LỜI MỞ ĐẦU Trong năm gần đây, trình mở cửa, hội nhập với giới, kinh tế Việt Nam phát triển ngày mạnh mẽ tất mặt, ngành, lĩnh vực Trong bật lên phát triển vũ bảo hệ thống ngân hàng thương mại Các ngân hàng ngày lớn mạnh số lượng chất lượng Hoạt động huy động vốn cho vay, đầu tư, toán ngày phát triển Tuy nhiên, lớn mạnh lại kéo theo vấn để cộm khác Nợ xấu tượng đáng phải quan tâm Theo thống kê IMF nợ xấu Việt Nam tính đến cuối năm 2004 15% để giữ cho tỉ lệ nợ xấu năm 2005 – 2006 không trầm trọng thêm vơ khó khăn Trong bối cảnh chung tồn hệ thống ngân hàng nay, tình hình nợ xấu Chi nhánh Ngân hàng Cơng Thương khu vực II Hai Bà Trưng nhiều vấn đề cần giải Do đó, em định lựa chọn đề tài: “Giải pháp hạn chế nợ xấu doanh nghiệp vừa nhỏ hàng Công Thương khu vực II Hai Bà Trưng giai đoạn tới” để nghiên cứu cho chuyên đề tốt nghiệp Nội dung chuyên đề em gồm có ba phần sau: • Chương 1: Tổng quan hạn chế nợ xấu • Chương 2: Thực trạng xử lý nợ xấu doanh nghiệp vừa nhỏ Chi nhánh Ngân hàng Công Thương khu vực II Hai Bà Trưng giai đoạn 2002 - 2005 vừa qua • Chương 3: Các giải pháp nhằm hạn chế nợ xấu cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ Chi nhành Ngân Hàng Công Thương khu vực II Hai Bà Trưng thời gian tới CHƯƠNG TỔNG QUAN VỀ HẠN CHẾ NỢ XẤU KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Khái niệm Dịch vụ ngân hàng hình thành phát triển từ lâu đời, tồn song song với gần tất hình thái kinh tế - xã hội lịch sử phát triển loài người Đặc biệt, kinh tế thị trường Ngân hàng Thương mại ngày lớn mạnh, có ảnh hưởng tới mặt sống Như vậy, ngân hàng thương mại gì? NHTM hiểu doanh nghiệp đặc biệt chuyên kinh doanh tiền tệ Là doanh nghiệp NHTM có hoạt động doanh nghiệp khác Trước hết, để hình thành phát triển, ngân hàng phải có nguồn vốn riêng đồng thời số vốn phải đủ lớn để đảm bảo an tồn cho vay Ngồi ra, q trình thành lập vận hành tất ngân hàng phải có chi phí thu nhập, có nghĩa vụ nộp thuế cho Ngân sách Nhà nước, phải đăng ký kinh doanh, có tiến hành mua bán, trao đổi… Tuy nhiên, doanh nghiệp đặc biệt đối tượng kinh doanh loại hàng hố đặc biệt – tiền tệ Sản phẩm mà ngành cung cấp cho xã hội loại hàng hố khơng tồn kho đồng thời, người cung cấp người sử dụng sản phẩm Nó khơng trực tiếp tạo cải vật chất cho xã hội lại tạo điều kiện thuận lợi cho trình sản xuất, lưu thơng, góp phần làm tăng trưởng kinh tế Luật Các tổ chức tín dụng Việt Nam định nghĩa: “NHTM doanh nghiệp thành lập theo quy định pháp luật để hoạt động kinh doanh tiền tệ, làm dịch vụ ngân hàng, với nội dung nhận tiền gửi sử dụng tiền gửi để cấp tín dụng, cung ứng dịch vụ tốn” Hiện nay, Việt Nam, có ba loại hình NHTM khác Thứ nhất, NHTM quốc doanh NHTM thành lập 100% vốn Ngân sách Nhà nước Thứ hai NHTM cổ phần – NHTM hình thành hình thức cơng ty cổ phần, đó, cá nhân tổ chức không sở hữu cổ phần ngân hàng vượt tỉ lệ quy định Loại hình thứ ba chi nhánh ngân hàng nước ngồi Đây sở ngân hàng nước Việt Nam, hoạt động theo Pháp luật Việt Nam 1.2 Các hoạt động Ngân hàng thương mại 1.2.1 Hoạt động huy động vốn Nguồn vốn mà ngân hàng tạo thông qua hoạt động huy động vốn chiếm tỷ trọng lớn tổng số vốn ngân hàng Trước đây, Ngân hàng thương mại chủ yếu nhận tiền gửi người gửi tiết kiệm Ngày nay, tác động mạnh mẽ cạnh tranh ngân hàng thương mại tiến khoa học kỹ thuật, với phát triển không ngừng kinh tế, Ngân hàng Thương mại đưa nhiều hình thức huy động vốn khác nhau: Một lượng vốn lớn Ngân hàng Thương mại huy động thông qua tài khoản séc, tài khoản tiết kiệm, tài khoản tiền gửi có kỳ hạn, kỳ phiếu, chứng tiền gửi….Bên cạnh đó, cần vốn đáp ứng nhu cầu khoản hay đầu tư, Ngân hàng thương mại cịn vay ngân hàng khác, thự chiết khấu, tái chiết khấu Ngân hàng Nhà nước tổ chức tài ngồi nước Ngân hàng thương mại tạo lập nguồn vốn thông qua phát hành bán cổ phiếu, tạo lập quỹ dự trữ từ lợi nhuận Để có lượng vốn thơng qua hoạt động huy động vốn, Ngân hàng Thương mại phải bỏ chi phí định như: lãi tiền gửi, lãi tiền vay, chi phí giao dịch, bảo hiểm tiền gửi… 1.2.2 Hoạt động cho vay đầu tư Đây nghiệp vụ sử dụng vốn Ngân hàng thu từ hoạt động huy động vay đầu tư chứng khoán Đồng thời, hoạt động đặc trưng, mang tính truyền thống Ngân hàng Thương mại Cho vay đầu tư hoạt động đem lại phần lớn thu nhập cho Ngân