nghiên cứu - trao đổi tạp chí luật học số 4/2011 3 TS. Nguyễn Thị Vân Anh * nh vi hn ch cnh tranh luụn hng n vic hỡnh thnh sc mnh th trng hoc li dng sc mnh th trng lm cho tỡnh trng cnh tranh trờn th trng b bin dng. iu ny cú th dn n lm thay i cu trỳc th trng, thay i tng quan cnh tranh gia cỏc doanh nghip trờn th trng. Hnh vi hn ch cnh tranh gõy tỏc ng tiờu cc n mụi trng cnh tranh v cn phi kim soỏt nú bng lut v chớnh sỏch cnh tranh ca nh nc. Phỏp lut cnh tranh ca Vit Nam ó cú nhiu quy nh iu chnh hnh vi hn ch cnh tranh. Tuy nhiờn, sau hn 5 nm thc thi, Lut cnh tranh nm 2004 (LCT) ó bc l mt s hn ch trong cỏc quy nh v hn ch cnh tranh, gõy khú khn cho cỏc ch th thc thi Lut. Bi vy, bi vit ny tp trung trỡnh by, bỡnh lun mt s bt cp trong cỏc quy nh phỏp lut hin hnh v hnh vi hn ch cnh tranh v bc u a ra kin ngh nhm hon thin quy nh phỏp lut v vn ny. 1. Ni dung ch yu ca phỏp lut Vit Nam hin hnh iu chnh hnh vi hn ch cnh tranh Hin nay, Vit Nam, vic kim soỏt hnh vi hn ch cnh tranh c quy nh ch yu trong ba vn bn phỏp lut: LCT c Quc hi thụng qua ngy 3/12/2004, cú hiu lc thi hnh t 1/7/2005; Ngh nh ca Chớnh ph s 116/2005/N-CP ngy 15/9/2005 quy nh chi tit thi hnh mt s iu ca LCT (Ngh nh s 116/2005/N-CP); Ngh nh ca Chớnh ph s 120/2005/N-CP ngy 30/9/2005 v x lớ vi phm phỏp lut trong lnh vc cnh tranh (Ngh nh s 120/2005/N-CP). Cỏc vn bn phỏp lut nờu trờn ó quy nh v hnh vi hn ch cnh tranh nhng ni dung ch yu sau: Th nht, LCT ó xỏc nh th no l hnh vi hn ch cnh tranh v cỏc loi hnh vi hn ch cnh tranh. Theo ú, hnh vi hn ch cnh tranh l hnh vi ca doanh nghip lm gim, sai lch, cn tr cnh tranh trờn th trng v bao gm 4 hnh vi: Tho thun hn ch cnh tranh; Lm dng v trớ thng lnh; lm dng v trớ c quyn v tp trung kinh t. Th hai, i vi tho thun hn ch cnh tranh, LCT v Ngh nh s 116/2006/N-CP ó quy nh cú 8 loi tho thun hn ch cnh tranh ng thi a ra cỏc du hiu c trng ca tng loi tho thun hn ch cnh tranh cng nh hu qu phỏp lớ ỏp dng i vi cỏc ch th thc hin cỏc tho thun hn ch cnh tranh. Theo ú, mt s tho thun H * Ging viờn chớnh Khoa phỏp lut kinh t Trng i hc Lut H Ni nghiªn cøu - trao ®æi 4 t¹p chÝ luËt häc sè 4/2011 hạn chế cạnh tranh mặc nhiên bị cấm, một số thoả thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm trong điều kiện nhất định và có một số thoả thuận hạn chế cạnh tranh không bị cấm thực hiện. Thứ ba, đối với hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh, lạm dụng vị trí độc quyền, LCT đưa ra dấu hiệu để xác định vị trí thống lĩnh của doanh nghiệp, của nhóm doanh nghiệp; vị trí độc quyền của doanh nghiệp đồng thời đã quy định rõ các hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh, vị trí độc quyền bị cấm. Thứ tư, đối với hành vi tập trung kinh tế, LCT đã quy định các hình thức tập trung kinh tế, các dấu hiệu của từng hình thức tập trung kinh tế và hậu quả pháp lí áp dụng đối với các doanh nghiệp thực hiện tập trung kinh tế. Theo đó, một số trường hợp tập trung kinh tế bị cấm; một số trường hợp tập trung kinh tế phải thông báo với cơ quan quản lí cạnh tranh và một