TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NHẬP KHẨU PHẾ LIỆU VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH TỰ DO THƯƠNG MẠI
Cơ sở lí thuyết
Phế liệu là sản phẩm và vật liệu bị loại ra từ quá trình sản xuất hoặc tiêu dùng, được thu hồi để tái chế theo Luật Bảo vệ Môi trường 2005 Khác với chất thải, phế liệu là những vật chất hữu hình có thể được thu mua và sử dụng lại với mục đích tái chế Theo nghiên cứu của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA), việc tái chế kim loại phế liệu mang lại nhiều lợi ích cho môi trường, bao gồm tiết kiệm 75% năng lượng, 95% nguyên vật liệu, giảm 86% ô nhiễm không khí, giảm 40% sử dụng nước và giảm 97% chất thải từ mỏ quặng.
1.2) Tự do hóa thương mại
Việt Nam đang tích cực tham gia vào nhiều tổ chức thương mại quốc tế và ký kết các hiệp định hợp tác song phương với nhiều quốc gia Trước năm 1986, khi đất nước còn duy trì chế độ bao cấp lạc hậu, nền kinh tế gặp khó khăn và đóng cửa Tuy nhiên, từ sau năm 1986, Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trong việc mở cửa và hội nhập kinh tế toàn cầu.
Từ năm 1986 đến nay, Việt Nam đã gia tăng sự hiện diện tại các tổ chức thương mại thế giới, thiết lập quan hệ ngoại giao với hơn 170 quốc gia và mở rộng thương mại, xuất khẩu hàng hóa tới hơn 230 thị trường Quốc gia này đã ký kết hơn 90 Hiệp định thương mại song phương, gần 60 Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư, 54 Hiệp định chống đánh thuế hai lần, cùng nhiều Hiệp định hợp tác văn hóa với các nước và tổ chức quốc tế Những nỗ lực này đã giúp Việt Nam khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế và đạt được sự phát triển kinh tế vượt bậc trong những năm gần đây.
Trong bài tiểu luận này, nhóm chúng em sẽ phân tích tình hình nhập khẩu phế liệu của Việt Nam trong những năm gần đây Lượng nhập khẩu hiện nay không còn bị hạn chế như trước đây, nhờ vào việc ký kết nhiều hiệp định song phương và đa phương Do đó, việc phân tích tình hình nhập khẩu phế liệu sẽ phản ánh một cách khách quan về cung cầu hàng hóa, thay vì bị quản lý một cách vô lý như trong giai đoạn Việt Nam chưa mở rộng thương mại quốc tế.
Tổng quan tình hình nhập khẩu phế liệu
Trong bối cảnh tự do hóa thương mại, nền kinh tế và ngành sản xuất Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, dẫn đến việc nhập khẩu một lượng lớn nguyên vật liệu phế liệu cho sản xuất Theo Tổng cục Hải quan Việt Nam, trong nửa đầu năm 2018, cả nước đã nhập khoảng 4 triệu tấn phế liệu, trong đó chủ yếu là phế liệu nhựa, giấy và sắt.
Trong nửa đầu năm 2018, Việt Nam đã nhập khẩu 2.686,7 nghìn tấn sắt thép, trở thành loại phế liệu được nhập nhiều nhất, theo sau là 1.062,3 nghìn tấn giấy phế liệu và 277,7 nghìn tấn nhựa phế liệu Năm 2017, tổng lượng phế liệu nhập khẩu đạt 5,5 triệu tấn với giá trị 1,8 tỷ USD, trong khi năm 2016 con số này là 4,9 triệu tấn với giá trị gần 1 tỷ USD.
Việt Nam chủ yếu nhập khẩu phế liệu từ ba quốc gia: Nhật Bản, Mỹ và Hàn Quốc Cụ thể, trong mặt hàng nhựa phế liệu, Nhật Bản chiếm 24,8% nguồn gốc, Mỹ 14%, Hàn Quốc 12,6% và Thái Lan 9,3%.
Về mặt hàng phế liệu giấy, nguồn nhập khẩu lớn nhất cũng là Nhật Bản (39,6%), Anh (17,3%), Hà Lan (4,3%), Hàn Quốc (3,6%)…
Trong 2,7 triệu tấn sắt thép phế liệu, nguồn nhập khẩu lớn nhất là Nhật Bản (29,7%), Mỹ (18,7%), Hong Kong (12,2%), Australia (7,7%), Trung Quốc (7,3%)…
Việt Nam chủ yếu nhập khẩu phế liệu từ ba quốc gia hàng đầu là Nhật Bản, Mỹ và Hàn Quốc Mỗi tháng, người Việt chi khoảng 97,7 triệu USD cho việc nhập khẩu phế liệu từ các nước này.