hàng, hoạt động chứa nhiều rủi ro đưa đến nhiều tốn thất cho ngân hàng rủi ro xảy Do đó, để hạn chế rủi ro tổn thất, Ngân hàng thương mại cho vay phải tuân thủ theo nguyên tắc định:  Thứ nhất, người vay phải có kế hoạch mục đích cụ thể cho khoản vay Mục đích phải phù hợp với ngun tắc cho vay ngân hàng Đồng thời, khoản vay phải sử dụng với kế hoạch đặt  Thứ hai, để vay vốn khoản vay phải có đảm bảo Có thể đảm bảo tài sản không tài sản tuỳ theo độ tin cậy khách hàng  Thứ ba, khách hàng vay vốn phải chứng minh nguồn trả nợ cho khoản vay Nguồn thông thường lấy từ lợi nhuận mà khách hàng thu nhờ sử dụng khoản vay đầu tư  Thứ tư, khách hàng phải cam kết hoàn trả đầy đủ hạn gốc lãi vay Ngân hàng cho vay nhiều hình thức, tuỳ theo hình thức khác mà có cách phân loại khác Nếu phân loại theo thời gian cho vay có cho vay ngắn hạn, trung hạn dài hạn Nếu phân theo đối tượng cho vay gồm có cho vay quốc doanh quốc doanh… 1.2.3 Hoạt động trung gian Ngân hàng thương mại hệ thống trung gian tài kinh tế, chủ yếu hoạt động nghiệp vụ trung gian toán Ngân hàng đóng vai trị tổ chức đứng bên phải tốn bên hưởng thụ giúp cho q trình tốn tiến hành nhanh chóng, hiệu Trong kinh tế ngày phát triển, mối quan hệ khơng diễn nước mà cịn phạm vi tồn giới Nếu khơng có hệ thống tốn nhanh chóng thuận tiện việc thực giao dịch, quan hệ kinh tế gặp phải nhiều khó khăn Do việc ngân hàng đứng đảm nhận chức có ý nghĩa lớn phát triển kinh tế Việc ngân hàng cung cấp dịch vụ tốn thơng qua tài khoản khơng tạo cho ngân hàng nguồn vốn mà mang lại cho ngân hàng nguồn thu nhập thông qua thu phí dịch vụ tốn HẠN CHẾ NỢ XẤU TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 2.1 Khái niệm nợ xấu Cho đến chưa có khái niệm đầy đủ, thống nợ xấu Và nói nợ xấu, người ta mô tả, nêu lên vài đặc điểm chung khoản nợ Ở Việt Nam, theo quy định khoản 3, Điều 2, Quyết định số 493/ 2005/ QĐ – NHNN ban hành ngày 22/4/2005 Thống Đốc Ngân hàng Nhà Nước “Nợ bao gồm a Các khoản cho vay, ứng trước, thấu chi, cho thuê tài chính; b Các khoản chiết khấu, tái chiết khấu thương phiếu giấy tờ có giá khác; c Các khoản bao tốn; d Các hình thức tín dụng khác.” Trong đó: - “Nợ hạn” khoản nợ mà phần toàn nợ gốc /hoặc lãi hạn (Khoản 5, Điều 2) - “Nợ xấu (NPL) khoản nợ thuộc nhóm 3, Tỷ lệ nợ xấu tổng dư nợ tỷ lệ để đánh giá chất lượng tổ chức tín dụng.” (Khoản 6, Điều 2) nợ xấu hiểu khoản nợ khơng có khả tốn bắt buộc phải xử lý bút tốn xố nợ Cịn theo NHTW Liên minh Châu Âu quy định nợ xấu bao gồm khoản nợ thu hồi như:  Những khoản nợ hết hiệu lực khoản nợ khơng có địi bồi thường từ người mắc nợ  Người mắc nợ trốn bị tích, khơng cịn để lại tài sản để toán nợ  Những khoản nợ mà ngân hàng liên lạc với người mắc nợ khơng thể tìm người mắc nợ  Những khoản nợ mà người mắc nợ chấm dứt hoạt động kinh doanh hoạc lý tài sản kinh doanh thua lỗ tài sản khơng cịn đủ để trả nợ 2.2 Phân loại nợ xấu Theo quy định Điều 6, Quyết định 493/2005/QĐ – NHNN ban hành ngày 22/4/2005 nợ bao gồm năm nhóm, đó, khoản nợ thuộc nhóm 3, 4, nợ xấu Trước hết, nợ nhóm hay cịn gọi nợ đưới tiêu chuẩn bao gồm: “- Các khoản nợ hạn từ 90 đến 180 ngày - Các khoản nợ cấu lại thời hạn trả nợ qua hạn 90 ngày theo thời hạn cấu lại - Các khoản nợ khác phân loại vào nhóm theo quy định Khoản Khoản Điều này1” Tiếp theo, nợ nhóm hay cịn gọi nợ nghi ngờ bao gồm: “- Các khoản nợ hạn từ 181 đến 360 ngày; - Các khoản nợ cấu lại thời hạn trả nợ hạn từ 90 ngày đến 180 ngày theo thời hạn cấu lại; Khoản 3: Trường hợp khách hàng có nhiều (01) khoản nợ với tổ chức tín dụng mà có khoản nợ bị chuyển sang nhóm nợ rủi ro cao tổ chức tín dụng bắt buộc phải phân loại khoản nợ cịn lại khách hàng vào nhóm nợ rủi ro cao tương ứng với mức độ rủi ro Khoản 4: Trường hợp khoản nợ (kể khoản nợ hạn khoản nợ cấu lại thời hạn trả nợ hạn theo thời h¹n cấu lại) mà tổ chức tín dụng có đủ sở để đánh giá khả trả nợ khách hàng bị suy giảmthì tổ chức tínd ụng chủ động tự định phân loại khoản nợ vào nhóm nợ rủi ro cao tương ứng với mức độ rủi ro (Điều 6, Quyết định 493/ 2005/ QĐ – NHNN) - Các khoản nợ khách phân loại vào nhóm theo quy định Khoản Khoản Điều này” Cuối nợ nhóm - nợ có khả vốn bao gồm: “- Các khoản nợ hạn 360 ngày; - Các khoản nợ khoanh chờ Chính phủ xử lý; - Các khoản nợ cầu lại thời hạn