định rõ: Danh sách những KNS sẽ lồng ghép; Mục tiêu giảng dạy cần đạt được đối với từng kỹ năng; Cách phân bố nội dung KNS vào các bài trong một chương trình dạy nghề; Tên các bài chun mơn nghề sẽ lồng ghép KNS; Thời lượng lồng ghép KNS Trên cơ sở đó, các giáo viên sẽ thiết kế chi tiết phần lồng ghép KNS vào từng bài Sau đây là ví dụ một cách trình. .. đưa chương trình giới và KNS vào một số trung tâm dạy nghề Hy vọng thử nghiệm của Đà Nẵng sẽ được áp dụng trong cả nước 12 CẠC MÄ HÇNH DẢY LÄƯNG GHẸP GIÅÏI V K NÀNG SÄÚNG TCDN - swisscontact Chương trình Chun đề Giới và Kỹ năng sống rút gọn Thơng tin chương trình Chủ đề Giới và Kỹ năng sống Đơn vị tổ chức TTDN Mục tiêu Sau khi học xong, tham dự viên có khả năng: ⇒ Nhận biết những khái niệm cơ bản về giới; ... và kỹ năng sống (KNS) được dạy thành chương trình riêng, tách biệt khỏi nội dung chun mơn nghề Tuy nhiên, khơng phải cơ sở dạy nghề nào cũng có đủ điều kiện để tổ chức dạy những chương trình riêng như vậy Vì thế, việc lồng ghép nội dung giới và KNS vào bài dạy chun mơn sẽ giúp các TTDN khắc phục được điều kiện thời gian hạn chế của các khóa dạy nghề ngắn hạn Hãy bắt đầu thử nghiệm từ các kỹ năng sống. .. Thêm vào đó là chế độ động viên, khuyến khích giáo viên và hỗ trợ họ thử nghiệm dạy lồng ghép Thời gian đầu, giáo viên sẽ phải đầu tư nhiều thời gian để thiết kế cách lồng ghép kỹ năng sống và bài dạy chun mơn của mình Nhưng khi việc lồng ghép các kỹ năng này đã trở thành một thói quen thì đây sẽ là cách lồng ghép bền vững nhất Sau khi đã đầu tư chi phí ban đầu để tập huấn giáo viên và hướng dẫn cách dạy. .. và KNS vào chương trình dạy nghề Phân tích chi tiết từng mơ hình sẽ giúp các TTDN có thể lựa chọn mơ hình phù hợp với từng điều kiện và từng đối tượng học viên cụ thể Chương trình Chun đề Giới và Kỹ năng sống Hai ngày Thơng tin chương trình Chủ đề Giới và Kỹ năng sống Đơn vị tổ chức Trung tâm dạy nghề Sau khi học xong, tham dự viên có khả năng: ⇒ Nhận biết những khái niệm cơ bản về giới; Mục tiêu ⇒ . việc lồng ghép giới và kỹ năng sống vào dạy nghề 9 Các mô hình dạy lồng ghép giới và kỹ năng sống Chương trình chuyên đề giới và kỹ năng sống hai ngày 10 Chương trình chuyên đề giới và kỹ năng. trình dạy nghề tại TTDN Vì sao nên lồng ghép giới và kỹ năng sống vào chương trình dạy nghề? 5 Các bước triển khai lồng ghép giới và kỹ năng sống 7 Bí quyết lồng ghép giới và kỹ năng sống thành. nước. Bộ tài liệu Hướng dẫ n Lồng ghép Giới và Kỹ năng sống vào Chương trình Dạy nghề này giới thiệu các chương trình và phương thức dạy lồng ghép, đồng thời cung cấp các tài liệu hướng dẫn thiết