số trường hợp tập trung kinh tế được thực hiện tự do. Thứ năm, LCT quy định các trường hợp miễn trừ và thủ tục hưởng miễn trừ đối với một số thoả thuận hạn chế cạnh tranh và tập trung kinh tế bị cấm nếu đáp ứng một trong các điều kiện quy định của LCT nhằm hạ giá thành, có lợi cho người tiêu dùng. Thứ sáu, LCT và Nghị định số 120/2005/NĐ-CP quy định trình tự thủ tục xử lí các vụ việc hạn chế cạnh tranh và xử lí vi phạm pháp luật về hành vi hạn chế cạnh tranh. Như vậy có thể thấy, nhìn chung pháp luật Việt Nam đã quy định tương đối đầy đủ các nội dung cần điều chỉnh đối với hành vi hạn chế cạnh tranh theo hướng dẫn của Luật mẫu về cạnh tranh của Tổ chức thương mại và phát triển Liên hợp quốc (UNCTAD) cũng như tương đồng với pháp luật cạnh tranh của nhiều nước trên thế giới. Thông qua các quy định của pháp luật điều chỉnh hành vi hạn chế cạnh tranh, nhà nước kiểm soát được các hành vi làm giảm sức ép, gây cản trở đến cạnh tranh trên thị trường đặc biệt trong bối cảnh mở cửa thị trường, hội nhập kinh tế quốc tế. Đồng thời, pháp luật về hạn chế cạnh tranh xác lập cơ sở pháp lí để duy trì môi trường kinh doanh bình đẳng từ đó bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các doanh nghiệp và người tiêu dùng. Bên cạnh những ưu điểm nêu trên, sau hơn 5 năm thực thi, pháp luật hiện hành về hành vi hạn chế cạnh tranh đã bộc lộ một số bất cập sau: 2. Bất cập trong các quy định áp dụng chung cho các hành vi hạn chế cạnh tranh Thứ nhất, pháp luật hiện hành đã bỏ sót một số chủ thể không bị xử lí vi phạm pháp luật cạnh tranh về hành vi hạn chế cạnh tranh. Khoản 2 Điều 2 LCT quy định: Hiệp hội ngành nghề là đối tượng áp dụng của LCT. Khoản 1 Điều 2 Nghị định số 120/2005/NĐ-CP về xử lí vi phạm pháp luật trong lĩnh vực cạnh tranh cũng xác định hiệp hội ngành nghề hoạt động tại Việt Nam là đối tượng bị xử lí nếu vi phạm pháp luật cạnh tranh. Trong thực tế kinh doanh tại Việt Nam, để giúp các thành viên của hiệp hội phối hợp hoạt động tốt hơn, hiệp hội ngành nghề đã đưa ra khuyến cáo, hướng dẫn đối với các doanh nghiệp thành viên và trong một số trường hợp đã dẫn đến hình thành các thoả thuận hạn chế cạnh tranh giữa các doanh nghiệp thành viên của hiệp hội. Các thoả thuận này có thể là các thoả thuận hạn chế nghiªn cøu - trao ®æi t¹p chÝ luËt häc sè 4/2011 5 cạnh tranh bị cấm theo quy định của LCT. Khuyến nghị của Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam đưa ra vào tháng 8 năm 2009 cho các doanh nghiệp thành viên về việc đồng thuận tăng phí bảo hiểm vật chất xe cơ giới là ví dụ điển hình về vấn đề này. (1) Tuy nhiên, LCT và Nghị định 120/2005/NĐ-CP đã không quy định cụ thể hành vi nào của hiệp hội sẽ bị kiểm soát cũng như không có chế tài áp dụng đối với các hành vi của hiệp hội gây cản trở cạnh tranh trên thị trường. LCT chỉ có một điều cấm hiệp hội không được phân biệt đối xử và hành vi này thuộc hành vi cạnh tranh không lành mạnh chứ không thuộc hành vi hạn chế cạnh tranh (Điều 47 LCT). Do đó, cơ quan cạnh tranh không có cơ sở pháp