Phế liệu là nguồn nguyên vật liệu phong phú, đáp ứng nhu cầu sản xuất trong bối cảnh kinh tế phát triển mạnh mẽ hiện nay Tuy nhiên, việc quản lý nhập khẩu và phối hợp giữa các cơ quan chức năng còn nhiều bất cập, dẫn đến khoảng trống trong quy trình nhập khẩu Thủ tục nhập khẩu phế liệu tồn tại nhiều kẽ hở, tạo điều kiện cho doanh nghiệp lợi dụng, trong khi cơ quan chức năng gặp khó khăn trong việc điều tra và xử lý Đến tháng 7 năm 2018, tại Cát Linh có 3.579 container phế liệu tồn đọng, trong đó 2.423 container đã quá 90 ngày không có người nhận Tại Hải Phòng, tính đến 5/7/2018, có 1.495 container phế liệu còn tồn, trong đó 1.342 container là phế liệu nhựa.
Mặc dù Việt Nam đang đối mặt với nhiều vấn đề trong việc nhập khẩu phế liệu, đặc biệt là nhựa, giấy và sắt thép, nhưng vẫn thiếu các nghiên cứu sâu về thực trạng này Bài tiểu luận này sẽ phân tích tình hình nhập khẩu của ba loại phế liệu lớn nhất và đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện tình hình hiện tại.
HIỆN TRẠNG NHẬP KHẨU PHẾ LIỆU CỦA VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH TỰ DO THƯƠNG MẠI 8 1) Hiện trạng nhập khẩu phế liệu thép tại Việt Nam trong bối cảnh tự do thương mại
Hiện trạng nhập khẩu phế liệu nhựa tại Việt Nam trong bối cảnh tự do thương mại
(NGUYỄN THÙY DƯƠNG – 1514410028 và NGUYỄN NGỌC MINH –
2.1) Khái niệm chung về phế liệu
Theo Luật Bảo Vệ Môi Trường 2005, phế liệu được định nghĩa tại Điều 3 khoản 13 là sản phẩm hoặc vật liệu bị loại bỏ trong quá trình sản xuất hoặc tiêu dùng Phế liệu có thể được thu hồi và thu mua để sử dụng làm nguyên liệu trong sản xuất.
Theo như định nghĩa viết ở trên, một vật liệu sẽ trở thành phế liệu được thu mua phế liệu khi đáp ứng đầy đủ các tiêu chí như sau:.
- Tiêu chí thứ nhất: Là sản phẩm hoặc vật liệu
- Tiêu chí thứ hai: Bị loại ra từ quá trình sản xuất tiêu dùng.
- Tiêu chí thứ ba: Được thu hồi, thu mua dùng làm phế liệu, nguyên liệu
Theo Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới (WWF), Việt Nam là một trong năm quốc gia hàng đầu gây ra khoảng 13 triệu tấn nhựa thải ra đại dương mỗi năm, trong khi tình trạng lạm dụng đồ nhựa dùng một lần vẫn gia tăng Vào tháng 8 năm 2018, Tổng cục Hải quan đã tổ chức họp báo chuyên đề về quản lý hải quan đối với phế liệu nhập khẩu, thông báo rằng trong nửa đầu năm 2018, Việt Nam đã có những biện pháp nhằm kiểm soát tình hình này.
Việt Nam đã nhập khẩu khoảng 4 triệu tấn phế liệu các loại, theo thông tin từ Tổ chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc (FAO) tại hội thảo diễn ra vào ngày 5-6 Đáng chú ý, FAO cũng cho biết mỗi năm, Việt Nam thải ra khoảng 1,8 triệu tấn nhựa.
2.2) Tình hình nhập khẩu phế liệu nhựa tại Việt Nam:
Theo dữ liệu của trang The Guardian, từ tháng 1 đến tháng 11/2018, Việt Nam nhập khẩu tổng cộng 443.600 tấn phế liệu nhựa, lớn thứ 3 trên thế giới.
NHẬP KHẨU PHẾ LIỆU NHỰA CỦA VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1/2016 -
Nghiên cứu của GreenPace chỉ ra rằng, vào giữa năm 2017, Việt Nam đã ghi nhận mức nhập khẩu cao nhất lên tới 100.000 tấn/tháng, nhưng con số này đã giảm mạnh xuống còn khoảng 7.500 tấn vào giữa năm 2018.
