NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BHXH
Đối với người sử dụng lao động (NSDLĐ)
Trong môi trường lao động, mâu thuẫn giữa người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (NSDLĐ) về tiền lương, thời gian làm việc thường xảy ra Khi rủi ro xảy ra, nếu không có sự hỗ trợ từ bảo hiểm xã hội (BHXH), khả năng tranh chấp giữa NLĐ và NSDLĐ sẽ tăng cao BHXH đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa, hạn chế mâu thuẫn giữa hai bên, tạo ra môi trường làm việc ổn định cho NLĐ và đảm bảo sự ổn định cho NSDLĐ Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả năng suất lao động của doanh nghiệp mà còn giúp NSDLĐ phát triển sản xuất bền vững thông qua việc chăm lo đời sống cho NLĐ.
Khi NSDLĐ thuê lao động, họ cần NLĐ làm việc liên tục cho quá trình sản xuất kinh doanh Tuy nhiên, trong quá trình này, NLĐ có thể gặp rủi ro bất ngờ, dẫn đến việc NSDLĐ thiếu người làm, gây gián đoạn sản xuất và giảm năng suất lao động Sự hỗ trợ từ BHXH giúp NLĐ khắc phục rủi ro tài chính, tạo điều kiện cho họ nhanh chóng phục hồi và trở lại làm việc Điều này không chỉ giúp NLĐ yên tâm, tích cực lao động mà còn nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Đối với Nhà nước
Bảo hiểm xã hội (BHXH) đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu chi phí ngân sách nhà nước, đồng thời hỗ trợ đời sống người lao động (NLĐ) và gia đình họ phát triển bền vững Khi NLĐ hoặc người sử dụng lao động (NSDLĐ) gặp rủi ro, sản xuất kinh doanh bị gián đoạn, dẫn đến giảm năng suất và có thể gây ra lạm phát, buộc Chính phủ phải can thiệp để ổn định giá cả và đời sống nhân dân BHXH cũng góp phần duy trì an ninh chính trị và ổn định xã hội bằng cách điều hòa mối quan hệ giữa NLĐ và NSDLĐ, tạo môi trường làm việc thuận lợi Nếu mâu thuẫn giữa hai bên không được giải quyết, có thể dẫn đến đình công, làm gián đoạn sản xuất, trong khi nhu cầu tiêu dùng vẫn tăng, buộc Chính phủ phải nhập khẩu hàng hóa và đối mặt với nhiều thách thức trong việc duy trì trật tự xã hội và đảm bảo nhu cầu tối thiểu của người dân.
- BHXH có vai trò quan trong trọng việc tăng thu, giảm chi cho Ngân sách Nhà nước:
Bảo hiểm xã hội (BHXH) không chỉ giảm bớt mâu thuẫn giữa chủ doanh nghiệp và người lao động, mà còn gắn kết họ lại với nhau, từ đó khuyến khích người lao động tích cực tham gia sản xuất Sự gia tăng năng suất lao động cá nhân đã góp phần nâng cao năng suất lao động xã hội, dẫn đến sản phẩm xã hội ngày càng tăng, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu Kết quả là, ngân sách Nhà nước cũng được cải thiện nhờ vào khoản thuế thu được từ các doanh nghiệp sản xuất.
Khi người lao động tham gia BHXH và gặp rủi ro như thiên tai, họ sẽ được bù đắp một phần thu nhập từ quỹ BHXH, giúp giảm thiểu khó khăn tài chính Nếu không có sự hỗ trợ từ BHXH, Nhà nước sẽ phải can thiệp để cứu trợ người lao động và gia đình họ, từ đó giảm gánh nặng cho ngân sách và hạn chế tệ nạn xã hội, giữ vững ổn định chính trị Hơn nữa, quỹ BHXH đóng vai trò quan trọng trong việc tài trợ cho các công trình trọng điểm và chương trình phát triển kinh tế - xã hội quốc gia, nhờ vào nguồn quỹ lớn được tích lũy Thời gian nhàn rỗi của quỹ, đặc biệt là quỹ dành cho chế độ dài hạn, tạo ra nguồn vốn lớn để đầu tư cho các chương trình phát triển kinh tế xã hội.