lí để áp dụng chế tài đối với hiệp hội khi hiệp hội là chủ thể quan trọng dẫn đến hình thành các hành vi hạn chế cạnh tranh. Đây là điểm thiếu sót cần bổ sung trong LCT. Pháp luật cạnh tranh của một số nước đã quy định rõ các hoạt động bị cấm của hiệp hội cũng như các biện pháp xử lí đối với hành vi vi phạm của hiệp hội. Ví dụ, Điều 26 Luật thương mại lành mạnh của Hàn Quốc quy định hiệp hội không được tham gia vào các hành vi: Hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể bằng cách tham gia vào các hành vi thông đồng bị cấm; Khiến cho hoặc xúi giục các doanh nghiệp tiến hành các hành vi kinh doanh không lành mạnh… Khi hiệp hội tham gia vào các hoạt động bị cấm của hiệp hội thì có thể bị phạt tiền không quá 500 triệu won (Điều 28). (2) Thứ hai, hình thức xử phạt đối với chủ thể thực hiện hành vi hạn chế cạnh tranh chưa phù hợp, còn quá nặng về hình thức phạt tiền mà coi nhẹ hình thức phạt cảnh cáo mang tính giáo dục đối với chủ thể vi phạm có nhiều tình tiết giảm nhẹ. Theo khoản 1 Điều 117 LCT, tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về cạnh tranh phải chịu 1 trong 2 hình thức xử phạt chính là cảnh cáo và phạt tiền. Căn cứ vào Điều 119 LCT và các quy định về thẩm quyền xử lí vụ việc cạnh tranh cho thấy Hội đồng xử lí vụ việc cạnh tranh, Hội đồng cạnh tranh có quyền phạt cảnh cáo, phạt tiền và một số hình thức xử lí khác đối với doanh nghiệp thực hiện hành vi hạn chế cạnh tranh. Tuy nhiên, việc phạt cảnh cáo và phạt tiền trong trường hợp nào thì phải được pháp luật quy định cụ thể. Nghị định số 120/2005/NĐ-CP chỉ quy định về các trường hợp áp dụng hình thức phạt tiền và mức tiền phạt mà không có điều nào cụ thể hoá việc áp dụng phạt cảnh cáo đối với hành vi hạn chế cạnh tranh và cạnh tranh không lành mạnh. Theo Nghị định này, phạt cảnh cáo chỉ áp dụng đối với một số hành vi như: vi phạm quy định về cung cấp thông tin, vi phạm quy định liên quan đến quá trình điều tra và xử lí vụ việc cạnh tranh (quy định tại Điều 39, Điều 40 Nghị định số 120/2005/NĐ-CP). Như vậy, Nghị định số 120/2005/NĐ-CP không quy định các trường hợp áp dụng hình thức cảnh cáo đối với doanh nghiệp thực hiện hành vi hạn chế cạnh tranh là đã tước đi quyền được ra quyết định cảnh cáo của cơ quan cạnh tranh được quy định trong LCT. Mặt khác, quy định như vậy là đã quá chú trọng đến việc phạt tiền làm giảm doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp mà chưa tạo nghiên cứu - trao đổi 6 tạp chí luật học số 4/2011 iu kin giỳp doanh nghip thoỏt khi khú khn v ti chớnh khi thc hin hnh vi hn ch cnh tranh nhng cú nhiu tỡnh tit gim nh, c bit l i vi cỏc doanh nghip mi thnh lp vi phm quy nh ca Lut do cha tỡm hiu k cỏc quy nh ca LCT (vỡ s tn ti ca Lut ny tng i mi trong h thng phỏp lut Vit Nam). T nhng lớ do nờu trờn, theo tụi nờn quy nh ỏp dng x pht cnh cỏo i vi cỏc ch th thc hin hnh vi hn ch cnh tranh khi cú mt trong cỏc iu kin sau: 1) Cú nhiu tỡnh tiờt gim nh, (3) 2) Thuc trng hp c hng min tr nhng doanh nghip cha thc hin th tc hng min tr (4) Th ba, mc