Cuối năm 2018, Việt Nam ghi nhận mức nhập khẩu phế liệu nhựa tăng nhẹ, đạt khoảng 16.000 tấn mỗi tháng Nhật Bản đứng đầu danh sách các nhà xuất khẩu phế liệu nhựa sang Việt Nam tính đến tháng 11/2018.
Kể từ quý I/2018, lượng phế liệu nhựa xuất khẩu từ Mỹ sang Việt Nam đã có xu hướng giảm dần, mặc dù trước đó Mỹ từng là nhà xuất khẩu lớn, thậm chí có thời điểm vượt Nhật Bản Trong 5 tháng đầu năm 2018, khối lượng nhựa phế liệu nhập khẩu vào Việt Nam đã tăng mạnh, đạt mức tăng gần 200% so với cả năm 2017.
Theo nghiên cứu của GreenPace, lượng nhập khẩu phế liệu nhựa của Trung Quốc đã giảm mạnh từ hơn 600.000 tấn mỗi tháng vào năm 2016 xuống chỉ còn 30.000 tấn mỗi tháng kể từ đầu năm 2018, và mức này đã duy trì ổn định từ đó.
2.3) Ảnh hưởng việc thắt chặt nhập phế liệu nhựa của Trung Quốc năm 2018 đến Việt Nam a) Nguyên nhân chính
Xử lý rác thải nhựa đã từng mang lại lợi nhuận cho người Trung Quốc nhờ vào việc sử dụng và bán sản phẩm nhựa tái chế Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều loại rác thải nhựa mà Trung Quốc tiếp nhận có chất lượng thấp, dẫn đến lợi nhuận giảm sút.
- Trong nội địa, Trung Quốc nay cũng sản sinh rất nhiều rác thải nhựa, vì thế họ không cần phải nhập khẩu nữa.
Trung Quốc cần nhận thức rõ quy mô của cuộc khủng hoảng rác nhựa toàn cầu, khi lượng nhựa khổng lồ được sản xuất mà không có phương án xử lý hiệu quả Kể từ những năm 80, Trung Quốc đã trở thành điểm đến cho phế liệu, hình thành một “đế chế” tái chế nhưng lại gặp phải vấn đề xử lý kém và thiếu giám sát, dẫn đến ô nhiễm nghiêm trọng Năm 2015, Trung Quốc nhập tới 49,6 triệu tấn rác phế liệu, trong đó Liên minh Châu Âu cung cấp 85% lượng rác nhựa Năm 2016, Mỹ cũng xuất khẩu hơn 16 triệu tấn phế thải sang Trung Quốc, trị giá hơn 5,2 tỷ USD Giờ đây, với tư cách là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc đang nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm không khí, nước và đất.
Chính phủ Trung Quốc cũng phải cho đóng cửa hàng chục ngàn nhà máy gây ô nhiễm.
Trong nhiều năm, Trung Quốc đã là trung tâm tiếp nhận nhựa phế liệu từ khắp nơi trên thế giới, phát triển ngành công nghiệp tái chế và tạo ra sản phẩm có giá trị để xuất khẩu sang phương Tây Tuy nhiên, phần lớn nhựa nhập khẩu khó tái chế và thường bị chôn lấp Trước tình hình lo ngại về môi trường và sức khỏe, Trung Quốc quyết định dần dần ngừng nhập khẩu phế liệu nhựa Lệnh cấm này đã gây ra những tác động đáng kể đến Việt Nam, ảnh hưởng đến ngành công nghiệp tái chế và quản lý chất thải tại quốc gia này.
Lệnh cấm nhập khẩu rác của Trung Quốc đã khiến các nước phương Tây phải tìm kiếm giải pháp mới để xử lý lượng rác nhựa thừa, sau khi Trung Quốc từng là nhà nhập khẩu phế liệu lớn nhất thế giới Mỹ, Anh, Đức, Nhật Bản và Mexico là những quốc gia xuất khẩu nhựa phế liệu hàng đầu đến Trung Quốc Sự thắt chặt này đã dẫn đến việc xuất khẩu phế liệu nhựa chuyển hướng sang các khu vực khác, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển ở Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam Nhiều quốc gia nhập khẩu rác hiện nay có tiêu chuẩn xử lý chất thải nhựa rất kém.