trả nợ hạn 180 ngày theo thời hạn cấu lại - Các khoản nợ khách phân vào nhóm theo quy định Khoản Khoản Điều này.” 2.3 Các dấu hiệu nhận biết nợ xấu 2.3.1 Nhóm dấu hiệu phát sinh từ phía khách hàng Dấu hiệu phát sinh từ phía khách hàng bao gồm hai nhóm thể mối quan hệ khách hàng với ngân hàng phương thức quản lý, tình hình tài chính, hoạt động khách hàng Trước hết có biểu khơng bình thường mối quan hệ khách hàng với ngân hàng như:  Khách hàng gây khó khăn cho ngân hàng trình kiểm tra theo định kỳ đột xuất tình hình sử dụng vốn vay, tình hình tài chính, hoạt động sản xuất, kinh doanh khách hàng mà khơng có giải thích rõ ràng, minh bạch thuyết phục  Doanh nghiệp cố trì hỗn gửi báo cáo tài theo u cầu khơng có báo cáo đoán hay lưu chuyển tiền tệ mà khơng có giải thích minh bạch thuyết phục  Khách hàng có dấu hiệu khơng thực đầy đủ quy định, vi phạm pháp luật q trình quan hệ tín dụng  Đề nghị gia hạn, điều chỉnh định kỳ hạn nợ nhiều lần không rõ lý thiếu thuyết phục mang tính khách quan việc gia hạn hay điều chỉnh kỳ hạn nợ  Có sút giảm bất thường số dư tài khoản tiền gửi mở Ngân hàng; xuất thay đổi bất thường dự kiến khơng giải thích tốc độ tổng mức lưu chuyển tiền gửi toán ngân hàng  Xuất nợ hạn khách hàng khơng có khả hồn trả khách hàng không muốn trả việc thu hồi công nợ chậm dự tính  Mức độ vay thường xuyên gia tăng, yêu cầu vay khoản vượt nhu cầu dự kiến  Tài sản đảm bảo không đủ tiêu chuẩn, giá trị tài sản bị giảm sút so với định giá cho vay Có dấu hiệu tài sản cho người khác thuê, bán, trao đổi biến khơng cịn tồn  Khách hàng có biểu trơng chờ nguồn thu nhập bất thường khác, từ hoạt động sản xuất, kinh doanh từ hoạt động đề xuất phương án vay vốn để đáp ứng nghĩa vụ tốn Hoặc họ có tìm kiếm tài trợ nguồn vốn lưu động từ nhiều nguồn khác, đặc biệt từ đối thủ cạnh tranh ngân hàng hay sử dụng khoản tài trợ ngắn hạn cho hoạt động đầu tư dài hạn  Chấp nhận sử dụng nguồn vốn vay với giá cao với điều kiện Thứ hai xuất dấu hiệu bất thường liên quan tới phương pháp quản lý, tình hình tài hoạt động kinh doanh khách hàng Những dấu hiệu tác động trực tiếp tới chất lượng khoản tín dụng với tốc độ chậm Chúng không dễ nhận diện thiếu quản lý chặt chẽ, sâu sát cán tín dụng, bao gồm:  Có chênh lệch lớn doanh thu hay dòng tiền thực tế so với mức dự kiến khách hàng đề nghị cấp tín dụng  Những thay đổi bất lợi cấu vốn, tỷ lệ toán hay mức độ hoạt động khách hàng  Xuất ngày nhiều chi phí bất hợp lý gia tăng đột biến chi phí quảng cáo, tập trung nhiều chi phí để gây ấn tượng thiết bị văn phòng đại, phương tiện giao thông đắt tiền…  Thay đối thường xuyên tổ chức ban điều hành Xuất mâu thuẫn quản trị điều hành, tranh chấp trình quản lý  Khách hàng sẵn sàng từ bỏ hợp đồng giá trị nhỏ vừa có khả thu tỷ suất lợi nhuận cao để tìm kiếm hợp đồng lớn với bạn hàng có tên tuổi dù lợi nhuận thu có khả đạt thấp  Do áp lực nội bộ, doanh nghiệp phải tung thị trường sản phẩm, dịch vụ sớm sản phẩm chưa đạt điều kiện cần thiết đặt hạn mức thời gian, doanh số không hợp lý  Thiên tai, địch hoạ xảy, dịch bệnh bất ngờ xảy có ảnh hưởng đến lĩnh vực kinh doanh khách hàng 2.3.2 Nhóm dấu hiệu phát sinh từ phía ngân hàng Rủi ro phát sinh từ phía khách hàng bắt nguồn từ phía ngân hàng Nếu rủi ro ngân hàng gây ta nhận thấy thông qua số dấu hiệu sau:  Có đánh giá phân loại khơng xác mức độ rủi ro khách hàng  Cấp tín dụng dựa cam kết khơng chắn thiếu tính đảm bảo khách hàng việc trì khoản tiền lớn lợi ích khách hàng đem lại từ khoản tín dụng cấp  Tốc độ tăng trưởng tín dụng nhanh, vượt qua khả lực kiểm soát ngân hàng  Cho vay dựa kiện bất thường xảy chẳng hạn sáp nhập, thay đổi địa vị pháp lý từ chi nhánh lên cơng ty hạch tốn độc lập  Soạn thảo điều kiện ràng buộc hợp đồng tín dụng mập mờ, khơng rõ ràng, khơng rõ lịch hoàn trả khoản vay; cán tín dụng cố ý thoả hiệp nguyên táce tín dụng với khách hàng biết có rủi ro tiềm ẩn  Cung cấp tín dụng với khối lượng lớn cho khách hàng không thuộc phân đoạn ưu tiên  Có khuynh hướng cạnh tranh thái quá: giảm thấp lãi suất phí dịch vụ hay giữ chân khách hàng khoản tín dụng để họ khơng quan hệ với tổ chức tín dụng khác 2.4 Nguyên nhân phát sinh nợ xấu 2.4.1 Nguyên nhân khách quan Trước hết, nguyên nhân bất khả kháng thiên tai, địch hoạ, thay đổi thị