Bản chất và chức năng của BHXH
Bản chất của BHXH được thể hiện ở những nội dung chủ yếu sau:
BHXH là thu nhập đa dạng và phức tạp của xã hội, đặc biệt trong nền kinh tế thị trường nơi quan hệ lao động phát triển Khi nền kinh tế phát triển, BHXH càng trở nên đa dạng và hoàn thiện, thể hiện những ưu điểm nổi bật Do đó, có thể khẳng định rằng kinh tế là nền tảng của BHXH, và BHXH không thể vượt quá tình trạng kinh tế của mỗi quốc gia BHXH đóng vai trò như một "vị cứu tinh" cho người lao động khi họ đối mặt với rủi ro làm giảm thu nhập Nhu cầu về BHXH phản ánh nhu cầu tự nhiên của con người để đảm bảo các tiêu chuẩn sống tối thiểu.
Mối quan hệ trong Bảo hiểm xã hội (BHXH) được hình thành từ quan hệ lao động giữa ba bên: người tham gia BHXH, cơ quan BHXH và người hưởng BHXH Người tham gia có thể là người lao động (NLĐ) hoặc cả NLĐ và nhà sử dụng lao động (NSDLĐ) Cơ quan BHXH thường là tổ chức do Nhà nước thành lập và chịu trách nhiệm quản lý Người hưởng BHXH là NLĐ và gia đình họ, khi đáp ứng đủ các điều kiện quy định BHXH đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo đời sống cho NLĐ, thúc đẩy sản xuất, phát triển kinh tế và duy trì ổn định xã hội.
Những biến cố làm giảm hoặc mất khả năng lao động trong bảo hiểm xã hội thường là những rủi ro ngẫu nhiên như ốm đau, bệnh tật, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp Ngoài ra, cũng có những trường hợp không hoàn toàn ngẫu nhiên như tuổi già và thai sản Những sự kiện này có thể xảy ra cả trong và ngoài quá trình lao động, ảnh hưởng đến khả năng làm việc của người lao động.
Phần thu nhập của người lao động sẽ được bù đắp hoặc thay thế khi gặp phải rủi ro, nhờ vào quỹ tiền tệ tập trung được hình thành từ sự đóng góp của người tham gia BHXH Quỹ này còn nhận được sự hỗ trợ từ Nhà nước khi xảy ra thâm hụt Chính vì vậy, chính sách BHXH là một phần quan trọng trong hệ thống chính sách kinh tế - xã hội của Quốc gia, góp phần quản lý và bảo vệ quyền lợi cho người lao động.
- Mục tiêu của BHXH là nhằm thoả mãn những nhu cầu thiết yếu của người lao động trong trường hợp bị giảm hoặc mất thu nhập, mất việc làm.
Mục tiêu này đã được tổ chức lao động Quốc tế (ILO) cụ thể hóa như sau:
+ Đền bù cho người lao động những khoản thu nhập bị mất để đảm bảo nhu cầu sinh sống thiết yếu của họ.
+ Chăm sóc sức khoẻ và chống bệnh tật.
+ Xây dựng điều khiện sống đáp ứng các nhu cầu của dân cư và nhu cầu đặc biệt của người già, người tàn tật và trẻ em.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) được coi là một chuỗi hoạt động xã hội thiết yếu nhằm đảm bảo đời sống cho người lao động, đồng thời thúc đẩy sản xuất và phát triển kinh tế BHXH đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì ổn định trật tự xã hội.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) có vai trò quan trọng trong việc thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ gặp phải tình trạng giảm hoặc mất khả năng lao động, cũng như khi mất việc làm Điều này đảm bảo rằng mọi người lao động sẽ nhận được hỗ trợ tài chính khi đến tuổi nghỉ hưu hoặc khi gặp khó khăn tạm thời trong công việc Mức hưởng, thời điểm và thời gian nhận trợ cấp BHXH được quy định rõ ràng bởi Nhà nước, phản ánh chức năng cơ bản của BHXH trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) thực hiện việc phân phối và phân phối lại thu nhập giữa các thành viên tham gia Theo nguyên tắc "số đông bù số ít", mọi người lao động đều có quyền đóng góp công bằng vào quỹ BHXH và nhận quyền lợi bình đẳng từ các chế độ của nó.
