kiiih tế Dự báo Tác động EVFTA tới ngành logistics việt Nam ĐỒNG THỊ VÂN HồNG * ĐÀO TRƯỜNG THÀNH" HOÀNG HƯƠNG GIANG " * PHAN THỊ THÚY HANG"" Hiệp định Thương mại Tự Việt Nam Liên minh châu Âu (EVFTA) đánh giá hiệp định hệ tiêu chuẩn cao có quy mô lớn mà Việt Nam đàm phán ký kết thời điểm Logistics ngành dịch vụ mà Việt Nam có nhiều tiềm phát triển, trạng lực cạnh tranh nước cịn tương đốì hạn chế EVFTA dự báo có tác động đáng kể đến tương lai ngành logistics Việt Nam theo hướng tích cực tiêu cực Bài viết phân tích tác động EVFTA tới ngành logistics Việt Nam, từ đề xuất giải pháp ứng phó ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA HIỆP ĐỊNH EVFTA TỚI NGÀNH LOGISTICS VIỆT NAM Tác động tích cực Một là, tăng hiệu kinh doanh từ cải cách thủ tục hành Khi thực EVFTA, cam kết thể chế hàng rào phi thuế quan tạo sức ép lớn buộc Chính phủ Việt Nam phải cải cách nhiều lĩnh vực liên quan tới hoạt động logistics, đặc biệt hải quan, kiểm tra chuyên ngành Theo Bộ Công Thương, kể từ Hiệp định có hiệu lực nay, Việt Nam tích cực, chủ động nỗ lực thực đầy đủ cam kết Hiệp định, tạo điều kiện thuận lợi để cộng đồng doanh nghiệp nói riêng kinh tế nói chung tận dụng hiệu Hiệp định Trong công tác hoàn thiện văn quy phạm pháp luật hành để bảo đảm phù hợp với quy định Hiệp định, Chính phủ bộ, ngành có liên quan sửa đổi, ban hành văn quy phạm pháp luật, văn cấp nghị định, định Thủ tướng Chính phủ, thông tư lĩnh vực liên quan đến thuê quan, nơng nghiệp, xuất xứ hàng hóa phịng vệ thương mại Đôi với công tác cải thiện, đơn giản hóa thủ tục đầu tư, kinh doanh, Chính phủ ban hành Nghị định sô' 45/2020/NĐ-CP, ngày 08/4/2020 thực thủ tục hành mơi trường điện tử Chương trình cắt giảm, đơn giản hóa quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh giai đoạn 2020-2025, tập trung cắt giảm, đơn giản hóa 20% sơ' quy định 20% chi phí tn thủ liên quan đến hoạt động kinh doanh cho người dân, doanh nghiệp (DN) [4], Việc thực cam kết giúp cải thiện đáng kể thủ tục xuất - nhập hàng hóa - yếu tơ' có tác động trực tiếp tới hiệu nhiều hoạt động logistics, kể vận tải hỗ trợ vận tải Từ góc độ mở cửa thị trường, EVFTA mở hội kinh doanh bảo hộ có ý nghĩa cho nhà cung cấp dịch vụ đầu tư EU lĩnh vực logistics vào thị trường đầy tiềm Việt Nam Từ góc độ hiệu quả, tăng cường cạnh tranh thị trường nhóm dịch vụ phục vụ sản xuất quan trọng logistics tạo hội cho ngành sản xuất chê' biến, chế tạo Việt Nam Đặc biệt khu vực sản xuất xuất khẩu, tiếp cận dịch vụ logistics với chất lượng tơ't hơn, chi phí hợp lý hơn, từ giảm giá thành sản phẩm, nâng cao nàng lực cạnh tranh giá cho hàng hóa Việt Nam, hàng hóa xuất Cùng với đó, DN có điều kiện tham gia chuỗi cung ứng khu vực nhờ dịch chuyển đầu tư tập đồn đa quốc gia; Mơi trường kinh doanh bảo đảm the chê' ổn định, minh bạch nhờ cải thiện quy định, sách phù hợp theo điều khoản FTA Hai là, EVFTA giúp gia tăng nhu cầu sử dụng dịch vụ logistics Hợp tác thương mại, đầu tư Việt Nam nước thuộc khối EU tăng cường làm gia tăng *TS., **TS., "*ThS., **"ThS., Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Economy and Forecast Review 61 NGHIÊN cứa - TRAO Đổl HÌNH: KIM NGẠCH XGẤT - NHẬP KHAG việt nam VÀO THỊ TRƯỜNG EG GIAI ĐOẠN 2014-2020 (TỶ GSD) Nguồn: Tổng hợp từ số liệu Tổng cục Thống kê, 2021 hoạt động vận chuyển hàng hóa phương thức vận tải Việc mở cửa thị trường hàng hóa, tự hóa lĩnh vực đầu tư, dịch vụ EVFTA điều kiện tiền đề tăng nhu cầu vận chuyển, cung ứng, kho bãi Từ đó, cam kết kích thích cầu vận chuyển, đối lưu Việt Nam EU, giúp mở rộng thị trường logistics, tăng sản lượng vận tải cho doanh nghiệp Việt Nam Tự hóa mời gọi nhà đầu tư EU tham gia vào việc cung cấp dịch vụ logistics, vận tải hàng hải khác cho thị trường Việt Nam, gồm: DN hàng hải, dịch vụ xử lý hàng hoá/container, dịch vụ lưu trữ kho bãi Ba là, tăng quy mô thị trường tăng hoạt động xuất - nhập EVFTA cú hích lớn cho xuất Việt Nam, giúp đa dạng hóa thị trường mặt hàng xuất khẩu, đặc biệt mặt hàng nông, thủy sản, mặt hàng Việt Nam vốn có nhiều lợi cạnh tranh EU khu vực chiếm tỷ trọng lớn quan hệ thương mại Việt Nam châu Âu, theo số liệu Tổng cục Thống kê, từ năm 2014 đến năm 2020, kim ngạch quan hệ thương mại Việt Nam - EU tăng 1,51 lần, từ mức 36,65 tỷ USD năm 2014 lên 55,39 tỷ USD năm 2020; đó, xuất Việt Nam vào EU tăng 1,43 lần (từ 27,84 tỷ USD lên 40,05 tỷ USD) nhập vào Việt Nam từ EU tăng 1,74 lần (8,81 tỷ USD lên 15,34 tỷ USD) (Hình) Sơ' liệu thông kê cho thấy, kim ngạch xuất - nhập Việt Nam - EU tháng đầu năm 2021 đạt 27,67 tỷ USD, tăng 18,4% so với kỳ năm 2020 Hiệp định chưa có hiệu lực, xuất tăng 18,3% (đạt 19,4 tỷ USD) nhập từEU vào Việt Nam tăng 19,1% (đạt 8,2 tỷ USD) so với kỳ năm 2020 Các mặt hàng xuất Việt Nam sang EU điện thoại loại linh kiện, máy vi tính, sản phẩm điện tử linh kiện, giày dép, dệt may, rau quả, thuỷ sản, gạo, cà phê , mặt hàng Việt Nam nhập chủ yếu từ EU linh kiện, phụ tùng ô tô, ô tô nguyên loại, hàng điện gia dụng linh kiện, chất thơm, mỹ phẩm chế phẩm vệ sinh [5], Theo đánh giá Bộ Kế hoạch Đầu tư, kim ngạch xuất Việt Nam sang EU tăng khoảng 42,7% vào năm 2025 khoảng 44,37% vào năm 62 2030 Có thể nói, 100% kim ngạch xuất Việt Nam sang EU xóa bỏ thuế nhập sau lộ trình ngắn Cho đến nay, mức cam kết cao mà đô'i tác dành cho FTA ký kết Lợi ích đặc biệt có ý nghĩa EU liên tục hai thị trường xuất lớn Việt Nam thời điểm Đặc biệt, mặt hàng có xuất xứ nhập vào EU nằm lượng hạn ngạch, chủ yếu hàng nông sản thực phẩm miễn thuê nhập Theo chiều ngược lại, dự kiến tăng trưởng nhập từ EU vào Việt Nam năm 2025 33,06% năm 2030 33,7% nhiều sản phẩm EU mạnh Việt Nam loại bỏ thuế quan Hiệp định có hiệu lực (61% dịng thuế đơ'i với máy móc thiết bị, 71% dịng thuế dược phẩm, 70% dịng thuế hóa chất ) [6], Hoạt động xuất - nhập hai bên nhộn nhịp, thị trường dịch vụ logistics mở rộng, đặc biệt dịch vụ logistics quốc tế Cơ hội từ ưu đãi thuế quan xuất - nhập ứng dụng kỹ thuật, công nghệ nâng cao suất, chất lượng giá trị sản phẩm thuận lợi từ FTA mang lại cho ngành logistics Bốn là, giảm chì phí kỉnh doanh, giảm tình trạng th ngồi Các cam kết loại bỏ thuế quan Việt Nam cho phương tiện vận tải, loại máy móc, thiết bị, công nghệ phục vụ hoạt động logistics từ EU hội để DN logistics mua sản phẩm phục vụ sản xuất với giá hợp lý Trong đó, EU lại nguồn cung chất lượng cao