hiếu người tiêu dùng…gây biến động xấu ngồi dự kiến mối quan hệ tín dụng ngân hàng khách hàng Điều làm cho khách hàng khả trả nợ Nguyên nhân khách quan thứ hai thay đổi chế, sách như: Chính trị, điều chỉnh sách, chế độ, luật pháp Nhà nước thay đổi địa giới hành địa phương, sáp nhập hay tách Bộ, Ngành kinh tế Những thay đổi điều chỉnh cần thiết trình phát triển kinh tế đất nước đơi khi, có tác động tiêu cực, ảnh hưởng đến ngân hàng khách hàng dẫn tới làm giảm khả trả nợ khách hàng Nhân tố tác động vào quan hệ tín dụng thơng tin khơng đầy đủ Do thiếu thông tin khách hàng nên ngân hàng dễ gặp rủi ro khách hàng cố tình vi phạm, che giấu thơng tin làm sai lệch thơng tin (lập báo cáo tài thiếu trung thực, sử dụng vốn vay sai mục đích ) Khách hàng khơng có đầy đủ thông tin thị trường dẫn tới định kinh doanh sai lầm Do đó, việc sản xuất kinh doanh không đáp ứng nhu cầu dẫn tới làm ăn thua lỗ, không trả nợ cho ngân hàng Bên cạnh đó, mơi trường pháp lý tác động tới quan hệ vay mượn ngân hàng khách hàng Nếu mơi trường pháp lý chưa hồn chỉnh không đảm bảo cạnh tranh lành mạnh cho hoạt động kinh tế Đây 10 Bên cạnh đó, việc xử lý tài sản bảo đảm cịn gặp nhiều khó khăn, cịn vướng mắc nhiều chậm trễ Việc gia hạn nợ đảo nợ thường xuyên diễn mà thiếu chọn lọc khách hàng Khơng phải có khách hàng có khả trả nợ gia hạn nợ mà đôi lúc khách hàng thân thuộc dù làm ăn khơng có hiệu gia hạn 2.4.2 Nguyên nhân hạn chế việc xử lý nợ xấu Trước hết xét cán tín dụng chi nhánh Hiện nay, chi nhánh Hai Bà Trưng Ngân hàng Cơng Thương Việt Nam chưa có tiêu chuẩn cần đạt cho cán tín dụng Vì vậy, tình trạng cán thiếu lực, thiếu trình độ chun mơn tư cách đạo đức Thiếu lực trình độ dẫn tới cán tín dụng mắc phải sai sót thẩm định, xem xét khoản vay đưa định vay sai lầm, làm tăng khả vốn ngân hàng Ngoài ra, trình độ, lực yếu cịn khiến cho cán tín dụng khơng thể nhận thấy dấu hiệu bất thường doanh nghiệp sau cho vay Do đó, họ khơng thể kịp thời đưa biện pháp hạn chế nợ xấu, làm tăng độ rủi ro khoản vay rủi ro cho ngân hàng Thứ hai, cơng tác kiểm tra, kiểm sốt chi nhánh chưa tốt, Chưa có giám sát chặt chẽ khoản vay chưa kiểm soát hết hoạt động cán tín dụng, chưa có điều lệ, thể chế gắn liền trách nhiệm cán tín dụng với khoản cho vay Thứ ba thực chưa tốt công tác đào tạo cán bộ, đặc biệt công tác hướng dẫn thực văn pháp quy, quy định, thể lệ Nhà nước Ngân hàng Công Thương chi nhánh Hai Bà Trưng Do đó, dẫn tới việc cán hiểu sai thực sai quy định trên, dễ dẫn tới nợ xấu Thứ tư, môi trường sách Việt Nam chưa có thống văn pháp Bộ, Ngành liên nên việc tiếp nhân, xử lý tài sản bảo đảm cịn gặp nhiều khó khăn 38 Thứ năm, Công ty quản lý nợ khai thác tài sản thành lập cách không lâu nên cịn lúng túng hoạt động Do đó, việc xử lý tài sản bảo đảm, xử lý nợ thơng qua cơng ty cịn chưa thực có hiệu Thứ sáu, việc thu thập thơng tin cịn gặp nhiều khó khăn Trước hết hệ thống lưu giữ thông tin Việt Nam cịn chưa hồn thiện Nhiều thơng tin ngân hàng nhận sai lệch Thơng tin từ phía khách hàng đưa nhiều kiểm chứng bị bưng bít khách hàng cố ý làm thay đổi thơng tin thân Bên cạnh đó, phía ngân hàng có nhiều vấn đề việc khai thác thông tin Hệ thống thơng tin trung tâm thơng tin tín dụng cịn lạc hậu, chưa đầy đủ nên chưa thể có điều kiện thu thập, cung cấp thông tin kịp thời cho phòng ban, phận khác chi nhánh Các cán làm cơng tác phịng ngừa rủi ro chưa có đủ trình độ để tiếp cận với nguồn thơng tin, với hệ thống máy móc, trang thiết bị Tiếo theo việc phân tích tín dụng cịn có sai sót, chưa thực có hiệu Những quy định phân tích tín dụng thẩm định khách hàng thiếu chi tiết, chưa kiểm tra đầy đủ mặt khách hàng Do cịn bỏ sót nguy tiềm ẩn khách hàng 39 CHƯƠNG CÁC GIẢI PHÁP NHẰM HẠN CHẾ NỢ XẤU TRONG CHO VAY ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI CHI NHÁNH NHCT KHU VỰC II HAI BÀ TRƯNG ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA NGÂN HÀNG CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM VÀ CHI NHÁNH HAI BÀ TRƯNG 1.1 Định hướng phát triển Ngân hàng Công Thương Việt Nam Căn vào kết kinh doanh qua năm có tính đến điều kiện thuận lợi khó khăn, ngân hàng Cơng thương chi nhánh Hai Bà Trưng đề mục tiêu phấn đấu sau: - Tổng vốn huy động tăng 15%, đạt 2780 tỷ đồng tiền gửi dân cư đạt từ 1700 