1 BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆN CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Báo cáo Tổng hợp ĐỀ TÀI NC KH CẤP BỘ KH-CN NĂM 2009 NGHIÊN CỨU CHÍNH SÁCH ĐẦU TƯ VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG CƠ SỞ HẠ TÂNG KỸ THUẬT CHO KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Chủ nhiệm Đề tài: PGS TS Bùi Thiên Sơn Trưởng Ban Nghiên cứu Chính sách Đầu tư và Tài chính KH-CN, Viện Chiến lược và Chính sách KH-CN 8483 HÀ NỘI, 6/ 2010 2 MỤC LỤC trg Danh mục các Bảng, Biểu và Hộp……………… Danh mục các viết tắt ……………… LỜI MỞ ĐẦU ……………… ……………… 7 Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHÍNH SÁCH VÀ HIỆU QUẢ ĐẦU TƯ CƠ SỞ HẠ TẦNG KỸ THUẬT KHOA HỌC-CÔNG NGHỆ Ở VIỆT NAM 1.1. Khái niệm, vai trò của cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ. 8 1.2. Quan niệm, vai trò chính sách đầu tư và hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ. 10 1.3.Lý do nghiên cứu vấn đề đầu tư và hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ ở Việt nam …… 12 Chương 2 KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ CHÍNH SÁCH ĐẦU TƯ VÀ KHAI THÁC CƠ SỞ HẠ TÀNG KỸ THUẬT KHOA HỌC - CÔNG NGHỆ VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM 2.1. Kinh nghiệm và bài học từ các nước Châu Á 14 2.1.1. Kinh nghiệm và bài học từ Hàn quốc ……………… 14 2.1.2. Kinh nghiệm và bài học từ Trung quốc, Đài loan 14 2.1.3. Kinh nghiệm và bài học từ Singapore ……………… … 16 2.1.4. Kinh nghiệm và bài học từ Malaysia ……………… 16 2.1.5. Kinh nghiệm và bài học từ Nhật bản ……………… 17 2.1.6. Kinh nghiệm và bài học từ Thái lan ……………………… 17 2.1.7. Kinh nghiệm và bài học từ Ấn độ ……………………… 20 2.2. Kinh nghiệm và bài học từ các nước Châu Âu và khác 21 2.2.1. Kinh nghiệm và bài học từ Liên bang Nga . 21 2.2.2. Kinh nghiệm và bài học từ Balan. 21 2.2.3. Kinh nghiệm và bài học từ Thụy sỹ 22 2.2.4. Kinh nghiệm và bài học từ Hungary 23 2.2.5. Bài học và kinh nghiệm từ CH Séc …………………… 23 3 2.2.6. Kinh nghiệm và bài học từ Australia 24 2.2.7. Kinh nghiệm và bài học từ Mỹ ………………………… 24 2.2.8. Kinh nghiệm và bài học từ CHLB Đức …………………… 27 2.2.9. Kinh nghiệm và bài học từ Canađa 28 2.3. Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt nam vế chính sách đầu tư và khai thác cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ ………… 29 Chương 3. THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH ĐẦU TƯ VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG CƠ SỞ HẠ TẦNG KHOA HỌC-CÔNG NGHỆ Ở VIỆT NAM THỜI GIAN QUA 3.1.Khái quát về chính sách đầu tư và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ ở nước ta 32 3.1.1. Về thực trạng đầu tư và xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN ở Việt nam hiện nay. 33 3.1.2. Phân tích so sánh đầu tư xây dựng và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN ở nước ta. 37 3.2. Kết quả khảo sát điều tra về thực trạng đầu tư và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ ở các đơn vị nghiên cứu công lập. 41 3.2.1.Đánh giá về tương quan đầu tư mua sắm máy móc thiết bị phục vụ nghiên cứu và triển khai với nhiệm vụ nghiên cứu khoa học được giao và mức độ hoàn thành ……………… 41 3.2.2.