cho sản phẩm Vì vậy, EVFTA dự kiến giúp DN logistics tiết kiệm chi phí sản xuất, cải thiện lực công nghệ, tăng cường lực tự thực hiện, giảm dịch vụ thuê Năm là, thu hút đầu tư từ EU Tận dụng kinh nghiệm, kỹ quản trị nguồn vốn, mạng lưới sẵn có đơ'i tác liên doanh với đơ'i tác EU; Cơ hội thu hút đầu tư nâng cao công nghệ sản xuất chất lượng sản phẩm tạo động lực mở cửa thị trường, thu hút quan tâm DN hai bên; Cơ hội tiếp cận thị trường dịch vụ logistics nước thành viên EU, EU mở cửa nhiều dịch vụ nhóm logistics cho nhà cung cấp dịch vụ Việt Nam EVFTA tạo điều kiện để lĩnh vực giao thông vận tải thu hút vốn đầu Kinh tế Dự báo Kiiih tc tà Dự báo tư chất lượng cao từ nhiều tập đoàn lớn nước điều kiện dự báo nguồn vốn phát triển sở hạ tầng giao thơng khó khăn Với ưu đãi gia nhập EVFTA, nước khôi tăng cường đầu tư vào Việt Nam bao gồm phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, hỗ trợ đồng sở hạ tầng giao thông, như: đường bộ, đường sắt, cảng biển sân bay Tác động tiêu cực Thứ nhất, cạnh tranh với doanh nghiệp từ EU gay gắt EU vốn mạnh logistics, với công ty đa quốc gia, đội tàu lớn đại, chiếm thị phần đáng kể thị trường logistics giới Trong bảng xếp hạng số Năng lực logistics (LPI) năm 2018 Ngân hàng Thế giới, Đức đứng vị trí đầu tiên, nước EU chiếm top vị trí đầu bảng (Đức, Hà Lan, Thụy Điển, Ẹỉ), chiếm 14 top 20 vị trí đầu bảng Hiện nhiều DN logistics mạnh EU có hoạt động kinh doanh Việt Nam Bên cạnh đó, chênh lệch trình độ phát triển DN logistics EU Việt Nam tạo cạnh tranh khốc liệt mà DN logistics Việt Nam phải đối mặt Khi thị trường mở rộng, DN phải đối diện với gia tăng sức ép, cạnh tranh bị nhân lực giỏi vào tay đốì thủ Thứ hai, hệ thông logistics vận chuyển phải bảo đảm yêu cầu khắt khe tiêu chuẩn quy trình kiêm sốt quốc tế Các DN giao thông vận tải Việt Nam phần lớn quy mơ nhỏ vừa, tính chun nghiệp chưa cao, cơng tác chuẩn bị cho việc tận dụng hội đối phó với thách thức tham gia EVFTA thụ động tự phát Trong đó, sở hạ tầng giao thơng vận tải chưa đáp ứng nhu cầu phát triển dẫn đến chi phí vận tải cao nhiều so với nước Đặc biệt, lộ trình miễn thuế, với mặt hàng, như: thực phẩm, dược phẩm, thiết bị máy móc từ EU xuất sang Việt Nam, nhu cầu DN châu Âu đòi hỏi hệ thống logistics vận chuyển phải bảo đảm yêu cầu khắt khe tiêu chuẩn, quy trình kiểm sốt quốc tế để hàng hóa châu Âu bảo đảm giữ nguyên chất lượng tới người tiêu dùng Việt Nam Riêng với mặt hàng xuất từ Việt Nam, mặt hàng truyền thống hay mặt hàng Economy and Forecast Review Cần có bảo đảm tốt chất lượng bảo quản, vận chuyển, đặc biệt nhóm hàng nơng sản, mây tre đan, đồ gỗ, mặt hàng dễ bị thay đổi chất lượng điều kiện nhiệt độ, mơi trường Ngồi ra, với mặt hàng có lộ trình dỡ bỏ thuế sau từ đến 10 năm, gia tăng nhu cầu vận chuyển muộn hơn, khơng có nghĩa không cần chuẩn bị mặt phương tiện, thiết bị hay quy trình quy chuẩn để vận chuyển mặt hàng chu đáo, chất lượng theo cam kết EVFTA Đó thách thức tất DN logistics Thứ ba, khả tiếp cận thị trường logistics EU bị hạn chê mặt lý thuyết, EU mở cửa thị trường dịch vụ logistics cho DN Việt Nam Mặc dù vậy, thực tế, khả nàng tiếp cận thị trường EU DN logistics