tỷ đồng trở lên - Tổng dư nợ dầu tư kinh doanh khác tăng 89%, đạt 1400 tỷ đồng vào cu - Tỷ lệ cho vay khơng có bảo đảm tài sản chiếm 65%/ tổng dư nợ - Tỷ lệ nợ xấu 4%/ tổng dư nợ - Lợi nhuận chưa trích lập dự phịng rủi ro 60 tỷ đồng - Chênh lệch thu cho nghiệp vụ đủ chi trả lương trích lập quỹ theo quy định - Không ngững đổi nâng cao chất lượng hoạt động kinh doanh, hướng hoạt động nhiều vào dịch vụ ngân hàng - Đẩy mạnh phát triển sở khách hàng cá nhân dịch vụ ngân hàng bán lẻ đa dạng, chất lượng cạnh tranh rộng khắp - Phát triển sản phẩm tảng công nghệ - Phát triển mạnh mẽ dịch vụ ngân hàng doanh nghiệp - Tập trung phát triển nguồn nhân lực: Chú ý xây dựng phát triển mơi trường văn hố làm việc; Chú trọng công tác đào tạo cán 40 1.2 Định hướng phát triển hoạt động cho vay Chi nhánh Hai Bà Trưng Phân tích đánh giá thị trường, ngành kinh tế, địa phương, lĩnh vực hoạt động theo nhóm khách hàng để định hướng đầu tư tín dụng phù hợp lâu dài, đảm bảo an toàn hiệu Tích cực tìm kiếm, tiếp cận khách hàng có lực tài lành mạnh, lựa chọn dự án đầu tư, phương án kinh doanh có tính khả thi, hiệu cao, nguồn trả nợ chắn để xem xét cho vay Tuyệt đối khơng tăng trưởng mà hạ thấp tiêu chuẩn tín dụng, đảm bảo tăn trưởng đôi với chất lượng Giảm tỷ trọng nợ xấu, đặc biệt nợ nhóm 5, tổng dư nợ tín dụng Giảm thấp tiến tới chấm dứt quan hệ tín dụng khách hàng kinh doanh thua lỗ, lực tài yếu kém, SXKD không hiệu CÁC GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG CÔNG THƯƠNG HAI BÀ TRƯNG 2.1 Nâng cao hiệu công tác tổ chức, đào tạo cán Con người yếu tố giữ vai trị định hoạt động Vì vậy, việc tổ chức, đào tạo giáo dục cán ngân hàng (đặc biệt cán điều hành trực tiếp hoạt động lĩnh vực tín dụng) nhiệm vụ hàng đầu chiến dịch nhằm lành mạnh hoá hoạt động tín dụng Trước hết, chi nhánh cần phải sớm tiêu chuẩn hố cán tín dụng kiến thức, trình độ chun mơn, khả làm việc tư cách đạo đức…Kiên không để cán có biểu khơng sạch, lợi dụng khách hàng, có mối quan hệ làm ăn khơng đáng đứng hàng ngũ cán tín dụng Ngoài ra, Ban lãnh đạo Chi nhánh nên đưa chế độ đãi ngộ xứng đáng lương, thưởng cán tín dụng để khuyến khích, động viên kịp thời cán có thành tích tốt cơng tác, tránh bình qn chủ nghĩa thu nhập, cơng tác thực nặng nề, rủi ro nên đòi hỏi cán phải nố lực cố gắng 41 2.2 Kiểm soát chặt chẽ việc thực quy định Ngân hàng Nhà nước Ngân hàng Công Thương Việt Nam A- Thực nghiêm túc quy chế, thể lệ tín dụng Thực tế cho thấy, hầu hết khoản vay để phát sinh nợ q hạn khó địi cán vi phạm thể chế tín dụng, tuỳ trường hợp cụ thể mà mức độ vi phạm có khác nhau, dẫn đến việc xử lý khó khăn Hệ thống văn nghiệp vụ tín dụng Ngân hàng Nhà nước, NH Công Thương ban hành, bổ sung ngày đầy đủ hoàn thiện tạo trường pháp lý thuận lợi cho hoạt động tín dụng Tuy nhiên, để phát huy tác động tích cực thể chế tín dụng đó, Ban lãnh đạo Chi nhánh cần phải có hướng dẫn cụ thể, chi tiết để cán tín dụng hiểu thực tốt Đồng thời, phải làm cho cán nhận thức trách nhiệm việc nâng cao cơng tác kiểm tra, kiểm sốt việc chấp hành thể chế, từ có quy chế trách nhiệm thưởng, phạt vật chất thật nghiêm minh rõ ràng B- Thực nghiêm túc quy chế chấp, cầm cố, bảo lãnh tài sản Việc chấp, cầm cố, bảo lãnh tài sản vay vốn biện pháp đảm bảo tín dụng hầu áp dụng có hiệu thể chế hố Pháp luật mức độ cao Ở Việt Nam nay, việc thực chấp, cầm cố cịn gặp nhiều khó khăn môi trường kinh tế, pháp lý thiếu đồng bộ, nhiều vấn đề chưa giải có tác động lớn đến hoạt động tín dụng ngân hàng, tạo cho người vay người cho vay tâm lý điều kiện ràng buộc vật chất vay vốn, khơng phải thói quen cần vốn đến vay khơng cần ràng buộc vật chất cho vay tín chấp trước Thực tế áp dụng có khó khăn trường hợp cụ thể, đặc biệt với cho vay kinh tế quốc doanh làm tốt việc chấp tài sản (chỉ nhận chấp tài sản có đầy đủ chứng thư sở hữu hợp pháp, địa điểm dễ bán, định giá tài sản thấp so với giá thị trường, mức cho vay tối đa không 60% giá trị tài sản chấp, hợp đồng chấp phải công chứng xác nhận, đăng ký qua sở nhà đất), kiên từ chối cho vay tài sản 42 chấp không đầy đủ chắn hạn chế phần lớn rủi ro vay đảm bảo tài sản có giá trị lớn nhiều 2.3 Nâng cao hiệu lực cơng tác tra, kiểm sốt nột Muốn đảm bảo an toàn cho hoạt động đầu tư tín dụng Ngân hàng cần trọng vào