pht tin i vi ch th thc hin hnh vi hn ch cnh tranh b cm cha c quy nh c th, rừ rng. Khon 1 iu 118 LCT quy nh: Hnh vi vi phm quy nh v tho thun hn ch cnh tranh, lm dng v trớ thng lnh, v trớ c quyn hoc tp trung kinh t cú th b pht tin ti a n 10% tng doanh thu ca t chc, cỏ nhõn vi phm trong nm ti chớnh trc nm thc hin hnh vi vi phm. Ngh nh s 120/2005/N-CP ó a ra khung pht x lớ i vi tng hnh vi hn ch cnh tranh. Vớ d, i vi hnh vi tho thun n nh giỏ hng hoỏ, dch v mt cỏch trc tip hoc giỏn tip s pht tin n 5% hoc t 5% n 10% tng doanh thu trong nm ti chớnh trc nm thc hin hnh vi vi phm ca tng doanh nghip l cỏc bờn tham gia tho thun cú th phn kt hp trờn th trng liờn quan t 30% tr lờn i vi mt trong cỏc hnh vi quy nh ti iu 10 Ngh nh s 120/2005/N-CP. Nh vy, theo quy nh ca phỏp lut hin hnh, mc pht tin i vi ch th thc hin hnh vi hn ch cnh tranh l cha rừ rng, cha a ra cỏc tiờu chớ c th xỏc nh mc pht trong khi khung pht quỏ rng dn n tu tin trong vic quyt nh mc pht i vi tng v vic c th. Mt khỏc, vic pht tin i vi mi doanh nghip cú hnh vi hn ch cnh tranh tớnh trờn t l phn trm doanh thu trong nm ti chớnh trc nm thc hin hnh vi vi phm dn n mc pht s l khụng ng nu doanh nghip khụng cú doanh thu. iu ny lm cho mc ớch ca vic ỏp dng ch ti pht tin ngn nga, rn e ch th cú hnh vi vi phm khụng t c. Bi vy, ngoi vic quy nh mc pht tin ti a tớnh theo t l phn trm trờn doanh thu ca doanh nghip vi phm LCT thỡ cn quy nh mc pht tin ti thiu (tớnh theo giỏ tr nht nh) i vi cỏc doanh nghip tham gia tho thun hn ch cnh tranh b cm hoc doanh nghip lm dng v trớ thng lnh, v trớ c quyn m trong nm ti chớnh trc nm thc hin hnh vi vi phm cha cú doanh thu. Vn ny, Lut thng mi lnh mnh ca Hn Quc ó quy nh: Trong trng hp doanh nghip tham gia vo tho thun hn ch cnh tranh b cm s b pht tin 5% mc doanh thu quy nh trong ngh nh ca Tng thng, trong trng hp doanh thu khụng tn ti cú th b pht khụng quỏ 500 triu won (iu 28) (5) hoc nu doanh nghip cú v trớ thng lnh th trng cú hnh vi lm dng v trớ ca mỡnh thỡ cú th b pht tin khụng quỏ 3% doanh thu, nghiªn cøu - trao ®æi t¹p chÝ luËt häc sè 4/2011 7 trong trường hợp không có doanh thu hoặc có khó khăn trong việc tính toán doanh thu của doanh nghiệp thì có thể bị phạt tiền không quá 1 tỉ won (Điều 6). (6) 3. Bất cập trong các quy định điều chỉnh hành vi thoả thuận hạn chế cạnh tranh và tập trung kinh tế Thứ nhất, quy định tại Điều 8 của LCT đã tỏ ra cứng nhắc trong việc giới hạn các loại thoả thuận hạn chế cạnh tranh. Theo lí thuyết về cạnh tranh, thoả thuận hạn chế cạnh tranh được chia làm 2 loại: Thoả thuận hạn chế cạnh tranh theo chiều ngang (thoả thuận giữa các doanh nghiệp ở cùng một khâu, một giai đoạn của chu trình kinh doanh và tính được thị phần kết hợp của các bên tham gia thoả thuận trên thị trường liên quan) và thoả thuận hạn chế cạnh tranh theo chiều dọc (thoả thuận giữa các doanh nghiệp ở các khâu, các giai đoạn khác nhau của chu trình kinh doanh và mỗi bên hoạt động trên thị trường liên quan khác nhau). Vì vậy, để đảm bảo sự linh hoạt trong việc xác định thoả