Các quyết định trong quản trị tài chính
Quyếtđịnh đầu tư
Đâylàq u y e á t đ ị n h q u a n trọngnhấtt r o n g b a q u y e á t đ ị n h củaq u a û n t r ị t a ứ i chớnhvỡnútạoragiỏtrịchodoanhnghiệp.Quyếtđịnhđầutưchủyếutrảlời cáccâuhỏi:Đầutưvàođâu,Cáigì?Đầutưkhinàolàthíchhợp?Vàquymôđầutưr a sao?Quyếtđịnhđầutưbaogồmnhữngquyếtđịnhnhưsau:
Quyết định tàitrợ
Quyếtđịnhtàitrợgắnliềnvớiviệc quyếtđịnhnênlựachọnloạinguồnvốn nàotàitrợchoviệcmuasắmtàisản,nênsửdụngvốnchủsởhữuhayvốnvay,nêndù ngvốnngắnhạnhayvốndàihạn,nênkếthợpcácnguồntàitrợnhưthếnàođểchiphísửdụ ngvốncủacôngtylàthấpnhất.Quyếtđịnhtàitrợxemxét mốiquanhệgiữalợinhuậnđểl ạitáiđầutưvàlợinhuậnđượcphânchiachocổđôngdướihìnhthứccổtức.Ngoàira,tron gquyếtđịnhtàitrợcònphảiquyếtđịnhchínhxáchuyđộngcácnguồnvốnởđâuvàlàmt hếnàođểhuyđộngđượccácnguồntàitrợ:vốnvayngắnhạnvàdàihạn,huyđộng vốnbằngcỏchphỏth a ứ n h cỏccụngcụnợ,kờugọithờmvốntừcổđụng…
- Quyếtđịnhhuyđộngnguồnvốnngắnhạn:vayngắnhạnhaylàsửdụngtíndụ ngthươngmạihayvay ngắn hạn ngân hàng.
- Quyếtđịnhhuyđộng nguồnvốndàihạn:vayngânhàng haypháthànht ráiphiếucôngty,sửdụngvốncổphầnphổthônghaylàvốncổphầnưuđãiha ysửdụngnợ.
Quyết địnhchitrả cổtức
Kếthợpcảhaiquyếtđịnhđầutưvàtàitrợlàquyếtđịnhvềchínhsáchcổtức.Đối vớibấtkỳcôngty,mứclợinhuậngiữlạisẽảnhhưởnglớnđếncổtứcchiachocổđông Tỷlệchitrảcổtứcsẽquyếtđịnhmứclợinhuậnđểlạitáiđầutư,vìvậynhàquảntrịtàich ínhphảicânnhắcgiữalợiíchcủaviệcchiacổtứcvớilợiíchcủaviệcgiữlạilợinhuậ n.Giátrịđạtđượctừcổtứcchitrảchocổđ o â n g phảicânxứngvớichiphícơhộicủavi ệcmấtđilợinhuậngiữlạinhưlàmộtphươngtiệntàitrợtừvốnchủsởhữu.Cóthểli ệtkêmộtsốcácquyếtđịnhchínhsáchcổtứcnhưsau:
- Quyếtđịnhv i e ọ c phõnp h o ỏ i l ơ ù i nhuậnc h o c o ồ đ o õ n g n e õ n đ ư ơ ù c t h ư ù c hi ệnbằngcáchchiacổtứcbằngtiềnmặthaybằngcổphiếu.
- Quyếtđịnhxemcôngtynêntheođuổimộtchínhsáchcổtứcnhưthếnàovàliệ u chínhsáchcổtứccótác độnggìđến giátrịcôngty haygiácổ phiếu trên thị trườnghaykhông.
- Quyếtđịnhlựachọnnguồnvốnchủsởhữunàođểtăngvốnđầutưchocáccơhộiđầ ytriểnvọng:lợinhuậngiữlại,haytiếptụctrảcổtứcởmứcđộcaovàpháthànhc ổphiếumới.
Nhàquảntrịtàichínhcầncânnhắcnhữngyếutốsauđâytrướckhiđưaracácquyế tđịnhliênquanđến chính sách cổ tức:
- Mức độ quan tâm mà các cổ đông dành chothunhậptừcổtứcrasao?
Phát hành cổ phiếu mới Phát hành trái phiếu
Thị trường Lợi nhuận vốn để lại Vay ngân hàng
Thị trường tài chính và tiền tệ quốc tế Nguồn từ chính phuû Nguoàn voán
Quỹ đầu tư Công ty tài chính
- Mộtthịtrườngkhônghoànhảocóphảilànhântốquantrọngkhiếnchocác côngtylựachọnchínhsáchcổtứcnhằmthoảmãnmốiquantâmcủamột nhóm khách hàng cụthểriêngbiệt không?
- Chínhsáchthuếảnhhưởngtới chính sách cổ tức rasao?
- Liệucácnhàđầutưcósuydiễnchínhsáchcổtứccủacôngtynhưlàmộtthôngđi ệpvềsựphồnvinhcủa côngtytrong tương lai không?
Phương thức huy động vốn
Nguồn vốn tài trợ chocông ty
Voỏnl u o õ n l a ứ y e ỏ u t o ỏ quant r o ù n g trongkinhdoanh.Neỏuc o ự y ự t ử ụ ỷ n g k i n h doanhhaynhưngkhôngcóvốn,cũngrấtkhóbiếnýtưởngkinh doanh thành hiệnthực.Dovậy,việchuyđộngvốntừnhiềunguồnkhácnhausẽrấtcầnthiếtnếu muốn thành công trên thương trường. Đểtàitrợchohoạtđộngsảnxuấtkinhdoanh,cáccôngtycổphầncóthểhuyđộ ngvốntừ những nguồnsau:
- Nguồnvốntựbổsung:khoảnlợinhuậngiữlạisaukhicụngtyđóthựch i e ọ n chớ nhsáchphânphốicổtức.Mặtkhác,côngtycònsửdụngtoànbộsố khấu hao để tái đầu tư tài sản cố định.