Malaysia, quốc gia nhập khẩu nhựa tái chế lớn nhất của Mỹ sau lệnh cấm của Trung Quốc, đã xử lý không đúng 55% chất thải nhựa, dẫn đến việc nhiều chất thải bị đổ hoặc không được xử lý đúng cách tại các bãi rác mở Tại Việt Nam, tỷ lệ này còn cao hơn, lên tới 86%, tạo ra nguy cơ nghiêm trọng cho môi trường.
LƯỢNG RÁC NHỰA MỸ XUẤT KHẨU ĐẾN CÁC NƯỚC TRƯỚC VÀ SAU
KHI TRUNG QUỐC RA LỆNH CẤM NHẬP KHẨU RÁC.
Lượng xuất khẩu rác nhựa của Mỹ đã giảm 1/3 so với năm 2017, từ 949.789 tấn xuống còn 666.780 tấn, trong đó xuất khẩu tới Trung Quốc giảm 92% và Hong Kong giảm 77% Ngược lại, rác nhựa Thái Lan nhập khẩu từ Mỹ tăng mạnh 2.000%, đạt 91.505 tấn Lượng rác từ Mỹ tới Malaysia và Việt Nam cũng tăng lần lượt 273% và 46%, đạt 157.299 tấn và 71.220 tấn Đồng thời, số phế liệu Mỹ xuất khẩu tới Thổ Nhĩ Kỳ và Hàn Quốc cũng ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể trong cùng kỳ.
PHẾ LIỆU NHỰA MỸ XUẤT KHẨU TỚI CÁC NƯỚC
Từ năm 2016 đến 2021, Mỹ đã gia tăng đáng kể lượng phế thải xuất khẩu sang Việt Nam, Thái Lan và Malaysia Việt Nam, với hệ thống xử lý phế liệu chưa phát triển, đối mặt với nguy cơ trở thành "kho rác" lớn, dẫn đến ô nhiễm môi trường và thiệt hại nghiêm trọng.
Theo thống kê của Bộ Tài chính, tổng số lượng phế liệu Việt Nam nhập khẩu năm
Năm 2018, tổng lượng phế liệu nhập khẩu vào Việt Nam đạt hơn 9,2 triệu tấn, tăng khoảng 1,3 triệu tấn so với năm 2017 Đặc biệt, do Trung Quốc áp dụng lệnh cấm nhập khẩu nhiều loại nhựa gây ô nhiễm môi trường, lượng phế liệu nhựa nhập khẩu vào Việt Nam đã gia tăng đột biến trong 6 tháng đầu năm 2018.
Thực trạng nhập khẩu phế liệu giấy tại Việt Nam
3.1) Sự gia tăng trong nhu cầu nhập khẩu phế liệu giấy của các doanh nghiệp tại Việt Nam
Năm 2018, ngành giấy Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng cao nhất trong lịch sử với sản lượng tiêu thụ đạt 4,946 triệu tấn, tăng 16,0% so với năm 2017, trong khi sản xuất đạt 3,674 triệu tấn, tăng 31,0% Mặc dù ngành sản xuất và tái chế giấy đang phát triển mạnh mẽ, nhưng nguồn cung phế liệu giấy trong nước không đủ đáp ứng nhu cầu, dẫn đến việc các doanh nghiệp phải nhập khẩu số lượng lớn.
Theo thống kê từ Bộ Công thương và Tổng cục Hải Quan Việt Nam, 70% lượng giấy sản xuất trong nước được làm từ giấy phế liệu Tuy nhiên, tỷ lệ thu gom giấy phế liệu nội địa trong năm 2018 chỉ đạt 45%, tương đương 1,682 triệu tấn, phần còn lại phải được nhập khẩu từ nước ngoài.
Cuối năm 2017, Trung Quốc đã thực hiện chính sách cấm nhập khẩu 24 loại phế liệu có nguy cơ ô nhiễm cao, bao gồm phế liệu giấy, dẫn đến sự gia tăng đột ngột lượng phế liệu giấy nhập khẩu vào Việt Nam Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan Việt Nam, tổng lượng phế liệu giấy nhập khẩu và được thông quan cho các doanh nghiệp sản xuất đã tăng mạnh trong thời gian này.
2018 là 2,068 triệu tấn, tăng 812.000 tấn tương ứng 64,6% so với năm 2017.