Đánh giá về thực trạng sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN với tư cách là sử dụng tài sản cố định và tài sản vật tư Nhà nước 42 3.2.3. Đánh giá về trang bị cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho cá nhân nhà nghiên cứu ……………………………………………………… 42 3.3. Đánh giá chung về hiện trạng đầu tư và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ ở nước ta hiện nay 45 Chương 4 PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH TĂNG CƯỜNG ĐẦU TƯ VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG CƠ SỞ HẠ TẦNG KỸ THUẬT KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Ở VIỆT NAM THỜI GIAN TỚI 4.1. Quan điểm định hướng về chính sách đầu tư và nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ ở nước ta hiện 4 nay 46 4.2. Giải pháp chính sách đầu tư và hoàn thiện chính sách đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ. 49 4.3. Giải pháp chính sách nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ nước ta trong thời gian tới … 50 4.3.1. Các giải pháp áp dụng chính sách vĩ mô …………………. 51 + Thay đổi một số nội dung về thuế đối với sản phẩm và dịch vụ KH-CN… 51 + Nâng mức trích để lại lợi nhuận trước thuế cho các doanh nghiệp nhằm mục tiêu lập Quỹ phát triển KH-CN ở doanh nghiệp……………………. 52 + Tăng đầu tư cho con người để nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH- CN……………………………………………………………… 52 + Hoàn thiện thủ tục hải quan và kiểm tra sau thông quan để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp nhập khẩu sản phẩm cho mục tiêu KH-CN………… 52 + Xem xét cân nhắc áp dụng một số kinh nghiệm Nhật bản và các nước khác nhiều hơn nữa……………………………………………………………… 53 + Hoàn thiện công tác đối ngoại thu hút Việt kiều về nước hoặc tham gia vào xây dựng và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN trong nước. ………… 53 4.3.2. Giải pháp sử dụng các chính sách vi mô ………………………. 53 4.4. Điều kiện thực thi các giải pháp về chính sách đầu tư và nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ ở nước ta ………………………………………………… 55 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 57 TÀI LIỆU THAM KHẢO. 61 DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC 64 5 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU VÀ HỘP STT Tên Bảng, Biểu trg Bảng 1 Mức đầu tư cao cho R & D (% GDP) 30 Bảng 2 Tổng hợp số liệu liên tục qua một số năm. 34 Bảng 3 Đầu tư từ Ngân sách Nhà nước cho KH-CN giai đoạn 1996- 2005. 36 Bảng 4 Tình hình phân bổ và sử dụng vốn đầu tư XDCB của NSNN cho KH-CN giai đoạn 2004-2008 37 Bảng 5 Cơ cấu chi cho KH-CN nước ta hiện nay 38 Bảng 6 Giả định 1: Mức chi tiêu cho KH-CN đạt tỷ lệ 0,4% GDP 39 Bảng 7 Giả định 2: Mức chi tiêu cho KH-CN đạt tỷ lệ 0,5% GDP 39 Bảng 8 Giả định 3: Mức chi tiêu cho KH-CN đạt tỷ lệ 0,6% GDP 40 Bảng 9 Giả định 4: Mức chi tiêu cho KH-CN đạt tỷ lệ 0,7% GDP 40 STT TÊN HỘP trg Hộp 1 Về kết quả thể hiện hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN giai đoạn 1996-2006 32 Hộp 2 Tổng quan về chi ngân sách hoạt động KH-CN cấp Bộ qua một số năm. 34 Hộp 3 Một vài so sánh qua các năm về mức chi của Việt nam với của nước ngoài 35 Hộp 3 Tàu Lash Sông Gianh- Vinashin 45 6 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT GDP -Gross Domestic Product - Tổng sản phẩm quốc