thuận hạn chế cạnh tranh sẽ bị xem xét theo quy định của LCT, pháp luật cạnh tranh của nhiều nước trên thế giới như Pháp, Đức, Thụy Sĩ, Nhật Bản, Hàn Quốc… không liệt kê các loại thoả thuận hạn chế cạnh tranh mà thường chỉ đưa ra các tiêu chí để xác định các thoả thuận giữa các đối thủ cạnh tranh dẫn tới hạn chế cạnh tranh và bao gồm cả các thoả thuận hạn chế cạnh tranh theo chiều ngang và các thoả thuận hạn chế cạnh tranh theo chiều dọc. Khác với pháp luật của nhiều nước, Điều 8 LCT Việt Nam đã giới hạn các loại thoả thuận hạn chế cạnh tranh thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật và chỉ bao gồm 8 loại thoả thuận: Thoả thuận ấn định giá hàng hoá, dịch vụ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp; thoả thuận phân chia thị trường tiêu thụ, nguồn cung cấp hàng hoá, cung ứng dịch vụ; thoả thuận hạn chế hoặc kiểm soát số lượng, khối lượng sản xuất mua bán hàng hoá, dịch vụ ; thoả thuận hạn chế phát triển kĩ thuật, công nghệ, hạn chế đầu tư; thoả thuận áp đặt cho doanh nghiệp khác điều kiện kí kết hợp đồng mua bán hàng hoá, dịch vụ hoặc buộc doanh nghiệp khác chấp nhận các nghĩa vụ không liên quan trực tiếp đến đối tượng của hợp đồng. Trong 8 loại thoả thuận hạn chế cạnh tranh đó thì có 5 loại thoả thuận: thoả thuận ấn định giá hàng hoá, dịch vụ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp; thoả thuận phân chia thị trường tiêu thụ, nguồn cung cấp hàng hoá, cung ứng dịch vụ; thoả thuận hạn chế hoặc kiểm soát số lượng, khối lượng sản xuất mua bán hàng hoá, dịch vụ; thoả thuận hạn chế phát triển kĩ thuật, công nghệ, hạn chế đầu tư; thoả thuận áp đặt cho doanh nghiệp khác điều kiện kí kết hợp đồng mua bán hàng hoá, dịch vụ hoặc buộc doanh nghiệp khác chấp nhận các nghĩa vụ không liên quan trực tiếp đến đối tượng của hợp đồng thuộc các thoả thuận hạn chế cạnh tranh theo chiều ngang vì bị cấm khi thị phần kết hợp trên thị trường liên quan của các bên tham gia thoả thuận từ 30% trở lên. Ba loại thoả thuận: Thoả thuận ngăn cản, kìm hãm không cho doanh nghiệp khác tham gia thị trường hoặc phát triển kinh doanh; thoả thuận loại bỏ nghiªn cøu - trao ®æi 8 t¹p chÝ luËt häc sè 4/2011 khỏi thị trường những doanh nghiệp không phải là các bên của thoả thuận; Thông đồng để một hoặc các bên của thoả thuận thắng thầu trong việc cung cấp hàng hoá, cung ứng dịch vụ thuộc loại các thoả thuận hạn chế cạnh tranh theo chiều dọc vì bị cấm tuyệt đối không phụ thuộc vào thị phần của các bên tham gia thoả thuận. Bởi vậy, một số thoả thuận theo chiều dọc như: Thoả thuận duy trì giá bán lại; thoả thuận hạn chế liên quan tới việc bán cho người tiêu dùng cuối cùng; thoả thuận phân chia khu vực địa lí của nhà phân phối hay của đại lí sẽ không được LCT điều chỉnh. Theo tôi Điều 8 LCT nên đưa ra tiêu chí chung để xác định thế nào là thoả thuận hạn chế cạnh tranh và từ đó có thể bổ sung thêm một số loại thoả thuận hạn chế cạnh tranh theo chiều dọc sẽ bị Luật điều chỉnh. Thứ hai, LCT thiếu quy định miễn trách nhiệm cho các doanh nghiệp tham gia