Năm 2016 Năm 2017 6 tháng đầu năm 2018 0
Kim ngạch nhập khẩu phế liệu nhựa từ năm 2016 đến 30/06/2018
Số lượng (Nghìn tấn) Trị giá (Triệu USD)
Trong năm 2018, Việt Nam đã nhập khẩu 1,340 triệu tấn tông hòm hộp cũ (OCC), chiếm 65% tổng lượng giấy nhập khẩu Đồng thời, giấy thu hồi hỗn hợp (Mixed paper) cũng được nhập khẩu với khối lượng 641.080 tấn, chiếm 31% thị phần.
Giấy văn phòng lựa chọn (SOP), giấy tạp chí cũ (OMG), giấy báo cũ (ONP), tissue nhập khẩu đạt 86.856 tấn, chiếm tỷ trọng 4,0%.
3.2) Sản xuất giấy từ nguyên liệu giấy phế liệu và nguy cơ gây hại tới môi trường
Tỷ trọng phế liệu giấy nhập khẩu theo chủng loại năm 2018
Thùng các tôngGiấy thu hồi hỗn hợpGiấy văn phòng lựa chọn, giấy tạp chí cũ, giấy báo cũ, tissue
Theo xếp loại của CCCP, ngành công nghiệp giấy đứng đầu về ô nhiễm môi trường Giấy phế liệu chứa nhiều thành phần không phải xơ sợi, như mực in, vật liệu tráng phủ và keo dính, cần phải loại bỏ trước khi tái chế Chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (POPs) được thải ra từ nước thải trong quá trình tẩy mực in Để sản xuất giấy trắng, bột giấy phải được tẩy trắng bằng hydrogen peroxide, chlorine dioxide hoặc oxygen, dẫn đến nước thải chứa nhiều hóa chất độc hại Việc sử dụng giấy phế liệu có thể gây ô nhiễm nghiêm trọng hơn so với nguyên liệu sợi cellulose, tùy thuộc vào nguồn gốc giấy phế liệu Hơn nữa, việc nhập khẩu giấy phế liệu chưa phân loại cũng tạo thêm áp lực ô nhiễm môi trường tại Việt Nam.
Quá trình tái chế thực sự chỉ sử dụng được nhiều nhất là 80% lượng giấy phế liệu.
Nhiều vật liệu không phải giấy tồn tại trong các bành giấy thu hồi, bao gồm dây nhợ, kim kẹp, đinh ghim và nhựa, cần được loại bỏ trong quá trình đánh bột, làm sạch và sàng lọc Chất thải còn lại phải được vận chuyển đến các cơ sở xử lý để quản lý tùy theo tính chất nguy hại hoặc chôn lấp như rác thải hộ gia đình Để tăng tỷ lệ sử dụng giấy phế liệu và kiểm soát chất thải nguy hại, chất lượng giấy thu hồi là yếu tố then chốt Các quốc gia trên thế giới đã cảnh báo về những vấn đề khó khăn do ô nhiễm giấy phế liệu ngày càng gia tăng.
Thị trường giấy phế liệu nội địa vẫn còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác hợp lý, trong khi nguồn phế liệu trong nước chưa được thu hồi triệt để Điều này dẫn đến việc phải chi tiêu nhiều cho việc xử lý rác thải hàng năm.
3.3) Thách thức trong quản lý nhập khẩu giấy phế liệu
Trước thực trạng quản lý nhập khẩu phế liệu lỏng lẻo, một số doanh nghiệp đã lợi dụng để nhập khẩu "rác bẩn", giấy chưa phân loại và bìa thu hồi về Việt Nam Những nguyên liệu này đã có sẵn trong nước và có thể được tái chế để phục vụ nhu cầu sản xuất Tuy nhiên, quá trình tái chế các loại phế liệu này thường phức tạp, phát sinh nhiều chất thải và tạo ra sản phẩm có chất lượng thấp, gây hại cho môi trường.
Để quản lý và kiểm soát hoạt động xuất nhập khẩu phế liệu, các cơ quan quản lý Nhà nước đã siết chặt số lượng phế liệu nhập khẩu nhằm ngăn ngừa nguy cơ biến Việt Nam thành trung tâm tái chế chất thải chất lượng thấp Tổng cục Hải quan đã ban hành hai văn bản 3438 và 3738, yêu cầu phế liệu phải được lấy mẫu gửi Cục Kiểm định Hải Quan để phân tích và có giấy chứng nhận phù hợp quy chuẩn kỹ thuật môi trường từ tổ chức giám định do Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ định Điều này dẫn đến thời gian chờ đợi thông quan kéo dài, gây ách tắc hàng hóa tại cảng, tăng chi phí lưu kho và ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp Việc này không chỉ làm gián đoạn hoạt động của nhà máy mà còn gây ra phản ứng dây chuyền đến các ngành công nghiệp khác như bao bì và xuất khẩu.
