HỆ THỐNG THÔNG TIN Chương I Những khái niệm 1.1 Thông tin (information), liệu (data) vai trò chúng kinh tế-xã hội a) Định nghĩa thơng tin vật mang tin: Ví dụ: Thơng tin “Bắt đầu từ 10 00 ngày 10 tháng 12 năm 2008 giá bán lẻ xăng A92 giảm từ 12000 đồng xuống cịn 11000 đồng lít” “Chỉ tiêu tuyển sinh năm học 2008-2009 trường đại học KTQD 4000 sinh viên hệ quy” a1) Theo nghĩa thơng thường thông tin thông báo tài liệu truyền từ nguồn phát tin đến đối tượng nhận tin nhằm mang lại hiểu biết cho đối tượng nhận tin Chương I Những khái niệm a2) Trong HTTT: Thông tin liệu xử lý thành dạng dễ hiểu, tiện dùng cho người sử dụng truyền từ nguồn phát tin đến đối tượng nhận tin a3) Vật mang tin: Vỏ vật chất chuyên chở thông tin b) Định nghĩa liệu (Data): Dữ liệu số liệu tài liệu thu thập chưa qua xử lý c) Nội dung thông tin: Khối lượng tri thức mà thông tin mang lại Ý nghĩa thông tin phụ thuộc nhiều vào đối tượng nhận tin Chương I Những khái niệm d) Vai trị thơng tin:  Trong chiến tranh: “Biết địch, biết ta, trăm trận, trăm thắng”  Trong kinh tế: Thông tin nguồn tài nguyên quan trọng, giúp lập kế hoạch xây dựng phát triển  Trong cạnh tranh: Thông tin cho phép dành ưu cạnh tranh thị trường  Thông tin tảng kinh tế tri thức Dữ liệu → Thông tin → Tri thức Chương I Những khái niệm e) Giá thành thơng tin: Tồn chi phí tạo thơng tin f) Giá trị thơng tin: Lợi ích thu việc thay đổi phương án định thơng tin mang lại Ví dụ: Thơng tin “Bắt đầu từ 10 00 ngày 21 tháng năm 2008 giá bán lẻ xăng A92 tăng từ 14500 đồng lên thành 19000 đồng lít” Phương án A: Bán bình thường theo giá cũ chưa biết thông tin Phương án B: Dừng việc bán hàng, đến sau 10 bán giá Chương I Những khái niệm g) Tổ chức:  Khái niệm: Hệ thống tạo từ cá thể, có mục đích, mục tiêu rõ ràng, thực hợp tác phân công lao động  Ba cấp quản lý (quyết định) tổ chức:  Quản lý chiến lược: xác định mục đích, mục tiêu nhiệm vụ tổ chức Từ thiết lập sách đường lối chung cho tổ chức Trong doanh nghiệp: Bao gồm Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc Quyết định chiến lược: định xác định mục tiêu, đường lối xây dựng phát triển tổ chức Chương I Những khái niệm  Quản lý chiến thuật: Kiểm soát quản lý, dùng phương tiện cụ thể để thực mục tiêu chiến lược đặt (tìm kiếm nguồn lực cần thiết để thực mục tiêu chiến lược, thiết lập chiến thuật mua sắm, tung sản phẩm mới, thiết lập theo dõi ngân sách,…) Trong doanh nghiệp: bao gồm trưởng phòng ban (trưởng phòng tài vụ, trưởng phòng tổ chức hay trưởng phòng cung ứng,…) Quyết định chiến thuật: định cụ thể hoá mục tiêu thành nhiệm vụ, định kiểm soát khai thác tối ưu nguồn lực Chương I Những khái niệm  Quản lý tác nghiệp: Quản lý việc sử dụng cho có hiệu phương tiện nguồn lực phân bổ để tiến hành tốt hoạt động tổ chức phải tuân thủ ràng buộc tài chính, thời gian kỹ thuật Trong doanh nghiệp: Bao gồm thủ kho, trưởng nhóm, đốc cơng đội sản xuất, Quyết định tác nghiệp: Những định nhằm thực thi nhiệm vụ Chương I Những khái niệm h) Các đầu mối thông tin bên doanh nghiệp Thông tin từ môi trường Thông tin môi trường Hệ thống quản lý Thông tin Thông tin định phản hồi Đối tượng quản lý Chương I Nhng khỏi nim c bn Nhà nớc,cấp Khách hàng Doanh nghiệp Nhà cung cấp Hệ thống quản lý DN cạnh tranh DN liên quan i tng qun lý DN cạnh tranh Các đầu mối thông tin cña doanh Chương III Thiết kế HTTT #MaSv Ta tạo tệp liệu (2 tệp A05 mô tả thực thể, tệp mô C02 TenSv Anh Cương … #MaMh TenMh T01 Triết T02 Tin Đc … MaSv C02 A05 A05 Diem 9  Bậc quan hệ N-N tả quan hệ) Tệp quan hệ phải có trường quan hệ xác định từ trường khóa tệp thực thể.Trường khố tệp quan hệ xác định từ tổ hợp trường khố tệp MaMh T01 T02 T01 Chương III Thiết kế HTTT Tóm tắt Thiết lập tệp liệu từ E-R Bậc - Quan hệ 1-1: tệp liệu - Quan hệ 1-N: tệp liệu - Quan hệ N-N: tệp liệu (1 tệp quan hệ)  Bậc - Quan hệ 1-1: tệp liệu - Quan hệ 1-N: tệp liệu - Quan hệ N-N: tệp liệu (1 tệp quan hệ)  Bậc cao: biến đổi quan hệ 1-N bậc Chương III Thiết kế HTTT c) Một số ví dụ Ví dụ 1: Quản lý trường đại học - Mơ tả tốn - Xây dựng sơ đồ E-R - Xây dựng sơ đồ cấu trúc liệu (DSD)  Ví dụ 2: Quản lý doanh nghiệp vừa nhỏ - Mơ tả tốn - Xây dựng sơ đồ E-R - Xây dựng sơ đồ cấu trúc liệu (DSD) Quản lý trường học: Khi khảo sát trường đại học người ta thấy trường có nhiều khoa, khoa có nhiều Bộ mơn, mơn có nhiều giáo viên Để nâng cao chất lượng đào tạo nhà trường quy định giáo viên giảng môn học, môn học giáo viên phụ trách Mỗi khoa có nhiều khố sinh viên, khố có nhiều lớp, lớp có nhiều sinh viên Trong suốt năm học trường sinh viên phải học nhiều mơn học, mơn có nhiều sinh viên theo học Bên cạnh đào tạo hệ quy nhà trường đào tạo hệ chức hệ khác Hãy vẽ sơ đồ quan hệ thực thể thiết kế sơ đồ cấu trúc liệu để quản lý trường đại học qua biết số lượng Tiến sỹ, ThS, PGS, GS giảng dạy trường phân loại sinh viên tốt nghiệp trường qua năm Chương III Thiết kế HTTT #Mã Bm,Tên Bm, Mã trường, Mã khoa Mã hệ ĐT, Số lượng sv, #Mã trường Tên trường, Bộ môn Khoa N Giáo viên Môn học #MãMh,TênMh, MãGv #Mã khoa,Tên khoa, , Mã trường N Hệ ĐT #Mã hệ ĐT,Tên hệ đt, , Mã trường N Trường Mã Bm,Học hàm,học vị N N #Mã Gv,Tên Gv, #Mãlớp,TênLớp, , MãKhSV N Khoá SV N #MãKhSV,TênKhSv, Mã khoa Lớp #MãMh,TênMh, Sốđvht SV N N N #Mã Sv,Tên Sv, , Mã KhSv Môn học Mã SV, Mã Mh, Điểm, Chương III Thiết kế HTTT Truong: #Matruong, Tentruong,… Khoa: #Makhoa, Tenkhoa, …,Matruong Hedt: #Mahedt, Tenhedt,…, Matruong Bomon: #MaBm, TenBm,…, Makhoa Giaovien: #MaGv, TenGv,…, MaBm, Hocham,Hocvi KhoaSv: #MakhSv, TenkhSv,…, Makhoa Lop: #MaLop, Tenlop,…, MakhSv Sinhvien: #MaSv, TenSv,…, Malop Monhoc: #MaMh, TenMh,…MaGv, Sodvht SvMh: MaSv, MaMh, Diem,… HedtTruong: MaTruong, Mahedt, SoluongSv, Sơ đồ cấu trúc liệu (DSD) Chương III Thiết kế HTTT Quản lý doanh nghiệp vừa nhỏ: Khi quan sát doanh nghiệp vừa nhỏ người ta thấy doanh nghiệp có nhiều nhà máy, nhà máy có Giám đốc người (nếu có thể) làm Giám đốc nhà máy Mỗi nhà máy sản xuất nhiều sản phẩm, sản phẩm nhiều nhà máy sản xuất Để quản lý doanh nghiệp người ta tổ chức thành phịng cơng tác, phịng có nhiều nhân viên, nhân viên thuộc phòng Tại thời điểm, nhân viên có chức danh, chức danh có nhiều nhân viên Hãy vẽ sơ đồ quan hệ thực thể (E-R) thiết kế sơ đồ cấu trúc liệu quản lý doanh nghiệp vừa nhỏ Chương III Thiết kế HTTT #Mã GD, Tên GD, ,Mã NM MãNM, MaSP, Số lượng, #Mã DN, Tên DN, Doanh nghiệp N Giám đốc N Nhà máy #Mã SP, Tên SP, N N Sản phẩm #Mã NM, Tên NM, ,Mã DN Phòng CT #MãPCT,TênPCT, , MãDN N Nhân viên N #MãNV,TênNV, , MãPCT, MãCD Chức danh #MãCD,TênCD, Chương III Thiết kế HTTT Doanhngh: #MaDn, TenDn,… Nhamay: #MaNm,TenNm,…,MaDn Giamdoc: #MaGd, TenGd,…, MaNm