- Nguồnvốnliêndoanhliênkết:lànguồnvốnmàcôngtycóđượcthôngquahìnhthứ chợptáckinhdoanhhoặcliênkếtvớicác tổchứcvàcánhântrong và ngoài nước.
Nguồntàitrợbêntrong:khoảnthặngdưvốncổphầnđượchìnhthànhdochênh lệch giá khi công ty cổphầnmuabáncổphiếuquỹ.
- Huyđộngvốntừcáctổchứctàichínhtrunggian:ngânhàngthươngmại,các Quỹ đầu tư, công tytài chính.
- Ngoàin h ư ừ n g n g u o à n v o ỏ n t r e õ n , cụngt y c o ự t h e ồ h u y đ o ọ n g v o ỏ n t ư ứ n h ư ừ n g nguồnkhỏcnhư:muatrảchậmcỏcloạimỏymúcthiếtbị,thuờtà ichính,cáckhoảnchiếmdụngtừcáckhoảnphảithanhtoánnhưthuế,nhàcung caáp…
Cấu trúc vốn vàchiphísửdụngvốn
Trongcôngtycổphần,cấutrúcvốnphảnánhvịthế,quymô,uytíncủac ôngtycổphầntrênthịtrường.Mộtcấutrúcvốnmềmdẻo,linhhoạtsẽđápứngđượccác nhucầukhác nhaucủacácnhàđầutư,đápứngđượccáchoạt độngkinh doanh cuỷa coõng ty coồphaàn.
Cấutrúcvốnlàsựkếthợpcủanợngắnhạn,nợdàihạn,cổphầnưuđãivàvốncổph ầnthườngđượcsửdụngđểtàitrợchoquyếtđịnhđầutưcủacôngty.C a á u trúcvốntốiưu xảyraởđiểmmàtạiđótốithiểuhoáchiphísửdụngvốn,tốithiểuhoárủirovàtốiđa hoágiátrịcôngty.Cóthểcómộtcấutrúcvốntốiưugồmcảnợvà vốn cổ phần thường.
- Yêu cầu của nhà cho vay
- Quảnlý:sựkhôngthíchrủiro,nắm giữ quyền kiểm soát công ty…
Chiphísửdụngvốnlàcáigiámàdoanhnghiệpphảitrảchoviệcsửdụngnguồntà itrợ,đólànợvay,cổphầnưuđãi,thunhậpgiữlại,cổphầnthườngvàdoanhnghiệpsửd ụngnhữngnguồntàitrợnàyđểtàitrợchocácdựánđầutưmới.
Chi phí sử dụng vốn vay
Chiphísửdụngvốnvaylàchiphítrảlãivaychongânhànghoặcngườicho vay Trong chi phí sửdụngvốnvaygồmcó:
- Chiphísửdụngvốnvayngắnhạn (trường hợp tính theo lãi kép): r d =(1+r) m - 1 m
Trongđó: rd:Chiphísửdụngvốnvay r:Lãisuấttiềnvay(danhnghĩa)mộtnămm:Sốk ỳtínhlãitrongnăm
Trongđó: rd:ChiphísửdụngvốnvayV:Kh oảnnợvaydàihạn
Ai:Sốtiềnhoàntrảtừngnăm(lãivàmộtphầnvốngốc)n:Sốnă mhoàntrả hếtnợvayvàlãi
Chiphísửdụngvốnvaysauthuế:trongthựctế,chiphísửdụngvốnvaysauthu ếđượcgiảmmộtkhoản=rdTsovớichiphísửdụngvốnvaytrướcthuế(đốivớicác doanhnghiệpcósửdụngvốnvay,sửdụngđượcyếutốnày còn gọi là sử dụng tốt “lá chắn thuế”). r d *=r d (1–T)
Trongđó: rd*: Chi phí sử dụng vốnvaysauthuếTNDNrd:Chiphísửdụngvốnvay trướcthuếTNDNT: thuế suất thuế TNDN
Chi phí sử dụng vốn cổ phần ưu đãi
Dp: cổ tức cổ phần ưu đãi
P’p:Doanhthuthuầntừviệcpháthànhcổphầnưuđãi.VớiP’p=Mệnhgiácổp hầnưuđãi(1-%chiphípháthànhcổphầnưuđãi)
Chi phí sử dụng vốn cổ phần thường
Chiphísửdụngvốncổphầnthườnglàtỷsuấtsinhlợitrênmỗicổphầndocácnhàđầ utưtrên thịtrườngvốnkỳ vọng.Cóhai dạngtàitrợdướidạngcổ phầnthườ ng:(1)thunhậpgiữlạivà(2)pháthànhmớicổphần thường.
Chiphísửdụngvốnlợi nhuậngiữlại:re r e =D 1 + g (theo mô hìnhđịnh giá tăng trưởng đều)P 0 r e = r f +[ β x(r m –r f )] (theo mô hình định giá tài sản vốn CAPM)
D1:cổtứcdựkiếnvàocuốinăm1P0:Giá cổphầnthường g:tỷlệtăngtrưởngđềuhàngnămtrongcổtứcrf:tỷsuất sinhlợiphirủiro rm:tỷsuấtsinhlợithịtrườnglàtỷsuấtsinhlợidanhmụcthịtrườngcủacác tài sản β:ruỷi ro heọ thoỏng cuỷacoõng ty
Chiphísửdụngvốnbìnhquân(WACC: WeightedAverage Costof Capital)
Chiphísửdụngvốnbìnhquânphụthuộcvàohainhântố,đólàtỷtrọngcủa từng nguồn vốn và chi phísửdụngvốncủatừngnguồntươngứng Chi phí sửdụngvốnbìnhquânđượcsửdụngđểtínhcơcấuvốntốiưu của doanhnghiệp.