Nhiều lô hàng phế liệu nhập khẩu không đáp ứng các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường, dẫn đến doanh nghiệp không thực hiện thủ tục hải quan và các lô hàng này bị tồn đọng tại các cảng biển Việt Nam Trong năm 2018, tại cảng Hải Phòng và Cát Lái (TP.HCM) có khoảng 5.000 container phế liệu tồn đọng, trong đó tại Cát Lái, tính đến ngày 25/07/2018 có 3.579 container, bao gồm 594 container tồn từ 30-90 ngày, 2.423 container tồn quá 90 ngày và phần còn lại dưới 30 ngày.
Việc nhập khẩu phế liệu không đúng quy định gây ảnh hưởng lâu dài đến môi trường và sức khỏe con người, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh do chất thải độc hại Khi các lô hàng phế liệu vi phạm không thể tái xuất, Bộ Tài nguyên và Môi trường phải lựa chọn các cơ sở xử lý chất thải có đủ năng lực và giấy phép xử lý chất thải nguy hại, điều này làm tăng gánh nặng kinh tế và ô nhiễm môi trường tại Việt Nam.
Quản lý nhập khẩu phế liệu giấy hiện nay của các cơ quan Nhà nước Việt Nam chưa đạt hiệu quả cao, dẫn đến nhiều vấn đề phát sinh trong bối cảnh hiện tại.
GIẢI PHÁP NHẬP KHẨU PHẾ LIỆU CỦA VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH TỰ DO THƯƠNG MẠI 22 1) Giải pháp nhập khẩu phế liệu thép của Việt Nam trong bối cảnh tự do thương mại
Giải pháp nhập khẩu phế liệu nhựa của Việt Nam trong bối cảnh tự do thương mại
(NGUYỄN THÙY DƯƠNG – 1514410028 và NGUYỄN NGỌC MINH –
Trong những năm gần đây, tình trạng ứ đọng nhựa nhập khẩu tại các cảng biển gia tăng, gây chậm trễ trong lưu thông hàng hóa và giảm dung lượng bãi chứa container Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất và kinh doanh của các cảng Nguyên nhân chủ yếu là do quy trình kiểm soát nhập khẩu, trung chuyển và quá cảnh phế liệu nhựa chưa được thực hiện một cách chặt chẽ.
Việc nhập khẩu phế liệu nhựa và công nghệ sản xuất, tái chế cần được kiểm soát chặt chẽ để tránh nguy cơ Việt Nam trở thành bãi rác nhựa và tiếp nhận công nghệ lạc hậu, gây ô nhiễm môi trường từ các quốc gia khác.
2.1) Một số hành động của chính phủ Việt Nam đối với tình trạng nhập khẩu nhựa.
Chính phủ vừa ban hành chỉ thị nhằm tăng cường quản lý hoạt động nhập khẩu và sử dụng phế liệu nhựa nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất Các giải pháp cấp bách được đề ra nhằm đảm bảo việc sử dụng phế liệu nhựa hiệu quả và bền vững.
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường chịu trách nhiệm trước Chính phủ về việc quản lý nhà nước liên quan đến bảo vệ môi trường trong hoạt động nhập khẩu phế liệu nhựa.
Không cấp mới hoặc gia hạn Giấy xác nhận cho đơn vị nhận ủy thác nhập khẩu phế liệu nhựa Chỉ xem xét cấp mới hoặc cấp lại Giấy xác nhận đủ điều kiện bảo vệ môi trường cho đơn vị nhập khẩu phế liệu nhựa làm nguyên liệu sản xuất nếu có chứng minh rõ ràng về nhu cầu và năng lực sử dụng.
Bộ Tài nguyên và Môi trường đang tiến hành rà soát và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường liên quan đến nhập khẩu nhựa, nhằm quy định chặt chẽ các điều kiện bảo vệ môi trường cho các cơ sở sử dụng phế liệu nhựa Chính phủ sẽ không cấp phép cho các cơ sở chỉ nhập khẩu phế liệu nhựa để sơ chế và bán lại, đồng thời yêu cầu thực hiện ký quỹ bảo đảm phế liệu nhựa trước khi nhập khẩu vào Việt Nam Ngoài ra, chính phủ cũng sẽ sửa đổi và ban hành mới các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với phế liệu nhựa nhằm quản lý chất lượng và thuận lợi cho công tác giám định, dự kiến hoàn thành trong quý III/2018.