nội KH &CN, KH-CN - Khoa học và Công nghệ CNC - Công nghệ cao TN - Thí nghiệm OECD - Tổ chức các nước công nghiệp phát triển DOE - Department of Energy – Bộ Năng lượng (Mỹ) CAS - Chinese Academy of Science: Viện Hàn lâm Khoa học Trung quốc DNNVV - Doanh nghiệp nhỏ và vừa CHLB - Cộng hoà Liên bang TP HCM - Thành phố Hồ Chí Minh NRL - National Research Laboratory - Phòng thí nghiệm nghiên cứu quốc gia (ở Hàn quốc) R & D - Research and Development: Nghiên cứu và Tri ển khai CNTT - Công nghệ thông tin CAUT - Hiệp hội các nhà giáo giảng dạy Đại học USD - Đô la Mỹ CMAJ - Canadian Medical Association Journal (Tạp chí Hiệp hội y học Canada) CFI - Canada Foundation for Innovation - Quỹ Đổi mới Canada SBIR Chương trình Small Business Innovation Research Program- Chương trình tài trợ cho R &D của doanh nghiệp nhỏ NSNN - Ngân sách Nhà nước STTR - Small Business Technology Transfer Program- Chương trình tài trợ chuyển giao công nghệ WFOP - Work for Others Program: Chương trình làm cho bên ngoài (Mỹ) KH & PT - Khoa học và Phát triển ERDA - Energy Research and Development Administration -Cơ quan điều hành nghiên cứu và phát triển năng lượng KTI - Tổ chức hỗ trợ đổi mới của Liên bang Thuỵ sỹ XDCB - Xây dựng cơ bản NGPP - Mạng Quốc gia Singapore CNTT-TT - Công nghệ thông tin truyền thông TNTĐ - Thí nghiệm trọng điểm (Phòng) FRST - Foundation for Research, Science and Technology-Quỹ nghiên cứu KH-CN(New Zealand) TBG - Chương trình Technology for Business Growth TAP - Technical Assessement Projects Feasibility-Chương trình hỗ trợ đánh giá kỹ thuật- nghiên cứu khả thi GPSRD - Grant for Private Sector R &D –Tài trợ cho R &D khu vực tư nhân TIF -Technology for Industry Fellowships- Họ c bổng công nghiệp triển khai công nghệ VN Việt nam 7 LỜI MỞ ĐẦU Đảng và Nhà nước ta từ trước đến nay luôn luôn coi KH &CN đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng cơ sở vật chất của chủ nghiã xã hội về lâu dài và trước mắt là phát triển kinh tế xã hội và nâng cao đời sống người dân sau nhiều năm chiến tranh cứu nước và giữ nước. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa VIII) về định hướng chiến lược phát triển KH&CN trong thời kỳ công nghiệp hoá hiện đại hoá và nhiệm vụ đến năm 2010 đã chỉ rõ: “…cùng với giáo dục và đào tạo, KH&CN là quốc sách hàng đầu, là động lực phát triển kinh tế xã hội, là điều kiện cần thiết để giữ vững độc lập dân tộc và xây dựng thành công chủ nghiã xã hội. Công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước phải b ằng và dựa vào khoa học và công nghệ. Đảng và Nhà nước có chính sách đầu tư, khuyến khích hỗ trợ phát triển khoa học và công nghệ”. Việt nam hiện có 3 mục tiêu lớn đến năm 2010: Một là, bảo đảm cung cấp luận cứ khoa học cho quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa rút ngắn, phát triển bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập thành công vào nền kinh tế thế giới. Hai là, góp phần quy ết định nâng cao chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế và năng lực cạnh tranh của sản phẩm hang hóa bảo đảm an ninh quốc phòng Ba là, đẩy mạnh xây dựng và phát triển năng lực KH-CN của đất nước. Chính mục tiêu thứ ba nêu trên đòi hỏi phải có sự nhìn nhận nhiều chiều