Người tham gia quỹ BHXH bao gồm tất cả những người đóng BHXH từ mọi ngành nghề và lĩnh vực sản xuất kinh doanh trong xã hội Các công việc này đa dạng từ đơn giản đến phức tạp, từ nhẹ nhàng đến nặng nhọc và độc hại Điều này cho thấy BHXH có tính xã hội hóa cao hơn so với các loại hình BHXH khác, đồng thời thể hiện tính công bằng xã hội rõ rệt.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích người lao động (NLĐ) tích cực tham gia vào sản xuất, từ đó nâng cao năng suất lao động cá nhân và xã hội Sự hỗ trợ của BHXH không chỉ thúc đẩy NLĐ làm việc hiệu quả hơn mà còn tạo ra mối quan hệ gắn bó và lợi ích chung giữa NLĐ, nhà sản xuất lao động (NSDLĐ) và nhà nước.
BHXH đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa lợi ích giữa người lao động, nhà sử dụng lao động và Nhà nước, từ đó giảm thiểu mâu thuẫn xã hội và góp phần vào sự ổn định về chính trị, kinh tế và xã hội.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) thực hiện chức năng giám sát và kiểm tra việc tham gia chính sách BHXH của người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (NSDLĐ) theo quy định pháp luật Điều này nhằm đảm bảo quyền lợi cho NLĐ và góp phần vào sự ổn định của xã hội.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) ra đời và phát triển từ những khởi đầu tự phát, sau đó được luật pháp hóa bởi nhà nước Hiện nay, hơn 140 quốc gia trên thế giới thực hiện BHXH, tuy nhiên, cách thức triển khai khác nhau tùy thuộc vào từng quốc gia Chính sách BHXH được lựa chọn dựa trên hình thức, cơ chế và mức độ đáp ứng nhu cầu của từng quốc gia, phù hợp với tập quán, khả năng tài chính và định hướng phát triển kinh tế - xã hội Mặc dù có sự khác biệt, nhiều quan điểm về BHXH đã được hầu hết các quốc gia công nhận.
Chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) là một phần quan trọng trong hệ thống chính sách xã hội, thể hiện sự công nhận cao về tính xã hội của BHXH ở các quốc gia Tại Việt Nam, BHXH được xem như một thành tố trong hệ thống chính sách đảm bảo xã hội của Đảng và Nhà nước, với mục tiêu chính là bảo vệ đời sống của người lao động và gia đình họ trong trường hợp xảy ra sự kiện rủi ro bất ngờ.
- NSDLĐ phải có nghĩa vụ và trách nhiệm BHXH cho NLĐ.
Nhà sử dụng lao động (NSDLĐ) có trách nhiệm đóng góp quỹ bảo hiểm xã hội (BHXH) và thực hiện đầy đủ chế độ BHXH cho người lao động (NLĐ) theo quy định pháp luật Để duy trì hoạt động sản xuất ổn định, NSDLĐ cần đảm bảo đội ngũ công nhân không chỉ vận hành máy móc mà còn có sự ổn định về mặt vật chất và tinh thần Điều này sẽ giúp ngăn chặn gián đoạn trong hoạt động sản xuất kinh doanh và nâng cao năng suất lao động.
Tất cả người lao động đều có quyền lợi và nghĩa vụ bình đẳng đối với bảo hiểm xã hội (BHXH), không phân biệt giới tính, dân tộc, tôn giáo hay nghề nghiệp Điều này đảm bảo rằng mọi người lao động trong xã hội đều được hưởng quyền lợi BHXH theo tuyên ngôn độc lập nhân quyền, đồng thời có nghĩa vụ đóng góp và quyền nhận trợ cấp BHXH một cách công bằng.
SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI BẢO HIỂM XÃ HỘI QUẬN CẦU GIẤY THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Để nâng cao hiệu quả của Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, cần mở rộng đối tượng tham gia bao gồm tất cả người lao động từ mọi ngành nghề và thành phần kinh tế Chỉ cần họ thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng góp vào quỹ BHXH theo quy định của pháp luật, sẽ góp phần bảo đảm quyền lợi cho người lao động và phát triển bền vững hệ thống BHXH.
Để hoàn thiện chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) tại Việt Nam, sự chỉ đạo mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước là vô cùng cần thiết Mọi hoạt động trong lĩnh vực kinh tế xã hội đều phải tuân theo phương hướng của Nhà nước, nhằm nâng cao hiệu quả thu BHXH, ngăn chặn tình trạng thất thu và sử dụng quỹ sai mục đích Các cấp ủy Đảng cần đưa vấn đề này vào nghị quyết và cụ thể hóa trong nhiệm vụ sản xuất kinh doanh của đơn vị Đồng thời, cần tạo điều kiện thuận lợi cho công tác thu BHXH, trong đó mỗi cán bộ Đảng viên phải gương mẫu thực hiện chính sách BHXH.
Xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với các ngành là rất quan trọng, đặc biệt là trong việc nhận sự lãnh đạo và chỉ đạo từ BHXH cấp trên cùng với sự phối hợp của cấp ủy và chính quyền địa phương.
Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành là yếu tố quan trọng giúp cơ quan BHXH thực hiện hiệu quả chức năng và nhiệm vụ của mình Hàng tháng, cần báo cáo kịp thời tình hình công tác BHXH cho cấp uỷ và chính quyền địa phương để nhận sự chỉ đạo, lãnh đạo Việc làm việc với cơ quan quản lý hành chính địa phương sẽ giúp BHXH quận thu thập thông tin chính xác về số lao động và đơn vị hoạt động trên địa bàn Đối với những đơn vị nợ đọng, có thể thông qua cấp uỷ và công đoàn để thường xuyên đôn đốc nhắc nhở.
Để quản lý hiệu quả đối tượng tham gia BHXH, toàn bộ cơ cấu tổ chức cần thực hiện tốt ở mọi khía cạnh.
+ Phải bố trí, phân công cán bộ có trình độ chuyên môn và sức khỏe phù hợp để quản lý tốt từng bộ phận.
+ Lập kế hoạch, chương trình làm việc cụ thể của từng bộ phận chuyên môn Đề ra mục tiêu phấn đấu cho từng giai đoạn.
Khi phát hiện vi phạm như nợ đọng hoặc trốn đóng, cơ quan BHXH cần báo cáo kịp thời và phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền để xử lý Sự hợp tác giữa các ban ngành và cơ quan BHXH là cần thiết để kiểm tra các thay đổi của đơn vị tham gia BHXHBB, giúp cơ quan BHXH quản lý hiệu quả, xác định đúng và đủ số lượng lao động tham gia, ngăn chặn tình trạng trốn đóng, đóng không đủ hoặc không đúng mức quy định, từ đó bảo vệ quyền lợi cho người lao động.
Tăng cường công tác thông tin tuyên truyền về bảo hiểm xã hội (BHXH) là nhiệm vụ quan trọng và cấp bách, đặc biệt trong giai đoạn chuyển đổi cơ chế thực hiện chế độ, chính sách BHXH hiện nay Việc nâng cao nhận thức của người lao động và chủ sử dụng lao động không chỉ là trách nhiệm của ngành BHXH mà còn là nhiệm vụ chung của toàn xã hội Các hình thức tuyên truyền như truyền hình, tạp chí BHXH, sách hỏi đáp, và ấn phẩm tuyên truyền cần được biên tập cô đọng, dễ hiểu và hấp dẫn Đặc biệt, các ấn phẩm này cần được phát hành rộng rãi đến người lao động và đơn vị sử dụng lao động để nâng cao nhận thức về BHXH, đồng thời cần có các biện pháp tăng cường phát hành tạp chí BHXH đến tận cơ sở.