Nghiên cứu điều chỉnh Danh mục phế liệu nhựa nhập khẩu nhằm hạn chế việc nhập khẩu các loại nhựa có nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường.
Bộ Tài nguyên và Môi trường đang chủ trì và phối hợp với các Bộ, ngành và địa phương để tiến hành thanh tra, kiểm tra nhằm đánh giá toàn diện công tác cấp Giấy chứng nhận và Giấy xác nhận về điều kiện bảo vệ môi trường liên quan đến việc nhập khẩu phế liệu nhựa phục vụ sản xuất.
2.2) Một số giải pháp được đề xuất để đối phó với tình trạng nhập khẩu phế liệu nhựa thừa thãi.
Ngăn chặn từ xa các lô hàng phế liệu nhựa nhập khẩu không đủ điều kiện
Chính phủ Việt Nam nên ưu tiên tăng cường công tác thông quan nhanh chóng cho các lô hàng phế liệu nhựa nhập khẩu Điều này áp dụng cho các tổ chức và cá nhân đã có Giấy chứng nhận hoặc Giấy xác nhận đủ điều kiện bảo vệ môi trường, nhằm đảm bảo việc nhập khẩu nhựa làm nguyên liệu sản xuất diễn ra hiệu quả và đúng hạn ngạch.
Tổng cục Hải quan cần thực hiện các biện pháp ngăn chặn từ xa đối với lô hàng phế liệu nhựa nhập khẩu không tuân thủ quy định pháp luật Việt Nam Đồng thời, cơ quan này cũng cần hướng dẫn các hãng tàu và đại lý hãng tàu khai báo đầy đủ thông tin về chủ hàng tại Việt Nam trước khi tàu cập cảng đối với nhựa nhập khẩu.
Buộc tái xuất các lô hàng lợi dụng nhập khẩu phế liệu nhựa để đưa chất thải vào Việt Nam
Cần bổ sung quy định về việc tạm dừng các hoạt động tạm nhập, tái xuất, quá cảnh và trung chuyển hàng hóa là phế liệu nhựa nhập khẩu vào Việt Nam Chúng ta cần kiên quyết tái xuất các lô hàng lợi dụng nhập khẩu phế liệu nhựa nhằm đưa chất thải vào nước ta và xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Hàng hóa phế liệu nhập khẩu vào Việt Nam cần tạm ngừng hoạt động tạm nhập, tái xuất, quá cảnh và trung chuyển để phù hợp với tình hình thực tế Đồng thời, cần nghiên cứu và áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại theo quy định của WTO đối với việc nhập khẩu phế liệu nhựa.
Các cơ quan quản lý thị trường cần tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động buôn bán và sử dụng phế liệu nhập khẩu, đồng thời thông báo rộng rãi rằng không cho phép nhập khẩu phế liệu nhựa qua các cửa khẩu đường bộ và đường sắt vào Việt Nam Doanh nghiệp kinh doanh cảng biển, chủ tàu và hãng vận tải biển phải chỉ vận chuyển những đơn hàng có Giấy chứng nhận/Giấy xác nhận đủ điều kiện nhập khẩu phế liệu nhựa còn hiệu lực, nhằm ngăn ngừa vận chuyển phế liệu bất hợp pháp Chủ tàu và hãng vận tải biển sẽ chịu trách nhiệm đối với lô hàng phế liệu không có Giấy chứng nhận/Giấy xác nhận hợp lệ.
Thường xuyên thanh tra, giám sát cơ sở nhập khẩu phế liệu nhựa
Chính phủ Việt Nam cần tăng cường thanh tra và kiểm tra, đồng thời xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành để giám sát và chia sẻ thông tin về các cơ sở nhập khẩu phế liệu nhựa Cần xử phạt nghiêm minh theo quy định pháp luật đối với các vi phạm, đặc biệt là các vụ gian lận thương mại trong nhập khẩu phế liệu nhựa Ngoài ra, cần đẩy mạnh giám định và giám sát chất lượng phế liệu nhựa nhập khẩu trong quá trình thông quan, nâng cao năng lực quản lý nhập khẩu phế liệu nhựa ở cả Trung ương và địa phương, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác này.