We: Tỷ trọng nguồn vốn cổ phần thường (hoặc vốnchủsởhữu)rd:ChiphísửdụngvốnvaytrướcthuếTNDN rp:Chiphísửdụngvốncổphầnưuđãi re:Chiphísửdụngvốncổphần thường
Các vấn đề đại diện
Vấnđềngườichủ-ngườiđại diện
Trongcôngtycổphầncósựphânđịnhgiữaquyềnsởhữuvàquyềnquảnlý,co ùsựtáchrờigiữachủsởhữuvàngườiđiềuhànhhoạtđộngcôngty.Nóchophépchianh ỏquyềnsở hữutheonhữngphầngópvốnbằngnhauvàtừđósự chuyểnnhượngthayđổiquyềnsởhữusẽkhônggâyphiềnphứcđếnhoạtđộngkinh doanhcủadoanhnghiệp.Vàđiềunàycũngchophépcôngtythuênhữngnhàquảnlýchu yênnghiệpđểđiềuhànhcôngtycủamìnhtheohướnghiệuquảnhất nhưng vẫn đảm bảo mục tiêuban đầucủacácchủsởhữu.
Bên cạnh những lợi ích của việc tách rời, vấn đề phát sinh giữa mục tiêu của các chủ sở hữu và nhà quản lý thường không đồng nhất Điều này dẫn đến những mâu thuẫn lợi ích giữa chủ sở hữu và người đại diện, tạo ra các vấn đề về đại diện (agency problems) Các cổ đông và nhà quản lý có thể có lợi ích khác nhau, khiến cho nhà quản lý có thể ưu tiên lợi ích cá nhân thay vì lợi ích của công ty Cổ đông mong muốn nhà quản lý tăng giá trị công ty, nhưng nhà quản lý có thể tránh né những nhiệm vụ nặng nhọc hoặc tìm cách làm giàu cho bản thân.
Mâuthuẫnvềquyềnlợigiữacổđôngvàngườiquảnlýkhôngnảysinhkhimộtngư ờinắmgiữ100%cổphần,bởinếulàmđiềugỡđúsaitrỏi,anhtasẽlàmm o ọ t việccúhạicho chínhmình,vàdođótrênthựctếrấthiếmkhiđiềunàyxảyra.Vìvậy,mâuthuẫntrên nảysinhvàtồntạikhimàtỷlệvốncổphầnđượcsởhữubởicácnhàquảnlýcôngtydưới 100% trong cáctrườnghợpsau:
- Nhàquảnlýsởhữumộttỷlệnhỏcổphần,họcóthểkhônglàmviệchếtmìnhvìl ợiíchcủacổđôngbởivìchỉmộtphầnnhỏlượngthunhậpkiếmđượctừcổp hầntrởthànhcủacảicủahọ.Họcóthể muốncólươngvà bổnglộccaobởivìphầnlớnchiphínàysẽdocổđôngbênngoàigánhchịu.
- Trongcôngtycổphầnkhimàquyềnsởhữuphântánrộngrãitrongcôngchún gtrongvàngoàinướcthìcácnhàquảnlýcóquyềntựchủcaovàhọcóthểkhôn ggắnbóvớilợiíchcủacổđông.Cáccổđônglớncóthểkiểmsoátcôngtytrongkhi chỉnắmgiữ51%cổphầnhaythậmchílàíthơnnếucáccổđôngkhácyênlặng(thườ ngvớitrườnghợpcụngtyniờmyết).Nếuh o ù hànhđộngđingượclạilợiớchcủaco ângty,bảnthânhọchỉphảigánhc h ị u thiệthạitheotỉlệphầntrămnắmgiữ. Đặcbiệt,còncóthểxấuhơnkhingườiđạidiệncổđôngkhôngnắmgiữcổph ầncủacôngtynhưnglạicóthểhưởngthụ100%lợiíchvàkhôngphảichịubấtkỳtổ n thấtnào.
- Cỏcn h a ứ q u a ỷ n l y ự k h i t h a ỏ y đ ư ơ ù c t i e à m n a ờ n g p h a ự t t r i e ồ n c u ỷ a c o õ n g t y t r o n g tươnglai,muốngiànhquyền kinhdoanhcôngty,họcóthểthux ếpcáckhoảnvayđểmua lạihếtcổphiếu công ty,biếncôngtycổp hầncông cộngthànhcôngtycổphầnnộibộhaycôngtytưnhânthuộcsởhữuc ủam ột vàicánhântrongBanquản lý.
Chi phí đại diện
Nếunhàđầutưbênngoàilànhữngngườiamhiểu,làmthếnàocôngtycó thểkhiếnh ọtintưởngvàonhữngnhàquảnlý?Làmthếnàonhàquảnlýcóthểhứahẹnvới cácnhà đầutưrằnganhtasẽtốiđalợinhuậncủacôngtytrướctiênchứkhôngphảivìlợiíchcủabản thaânm ì n h ?
Tấtcảnhữngtổnthấtvềgiátrịdomâuthuẫnquyềnlợigiữacổđôngvànhàq u a û n l y ự gõyr a đ ư ơ ù c x e m n h ư l a ứ c h i p h ớ đạid i e ọ n C a ự c chip h ớ đ a ù i d i e ọ n (agenc ycost)xuấthiệnkhi:(1)Cácnhàquảnlýkhôngcốgắngthựchiệnnhiệm vụtốiđahoágiátrịcôngty,
(2)Cáccổđôngsẽgánhchịuphítổnđểkiểmsoátbanquản lý vàdođóảnhhưởng đến công việc của họ.