về cơ sở hạ tầng kỹ thuật của nền khoa học và công nghệ quốc gia, t ừ đó tìm cách nâng cao hiệu quả sử dụng chúng, góp phần gia tăng thành tựu khoa học và công nghệ, tăng cường tiềm lực khoa học và công nghệ quốc gia. Đề tài “Nghiên cứu chính sách đầu tư và nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho khoa học và công nghệ ở Việt nam hiện nay” được đặt ra và thực hiện trên tinh thần đó. Chủ nhiệm đề tài xin cảm ơn các thành viên: Th S Đặng Thị Hiền (Thư ký Đề tài, Văn phòng Viện Chiến lược và Chính sách KH-CN), ThS Cao Thu Anh, Đặng Thu Giang, CN Hoàng Mạnh Cường, CN Hà Đức Huy, CN Nguyễn Hồng Anh, CN Đoàn Hoài Anh (Ban Chính sách Đầu tư và Tài chính KH-CN, Viện Chiến lược và Chính sách KH-CN), CN Khổng Duy Quý (Cục Thông tin KH-CN quốc gia, Bộ KH-CN), TS Đặng Văn Du (Trưởng Khoa Tài chính Công, Học viện Tài chính), TS Nguyễn Minh Phong (Trưởng Phòng Nghiên cứu, Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế -Xã hội Hà nội), PGS TS Vũ Thị Bạch Tuy ết (Khoa Tài chính Quốc tế, Học viện Tài chính), TS Lê Doãn Khải (Trường Bồi dưỡng cán bộ, Bộ Tài chính) đã có nhiều đóng góp quan trọng để hoàn thành Đề tài này. Đồng thời Chủ nhiệm Đề tài cũng bày tỏ sự cảm ơn chân thành về việc tạo điều kiện chỉ đạo và giúp đỡ của Bộ KH-CN, Văn Phòng Bộ, Vụ Kế hoạch-Tài chính, Viện Chiến lược và Chính sách KH-CN, Hộ i đồng Khoa học Viện, các đồng nghiệp trong Viện và cá nhân các nhà nghiên cứu và các đơn vị các nơi mà chúng tôi đã đến khảo sát và phỏng vấn để thực hiện đề tài. Mặc dù đã có nhiều cố gắng thực hiện, sản phẩm đề tài cũng không tránh khỏi những thiếu sót. Nhóm tác giả Đề tài xin được hoan nghênh và trân trọng cảm ơn, sẵn sàng tiếp nhận các ý kiến đóng góp, nhận xét, bổ sung và giúp đỡ khác để hoàn thiện Đề tài. 8 Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHÍNH SÁCH VÀ HIỆU QUẢ ĐẦU TƯ CƠ SỞ HẠ TẦNG KỸ THUẬT KH-CN VIỆT NAM 1.1. Khái niệm, vai trò của cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ Mặc dù đã có nhiều văn bản và tác giả trình bày cũng như kiến giải sâu sắc bấy lâu nay về các thuật ngữ “khoa học” và “công nghệ”, “ kỹ thuật”, đề tài này xin được nêu lại các khái niệm ấy nhằm tạo mối liên kết trong quan niệm về đầu tư và xây dựng cũng như sử dụng có hiệu quả cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho khoa học và công nghệ của nước ta. Trước hết “Khoa học là hệ thống tri thức về các hiện tượng, sự vật, quy luật của tự nhiên, xã hộ i và tư duy” (Luật KH-CN, 2000). “Công nghệ”, Luật Chuyển giao công nghệ (2006) đã nêu rõ: “Công nghệ là giải pháp, quy trình, bí quyết kỹ thuật có kèm hoặc không kèm công cụ, phương tiện dùng để biến đổi nguồn lực thành sản phẩm“. Hoặc quan niệm rộng hơn trong Luật KH- CN, công nghệ đó là “tập hợp các phương pháp, quy trình, kỹ năng, bí quyết, công cụ, phương tiện dùng để biến đổi các nguồn lực thành sản phẩ m”. Ta thấy vật mang công nghệ hay điều kiện để công nghệ phát huy tác dụng phần lớn phải là kết quả của đầu tư xây dựng/mua sắm, lắp đặt cơ sở hạ tầng kỹ thuật cần thiết. Hoạt động khoa học và công nghệ được coi là nghiên cứu khoa học, nghiên cứu và phát triển công nghệ, dịch vụ khoa học và công nghệ, hoạt động phát huy sáng kiến, cả i tiến kỹ thuật, hợp lý hoá sản xuất và các hoạt động khác nhằm phát triển khoa học và công nghệ. Nghiên cứu khoa học là hoạt động tìm kiếm, phát hiện tìm hiểu các hiện tượng, sự vật, quy luật của tự nhiên xã hội và tư duy. Do đó rất cần được trang bị các cơ sở vật chất kỹ thuật cần thiết. Phát triển công nghệ là hoàn thiện và tìm ra công nghệ mới, s ản phẩm mới. Phát triển công nghệ bao gồm triển khai thực nghiệm và sản xuất thử nghiệm. Dịch vụ khoa học và công nghệ là các hoạt động phục vụ việc nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; các hoạt động liên quan đến sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, các dịch vụ về thông tin, tư vấn đào tạo, bồi dưỡng phổ biến, ứng dụng tri thứ c khoa học và công nghệ và kinh nghiệm thực tiễn. Theo dẫn luận khác quan niệm về Nghiên cứu và Triển khai (R & D) có phần rộng hơn, đó là các hoạt động sáng tạo (creative work) “được thực hiện trên cơ sở một cách có hệ thống để gia tăng khối lượng kiến thức (hay kho tri thức) – gồm tri thức về con người, văn hoá và xã hội- và sự sử dụng kho kiến thức này để phục vụ cho nh ững ứng dụng mới”. Từ đó người ta phân biệt: nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng, nghiên cứu triển khai, cơ sở hạ tầng R&D, Trong cách nói và phát biểu thành thói quen ở nhiều nơi, đôi khi Khoa học và công nghệ vừa được hiểu là ngành quản lý khoa học và công nghệ cũng như các hoạt động khoa học và công nghệ đã và đang diễn ra ở nhiều cấp độ: trung ương, đị a phương, ngành, cơ sở, trường đại học, trạm trại nghiên cứu thí nghiệm, doanh nghiệp 9 các loại hình và kể cả cá nhân. Với cách nói đó (nói và phát biểu vắn tắt, rút gọn,…), khoa học và công nghệ có khi được khái quát, không mang tính chất hàn lâm. Theo The World Competitiveness Yearbook 2001, IMD: Cơ sở hạ tầng của khoa học gồm 20 nhân tố: ví dụ như chi tiêu R &D, nhân lực R &D, năng lực nghiên cứu cơ bản, patent, xuất bản khoa học và công nghệ, giảng dạy khoa học và công nghệ trong trường học, giải thưởng Nobel và bảo hộ quyền sở hữu trí tu ệ Theo Tassy (1991) cơ sở hạ tầng khoa học và công nghệ (S & T infrastructure) bao gồm: trợ cấp trực tiếp (direct subsidy), các viện nghiên cứu đươc Nhà nước tài trợ (government funded research institutes – GRIs), dự án hợp tác nghiên cứu giữa khu vực Nhà nước và tư nhân (cooperative research project by government and the private sector), giáo dục (education), chuyển giao công nghệ và tư vấn công nghệ (technology transfer and technology consultancy), tiêu chuẩn hóa (standardization), và baỏ hộ sở hữu trí tuệ (intellectual property protection). Kết cấu hạ tầng công nghệ: Sự cung cấp các nhà khoa học và các kỹ sư, số lượng và chất lượng của các tổ chức nghiên cứu Năng lực đổi mới của quốc gia : phụ thuộc vào chất lượng của kết cấu hạ tầng công nghệ, mức hỗ trợ của Chính phủ cho hoạt động nghiên cứu cơ bản, sự cộng tác giữa các tổ chức nghiên c ứu và trường đại học, sự phát triển của các nguồn vốn mạo hiểm, cũng như chất lượng của môi trường kinh doanh (được phản ánh trong hệ thống luật pháp). Kết cấu hạ tầng công nghệ quốc gia là nhân tố quyết định then chốt đối với năng lực đổi mới của quốc gia. Bao gồm hệ thống giáo dục, mạng lưới các tổ chức nghiên