MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁP LUẬT 19
BÀI 4 Ý THỨC PHÁP LUẬT VÀ PHÁP CHẾ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA BÀI 10 PHÁP LUẬT VỀ TỐ TỤNG
THỰC HIỆN PHÁP LUẬT - VI PHẠM PHÁP LUẬT VÀ TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ 33
BÀI 6 LUẬT LAO ĐỘNG – Tiểu mục 7.4 Cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết tranh chấp lao động và 7.5 Đình công;
2) Nguyễn Thùy Châu – Biên soạn các bài 06, 7, 9
BÀI 9 LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH
3) Nguyễn Thị Hà Phương – Biên soạn các bài 2, 4, 10
BÀI 2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁP LUẬT
LUẬT LAO ĐỘNG 76
2) Nguyễn Thùy Châu – Biên soạn các bài 06, 7, 9
LUẬT HÌNH SỰ 109
BÀI 9 LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH
3) Nguyễn Thị Hà Phương – Biên soạn các bài 2, 4, 10
BÀI 2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁP LUẬT
BÀI 4 Ý THỨC PHÁP LUẬT VÀ PHÁP CHẾ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA BÀI 10 PHÁP LUẬT VỀ TỐ TỤNG
LUẬT DÂN SỰ 122
2) Nguyễn Thùy Châu – Biên soạn các bài 06, 7, 9
LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH 148
3) Nguyễn Thị Hà Phương – Biên soạn các bài 2, 4, 10
BÀI 2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁP LUẬT
PHÁP LUẬT VỀ TỐ TỤNG 160
Trong những năm qua, Nhà nước đã xác định việc tăng cường giáo dục pháp luật tại các trường đại học, cao đẳng và TCCN là nhiệm vụ trọng tâm, đặc biệt trong Ngành Giáo dục Các quyết định như Quyết định số 37/2008/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2008-2012 và Quyết định số 1928/QĐ-TTg về Đề án nâng cao chất lượng công tác này trong nhà trường đã thể hiện cam kết của Chính phủ Bên cạnh đó, Kế hoạch số 143/KH-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng nhằm thúc đẩy hiệu quả trong việc giáo dục pháp luật cho sinh viên.
Giáo dục và Đào tạo về ban hành kế hoạch công tác phổ biến, giáo dục pháp luật năm
2011 của Ngành Giáo dục đã khẳng định sự đặc biệt quan tâm đó
Việc biên soạn tài liệu môn học Pháp luật là cần thiết để phục vụ giảng dạy cho giảng viên và hỗ trợ học tập, nghiên cứu cho học sinh, sinh viên các ngành bậc Trung cấp chuyên nghiệp tại trường Cao đẳng Công nghệ Thủ Đức Môn học này thuộc phần kiến thức giáo dục đại cương theo chương trình khung trình độ trung cấp của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Tài liệu đặt mục tiêu nhằm hướng dẫn học sinh, sinh viên nghiên cứu môn Pháp luật, cung cấp kiến thức cơ bản về nhà nước và pháp luật, đặc biệt là hệ thống pháp luật Việt Nam Nội dung tài liệu bao gồm các ngành luật cơ bản, tạo nền tảng vững chắc cho việc tiếp tục nghiên cứu các môn học pháp luật khác trong chương trình đào tạo.
Tài liệu này bao gồm 10 bài học theo chương trình môn Pháp luật dành cho bậc trung cấp tại trường Cao đẳng Công nghệ Thủ Đức Bốn bài đầu tiên tập trung vào các vấn đề cơ bản về nhà nước và pháp luật, trong khi sáu bài tiếp theo phân tích chi tiết các ngành luật quan trọng như Luật Hiến pháp, Luật Hình sự, Luật Dân sự, Luật Lao động, Luật Hôn nhân và Gia đình, và Luật Tố tụng (Hành chính, Dân sự, Hình sự) Những ngành luật này điều chỉnh các quan hệ xã hội cơ bản và phổ biến trong đời sống hàng ngày.
Tài liệu biên soạn đã cập nhật các quy định mới nhất của hệ thống pháp luật Việt Nam, nhưng không thể bao quát hết mọi vấn đề mà người dạy và học mong muốn Đây chỉ là nguồn học liệu chính và cơ bản cho môn học Do đó, trong quá trình học Pháp luật, HSSV cần chủ động và tích cực nghiên cứu, tìm hiểu và sưu tập tư liệu để trang bị tri thức cần thiết cho cuộc sống.
Do thời gian đầu tư có hạn và kiến thức của các tác giả còn hạn chế, chắc chắn sẽ có những thiếu sót trong tài liệu Chúng tôi rất mong nhận được sự đóng góp từ độc giả để cải thiện và hoàn thiện nội dung hơn nữa.
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC Đây là bài học cơ bản, có tính chất nền tảng của môn học Pháp luật, được coi là
“cội nguồn của tri thức về pháp luật” ( 1 ) Sau khi học xong bài 1, sinh viên có khả năng:
Hiểu rõ nguồn gốc, bản chất và đặc trưng của nhà nước là điều cần thiết để nắm vững kiến thức cơ bản về vai trò của nhà nước Điều này giúp phân biệt nhà nước với các thiết chế xã hội khác, từ đó nhận thức đúng đắn về chức năng và nhiệm vụ của nhà nước trong xã hội.