Cóba loạichiphí đạidi ệnphát sinh trongvấnđềđạidiện,nhằmkhắc p hụcmâuthuẫnquyềnlợigiữacổđôngvànhàquảnlý,quađóhứahẹnvớicácnhàđầutư rằngviệctốiđagiátrịcủacáccổđôngsẽtươngứngvớiviệctốiđalợi ích của các nhà quản lý.Đó là:
- Chip h ớ r a ứ n g b u o ọ c ( B o n d i n g cost):n h ư ừ n g khoảnchichoviệckhuy ếnkhích,đãingộngườiquảnlýnhư:cáckhoảnthưởng,quyềnchọnmuacổp hieáu coâng ty…
- Chiphíkiểmsoát(monitoringcost):côngtyphảichitrảchoviệcthuêkiểmtoánv iênđểthanhtrasổsáchkếtoáncủacôngty,muabảohiểmtài sản…
- Chiphíkhác(Residualcost):lànhữngkhoảnphíphátsinhngoàichiphíràngbuộ cvàchiphígiámsát.Chẳnghạnnhưchiphíchoviệclàmthaycông việccủanhà quảnlýkhihọlàmviệckhônghếtmìnhhoặcbịsathảidocóhànhđộngđingượclại với lợi ích công ty.
Giải pháp cho vấn đề đại diện
Chưacómộtgiảiphápthựcsựchovấnđềđạidiện.Bằngcáchnàyhayc a ù c h k hácđểdunghòalợiíchcủangườichủvàlợiíchcủangườiđạidiệnnhưngsựkhác biệt vẫnluôntồntại.
Tuynhieõn,ủ e ồ k h a ộ c p h u ù c n h ử ừ n g m a õ u thuaónq u y e à n l ụ ù i g i ử ừ a c o ồ ủ o õ n g vàngườiquảnlý,chủcôngtynênxemnhàquảnlýnhưlàngườiđạidiệnchocổđ o â n g vàcầncósựkhíchlệ saochongườiquảnlýnỗlựclàmviệc,điềuhành công ty tốt hơn Cácbiệnpháp cóthểlà:
- CácvaitròquantrọngcủaBangiámđốc(gồmcảnhữngvịtríđộclậpvàkhông thamg i a đ i e à u hành)n e õ n d o n h ư ừ n g n g ư ơ ứ i sởh ư ừ u p h a à n l ơ ự n t r o n g côngtyđảmnhận.Bangiámđốccóquyềnthuêvàsathảicácvịtríquảnl y ù Nhàqu ảnlýsẽbịsathảihaybồithườngtổnthấttàichínhkhikhônghoànthànhcácmụ ctiêuđãđềra.Vớisựhỗtrợcủacáckiểmtoánviên,cácthànhviênnàycóthể vừagiámsátcácvịtríquảnlývừakiềmchếcác cổ đông lớn lạm dụng quyền lực.
- Bêncạnhviệctạoracơchếgiámsátvàkiểmsoátcầncóchếđộkhuyếnkhích đểngườiquảnlýhànhxửvìlợiíchcủacổđôngnhư:tiềnlươngvàtiềnthưởngt hoảđángnhưthưởngphầntrămtrênmứcvượtcủalợinhuậnk i e á m được sovớ ilợinhuậnkếhoạch,thưởngbằngquyền chọn muacổphiếucôngtyvới giáưuđãisovớimứcgiábáncổphiếutrênthịtrườngtạithờiđiểmmua,cókế hoạchđãingộđểgắnkếtngườiquảnlývớichủcôngty…
Khiấy,mụctiêulợinhuậnvà hơn thế nữa là giá cổ phiếu đã trởthànhđộnglựcchínhcủacác nhàquảnlý.Điềunàylàmtăngtinht hầndoanhnghiệpcủacácnhàquảnlývàmanglạihiệuquảchocôngtyvìlợií c h c ủacổđôngcũngchínhlà lợiíchcủacácnhàquảnlý.
- Cũngcólậpluậnchorằngchitrảcổtứccóthểlàmgiảmchiphíđạidiệng i ư õ a cácc ổđôngvàbanđiềuhành.Việcchitrảcổtức(dòngtiềnchira)làmgiảmsố lượnglợinhuậngiữlạicó sẵnđểtái đầutưvàđòihỏi sửdụngnhiềuvố ncổphầntừbênngoàihơnđểtàitrợtăngtrưởng.Việchuyđộngvốncổphần t ừbênngoài(nhưbáncổphầnthường)trongcácthịtrườngvốnlàmchocôngtyphảic hịusựgi ám sát ky õl ưỡn g củacác cơ quanđiềuphối(SEC–
Uûybanchứngkhoánvàthịtrườngchẳnghạn)vàc a ù c nhàđầutưtươnglai,vi ệcnàyđượccoinhưmộtchứcnănggiámsátthànhquảcủabanđiềuhành.
- Ngoàira,cầnphảiminhbạchhoáthôngtinvàtạoranhữngáplựckiểmsoátcu ûathịtrườnglêncáccôngtynhưpháthànhcổphiếuracôngchúngvà niêmyếtcôn gtytrênthịtrườngchứngkhoántrongnước vàquốctế.
Chương 1 giới thiệu tổng quát một số kiến thức cần thiết về quản lý tài chính của các hoạt động tài chính trong công ty cổ phần, là cơ sở lý luận cho việc phân tích, đánh giá công tác quản lý tài chính Các công ty cổ phần phải vận dụng những phương pháp quản trị hiện đại để nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh và phù hợp với xu thế phát triển Luận văn tìm hiểu sâu về các quyết định tài chính, phương thức huy động vốn và cấu trúc vốn của công ty Qua đó, các quyết định tài chính cần đảm bảo tăng giá trị kinh tế của công ty và chú ý đến cách thị trường đánh giá đúng đắn hiệu quả hoạt động và triển vọng phát triển của công ty, giúp nhà đầu tư đánh giá chính xác giá trị của công ty.
QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠICÁCCÔNGTYCỔPHẦNVIỆTNAM
Tình hình hoạt động của các công ty cổ phần trong thời gian qua
SovớithếgiớicáccôngtycổphầnởViệtNamrađờimuộnhơnvàcònr a á t nontrẻ, côngtycổphầnởViệtNammớichỉrađờitrongvònghơn10nămtrởlạiđâycùng vớichủtrươngcổphầnhóavàviệcbanhànhLuậtcôngty,saunàylàLuật doanhnghieọp.
Vàotháng7/2000,thịtrườngchứngkhoánViệtNamrađờiđãtạocơhộiphátt riểnchocụngtycổphần.Trongthờigianqua,cỏccụngtycổphầnhoạtđ o ọ n g ngàyca ứnglớnmạnhvàcúhiệuquảhơn,nhiềucụngtyđangtiếptụcmởrộnghoạtđộngkinhd oanh trênnhiềulĩnhvực.Thểhiệnquamộtsốchỉtiêusau:
Vềtìnhhìnhthựchiệndoanhthu:ngoạitrừcôngtycổphầnBông Bạcht uy e át vàcôngtyThuỷsảnsố4,nhìnchungcáccôngtycómứctăngdoanhthuđềuquahàngnă m.Cónhữngcôngtycómứctăngtrưởngcaotừ30-40%cùng
-21- vớixuhướngphát triểncủanềnkinh tếViệtNamnóichungvàcác loạihình kinh tế trong những năm qua.
Tìnhhìnhlợinhuậnđạtđượcquacácnămcũngcótăngtrưởng.Cáccôngtyđều hoạtđộngcólãingoạitrừcôngtyBạchTuyếtnăm2004khônghiệuquả.RiêngcôngtyNướcgiảikhátSàiGònvàThủysảnsố4kếtquảhoạtđộngnăm2004,2005liêntụcgi ảmsútsovớinămtrước.Đólàdocáccôngtygặpkhó khăntrongviệccạnhtranhvàtì mđầuracho sản phẩmcủamình.
-22- Đơn vị tính: Triệu đồng
Công ty cổ phần Bông Bạch Tuyết 60.844 60.025 56.907 -1,35% -5,19%
Công ty cổ phần SXKD và XNK Bình Thạnh 312.925 375.931 404.055 20,13% 7,48%
Công ty cổ phần Đại lý Liên Hiệp Vận Chuyển 569.833 824.439 871.204 44,68% 5,67%
Coõng ty coồ phaàn Kinh ẹoõ 623.070 718.507 798.751 15,32% 11,17%
Coõng ty coồ phaàn Cụ Khớ Xaờng Daàu 85.598 102.340 143.429 19,56% 40,15%
Công ty cổ phần Văn hoá Phương Nam 122.838 161.585 173.889 31,54% 7,61%
Công ty cổ phần Cơ Điện Lạnh 372.227 363.812 387.357 -2,26% 6,47%
Công ty cổ phần Nhiên liệu Sài Gòn 335.155 388.132 515.612 15,81% 32,84%
Công ty cổ phần Khách sạn Sài Gòn 10.880 13.653 16.413 25,49% 20,22%
Công ty cổ phần Kho vận vàGiaonhậnNgoạithươngSàiGòn 118.614 129.003 128.751 8,76% -0,20%
Công ty cổ phần Nước giải khát Sài Gòn 217.675 267.766 306.451 23,01% 14,45%
Công ty cổ phần Sữa Việt Nam 3.809.414 4.226.843 5.638.784 10,96% 33,40%
Coõng ty coồ phaàn Vieón thoõng VTC 59.977 86.090 112.986 43,54% 31,24%
Bảng 2.1: Tình hình thực hiện và tốc độ tăng trưởng Doanh thu
(Nguồn: Báo cáo tài chính của các công ty trên Website:www.ssi.com ) Đơn vị tính: Triệu đồng
Công ty cổ phần Bông Bạch Tuyết 11.874 -2.122 982 -117,87% 146,28%
Công ty cổ phần SXKD và XNK Bình Thạnh 14.496 22.254 20.079 53,52% -9,77%
Công ty cổ phần Đại lý Liên Hiệp Vận Chuyển 101.470 112.712 118.593 11,08% 5,22%
Coõng ty coồ phaàn Kinh ẹoõ 76.926 81.026 99.175 5,33% 22,40%
Coõng ty coồ phaàn Cụ Khớ Xaờng Daàu 4.470 5.946 5.974 33,02% 0,47%
Công ty cổ phần Văn hoá Phương Nam 2.916 3.649 4.261 25,14% 16,77%
Công ty cổ phần Cơ Điện Lạnh 39.021 56.264 67.849 44,19% 20,59%
Công ty cổ phần Nhiên liệu Sài Gòn 4.758 6.662 6.672 40,02% 0,15%
Công ty cổ phần Khách sạn Sài Gòn 1.939 2.456 2.556 26,66% 4,07%
Công ty cổ phần Kho vận vàGiaonhậnNgoạithươngSàiGòn 15.511 14.492 17.454 -6,57% 20,44%
Công ty cổ phần Nước giải khát Sài Gòn 19.088 8.989 5.708 -52,91% -36,50%
Công ty cổ phần Sữa Việt Nam 512.466 517.671 605.484 1,02% 16,96%
Coõng ty coồ phaàn Vieón thoõng VTC 10.162 11.535 10.496 13,51% -9,01%
Bảng 2.2: Tình hình thực hiện và tốc độ tăng trưởng Lợi nhuận
(Nguồn: Báo cáo tài chính của các công ty trên Website:www.ssi.com)
Phân tích và hoạch định cấu trúc tài chính
2.2.1 Phaân tích caáu truùc voán
Nhưđãtrìnhbàyởchương1,quyếtđịnhtàitrợlàmộttrongnhữngquyếtđịnh tàichínhquantrọngtronghoạtđộngtàichínhcủacôngty.Đểtrảlờichocáccâuhỏitron gquyếtđịnhtàitrợcũngnhưcócơsởchocácquyếtđịnhtiếptheo:dùngnợhaydùng vốnchủsởhữu,huyđộngvốntừđâuvànhưthếnào?…
Tỷsốđònbẫytàichínhđánhgiámứcđộmàmộtcôngtytàitrợchohoạtđộngkinh doanhcủamìnhbằngvốnvay.Cácnhàcungcấptíndụngcăncứvàotỷsốđònbẫytàichí nhđểấnđịnhmứclãisuấtchovayđốivớicôngtyvìcôngt y càngcónhiềunợvay,rủirovề mặttàichính càng lớn. Đốivớicụngty,tỷsốđũnbẫytàichớnhsẽgiỳpnhàquảntrịtàichớnhlựac h o ù n cấ utrúcvốnhợplýnhấtchocôngtymình.Quatỷsốđònbẫytàichínhnhàđầutưthấyđượcr ủirovềtàichínhcủacôngtytừđódẫnđếnquyếtđịnhđầutưcủa mình.