cơng tác kiểm sốt trước, sau cho vay Để nâng cao hiệu công tác kiểm soát, ngân hàng cần phát huy chức hoạt động hội đồng tín dụng tổ thẩm định chi nhánh để nâng cao chất lượng công tác thẩm định trước giải cho vay Ngoài ra, tăng cường cán có trình độ nghiệp vụ vững vàng, có kinh nghiệm thực tế cho phận kiểm sốt tạo tác động tích cực cho cơng tác kiểm tra, kiểm sốt Sau đó, thường xuyên tập huấn đào tạo nghiệp vụ cho phận này, đề quy chế làm việc cụ thể, quy định trách nhiệm rõ ràng phận kiểm sốt để gắn trách nhiệm với cơng việc cụ thể người xảy sai phạm 2.4 Nâng cao hiệu cơng tác thơng tin phịng ngừa rủi ro Thu thập, phân tích, xử lí kịp thời, xác thơng tin tình hình tài chính, quan hệ tín dụng, lực kinh doanh doanh nghiệp, thông tin thị trường…trước đưa định cho vay coi quan trọng hàng đầu công tác thẩm định Hiện tại, Để cơng tác thơng tin phịng ngừa rủi ro đạt hiệu quả, Chi nhánh nên thực số hoạt động cụ thể như: Tăng cường trang bị phương tiện thông tin đại cho trung tâm thông tin tín dụng NHNN, trung tâm thơng tin phịng ngừa rủi ro NHCT VN, tổ thơng tin phịng ngừa rủi ro chi nhánh để có điều kiện thu thập cung cấp thông tin kịp thời Tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho cán làm công tác thông tin phòng ngừa rủi ro chi nhánh NHCT nhằm trang bị phương pháp tìm kiếm, tra cứu, phân tích thơng tin từ thị trường để cung cấp cho cán tín dụng cán lãnh đạo trước định cho vay Trong Nhà nước chưa quy định chế độ kiểm toán bắt buộc doanh nghiệp Nhưng để có thơng tin đầy đủ khách hàng, cần thiết phải 43 có quy định cụ thể trách nhiệm nghĩa vụ gửi báo cáo tài kết kinh doanh cho ngân hàng doanh nghiệp có quan hệ tín dụng theo quy định đảm bảo thời gian tính xác Coi điều kiện bắt buộc để tiếp tục quan hệ tín dụng, vi phạm phải xử lí nghiêm minh vật chất Nếu tất ngân hàng thực tốt vấn đề việc nắm bắt thơng tin tính hình tài có liên quan đến doanh nghiệp thực Đồng thời với việc nắm bắt thông tin từ phía khách hàng, cần phải có quy chế cụ thể việc nhận, cung cấp thông tin từ phía khách hàng, cần phải có quy chế cụ thể việc nhận, cung cấp thông tin cho trung tâm thơng tin tín dụng tình hình dư nợ tổ chức tín dụng khơng thể để tình trạng hay nay, tổ chức tín dụng trung tâm thơng tin tín dụng vi phạm phải xử lí thật nghiêm khắc 2.5 Nâng cao hiệu hoạt động phân tích tín dụng Để hạn chế rủi ro, việc thường xuyên phân tích tín dụng để hiểu rõ hơn, có điều kiện phân loại khách hàng, từ đưa phán tín dụng việc làm cần thiết Phân tích tín dụng đặc biệt hiệu doanh nghiệp Nhà nước, đầu tư tín dụng với doanh nghiệp Nhà nước thường chiếm khối lượng dư nợ lớn, lúc thường phát sinh nhiều khế ước với thời hạn, đối tượng khác Hơn nữa, chế tín dụng doanh nghiệp vay vốn nhiều tổ chức tín dụng phương pháp phân tích tín dụng trở nên cấp bách Việc phân tích nên thực định kỳ tháng lần sở toán doanh nghiệp Nội dung phân tích cần sâu là: Phân tích chi tiết tồn kho, khoản phải thu, khoản phải trả (thời diểm phát sinh, đối tượng, khách hàng), phân tích dư nợ tại, quan hệ vay, trả, so sánh với doanh thu thời điểm doanh nghiệp Phân tích tình hình thị trường khả tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá doanh nghiệp (chủng loại, khối lượng, giá cả), mối quan hệ cung cầu sản phẩm, thị phần sản phẩm, hàng hoá doanh 44 nghiệp Tính tốn số đánh giá khả tài doanh nghiệp (chỉ số tốn nhanh, hệ số tài trợ vốn) Từ tính tốn mức tồn kho hợp lý, loại khỏi tồn kho vật tư, hàng hoá ứ đọng, chậm luân chuyển, đánh giá tốc độ chu chuyển vốn doanh nghiệp, tỷ lệ khoản phải thu khó địi, phải trả hạn để tìm giải pháp doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn tốn Trên sở phân tích, đánh giá tương đối tồn diện, trên, ngồi việc giúp doanh nghiệp có nhìn tồn cảnh tranh kinh doanh mình, đồng thời ngân hàng có sở đưa phán tín dngj xác thực 2.6 Đa dạng hoá sản phẩm, dịch vụ Đây biện pháp hữu hiệu nhằm phân tán rủi ro ngân hàng tiên tiến giới áp dụng có hiệu quả, phần lớn thu nhập ngân hàng từ dịch vụ hưởng hoa hồng đem lại Các ngân hàng thương mại nước ta nay, đến 90% tài sản có đầu tư tín dụng trực tiếp nên khả rủi ro cao Vì muốn hạn chế rủi ro việc đa dạng hố sản phẩm, dịch vụ cần coi trọng Muốn đạt mục đích này, việc cấp thiết với ngân hàng phải đào tạo, nâng