vào các thoả thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm nhưng tự nguyện khai báo với cơ quan quản lí cạnh tranh. Các doanh nghiệp tham gia thoả thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm sẽ gây hậu quả làm giảm sức ép cạnh tranh trên thị trường làm cho giá hàng hoá tiêu dùng tăng cao nên sẽ bị xử lí nghiêm khắc, bị phạt tiền tính trên doanh thu nên thường sẽ bị phạt tiền rất nhiều. Bởi vậy, các bên tham gia thoả thuận thường tìm cách che giấu sự tồn tại của thoả thuận để không bị phát hiện. Ở nhiều nước có những thoả thuận hạn chế cạnh tranh tồn tại đến 10 năm mới bị phát hiện gây tổn hại nghiêm trọng đến cấu trúc thị trường. (7) Vì vậy, để khuyến khích các chủ thể tham gia thoả thuận hạn chế cạnh tranh tự nguyện khai báo với cơ quan quản lí cạnh tranh và được hưởng chế độ khoan hồng như miễn nộp tiền phạt hoặc được giảm tiền phạt, pháp luật một số nước như Đức, Nhật, Hàn Quốc, Thụy Sĩ đã quy định chương trình khoan hồng cho chủ thể tham gia thoả thuận hạn chế cạnh tranh (cartel) khi họ tự nguyện khai báo. (8) LCT Việt Nam chưa quy định về chương trình khoan hồng. Theo tôi, pháp luật cạnh tranh nên bổ sung quy định về điều khoản khoan hồng để khuyến khích các doanh nghiệp tham gia thoả thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm tự nguyện khai báo với cơ quan quản lí cạnh tranh để được miễn hoặc giảm tiền phạt đồng thời tránh việc cơ quan quản lí cạnh tranh phải tốn nhiều công sức điều tra để phát hiện sự tồn tại của các thoả thuận hạn chế cạnh tranh. Thứ ba, các hình thức tập trung kinh tế bị kiểm soát và tiêu chí để kiểm soát các hành vi tập trung kinh tế chưa được quy định đầy đủ, hợp lí. Điều 18 LCT quy định: Các hình thức tập trung kinh tế sẽ bị cấm nếu thị phần kết hợp của các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế chiếm trên 50% trên thị trường liên quan (trừ các trường hợp được miễn trừ theo quy định tại Điều 19 LCT). Theo quy định này, LCT lấy tiêu chí thị phần kết hợp của các bên tham gia tập trung kinh tế để đặt ra ngưỡng kiểm soát tập trung kinh tế, tức là LCT chỉ quan tâm đến các trường hợp tập trung kinh tế theo chiều ngang (là hình thức tập trung kinh tế giữa các doanh nghiªn cøu - trao ®æi t¹p chÝ luËt häc sè 4/2011 9 nghiệp trong cùng một thị trường liên quan) mà chưa quan tâm kiểm soát các hoạt động tập trung kinh tế theo chiều dọc (là hình thức tập trung kinh tế giữa các doanh nghiệp có quan hệ người mua và người bán với nhau) và tập trung kinh tế hỗn hợp (là hình thức tập trung kinh tế giữa các doanh nghiệp không cùng hoạt động trên cùng một thị trường sản phẩm đồng thời cũng không có mối quan hệ khách hàng với nhau). Tuy nhiên, các hiện tượng tập trung kinh tế theo chiều dọc và tập trung kinh tế hỗn hợp đã và sẽ diễn ra trong hoạt động kinh doanh và cũng có khả năng gây hại không nhỏ cho môi trường cạnh tranh nên LCT cần phải có cơ chế thích hợp để kiểm soát. (9) Theo Điều 18 và Điều 20 của LCT, tiêu chí thị phần kết hợp trên thị trường liên quan của các bên tham