Khảosátvềcấutrúcvốnnăm2003,2004và2005củamộtsốcôngtycổphần,cócá csoỏlieọunhửsau:
1 Công ty cổ phần Bông Bạch Tuyết 32,14% 33,62% 35,54%
2 Công ty cổ phần SXKD và XNK Bình Thạnh 63,44% 52,48% 32,76%
3 Công ty cổ phần Đại lý Liên Hiệp Vận Chuyển 22,31% 35,07% 24,95%
4 Coõng ty coồ phaàn Kinh ẹoõ 52,08% 55,12% 34,41%
6 Coõng ty coồ phaàn Cụ Khớ Xaờng Daàu 33,74% 53,15% 58,01%
7 Công ty cổ phần Văn hoá Phương Nam 82,60% 80,93% 72,89%
8 Công ty cổ phần Cơ Điện Lạnh 39,95% 40,41% 38,51%
10 Công ty cổ phần Nhiên liệu Sài Gòn 38,95% 41,47% 53,57%
11 Công ty cổ phần Khách sạn Sài Gòn 6,98% 5,98% 6,87%
14 Công ty cổ phần Nước giải khát Sài Gòn 48,92% 53,07% 58,94%
16 Công ty cổ phần Sữa Việt Nam 40,64% 27,50% 42,36%
17 Coõng ty coồ phaàn Vieón thoõng VTC 39,94% 40,70% 37,73%
(Nguồn: Báo cáo tài chính của các công ty trên Websie:www.ssi.com)
1 Công ty cổ phần Bông Bạch Tuyết 47,37% 50,65% 55,13%
2 Công ty cổ phần SXKD và XNK Bình Thạnh 173,52% 110,44% 48,73%
3 Công ty cổ phần Đại lý Liên Hiệp Vận Chuyển 28,71% 54,00% 33,24%
4 Coõng ty coồ phaàn Kinh ẹoõ 108,70% 122,81% 52,46%
6 Coõng ty coồ phaàn Cụ Khớ Xaờng Daàu 50,92% 113,43% 138,15%
7 Công ty cổ phần Văn hoá Phương Nam 474,77% 424,36% 268,85%
8 Công ty cổ phần Cơ Điện Lạnh 66,54% 67,82% 62,63%
9 Công ty cổ phần Hợp tác kinh tế về Xuất nhập khaồu Savimex 240,25% 212,99% 203,41%
10 Công ty cổ phần Nhiên liệu Sài Gòn 63,80% 70,84% 115,39%
11 Công ty cổ phần Khách sạn Sài Gòn 7,50% 6,36% 7,38%
14 Công ty cổ phần Nước giải khát Sài Gòn 95,77% 113,07% 143,56%
16 Công ty cổ phần Sữa Việt Nam 68,47% 37,92% 73,48%
17 Coõng ty coồ phaàn Vieón thoõng VTC 66,49% 68,65% 60,58%
(Nguồn: Báo cáo tài chính của các công ty trên Websie:www.ssi.com)
Quabảngsốliệutrên, nhậnthấyrằngởcáccông tycổphầnđềucó sửd ụngnợtrongcấutrúcvốncủamình,tỉlệdaođộngtừ30–
50%ngoạitrừcôngtycổphầnkháchsạnSàiGònsửdụngnợthấpkhoảng7%trêntài sản.RiêngcôngtyxuấtnhậpkhẩuKhánhHội,côngtyvănhoáPhươngNamvàSavime xlàcó tỷsốnợcaokhoảng70%.Nhưvậykhảosát17côngtythìcó41%côngtylà cótỷsốNợ/
Tổngtàisảnlàtrên50%, cáccông tycònlại hoạtđộngchủyếu bằngvốnt ựcó.
Năm2004cáccôngtysửdụngnợtăngsovớinăm2003,đếnnăm2005tỷlệnợcós ựđiềuchỉnhgiảm,tuynhiêntrongcấutrúcvốncủamột sốcôngtynhìnchungtỷlệnợcò ncao.Điềunàycũngthểhiệnquatỷsốnợtrênvốncổphần.Mộtsốcôngty sửdụngnợgấphơnhailầnvốnchủsởhữu,chothấytàitrợvốncủacáccôngtynàychủyếulà vốnvayvàvốnchiếmdụng,chínhsáchtàitrợnghiêngvềnợlàchủyếu.