Bài viết tập trung vào việc tổ chức bộ máy nhà nước và hệ thống cơ quan nhà nước, đồng thời phân tích các đặc trưng của nhà nước pháp quyền Ngoài ra, bài viết cũng đề xuất phương hướng xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm và sự công bằng trong quản lý nhà nước.
Để tiếp thu kiến thức một cách liên tục, hệ thống và vững chắc, việc sở hữu kiến thức lý luận và thực tiễn cơ bản là rất cần thiết.
- Hình thành tình cảm, niềm tin và ý thức pháp luật trong HSSV, thông qua đó, tác động đến tình cảm, niềm tin và ý thức pháp luật của mọi người
Nhà nước là một hiện tượng xã hội phức tạp, và để hiểu rõ về khái niệm cũng như bản chất của nó, cần làm sáng tỏ nguồn gốc và sự ra đời của Nhà nước Nhiều học giả đã nghiên cứu và đặt ra các câu hỏi như: Nhà nước xuất hiện ở đâu, từ khi nào, do ai lập ra và vì sao lại có sự xuất hiện của Nhà nước Tuy nhiên, các quan điểm về nguồn gốc của Nhà nước rất đa dạng và khác nhau giữa các nhà nghiên cứu.
Thứ nhất, quan điểm thần quyền cho rằng nhà nước có nguồn gốc thần thánh
Các nhà tư tưởng cho rằng nhà vua là hiện thân của thần thánh trên trần gian, được sinh ra từ thần thánh và có quyền cai trị dân chúng nhờ sự ban cho của thần thánh, do đó họ được gọi là “Thiên tử” hay “Thiên hoàng” Các vua cần được tôn thờ và tuân phục tuyệt đối như thần thánh Chẳng hạn, trong các tài liệu cổ của Ai Cập, Chúa Trời đã nói với Hoàng đế Ramgiêsu II rằng: “Ta là cha của con… Ta trao cho con sứ mệnh của trời đất để con cai quản…”.
Rõ ràng, đây là một quan điểm hoàn toàn duy tâm về nguồn gốc của nhà nước
Thứ hai là quan điểm cho rằng nhà nước hình thành trên cơ sở sự phát triển tự nhiên của các gia đình, là sản phẩm của tự nhiên
Aristote, một đại diện tiêu biểu cho quan điểm này, cho rằng con người không thể tồn tại nếu không kết hợp với nhau, tương tự như sự kết hợp giữa giống đực và giống cái để duy trì nòi giống trong các sinh vật khác Sự kết hợp này không phải là một sự lựa chọn mà là kết quả của những thôi thúc bản năng.
1 Xem: TS Trần Văn Thắng (chủ biên), TS Dương Thị Thanh Mai, PGS TS Nguyễn Trung Tín, Giáo trình Pháp luật, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội – 2008
Lịch sử các học thuyết chính trị trên thế giới cho thấy rằng xã hội đầu tiên hình thành giữa đàn ông và đàn bà trong một gia đình, sau đó phát triển thành các cộng đồng lớn hơn, gọi là làng Mỗi làng tự nhiên bao gồm tổ tiên và con cháu của một gia đình, từ đó các gia đình trở thành những nhánh của một gia đình lớn hơn, được lãnh đạo bởi người già nhất Điều này dẫn đến việc các thành bang đầu tiên được cai trị bởi các nhà vua.
Theo Aristote, nhà nước hình thành từ sự liên kết tự nhiên và tự nguyện giữa con người nhằm bảo vệ lợi ích cá nhân và lợi ích chung Con người có khả năng giao tiếp và nhận thức điều tốt, xấu, công bằng và bất công, điều này giúp họ tạo thành các cộng đồng như gia đình, làng xóm và thành bang Sự xuất hiện của nhà nước là cần thiết để quản lý xã hội và đảm bảo an toàn cho mọi người Trong mối quan hệ quản lý, luôn có sự phân chia giữa người quản lý và người bị quản lý, với những người có trí tuệ ưu tú được đặt ở vị trí cai trị Tuy nhiên, quan điểm này bị chỉ trích bởi Học thuyết Mác – Lênin vì nó có thể biện minh cho sự bất bình đẳng và chế độ nô dịch trong xã hội, xem đó như điều tự nhiên và tất yếu.
Quan điểm hợp đồng xã hội cho rằng nhà nước hình thành từ một thỏa thuận tự nguyện giữa mọi người trong trạng thái tự nhiên, nhằm bảo vệ cuộc sống, tự do và tài sản của họ Quyền lực nhà nước xuất phát từ nhân dân và được nhân dân ủy quyền Nhiều học giả như Thomas Hobbes, John Locke và Jean-Jacques Rousseau đã đề cập đến quan điểm này, tuy nhiên mỗi người lại có cách lý giải riêng về nguồn gốc của nhà nước.