Tuyên truyền nhằm nâng cao ý thức của những doanh nghiệp nhập khẩu phế liệu nhựa
Cần tăng cường tuyên truyền và vận động để nâng cao nhận thức của doanh nghiệp về nhập khẩu phế liệu nhựa làm nguyên liệu sản xuất Đồng thời, cần nghiên cứu và phát triển công nghệ sản xuất hiện đại, thân thiện với môi trường Việc giảm dần nhập khẩu nhựa từ nước ngoài và tăng cường tái sử dụng, tái chế phế liệu nhựa trong nước cũng là những mục tiêu quan trọng.
Giải pháp nhập khẩu phế liệu giấy của Việt Nam trong bối cảnh tự do thương mại
(NGUYỄN THỊ THUẬN-1711110678 và ĐÀO PHƯƠNG LINH-1714410128 VIẾT)
Trước những nguy cơ nghiêm trọng từ việc nhập khẩu phế thải giấy, chính phủ và các cơ quan chức năng đang tăng cường kiểm tra và quản lý nhập khẩu loại phế thải này Theo Tổng cục Hải quan, trung bình mỗi người Việt Nam chỉ sử dụng 47kg túi giấy mỗi năm, trong khi con số này ở các nước phát triển như Nhật Bản và Mỹ là 230kg/người Nếu Việt Nam có thể đạt 1/3 con số này, ngành giấy trong nước sẽ có cơ hội phát triển mạnh mẽ Để giải quyết vấn đề, chính phủ đã tiến hành sửa đổi nhiều quy định trong các nghị định quản lý phế thải, đặc biệt là đối với phế thải giấy.
Các cá nhân và tổ chức nhập khẩu phế liệu giấy để sản xuất cần tuân thủ các điều kiện về kho lưu giữ và bãi lưu giữ phế liệu, cùng với công nghệ và thiết bị tái chế đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và quy trình quản lý Công nghệ xử lý tạp chất phải đạt tiêu chuẩn kỹ thuật môi trường; nếu không có thiết bị phù hợp, phải chuyển giao cho đơn vị có chức năng xử lý Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ quy định quy trình xác nhận điều kiện bảo vệ môi trường trong việc nhập khẩu phế liệu giấy, đồng thời hướng dẫn yêu cầu kỹ thuật và bảo vệ môi trường cho công nghệ xử lý tạp chất theo luật nhập khẩu phế thải Việt Nam.
Chính phủ nhấn mạnh việc kiểm tra nguồn gốc nhập khẩu phế liệu giấy thay vì chỉ kiểm tra ở ngọn, yêu cầu cung cấp chứng nhận tỉ lệ tạp chất và kiểm tra tại nhà máy Điều này không chỉ đảm bảo an toàn cho phế liệu giấy mà còn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp ngành giấy nhập khẩu tái chế tiếp cận thị trường dễ dàng hơn.
Chính phủ đang tăng cường giám sát và quản lý quy trình nhập khẩu phế liệu giấy, đồng thời xử lý nghiêm các vi phạm liên quan đến việc nhập khẩu giấy phế thải không rõ nguồn gốc và chưa qua kiểm duyệt Hành động này không chỉ giúp loại bỏ nguồn phế thải nguy hại vào Việt Nam mà còn hạn chế các hành vi trục lợi của một số cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp trong lĩnh vực nhập khẩu phế liệu giấy.
Giống như các loại rác thải khác, phế liệu giấy cần được phân loại trước khi xử lý để nâng cao hiệu quả trong quá trình xử lý Việc này không chỉ giúp xử lý rác thải giấy tốt hơn mà còn ngăn ngừa sự tồn dư của các chất độc hại có trong rác thải giấy.
Tái chế phế thải giấy là một giải pháp quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên Hiện nay, việc sử dụng giấy trong nước vẫn còn hạn chế, khi nhiều người vẫn ưa chuộng túi nilon và sản phẩm nhựa Nếu sản phẩm giấy được sử dụng rộng rãi hơn, nhu cầu trong ngành giấy sẽ gia tăng đáng kể Đồng thời, các ngành công nghiệp xuất khẩu như may mặc, nông thủy sản và gỗ cũng đang phát triển ổn định, đòi hỏi bao bì phù hợp cho sản phẩm Trong bối cảnh Trung Quốc giảm nhập khẩu và tăng thu gom nội địa, Việt Nam có cơ hội tiếp cận nguồn nguyên liệu giấy với giá cả hợp lý và nguồn cung dồi dào.