cao trình độ cán ngoại ngữ, vi tính, pháp luật, thị trường…để có đủ khả thực nghiệp vụ mới, phức tạp; tiếp phải tăng cường trang bị phương tiện, sở vật chất đại Thiết lập mối quan hệ với trung tâm môi giới đầu tư, bảo quản, cất giữ tài sản quý, hiếm, cho thuê két, tín dụng thuê mua, liên doanh, liên kết…Chuẩn bị điều kiện cần thiết để tham gia thị trường vốn thị trường thành lập Từng bước chuyển dịch cấu đầu tư từ bán lẻ sang bán buôn Mở rộng phát triển dịch vụ có tốn quốc tế, bảo lãnh, kinh doanh ngoại tệ, toán séc du lịch, VISA… 2.7 Nâng cao hiệu công tác xử lý khoản nợ xấu Song song với việc thực giải pháp nhằm hạn chế phát sinh nợ hạn mới, việc xử lí khoản nợ q hạn, khó địi quan trọng Thơng 45 thường xử lí nợ q hạn khó khăn lực sản xuất, kinh doanh, tài doanh nghiệp yếu, việc chấp, cầm cố tài sản trước thực không đầy đủ, chế phát mại tài sản chưa ban hành đồng nên khơng có khả thu hồi từ việc phát mại tài sản Vì vậy, phải phân tích khoản nợ q hạn, khó địi để tìm hiểu rõ nguyên nhân phát sinh, từ đưa giải pháp thích hợp Để đẩy nhanh tốc độ thu hồi nợ hạn cần thành lập tổ thu nợ gồm số cán có kinh nghiệm cơng tác, có mối quan hệ quen biết rộng rãi đạo trực tiếp Giám đốc để có điều kiện theo dõi sát doanh nghiệp, tận dụng khả để thu nợ Thường xuyên tổ chức họp giao ban tổ thu nợ để kiểm điểm kết làm đưa biện pháp cụ thể thời gian tới Đối với khách hàng có dấu hiệu chây ì, lừa đảo, Chi nhánh nên kiên chuyển hồ sơ sang quan pháp luật Cơng an, Tồ án, Viện kiểm sát để phối hợp giải Còn phần nợ hạn thực xiết nợ tài sản, Ngân hàng phải tìm biện pháp nhanh chóng phát mại dùng vào mục đích kinh doanh để sớm phát huy hiệu thông qua quảng cáo, môi giới, tổ chức đấu giá… Ngồi ra, Ban lãnh đạo chi nhánh cần xử lí thích đáng cán tín dụng thiếu tinh thần trách nhiệm, cố ý vi phạm thể chế tín dụng, ý thức đạo đức không tốt dẫn đến cho vay để phát sinh nợ q hạn, khó địi ngừng giải cho vay để tập trung thu nợ, kỷ luật chuyển công tác khác bồi thường vật chất Nếu đạo, thực tích cực đồng giải pháp khả thu hồi khoản nợ q hạn, khó địi khả quan MỘT VÀI KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI CHÍNH PHỦ, NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM VÀ HỆ THỐNG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 3.1 Kiến nghị với Chính phủ 46 Chính phủ đầu tàu, điều hành hoạt động lĩnh vực, mặt kinh tế xã hội Do đó, can thiệp Chính phủ vào hoạt động hệ thống Ngân hàng đóng vai trị to lớn Trước hết, sách kinh tế Nhà nước cần ổn định Chính phủ cần có giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp vừa nhỏ, đặc biệt giải pháp vốn Cần định hướng, giúp đỡ doanh nghiệp hoạt đông kinh doanh có hiệu nhằm nâng cao an tồn vốn vay ngân hàng thương mại Thứ hai, cần có ban hành hướng dẫn thi hành cụ thể văn bản, pháp lệnh, luật cho doanh nghiệp ngân hàng Điều giúp giảm bớt vướng mắc cho doanh nghiệp ngân hàng trình thực quy định Nhà nước Thứ ba, Chính phủ cần có biện pháp cụ thể để xoá bỏ tổ chức cá nhân kinh doanh tiền tệ trái phép hình thức cho vay nặng lãi Tiếp theo, nên có biện pháp nhằm nâng cao hiệu việc khai thác thông tin để hỗ trợ tốt cho doanh nghiệp ngân hàng việc tìm kiếm thơng tin Điều giúp hạn chế định sai lầm khơng có đủ thơng tin 3.2 Kiến nghị với Ngân hàng Nhà Nước Việt Nam Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trung tâm, quan quản lý cao hệ thống ngân hàng Do đó, để ngân hàng thương mại hoạt động tốt thân Ngân Hàng Nhà Nước phải hoạt động tốt, phải có điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện Trước hết, NHNN cần phải phối hợp chặt chẽ với Bộ, Ban, Ngành có liên quan để hồn thiện hệ thống kế toán theo chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS – International Accounting Standard) Đồng thời, phải xây dựng giải pháp, sách để hồn thiện phương pháp kiểm tra, kiểm tốn nội tổ chức tín dụng tiến tới theo chuẩn mực quốc tế Thứ hai, NHNNVN cần hồn thiện mơ hình tổ chức máy tran Ngân hàng theo ngành dọc từ trung ương xuống sở Bộ máy phải có 47 độc lập tương đối điều hành hoạt động nghiệp vụ tổ chức máy NHNN Phải ứng dụng nguyên tắc giám sát hiệu hoạt động Ngân hàng Uỷ ban Basel, tuân thủ quy tắc thận trọng công tác tra Đồng thời cần đưa biện pháp hoàn thiện hệ thống giám sát ngân hàng