c ứu của Chính phủ, tư nhân và các hiệp hội khoa học, các thể chế pháp lý, chẳng hạn như quyền sở hữu trí tuệ và các điều luật khuyến khich sự phát triển và trao đổi công nghệ. Cơ sở hạ tầng công nghệ gồm 20 nhân tố chủ yếu liên quan tới sự sẵn sàng của công nghệ và thông tin truyền thông. Các nhân tố khác gồm hợp tác công nghệ, phát triển và ứng dụng công nghệ, các nguồn l ực tài chính và xuất khẩu công nghệ cao Cơ sở hạ tầng của khoa học và công nghệ bao gồm Công viên khoa học quốc gia, các trung tâm tài năng, các vườn ươm, các dịch vụ đo lường và thử nghiệm, v.v (Thái lan). Theo cách hiểu thông dụng, Cơ sở hạ tầng kỹ thuật (technical infrastructure) của khoa học và công nghệ là phần cứng của toàn bộ cơ sở hạ tầng khoa học và công nghệ (máy móc, thiết bị ….). Như vậy, cơ sở hạ tầng kỹ thuật của khoa học và công nghệ được coi là điều kiện vật chất cần thiết cho các hoạt động khoa học và công nghệ trở thành quá trình liên tục và có mục đích kết quả. Đó là máy móc thiết bị, nhà xưởng, trạm trại thí nghiệm, dụng cụ truyền dẫn, đo lường, chứa đựng, xử lý, vật mang thông tin, máy tính, phần c ứng, phần mềm, thư viện, bất động sản (kể cả ao hồ phục vụ thí nghiệm, thử nghiệm, trường lãnh thổ để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu 10 KH-CN…)…. Về bản chất, cơ sở hạ tầng kỹ thuật của nền khoa học và công nghệ quốc gia là sự hiện diện bằng vật chất do nguồn tài chính đầu tư vào mua sắm máy móc thiết bị, xây dựng cơ sở vật chất (nhà xưởng, phòng làm việc, trạm, nhà mái che, ), phần cứng phần mềm vi tính, dây chuyền, vật tư, dụng cụ, đồ gá lắp, vật rẻ tiền mau h ỏng … cần thiết cho quá trình thí nghiệm, nghiên cứu, kể cả sản xuất thử nghiệm với kỳ vọng thu được kết quả như mục tiêu đã đặt ra. Cụ thể hơn nữa cơ sở hạ tầng vật chất kỹ thuật của khoa học và công nghệ được thể hiện ở một trong 4 yếu tố của tiêm lực khoa học và công nghệ (nhân lực, vật lực, tài lực và tin lực). Cơ sở hạ tầng kỹ thuật của khoa học và công nghệ là khái niệm có thể mang ý nghĩa phân tầng. Đối với cơ sở nghiên cứu thì đó là thứ vật chất cần thiết hiện diện trong máy móc thiết bị, vật tư,…có vận hành hay được đưa vào quy trình nghiên cứu, chế biến,…. và là điều kiện cần cho việc tiến hành các hoạt độ ng khoa học và công nghệ như đã nêu ở trên. Đối với toàn bộ nền khoa học và công nghệ thì khái niệm Cơ sở hạ tầng kỹ thuật (Technical infrastructure of Science and Technology) của khoa học và công nghệ nằm trong cấu thành của khái niệm cơ sở hạ tầng khoa học và công nghệ (S&T Infrastructure). Trong những điều kiện hiện đại việc đề cập đến phạm vi cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho phát triển khoa học công nghệ người ta còn nhắc đến các cấu phần như mạng cao tốc dùng cho nghiên cứu và triển khai (R&D), chương trình hỗ trợ nghiên cứu và triển khai dành cho các doanh nghiệp, phân tích thông tin và các dịch vụ thông tin. Trước hết đối với quá trình và các hoạt động nghiên cứu khoa học, cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ có vai trò rất lớn lao, vì nó là điều kiện cho việc tiế n hành các thí nghiệm, thử nghiệm hay kiểm định cần thiết hoặc khảo sát thực địa, thăm dò, điều tra, phỏng vấn để ra được các kết luận cần