ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ NHU SA VAI TRÒ CỦA VIỆT NAM TRONG TỔ CHỨC ASEAN (1995 – 2020) LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ VIỆT NAM Đà Nẵng - Năm 2022 ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ NHU SA VAI TRÒ CỦA VIỆT NAM TRONG TỔ CHỨC ASEAN (1995 – 2020) Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam Mã số: 8229013 LUẬN VĂN THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: TS NGUYỄN VĂN SANG Đà Nẵng - Năm 2022 v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii TRANG THÔNG TIN LUẬN VĂN THẠC SĨ iii ENGLISH INFORMATON ON THESIS iv DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT vii MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề tài Lịch sử vấn đề nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Đối tượng, nhiệm vụ phạm vi nghiên cứu .5 Phương pháp nghiên cứu 6 Đóng góp luận văn .7 CHƯƠNG TỔNG QUAN VỀ ASEAN VÀ QUÁ TRÌNH GIA NHẬP CỦA VIỆT NAM VÀO TỔ CHỨC ASEAN 1.1 Hiệp hội quốc gia Đông Nam Á 1.1.1 Sự đời 1.1.2 Cơ cấu tổ chức 1.1.3 Nguyên tắc hoạt động 15 1.1.4 Các cộng đồng chủ yếu .16 1.2 Sự gia nhập Việt Nam vào tổ chức ASEAN 19 1.2.1 Thời kì 1967-1978 19 1.2.2 Thời kì 1979-1991 22 1.2.3 Thời kì 1992-1995 24 Tiểu kết chương 29 CHƯƠNG NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA VIỆT NAM TRONG TỔ CHỨC ASEAN (1995 - 2020) 30 2.1 Xây dựng định hướng, sách thúc đẩy chế hợp tác ASEAN 30 2.1.1 Xây dựng tầm nhìn, chương trình hành động .30 2.1.2 Xây dựng văn pháp lý 33 2.1.3 Đề xuất sáng kiến, giải pháp cho hồ bình, an ninh khu vực .35 2.2 Đảm nhận nhiệm vụ luân phiên .38 2.2.1 Hội nghị Cấp cao ASEAN 38 2.2.2 Chủ tịch luân phiên ASEAN .41 2.2.3 Điều phối viên quan hệ ASEAN với đối tác 46 vi 2.3 Thúc đẩy hội nhập kinh tế khu vực 48 2.3.1 Xây dựng triển khai thoả thuận hợp tác kinh tế nội khối 48 2.3.2 Xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) 50 2.3.3 Xây dựng triển khai thoả thuận ASEAN với đối tác .52 2.4 Tham gia đề xuất sáng kiến thực lĩnh vực cụ thể .54 2.4.1 Xây dựng Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSC) 54 2.4.2 Xây dựng Cộng đồng Văn hoá - Xã hội ASEAN (ASCC) 57 2.4.3 Trên lĩnh vực khác 60 Tiểu kết chương 63 CHƯƠNG NHẬN XÉT VỀ VAI TRÒ CỦA VIỆT NAM TRONG TỔ CHỨC ASEAN (1995 – 2020) 64 3.1 Nguyên nhân giúp Việt Nam phát huy vai trò tổ chức ASEAN 64 3.1.1 Nội lực quốc gia 64 3.1.2 Sự linh hoạt, đa dạng sách Việt Nam 66 3.1.3 Xu phát triển ASEAN 68 3.2 Một số kiến nghị để nâng cao vai trò Việt Nam ASEAN 71 3.2.1 Các kiến nghị tổng thể 71 3.2.2 Các kiến nghị, giải pháp cụ thể 74 Tiểu kết chương 82 KẾT LUẬN 83 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 86 PHỤ LỤC QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI (Bản sao) vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Viết tắt ACDM ADMM AEM Viết đầy đủ ASEAN Committee on Disaster Management ASEAN Defence Ministers Meeting ASEAN Economic Ministers AEM ASEAN Education Ministers AFMM AFTA ASEAN Finance Ministers Meeting ASEAN Free Trade Area AHMM 10 11 12 13 14 15 ASEAN Health Ministers Meeting AIA ASEAN Investment Area AICHR ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights JMM ASEAN Joint Ministerial Meeting ALMM ASEAN Labour Ministers Meeting ALAWMM ASEAN Law Ministers Meeting AMAF ASEAN Ministerial Meeting on Agriculture and Forestry AMCA ASEAN Ministers Responsible for Culture and Arts AMBDC ASEAN - Mekong Basin Development Cooperation 16 AMEM 17 AMM Tiếng Việt Ủy ban ASEAN Quản lí thảm họa Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng nước ASEAN Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế nước ASEAN Hội nghị Bộ trưởng Giáo dục nước ASEAN Hội nghị Bộ trưởng Tài nước ASEAN Khu vực Thương mại tự ASEAN Hội nghị Bộ trưởng Y tế nước ASEAN Khu vực đầu tư ASEAN Ủy ban Liên phủ ASEAN nhân quyền Hội nghị Bộ trưởng hỗn hợp ASEAN Hội nghị Bộ trưởng Lao động nước ASEAN Hội nghị Bộ trưởng Tư pháp nước ASEAN Hội nghị Bộ trưởng Nông - Lâm nghiệp ASEAN Hội nghị Bộ trưởng phụ trách Văn hóa Nghệ thuật nước ASEAN Chương trình hợp tác phát triển lưu vực sông Mekong – ASEAN ASEAN Ministers on Energy Hội nghị Bộ trưởng Năng lượng Meeting nước ASEAN ASEAN Foreign Ministerial Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao viii 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 Meeting AMME ASEAN Ministerial Meeting on Environment AMMS ASEAN Ministerial Meeting on Sports AMMST ASEAN Ministerial Meeting on Science and Technology AMRDPE ASEAN Ministers Meeting on Rural Development and Poverty Eradication AMRI ASEAN Ministers Responsible for Information AMMSWD ASEAN Ministerial Meeting on Social Welfare and Development AMMW ASEAN Ministerial Meeting on Women AMMY ASEAN Ministerial Meeting on Youth AMMTC ASEAN Ministerial Meeting on Transnational Crime ARF ASEAN Regional Forum ASA The Association of Southeast Asia ASC ASEAN Standing Committee ASCC ASEAN Socio-cultural Community APSC ASEAN Political - Security Community ASWM ASEAN Social Welfare Ministers ASEAN Association of Southeast Asian Nations ASED ASEAN Education Ministers Meeting ATM ASEAN Transport nước ASEAN Hội nghị Bộ trưởng Môi trường nước ASEAN Hội nghị Bộ trưởng Thể thao nước ASEAN Hội nghị Bộ trưởng Khoa học Công nghệ nước ASEAN Hội nghị Bộ trưởng ASEAN Phát triển nông thôn Xóa đói giảm nghèo Hội nghị Bộ trưởng ASEAN phụ trách Thông tin Hội nghị Bộ trưởng ASEAN Phúc lợi xã hội Phát triển Hội nghị Bộ trưởng ASEAN Phụ nữ Hội nghị Bộ trưởng ASEAN Thanh niên Hội nghị Bộ trưởng ASEAN tội phạm xuyên quốc gia Diễn đàn Khu vực ASEAN Hiệp hội Đông Nam Á Ủy ban thường trực ASEAN Cộng đồng Văn hóa – Xã hội ASEAN Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN Bộ trưởng Phúc lợi xã hội ASEAN Hiệp hội quốc gia Đông Nam Á Hội nghị Bộ trưởng Giáo dục nước ASEAN Hội nghị Bộ trưởng Giao thông