Biểu đồ 2.1: Biểu đồ cấu trúc vốn năm2005của một số công ty cổ phần 1 Đểcócáinhìntổngthểvềchínhsáchtàitrợcủacáccôngtycổphần,cót hể phâ n tíchtìnhhìnhhuyđộngvốn,sửdụngvốnvànguồnvốncủacáccôngty
1 Soá thứtự trênbiểu đồ tươngứngtêncủacáccông tycổphầntrênbảng2.3và2.4 ẹụn vũ tớnh:%
Bảng 2.5: Tỷ trọng cơ cấu nguồn vốn
(Nguồn: trích phụ lục bảngCơ cấu nguồn vốn của các công ty cổ phần)
Nhìnvàotỷtrọngcácnguồnvốntrongcơcấuvốncủacôngty,nhậnthấyđểtài trợvốnchohoạtđộngkinhdoanh,chohoạtđộngđầutưcáccôngtysửdụngvốnvayth ấp,chủyếusửdụngvốnchủ sởhữuvà cácnguồnkhác(vốnchiếmdụng).Cónhữngcô ngtykhôngsửdụngnợvay,cònđasốcótỷtrọngvayngắnhạncaonhấtlà29%,cònda ứihạncaonhấtlà10%.Nhưvậy,vốnchủsởhữuvànguồnkhỏccủacỏccụngtycổphần nhìnchungchiếmtỷtrọngtừ71%t r ơ û lên.Kếthợpvớiphầnphântíchtrên,chothấyđối vớicáccôngtycótỷlệnợcaothìchủyếulànợchiếm dụng trên 30%.
- Việcsửdụngđòncânnợcóthểbẫytỷsuấtsinhlợitrênvốn(ROE),cóthểs ửdụngcáctấmchắnthuếthunhậpdoanhnghiệp.Trongđiềukiệnsả nxuấtkinhdoanhcósựtăngtrưởngổnđịnh,tỷlệsinhlờitrênvốnđầutưcaothìv iệcsửdụngnợvayvớitỷlệcaocóthểlàmtănglợinhuậnchocổđông,tănggiá trị doanhnghieọp.
- Tuynhiên,duytrìmộttỷlệnợquácaosẽcórủitotàichính,điềuđósẽảnhhư ởngđếngiátrịcôngty.Việcsửdụngđònbẫytàichínhđưađếnmộtgiatăngtrongrủi rochocácnhàcungcấpvốn.Đểbùđắprủirogiatăngnày,lợinhuậnđòihỏisẽc aohơn.Vìvậy,khicôngtysửdụngchínhsáchđònbẫytàichínhthìcầnlưuýđiề unàytronghoạtđộngkinhdoanhcủa mình.
- Bêncạnhđó,việcsửdụngnợsẽlàmphátsinhchiphílãivay.Lãivaysẽlàmgia tăngnhữngrủirovềtàichínhvàlàmtăngchiphísửdụngvốnvaycủacôngty.Vìvậy,mộtcấutrúcvốnhợplýsẽgópphầnnângcaohiệuquảhoạtđộngcủa coângty.
2.2.2 Thực trạng huy động vốn của các công ty cổ phần
Vềmặtlýthuyết,khithiếuvốnnhucầunàyđượcgiảiquyếtbằng2cỏch:t a ứ i trợnợ hoặcvốnchủsởhữu.
Thôngthường,côngtycóthểsửdụngphươngthứctàitrợbằngnợnhưvayvốnngâ nha ứn g, phỏth à nh trỏiph i e ỏu …
Tuyn hi ê n, t r ê n thựctếcáccôngtycổphầnhuyđộngvốnvaychủyếubằnghìnhthức vaytíndụng,vayngânhàngvớilãis u a á t 1 5 % / n a ờ m , n h ử n g c o ự m o ọ t s o ỏ c o õ n g t y ủ ử ụ ù c v a y v ụ ự i l a ừ i s u a ỏ t chổ0 , 7 - 0,8%/ thánghoặcgọivốntừquỹđầutư,quỹhỗtrợpháttriển,hoặctìmnguồntàitrợcủanướcng oài.CácquỹđầutưnướcngoàicómặttạiViệtNamcóthểchodoanhnghiệpkinhdoanh hiệuquảcaovaytiềndàihạn,5-
10nămvớilãisuấtthấp.Ngoàira,hìnhthứcvaythôngquapháthànhtráiphiếucáccôngtyc ổphầnkhông"mặnmà"lắm.Hiệnnaytrênthịtrườngchứngkhoánchưacócôngtycổ phầnn a ứ o niờmyếttrỏiphiếumàphầnlớnchỉcú trỏiphiếuChớnhphủ.
Cònkhirủirokinhdoanhđượcxácđịnhlàkhácao,khôngchophépcôngtygiată ngthêmrủirotàichính,nếumuốngiữmứcđộrủirocủacôngtyởmộtmứcđộhợplýthìthườn gcúxuhướngkhụngtàitrợbằngnợù.Khiấy,đểđỏpứngnhucầuvềvốnchođầutưphỏttriển ,cỏccụngtycổphầnsẽchọnviệc phỏth a ứ n h cổphiếutăngvốnđiềulệnhằmnõ ngcaođộantoàntàichớnhtrongcấutrỳcv o ỏ n V o ỏ n h u y đ o ọ n g từphỏth a ứ n h c o ồ phiếulàk h o õ n g k y ứ hạn,cỏccụngtytrỏnhđượcsứcộptrảngõnhàngcảvốnvàl ãikhiđáohạn.Đólàchưakểviệcpháthànhtạothêmthanhkhoảnchocổphiếu,thuhú tthêmnhàđầutư.Ngoàiratrongtrườnghợpcódựánkhảthitrongtươnglai,cáccôngtycóth ểpháthànht hêm cổphiếungaydođãcókinhnghiệmtừcácđợtpháthành.Tu yvậy,việcpháthànhthêmcổphiếucũngtạoranhữngáplựcmớichobộmáyđiềuh ành
-31- côngty.Nhưngvớinhữngdoanhnghiệpđãcôngkhaitàichínhvà cóđộingũ nhânl ựctốtthìáplựcđócó thể giải quyết được.