thiết. Tiếp đến tốc độ và kết quả nghiên cứu hay khả năng của nhà nghiên cứu phụ thuộc rất nhiều vào trang bị và nói rộng ra là cả nền tảng vật chất hạ tầng kỹ thuật c ủa nơi và địa điểm nghiên cứu KH-CN ở mọi cấp độ, dù là cơ sở quốc gia hay cấp doanh nghiệp và trạm trại, phòng thí nghiệm và địa bàn nghiên cứu,… Cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN có vai trò vô cùng quan trọng ở chỗ nó tạo điều kiện cho việc tiến hành các thí nghiệm, thử nghiệm hay kiểm định cần thiết hoặc khảo sát thực địa, thăm dò, đ iều tra, phỏng vấn…. Để có được kết luận cần thiết…Cơ sở hạ tầng đó là tiền đề không thể thiếu để có được thương hiệu nghiên cứu cho các đơn vị tổ chức KH-CN dù là công lập hay tư nhân, các Trường Đại học và các Phòng Thí nghiệm hay cá nhân nhà nghiên cứu, nhà khoa học, 1.2. Quan niệm, vai trò chính sách đầu tư và hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ Về mặt ngôn ngữ “Chính sách” được coi là tập hợp các chủ trương và hành động về phương diện nào đó nhằm đạt được các mục tiêu định trước. Chính sách là thuật ngữ gắn chặt với chủ thể vĩ mô (Chính phủ, quốc gia, ngành, chuyên ngành,…) và vi mô (địa phương, doanh nghiệp, cơ sở, đơn vị nhỏ,…). Theo cách hiểu nêu ra trong Từ điển bách khoa Việt nam gần đ ây, Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối, nhiệm vụ; được thực hiện trong [...]... VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG CƠ SỞ HẠ TẦNG KỸ THUẬT KHOA HỌC –CÔNG NGHỆ Ở VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN QUA 3.1 Khái quát về chính sách đầu tư và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ ở nước ta Nội hàm của chính sách ở các cấp độ đã được nêu rõ ở phần 1.2 của Chương 1 Do đó về tổng thể các chính sách đầu tư và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ ở nước ta phản ánh kết quả tại thực... là đầu tư tài chính để xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho KH-CN Biện pháp gián tiếp khác để tăng đầu tư và sử dụng hiệu quả cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ là thay đổi cơ cấu đầu tư từ ngân sách nhà nước Theo đó nếu giai đoạn đầu của quá trình phát triển khoa học và công nghệ dù là cấp cơ sở hay ngành khoa học và công nghệ thì nếu đã đầu tư mạnh mẽ rồi thì giai đoạn sau giảm dần vì đã đầu. .. một kết quả tốt đẹp khác nảy sinh, đó là hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ được nâng lên vì con người được trả công xứng đáng hơn Do vậy cần khẳng định rằng về chính sách đầu tư, các nước đều thực thi nhất quán gia tăng hoặc giữ tỷ lệ chi cho khoa học và công nghệ ở mức cao dẫn đến phần cũng cao dành cho xây dựng và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ Nghĩa... lĩnh vực: quản lý khoa học và công nghệ, đầu tư, tối ưu hóa sử dụng cơ sở hạ tầng hiện có, tăng cường cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho khoa học và công nghệ trong các cơ quan hàn lâm; tạo cơ chế cấp vốn mới cho nghiên cứu cơ bản, Do đó Chính phủ đã cho xây dựng 12 Công viên kinh doanh khoa học và công nghệ đặ gần các cơ quan kỹ thuật và hàn lâm, được coi là những trung tâm ưu tú Những công viên này cố gắng... cấp đầu tư tài chính ban đầu và tư vấn kinh doanh cho các Công ty mới khởi sự trong lĩnh vực CNTT-TT trên toàn quốc (cả gói 122 tr.