Covid-19: "Phương thuốc" cho hoạt động giải tranh chấp Ơng Phan Gia Q Ngun Chánh Tịa Kinh tế Tịa án Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) Diễn biến phức tạp dịch bệnh Covid-19 gây trở ngại lớn hầu hết ngành nghề, lĩnh vực hoạt động Vịng xốy ngưng trệ đa diện tác động tới nhiều chủ thể, khơng ngoại trừ chủ thể có chức giải tranh chấp tòa án hay trung tâm trọng tài thương mại Tác động dịch bệnh Covid-19 lên hoạt động giải tranh chấp nay, đặc biệt tranh chấp kinh doanh thương mại? Giải tranh chấp trình gồm nhiều giai đoạn chủ thể tham gia Do đó, biến số Covid-19 tác động mang tính hệ thống đến quy trình giải tranh chấp này, dẫn đến hệ lụy thời gian giải tranh chấp bị kéo dài Đối với quan tài phán, Covid-19 buộc quan vừa phải nhanh chóng có biện pháp phịng ngừa lây lan dịch bệnh theo chủ trương chung, vừa phải nỗ lực đảm bảo hạn chế tối đa ảnh hưởng dịch bệnh đến hoạt động giải tranh chấp, tránh bị vào tình trạng đình trệ đóng băng Cịn từ góc độ doanh nghiệp – bên tranh chấp, doanh nghiệp đối mặt với việc yêu cầu đưa chưa giải trở ngại khách quan, mà đứng trước rủi ro tài phải chịu khoản phí phát sinh thời gian kéo dài dự kiến Hay từ góc độ luật sư, nhà tư vấn luật tham gia với tư cách người bảo vệ quyền lợi ích bên, cản trở tiếp xúc với khách hàng, gặp làm việc với quan tài phán, tiến hành tranh tụng… phần khiến cho hoạt động nhóm chủ thể gặp nhiều khó khăn Là chủ thể vận hành quy trình giải tranh chấp, quan tài phán tòa án trung tâm trọng tài thương mại làm để ứng phó khắc phục kịp thời hạn chế tác động từ dịch bệnh? Nhằm thích ứng với hồn cảnh, Tịa án hay Trọng tài nỗ lực đưa biện pháp phù hợp để hỗ trợ bên trình giải tranh chấp Chỉ thị 02/2020 ban hành ngày 10/03/2020 vừa qua phản ánh biện pháp mà hệ thống Tòa áp dụng áp lực từ dịch bệnh Riêng với Trọng tài, dù chưa có văn thức từ quan quản lý nhà nước, song trung tâm tự xây dựng phương án ứng phó trước tình hình Nhìn chung, dù chế xét xử khác nhau, nay, Tòa án Trọng tài làm việc thơng qua hai hình thức: trực tiếp gián tiếp Trực tiếp việc bên đương đến trực tiếp trụ sở Tòa án Trọng tài để nộp hồ sơ, tài liệu, trao đổi thông tin hay tham gia phiên triệu tập, phiên họp theo quy định Còn làm việc gián tiếp phản ánh thơng qua quy trình trao đổi thông tin, văn thư qua kênh dịch vụ bưu chính, phương tiện điện tử số phương thưc khác có ghi nhận việc gửi, đảm bảo theo quy định pháp luật Dưới tác động Covid-19, Tịa án Trọng tài có định hướng hạn chế việc tiếp xúc trực tiếp khuyến nghị tăng cường phương án trao đổi thông tin gián tiếp để đảm bảo an toàn, giảm thiểu nguy lây nhiễm Về hoạt động tới Tòa án, hình dung rõ qua thị Vậy biện pháp mà trung tâm trọng tài sử dụng để thích nghi bối cảnh Covid-19? Hiện nay, bên cạnh Luật Trọng tài thương mại năm 2010, tổ chức trọng tài xây dựng quy tắc tố tụng riêng Theo biết, với nhiều trung tâm trọng tài, quy tắc có quy định cụ thể giúp trung tâm trọng tài bên thích ứng tốt “cơn bĩ cực” Có thể kể đến số điểm sau: Thứ nhất, bên cạnh làm việc trực tiếp, hoạt động gửi nhận tài liệu bên – trung tâm trọng tài – trọng tài viên thực thông qua phương thức gửi gián tiếp, phổ biến kể đến dịch vụ bưu Cách gửi có phần linh động tiết kiệm thời gian cho trung tâm trọng tài bên tham gia giải tranh chấp Đặt bối cảnh Covid-19 bùng phát, biện pháp cách thức giúp hoạt động tố tụng trì thường xuyên, đặn; bên tiếp nhận thông tin theo thời hạn giải tranh chấp cách nhanh chóng, hiệu Thứ hai, trung tâm trọng tài hỗ trợ bên việc tổ chức phiên họp giải tranh chấp giai đoạn Bởi nói trên, chậm trễ hoạt động giải tranh chấp kéo theo hàng loạt hệ lụy không tồn đọng yêu cầu bên, mà rủi ro tài hay hàng loạt diễn biến khó lường khác Do vậy, việc trung tâm trọng tài hỗ trợ cố gắng đảm bảo quy trình tố tụng vận hành hiệu thực nỗ lực đáng ghi nhận thời điểm Là Trọng tài viên VIAC, vừa qua chúng tơi có nhận Thơng báo thức từ VIAC yêu cầu thực nghiêm chỉnh biện pháp phòng ngừa dịch bệnh trình tham gia điều hành phiên họp