gia tập trung kinh tế là tiêu chí duy nhất và là ngưỡng được đặt ra để kiểm soát tập trung kinh tế theo chiều ngang. Theo đó, các hình thức tập trung kinh tế sẽ bị cấm nếu thị phần kết hợp của các bên tham gia tập trung kinh tế chiếm trên 50% trên thị trường liên quan; các doanh nghiệp tập trung kinh tế có thị phần kết hợp từ 30% đến 50% trên thị trường liên quan thì đại diện hợp pháp của các doanh nghiệp đó phải thông báo cho cơ quan quản lí cạnh tranh trước khi tiến hành tập trung kinh tế; trường hợp thị phần kết hợp của các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế thấp hơn 30% trên thị trường liên quan hoặc sau khi tập trung kinh tế vẫn thuộc loại doanh nghiệp vừa và nhỏ thì không phải thông báo. Tuy nhiên, pháp luật cạnh tranh hiện hành chưa hướng dẫn cụ thể về cách xác định thị trường liên quan trong các trường hợp sáp nhập doanh nghiệp, hợp nhất doanh nghiệp, mua lại doanh nghiệp, liên doanh giữa các doanh nghiệp nên rất khó xác định trường hợp nào thì tập trung kinh tế sẽ bị cấm, trường hợp nào thì phải thông báo vì doanh nghiệp thường hoạt động kinh doanh nhiều loại hàng hoá, dịch vụ khác nhau. Ví dụ, doanh nghiệp A sản xuất nhiều loại hàng hoá gồm: thuốc đánh răng (cũng có một số loại với giá cả khác nhau); nước hoa (cũng có nhiều loại nước hoa khác nhau); thực phẩm dinh dưỡng cho trẻ em, muốn sáp nhập với doanh nghiệp B cũng sản xuất 3 loại hàng hoá giống doanh nghiệp A. (Xem tiếp trang 29) (1).Xem: Tuýt còi 19 công ti bảo hiểm "bắt tay" nâng mức phí, nguồn: http://atpvietnam.com/vn/thongtin nganh/60343/index (2).Xem: Bộ thương mại, Tài liệu tham khảo Luật về cạnh tranh và chống độc quyền của một số nước và vùng lãnh thổ trên thế giới, tr. 55. (3).Xem quy định tại khoản 1 Điều 85 Nghị định của Chính phủ số 116/2005/NĐ-CP (4).Xem quy định tại mục 4 Chương 2 LCT. (5).Xem: Bộ thương mại, Tlđd, tr. 55. (6).Xem: Bộ thương mại, Tlđd, tr. 35. (7).Xem: Bốn giám đốc điều hành các công ti hàng đầu châu Âu về Vitamin đồng ý nhận tội tham gia vào thoả thuận hạn chế cạnh tranh vitamin quốc tế, nguồn: http:www.quakwatch.com/OZ Consumer Protection/rochefine.html. (8).Xem: Điều 22-2 Luật thương mại lành mạnh và những quy định về độc quyền của Hàn Quốc, Luật sửa đổi Luật chống độc quyền của Nhật Bản năm 2005, Luật cạnh tranh của Thụy Sĩ. (9).Xem: Bộ công thương, Báo cáo tập trung kinh tế tại Việt Nam năm 2009 – Hiện trạng và dự báo, tr. 80. . thi, pháp luật hiện hành về hành vi hạn chế cạnh tranh đã bộc lộ một số bất cập sau: 2. Bất cập trong các quy định áp dụng chung cho các hành vi hạn chế cạnh tranh Thứ nhất, pháp luật hiện hành. thoả thuận hạn chế cạnh tranh theo chiều dọc. Khác với pháp luật của nhiều nước, Điều 8 LCT Vi t Nam đã giới hạn các loại thoả thuận hạn chế cạnh tranh thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật và. cạnh tranh và xử lí vi phạm pháp luật về hành vi hạn chế cạnh tranh. Như vậy có thể thấy, nhìn chung pháp luật Vi t Nam đã quy định tương đối đầy đủ các nội dung cần điều chỉnh đối với hành vi