Việt Nam không lớn Điều không xuất phát từ việc thị trường EU có sẵn đơi thủ mạnh, khách hàng EU có địi hỏi cao chất lượng dịch vụ, mà thân EU có nhiều ràng buộc pháp lý gián tiếp (về nhập cảnh khách kinh doanh, điều kiện kinh doanh dịch vụ logistics ) GIẢI PHÁP ỨNG PHÓ CỦA NGÀNH LOGISTICS VIỆT NAM Nâng cao lực cạnh tranh doanh nghiệp logistics Các DN cần nắm rõ cam kết mở cửa dịch vụ logistics để nhận diện nguy cạnh tranh với đối thủ từ EU Do vậy, DN cần có kế hoạch bản, hành động liệt nâng cao chất lượng dịch vụ tính chun nghiệp DN cần tự tìm hiểu, chủ động thay đổi tư logistics chi phí logistics sản xuất, kinh doanh, góp phần tối ưu hóa chi phí logistics quốc gia; chọn phương án vận chuyển trực tiếp điều kiện để giảm chi phí hành trình Bên cạnh đó, DN logistics cần phải đầu tư bản, đột phá công nghệ, cải thiện quy mô vốn, tăng cường nguồn lực, nâng cao lực quản lý, quy trình hỗ trợ sách từ phía Chính phủ quan ban, ngành DN cần phải tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin kết nơi thơng tin Đặc biệt, với mạng logistics tồn cầu, DN cần tăng cường công tác đào tạo, đào tạo lại nguồn nhân lực, bảo đảm lực chuyên môn đáp ứng nhu cầu hội nhập quốc tế chuyển đổi số Đội ngũ quản lý ngành logistics phải theo kịp với xu hướng thời đại, cập nhật phần mềm công nghệ quản lý hoạt động vận tải thay phương pháp giấy tờ thủ cơng, truyền thống; từ đó, tối ưu hóa hoạt động quản lý DN, tăng hiệu hoạt động vận tải gián tiếp tăng hài lòng khách hàng, tăng cạnh tranh thị trường Các DN logistics cần cải thiện phạm vi hoạt động kinh doanh, đặc biệt thông qua việc tận dụng hội liên doanh với nhà đầu tư EU, tìm kênh thích hợp để tăng liên kết với DN cung cấp 63 NGHIÊN cứa - TRAO Đổi dịch vụ logistics khác nhau, như; hãng tàu, đại lý thương mại, bảo hiểm Phát triển sở hạ tầng cho hoạt động logistics Bộ Giao thông vận tải, Bộ Công Thương, Bộ Thông tin Truyền thông cần phôi hợp chặt chẽ với địa phương việc hướng dẫn, khuyến khích DN tích cực triển khai vận chuyển đa phương thức ứng dụng công nghệ lĩnh vực vận tải nhằm giảm thiểu thời gian chi phí logistics Cụ thể như: Bổ sung số tuyến đường vào tuyến đường vận chuyển cảnh hàng hóa qua lãnh thổ Việt Nam để tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa cảnh qua cảng quốc tế; Mở sô' tuyến vận tải container đến cảng quốc tế để giúp việc luân chuyển hàng hóa đặc biệt mặt hàng hoa nhanh có thể, tránh tình trạng hư hỏng; Xây dựng cảng biển Việt Nam theo xu hướng container hóa giới cách liên kết doanh nghiệp với nhau, mở rộng chiều dài bến Tận dụng hội đầu tưcủa doanh nghiệp logistics EU vào Việt Nam Khi EVFTA có hiệu lực, có nhiều nhà cung cấp dịch vụ logistics vào Việt Nam, phần tạo áp lực cạnh tranh cho DN nội địa; mặt khác, mang đến nguồn vốn, hội hợp tác, cơng nghệ Đây điều ngành logistics Việt Nam cần, hội cho toàn sản xuất, xuất Việt Nam, để tiết kiệm thu hẹp chi phí logistics tổng chi phí sản xuất Do đó, DN logistics nên tham gia vào hiệp hội ngành hàng chủ hàng để tạo lợi đàm phán với hãng vận chuyển Trong giao dịch quốc tế, DN nên xây dựng mối quan hệ chiến lược với số hãng tàu để giành chủ động việc đàm phán với người