đô la Australia) 2.2.7 Kinh nghiệm và bài học từ Mỹ Mỹ lâu nay vẫn quan niệm đầu tư vào khoa học và công nghệ là đầu tư mang lại lợi nhuận cao nhất Đầu tư vào công nghệ chính là đầu tư vào tư ng lai của nước Mỹ” (B.Clinton, 2002) Hiện nay trong cơ sở hạ tầng khoa học và công. .. hợp tác và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực KH &CN Quá trình đầu tư xây dựng/mua sắm, lắp đặt cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN sẽ tạo nên vật mang công nghệ hay tạo được điều kiện cần và đủ để công nghệ và kỹ thuật phát huy tác dụng (như vậy phần lớn phải do đầu tư đó mà có) 11 1.3 Lý do nghiên cứu vấn đề đầu tư và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN của nước ta Trong công cuộc công nghiệp hoá hiện đại... quả và hiệu quả đạt được của việc đầu tư và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN chỉ là một phần (có thể là đáng kể) từ các thành tựu KH-CN qua các thời kỳ Do vậy kết quả thể hiện hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN có thể hình dung như nêu trong Hộp sau đây: Hộp 1 : Về kết quả thể hiện hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho KHCN giai đoạn 1996-2006 Giai đoạn 1996 - 2000: Có 88 kết quả. .. chi tiêu có hạn và phải sử dụng hết sức hiệu quả nguồn lực tài chính bỏ ra cho xây dựng và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ Về kinh nghiệm nước ngoài cần lĩnh hội và học tập, có thể thấy chính sách đầu tư và tài chính cho cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN – ta thu được bức tranh mờ vì lẽ với tài liệu và số liệu tiếp cận được chủ yếu ta thấy kết quả của việc thực thi các chính sách đó Chủ... đến đầu tư và tài chính cho cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN hay vấn đề sử dụng hiệu quả cơ sở hạ tầng đó ở các nước– chúng ta thu được bức tranh mờ, vì lẽ khó mà tiếp cận được số liệu và chính sách cụ thể chi tiết của các nước được nêu ra và viện dẫn; cho nên chủ yếu là các giải pháp gián tiếp được nêu ra đối với quá trình đầu tư và xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ Thay đổi cơ cấu đầu. .. dành cho xây dựng và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ Nghĩa là khoản đầu tư chung cao thì hệ quả là đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ cũng cao, có thể còn đi kèm với tiềm năng nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ 29 Bảng 1 Mưc đâu tư cao cho R &D (% GDP/năm) ́ ̀ Nguôn: R&D INVESTMENTS IN VARIOUS COUNTRIES ̀ WORLDWIDE BETWEEN . sách đầu tư và khai thác cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ ………… 29 Chương 3. THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH ĐẦU TƯ VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG CƠ SỞ HẠ TẦNG KHOA HỌC-CÔNG NGHỆ Ở VIỆT NAM. khoa học và công nghệ. 8 1.2. Quan niệm, vai trò chính sách đầu tư và hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ. 10 1.3.Lý do nghiên cứu vấn đề đầu tư và hiệu quả. quát về chính sách đầu tư và sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khoa học và công nghệ ở nước ta 32 3.1.1. Về thực trạng đầu tư và xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật KH-CN ở Việt nam hiện nay.