giải tranh chấp trực tiếp Đồng thời, VIAC khuyến nghị sẵn sàng hỗ trợ Hội đồng trọng tài bên sử dụng phương thức xét xử trực tuyến thông qua teleconference, video conference Bản thân quy định nêu có lẽ khơng xa lạ chủ thể liên quan đến quy trình giải tranh chấp trọng tài, khơng Việt Nam mà cịn giới Nếu trước đây, quy định số thủ tục tố tụng nói góp phần hỗ trợ tích cực việc tối ưu hố quy trình tố tụng, bối cảnh dịch bệnh, quy định lại đóng vai trị rào chắn hữu hiệu giúp hạn chế tác động dịch bệnh hoạt động giải tranh chấp Điều mà doanh nghiệp lo ngại có hỗn hay khơng hỗn phiên họp Việc hỗn gây hệ lụy trung tâm trọng tài có biện pháp ứng phó sao? Xét xử bước cuối cùng, điểm đến định cho “chặng đường” mà bên đi, vậy, lo lắng doanh nghiệp với vấn đề không tránh khỏi Việc tạm dừng, hoãn phiên xử, phiên họp đồng nghĩa với việc hoạt động giải tranh chấp bị ngưng trệ, kéo dài ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động kinh doanh doanh nghiệp khoản nợ, yêu cầu bồi thường… “treo” Vừa qua, VIAC có thơng báo vấn đề xin hoãn phiên họp bên giải tranh chấp định hướng giải Khác với Tòa án, xem “cơ chế tài phán tư”, việc hoãn phiên họp giải tranh chấp xem xét bên có đề nghị xin hỗn gửi đến Hội đồng trọng tài Theo quy định Điều 57 Luật Trọng tài thương mại, chứng đưa với việc đề nghị bên lại cho ý kiến (nếu cần thiết), Hội đồng trọng tài định việc hỗn hay khơng hỗn phiên họp Như vậy, để tránh quy trình tố tụng bị ảnh hưởng, Hội đồng trọng tài có quyền xem xét đáng dựa chứng mà bên yêu cầu đưa ra, tình hình (chẳng hạn Covid-19) định, khơng phải trường hợp có u cầu, Hội đồng trọng tài đồng ý hoãn Bên cạnh phiên họp trực tiếp cịn có hình thức họp trực tuyến thông qua teleconference, videoconference Ngày nay, cịn có hạn chế định, song phương thức họp trực tuyến đáp ứng hầu hết yếu tố cần thiết hỗ trợ cho phiên họp giải tranh chấp Hình thức họp trực tuyến thật khơng q xa lạ với chúng a, cách VIAC áp dụng vận hành chuyên nghiệp trước cho nhiều phiên họp có yếu tố đặc biệt từ chủ thể tham gia phiên họp Đây lợi trọng tài, vận hành tố tụng trọng tài có phần linh hoạt nhằm đáp ứng nhu cầu, quyền lợi bên tiến hành giải tranh chấp Bên cạnh đó, vừa qua, với mục tiêu phịng chống dịch, Văn phịng Chính phủ đưa thơng báo thức tạm dừng chấp thị thực cho người nước nhập cảnh vào Việt Nam Trong bối cảnh tranh chấp có yếu tố nước ngồi ngày tăng, việc tạm dừng cấp thị thực đồng nghĩa với việc bên người nước ngoài, Luật sư người nước ngoài, chí thành phần Hội đồng trọng tài người nước ngồi, khơng thể tham dự phiên họp trực tiếp Lúc này, hình thức xét xử teleconference, videoconference phương án tối ưu, giúp tiến độ vụ tranh chấp kịp thời Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, phương pháp áp dụng bên đồng ý Doanh nghiệp nên cân nhắc đến biện pháp khắc phục Rõ ràng, cơng nghệ hóa, thực 4.0 nhiều phương diện, xét xử, “công thức online” nên đưa vào dần để hoạt động xét xử thuận tiện hơn, hoàn cảnh đặc biệt Có thể thấy, dịch bệnh Covid-19 nỗi lo toàn cầu, quan, tổ chức cần có biện pháp phịng chống, ngăn ngừa dịch bệnh cách hiệu Tuy vậy, vấn đề giải tranh chấp không nên bị ngừng trệ câu chuyện dài hạn doanh nghiệp Ở thời điểm tại, phải đối diện với dịch bệnh, việc tạm dừng giải tranh chấp lại tạo thêm cản trở cho doanh nghiệp; vậy, an tồn xét xử cần đôi với kịp thời, chất lượng để xoa dịu phần nỗi lo thương nhân - ... bên tham gia giải tranh chấp Đặt bối cảnh Covid- 19 bùng phát, biện pháp cách thức giúp hoạt động tố tụng trì thường xuyên, đặn; bên tiếp nhận thông tin theo thời hạn giải tranh chấp cách nhanh... Thứ hai, trung tâm trọng tài hỗ trợ bên việc tổ chức phiên họp giải tranh chấp giai đoạn Bởi nói trên, chậm trễ hoạt động giải tranh chấp kéo theo hàng loạt hệ lụy không tồn đọng yêu cầu bên, mà... vậy, vấn đề giải tranh chấp không nên bị ngừng trệ câu chuyện dài hạn doanh nghiệp Ở thời điểm tại, phải đối diện với dịch bệnh, việc tạm dừng giải tranh chấp lại tạo thêm cản trở cho doanh nghiệp;