mua quyền thuê tàu Tận dụng hội từ cải cách thủ tục, thể chế lĩnh vực liên quan Thời gian tới, quan hải quan cần xây dựng quản lý hệ thống sở liệu thống nhất, đồng Cần có chê chia sẻ liệu hải quan với sở liệu quản lý chuyên ngành hệ thông cổng thơng tin cửa quốc gia Việc kết nốì thống giúp giảm thủ tục cho DN, giảm yêu cầu thực thủ tục, hồ sơ DN Đồng thời, việc giúp DN thực hệ thống điện tử, từ cắt giảm chi phí thời gian cho DN Vận dụng sách Nhà nươc Chính sách Nhà nước có vai trò định hướng, thúc đẩy cho hoạt động logistics phát triển Đó sách hỗ trợ từ Chính phủ quan ban ngành Các DN logistics cần đề xuất vận dụng tốt sách Nhà nước, như: Chính sách khuyến khích hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư nâng cấp trang thiết bị công nghệ bốc dỡ, nâng cao lực bốc dỡ để giảm thời gian quay vòng tàu, tiết kiệm chi phí lưu kho bãi cảng phí; Chính sách hỗ trợ để phát triển sở vật chất để bắt kịp với tốc độ phát triển công nghệ thơng tin giới; Chính sách đẩy nhanh xã hội hóa dịch vụ logistics, đầu tư kho bãi cảng biển lớn, địa điểm thông quan, quy hoạch hệ thống logistics nước, nâng cao thị phần vận chuyển hàng hóa DN Việt Nam Hiện nay, Luật Hải quan năm 2014 trình sửa đổi theo hướng tạo thuận lợi thương mại logistics, phù hợp thông lệ quốc tế khu vực; Chính sách liên kết đào tạo nguồn nhân lực ngành logistics: Liên kết với trường đại học, cao đẳng đào tạo nguồn nhân lực Ngoài ra, hiệp hội, như: Hiệp hội Phát triển DN logistics, Hiệp hội Phát triển nhân lực logistics cần liên kết với hiệp hội, quốc gia khối ASEAN xây dựng khung chương trình đào tạo, bồi dưỡng kết hợp văn bằng, chứng chuyên ngành logistics vận tải công nhận quốc tế.Q TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Công Thương (2020) Báo cáo Logistics Việt Nam 2020 Trung tâm WTO hội nhập - Phịng Thương mại Cơng nghiệp Việt Nam (2018) Hiệp định EVFTA ngành Logistics Việt Nam Tổng cục Thông kê (2015-2021) Niên giám Thống kê năm, từ năm 2014 đến năm 2020, Nxb Thống kê Ngọc Hân (2021a) Một năm thu từ Hiệp định EVFTA, truy cập từ https://moit.gov vn/tin-tuc/thi-truong-nuoc-ngoai/mot-nam-hai-qua-ngot-tu-hiep-dinh-evfta.html Ngọc Hân (2021b) Thương mại Việt Nam - EU: Đóng góp tích cực từ EVFTA, truy cập từ https://moit.gov.vn/tin-tuc/thi-truong-nuoc-ngoai/thuong-mai-viet-nam-eu-dong-gop-tich-cuc-tuevfta.html Thái Linh (2019) Cơ hội mở rộng hợp tác Việt Nam - EU từ EVFTAva EVIPA, truy cập từ https:// nhandan.vn/tin-tuc-kinh-te/co-hoi-mo-rong-hop-tac-viet-nam-eu-tu-evfta-va-evipa-363214/ 64 Kinh tê Dự báo ... Hiện nhiều DN logistics mạnh EU có hoạt động kinh doanh Việt Nam Bên cạnh đó, chênh lệch trình độ phát triển DN logistics EU Việt Nam tạo cạnh tranh khốc liệt mà DN logistics Việt Nam phải đối... Bộ Công Thương (2020) Báo cáo Logistics Việt Nam 2020 Trung tâm WTO hội nhập - Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam (2018) Hiệp định EVFTA ngành Logistics Việt Nam Tổng cục Thông kê (2015-2021)... vụ logistics vào Việt Nam, phần tạo áp lực cạnh tranh cho DN nội địa; mặt khác, mang đến nguồn vốn, hội hợp tác, cơng nghệ Đây điều ngành logistics Việt Nam cần, hội cho toàn sản xuất, xuất Việt