PhongCt: #MaPhCt, TenphCt,…, MaDn NhanVien: #MaNv, TenNv,…, MaPCt, MaCd Chucdanh: #MaCd, TenCd,… SanPham: #MaSp, TenSp,… SPNM: MaSp, MaNm, Soluong,… Sơ đồ cấu trúc liệu (DSD) Chương IV Cài đặt HTTT Cài đặt HTTT trình chuyển đổi từ HTTT cũ sang HTTT đảm bảo không gây biến động lớn toàn hệ thống 4.1 Lập kế hoạch cài đặt  Chuyển đổi phần cứng, phần mềm hệ thống  Chuyển đổi CSDL  Chuyển đổi hệ thống biểu mẫu  Chuyển đổi phương pháp truyền tin  Chuyển đổi phương thức lưu trữ thông tin  Chuyển đổi tác phong làm việc Chương IV Cài đặt HTTT 4.2 Các phương pháp cài đặt: a) Cài đặt Trực tiếp: Dừng hệ thống cũ, cài đặt đưa hệ thống vào sử dụng Ưu điểm: Ít tốn Trong số trường hợp bắt buộc phải áp dụng phương pháp hệ thống khơng chấp nhận tồn song song Nhược điểm: Mạo hiểm, đòi hỏi phải cài đặt đồng Khi có trục trặc cần nhiều thời gian để phục hồi hệ thống cũ hoạt động trở lại Chương IV Cài đặt HTTT b) Cài đặt Song song: Trong cài đặt hệ thống để hệ thống cũ hoạt động hệ thống đáp ứng yêu cầu dừng hệ thống cũ Ưu điểm: Cho phép so sánh hệ thống cũ Lỗi hệ thống có khơng ảnh hưởng đến hoạt động hệ thống cũ Nhược điểm: Rất tốn phải trì hệ thống Gây phân tán người sử dụng Cần nhiều thời gian để cài đặt hoàn chỉnh Chương IV Cài đặt HTTT c) Cài đặt Cục bộ: Dung hoà cài đặt trực tiếp cài đặt song song Ưu điểm: Hạn chế tối đa chi phí cố giới hạn ảnh hưởng một vài phận mà Các vấn đề vấp phải chuyển đổi cục giải phận khác Nhược điểm: Quản lý phức tạp phải quản trị hệ thống lúc phận cài đặt Khó khăn việc chia sẻ liệu cài đặt Chương IV Cài đặt HTTT d) Chuyển đổi theo giai đoạn: Chuyển đổi bắt đầu một vài modul sau mở rộng sang toàn hệ thống Ưu điểm: Hạn chế thấp rủi ro có chúng phân tán theo thời gian không gian Tận dụng số lợi hệ thống trước hoàn chỉnh Nhược điểm: Phải viết thêm chương trình để chia sẻ liệu Địi hỏi hệ thống cũ hệ thống phải tương thích, khơng không thực TÀI LIỆU THAM KHẢO Giáo trình hệ thống thơng tin quản lý (Dành cho cao học nghiên cứu sinh) Chủ biên Hàn Viết Thuận, Nxb Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà nội, 2008 Hàn Viết Thuận, Trương Văn Tú, Cao Đình Thi, Trần Thị Song Minh Giáo trình hệ thống thông tin quản lý (Dùng cho hệ cao học nghiên cứu sinh) Nxb Lao động-Xã hội, Hà nội, 2004 Kenneth C Laudon, Jane P Laudon Management Information Systems Ninth edition, Prentice Hall, 2006 Jame A O'Brien Introduction to Information SystemsEssentials for the Internetworked Enterprice.McGraw-Hill, 2000 Nguyễn Văn Vỵ Phân tích thiết kế hệ thống thơng tin quản lý, Nxb Khoa học tự nhiên Công nghệ, Hà nội, 2007 Nguyễn Văn Vỵ Giáo trình phân tích thiết kế HTTT.Hà nội 2004 Nguyễn Văn Ba Phân tích thiết kế HTTT Nxb Đại học Quốc gia Hà nội, 2004 ... trình mơ tả tồn hệ thống Tên tiến trình tên hệ thống hệ hệ thống  Các tác nhân (bên ngồi hệ thống) có mối quan hệ thông tin với hệ thống  Các luồng liệu từ tác nhân vào/ra hệ thống  Sơ đồ mức... lý mà xác định thông tin cần thu thập  Xử lý thông tin: Sắp xếp,tổng hợp,phân phối thông tin  Lưu trữ thông tin: Lưu thông tin xử lý để sử dụng lâu dài  Truyền thông tin: Thông tin xử lý phải... vụ Chương I Những khái niệm h) Các đầu mối thông tin bên doanh nghiệp Thông tin từ môi trường Thông tin môi trường Hệ thống quản lý Thông tin Thông tin định phản hồi Đối tượng quản lý Chương