văn Luật, sách, quy định… Thứ tư, NHNN cần phải hoàn thiện vận dụng vào thực tế cơng cụ, khung sổ tay tín dụng theo chuẩn quốc tế để quản trị thống hệ thống tiêu báo cáo đồng Tiếp theo nâng cao tiêu chí việc cấp giấy phép đòi hỏi kỹ thuật tổ chức tín dụng dựa tiêu chuẩn độ vững tài số an tồn hoạt động tổ chức tín dụng Tiếp tục tiến hành xếp lại hệ thống ngân hàng, đẩy nhanh q trình cổ phần hố Ngân hàng thương mại quốc doanh, đồng thời gắn liền với việc niêm yết niêm yết cổ phiếu thị trường chứng khoản để phân tán rủi ro đổi sản phẩm dịch vụ 3.3 Kiến nghị với Ngân hàng Công Thương Việt Nam Ngân hàng Công thương quản quản lý trực tiếp chi nhánh ngân hàng Công Thương Hai Bà Trưng đạo, thay đổi tù phía Ngân hàng Cơng Thương có ảnh hưởng trực tiếp tới chi nhanh Hai Bà Trưng Do đó, để chi nhánh Hai Bà Trưng hoạt dđộng tốt Incombank cần có điều chỉnh Trước hết, với vai trò lãnh đạo, đạo chung, Ngân hàng Công Thương Việt Nam cần bước tiêu chuẩn hoá đội ngũ cán ngân hàng, trước hết cán tín dụng cán lãnh đạo điều hành trực tiếp chi nhánh Thứ hai, ban lãnh đạo Ngân hàng cần tăng cường hiệu lực công tác thơng tin phịng ngừa rủi ro hệ thống từ NHCTVN chi nhánh Thứ ba, Incombank cần có quy định, sách cụ thể người vay trường hợp có thị trường có biến động đạo thực tốt dự phịng rủi ro tín dụng 48 KẾT LUẬN Cùng với hoạt động khác hoạt động tín dụng ngân hàng thương mại không ngừng phát triển chiều rộng chiều sâu Chất lượng khoản cho vay vấn đề vô quan trọng mang tính sống cịn ngân hàng Trong kinh tế đầy cạnh tranh với tồn nhiều thành phần kinh tế việc mở rộng, nợ xấu nợ xấu doanh nghiệp vừa nhỏ điều tất yếu doanh nghiệp vừa nhỏ động linh hoạt chứa đựng nhiều rủi ro lường trước Muốn làm giảm nợ xấu doanh nghiệp vừa khơng phụ thuộc vào nỗ lực thân ngân hàng mà cần phải có hợp tác doanh nghiệp nhỏ vừa, cấp ngành xã hội Những giải pháp số đóng góp nhằm hạn chế nợ xấu cho Chi nhánh Chúng địi hỏi cố gắng từ phía Chi nhánh chưa đề cập đến trách nhiệm phía doanh nghiệp vừa nhỏ Nhà nước Mặc dù vậy, ý kiến có tác động tích cực tới tình hình nợ xấu Chi nhánh thời gian tới Do điều kiện kiến thức, kinh nghiệm thời gian hạn hẹp nên chun đề em cịn nhiều thiếu sót Em mong nhận góp ý từ phía ngân hàng, nhà trường thầy cô Em xin chân thành cảm ơn nhà trường Chi nhánh Ngân hàng Công Thương khu vực II Hai Bà Trưng tạo điều kiện cho em tìm hiểu, nghiên cứu để hồn thành đề tài mình! Em xin cảm ơn giáo hướng tận tình giúp đỡ em suốt thời gian qua! 49 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Giáo trình ngân hàng thương mại- TS Phan Thị Thu Hà - Đại học kinh tế quốc dân-2004 Giáo trình tài doanh nghiệp- PGS-TS Vũ Duy Hào Cẩm tín dụng- Phạm Thái Việt- NXB thống kê Tài hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ vừa- Viện NCTC2002 Sổ tay tín dụng ngân hàng Cơng thương-2004 Tạp chí Thị trường tài tiền tệ Tạp chí ngân hàng, kinh tế phát triển Thời báo ngân hàng, tài Báo cáo thường niên Chi nhánh Ngân hàng Công Thương Hai Bà Trưng năm 2001 -2005 10 Quyết định 493/ 2005/ QĐ – NHNN ban hành ngày 22/4/2005 Thống Ngân Hàng Trung ương 50 Môc lôc LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG .2 TỔNG QUAN VỀ HẠN CHẾ NỢ XẤU CHƯƠNG 17 THỰC TRẠNG VỀ XỬ LÝ NỢ XẤU CỦA DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NH Ỏ TẠI CHI NHÁNH NHCT KHU VỰC II .17 HAI BÀ TRƯNG 17 CHƯƠNG 40 CÁC GIẢI PHÁP NHẰM HẠN CHẾ NỢ XẤU TRONG CHO VAY ĐỐI V ỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI CHI NHÁNH NHCT 40 KHU VỰC II HAI BÀ TRƯNG 40 KẾT LUẬN .49 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 50 51 ... TRẠNG NỢ XẤU VÀ XỬ LÝ NỢ XẤU CỦA DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI CHI NHÁNH TRONG NĂM 2005 2.1 Vài nét doanh nghiệp vừa nhỏ - Khách hàng chi nhánh Ngân hàng Công Thương Hai Bà Trưng Doanh nghiệp vừa nhỏ. .. trả nợ cho ngân hàng 16 CHƯƠNG THỰC TRẠNG VỀ XỬ LÝ NỢ XẤU CỦA DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI CHI NHÁNH NHCT KHU VỰC II HAI BÀ TRƯNG TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM VÀ CHI NHÁNH NGÂN HÀNG... làm cho doanh nghiệp gặp rủi ro kinh doanh vỡ nợ 2.3 Các biện pháp phòng ngừa hạn chế nợ xấu áp dụng Chi nhánh NHCT khu vực II Hai Bà Trưng 2.3.1 Biện pháp phòng ngừa 32 Để hạn chế nợ xấu xảy