Để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ BHXH, cần đào tạo các chuyên gia giỏi về tin học, đặc biệt là phần mềm, cũng như các chuyên gia về chính sách, pháp lý và tính toán BHXH Mục tiêu là nâng cao trình độ chuyên môn và chính trị cho cán bộ đảng viên, đồng thời rèn luyện phẩm chất đạo đức, giúp mỗi cán bộ, đảng viên thực sự yêu ngành, yêu nghề và có trách nhiệm với công việc được giao, góp phần vào sự nghiệp chung của BHXH.
Để cập nhật kịp thời các chế độ và chính sách mới của BHXH, cơ quan cần thường xuyên cử cán bộ tham gia các lớp tập huấn Đồng thời, việc cử cán bộ đi học hỏi kinh nghiệm từ các địa phương khác cũng rất quan trọng nhằm nâng cao năng lực và hiệu quả công việc.
Để trẻ hóa đội ngũ cán bộ, cần chú trọng nâng cao trình độ và chuyên môn của họ Việc phát huy phong trào thi đua cùng với chế độ khen thưởng hợp lý sẽ khuyến khích cán bộ không ngừng học tập và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Để nâng cao năng lực của cán bộ, chúng tôi thường xuyên tổ chức các lớp học và kiểm tra năng lực Đồng thời, chúng tôi không ngừng học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác trên thế giới trong việc triển khai nghiệp vụ BHXH và thực hiện chính sách, đặc biệt chú trọng vào phương thức thu để nâng cao hiệu quả công tác thu nộp.
Ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong quản lý bảo hiểm xã hội (BHXH) đang trở nên cần thiết khi số lượng người tham gia và mức đóng góp ngày càng tăng Đội ngũ cán bộ công chức tại cơ quan BHXH còn hạn chế, do đó việc áp dụng CNTT là giải pháp hiệu quả để nâng cao năng lực quản lý Mặc dù hệ thống tin học đã được triển khai, nhưng trình độ tin học của cán bộ vẫn còn thấp, chưa phát huy hết tiềm năng trong quản lý thu quỹ BHXH Do đó, ngành BHXH Việt Nam cần xây dựng kế hoạch đào tạo tin học cho cán bộ chuyên trách nhằm cải thiện kỹ năng sử dụng công nghệ.
Cơ quan BHXH cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát hàng năm để đối chiếu danh sách lao động tham gia BHXH bắt buộc với việc đăng ký của NSDLĐ Việc khảo sát thực tế sẽ giúp cơ quan BHXH Việt Nam thu thập thông tin và nắm bắt nhu cầu của người tham gia, từ đó tạo sự gần gũi và nâng cao nhận thức cho người lao động về chính sách BHXH mà họ đang xây dựng cho tương lai.
3.2-Những kiến nghị về chế độBHXH của quận CầuGiấy thành phố Hà Nội a Đối với cơ quan Nhà nước
Để hoàn thiện hệ thống văn bản pháp quy về bảo hiểm xã hội (BHXH), cần xây dựng một cơ sở pháp lý vững chắc nhằm điều chỉnh các quan hệ lao động Luật BHXH mới phải tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng, bao gồm việc gắn kết quyền lợi và trách nhiệm của người lao động, cũng như xác định mức hưởng chế độ dựa trên thời gian đóng, mức đóng và tuổi đời của người lao động.
- Nhà nước cần tăng cường các biện pháp chế tài, thanh tra, kiểm tra.
Kiên quyết xử phạt và truy thu những đơn vị đóng chậm, đóng thiếu, trốn đóng BHXH đối với những đơn vị nợ đọng.
Nhà nước nên thực hiện việc thu nộp bảo hiểm xã hội (BHXH) thông qua thuế từ các doanh nghiệp Hàng tháng, quý và cuối năm, các doanh nghiệp phải nộp thuế cho cơ quan thuế, bao gồm cả khoản BHXH cho người lao động Cách làm này sẽ giúp giảm thiểu tình trạng trốn đóng BHXH, vì nếu không nộp thuế, doanh nghiệp sẽ bị coi là vi phạm pháp luật.