Mộtsốcôngtyđãsử dụngphươngthứcpháthànhthêmcổphiếunhưcôngtycổphầnCơđiệnlạnh,côngtycổp haànPhửụngNam,coõngtycoồphaànTransimex…
Vídụ: Để xâyE- town2vớivốnđầutư250tỉđồng.Ngoàivốntựcó,côngtycổphầnCơđiệnlạnhđãõphát hànhthêmcổphiếu,tốiđabằng30%cổphiếuhiệnhành(vốnđiềulệcủaReel à232tỉđồng,tứcsẽpháthànhthêmkhoảng73tỉđồngcổphiếu),vàvayngânhàng.Vớ iphươngthứcmộtnửapháthành,mộtnửavayngânhàng,côngty cóthểcânbằngrủirovà áp lực cổ tức.
Hiệuquảsửdụngvốnlàvấnđềsốngcòngắnliềnvớisựtồntạivàpháttriển cu ûacôngty,từviệcphântíchnàytacóthểđánhgiáđượcchấtlượngcôngtácquảnlývốncó hiệuquảhaykhông.Từđóđềrabiệnphápnângcaohiệuquảsửdụngvốntạicáccôngty. Thựchiệntínhhailoạichỉtiêu:
Tỷ suất doanh thu thuần trên tài sản cố định của các công ty hiện nay cho thấy hai xu hướng rõ rệt Một số công ty như Kinh Đô, Khánh Hội, Ree và Vinamilk gặp khó khăn với tỷ suất giảm dần qua từng năm do quản lý và sử dụng tài sản chưa hiệu quả Ngược lại, các công ty như Savimex, Khách sạn Sài Gòn và Giống cây trồng Miền Nam có tỷ suất doanh thu thuần trên tài sản cố định tăng lên, cho thấy họ đã duy trì và phát huy hiệu quả sử dụng vốn Đặc biệt, Công ty cổ phần Nhiên liệu Sài Gòn nổi bật với tỷ suất cao, đạt 7-8 đồng doanh thu cho mỗi đồng tài sản đầu tư.
Vốncổphầnnhìnchungcóxuhướnggiảmtrongkhidoanhthucủacáccôngtyc óxuhướngtănghàngnăm,đólàdocôngtytăng vốnchủsở hữuhoặcdomứctăngcủadoanhthukhôngtướng ứng vớiviệctăngquymô,đầutưtàisảncốđịnh.Riêngtỷsuấtdoanhthuthuần/ vốncổphầnkhácvớitỷ suấtdoanhthuthuần/ tổngtàisảnvì cácc o â n g tyđãsửdụngnợ trongcấutrúcvốncủamìnhnhưđã phântíchởmục2.2.1.
- Thứh a i , đ o l ư ơ ứ n g hiệuquảs ư ỷ d u ù n g t a ứ i s a ỷ n đ e ồ tạor a l ơ ù i n h u a ọ n t h u a à n , phảnánhkhảnăngsinhlờitừtàisản.Tỷsốlợinhuậnthuần/ vốncổphầnnhìnchungcóxuhướnggiảm,kếthợpvớiphântíchlợinhuậnnhưtrê n,chothấynguyênnhângiảmởđâylàdo:dolợinhuậngiảm(côngtyBôngBạchTuyết)hoặcdotỷ lệtăngvốnchủsởhữucaohơntănglợinhuận(côngtyXNKBìnhthạnh,côngtyKinhĐô…)haynóicáchkháclợinhuậnđemlạikhôngtương ứngvớiviệctăngvốncủac a ù c c ô ng t y Ngoàir a , nhậnthấyhiệusuấtsửdụngv ốncổphầncủacáccôngtylớnhơntổngtàisảnlàdocôngtycósử dụng nợ trong caáu truùc voán.
Teõn coõng ty DT thuaàn/TSCẹ DT thuaàn/Toồ ngTS
DT thuaàn/Voỏn coồ phaàn
Coâng ty SXKD vàXNKBìnhThạnh 6,61 8,54 10,49 2,68 3,01 2,12 7,33 6,33 3,15 Công ty Đại lý
Coõng ty Kinh ẹoõ 3,16 2,82 2,11 1,32 1,18 1,02 2,76 2,63 1,55 Công ty XNK Khánh
Coâng ty Cô Khí Xaêng
Công ty Cơ Điện Lạnh 1,28 1,17 0,91 0,78 0,70 0,46 1,29 1,17 0,76 Công ty Xuất nhập khaồu Savimex 6,40 6,57 7,07 1,18 1,32 1,31 4,00 4,14 3,98 Coõng ty Nhieõn lieọu
SàiGòn 17,40 19,09 17,13 8,44 8,17 7,25 13,83 13,97 15,61 Công ty Khách sạn Sài
Coâng ty Gioáng caây troàng Mieàn Nam 2,28 2,59 2,87 1,11 1,02 1,01 1,30 1,21 1,20 Công ty Kho vận và
Công ty Nước giải khátSài Gòn 5,99 8,18 9,64 1,71 2,02 2,03 3,35 4,31 4,95 Công ty Thuỷ sản số 4 12,67 13,06 9,56 2,12 2,48 1,83 4,78 4,68 3,79 Công ty Sữa Việt Nam 7,19 5,38 3,78 1,45 1,65 1,45 2,44 2,28 2,51 Coâng ty Vieãn thoâng
Bảng 2.6: Hiệu suất sử dụng tài sản
(Nguồn: Báo cáo tài chính của các công ty trên Websie:www.ssi.com)
Teõn coõng ty LN thuaàn/TSCẹ LN thuaàn/Toồng TS LN thuaàn/Voỏn coồ phaàn
Công ty Bông Bạch Tuyết 0,13 (0,02) 0,01 0,10 (0,02) 0,01 0,14 (0,03) 0,01 CôngtySXKDvàXNKBình
Công ty Đại lý Liên
HiệpVận Chuyển 0,46 0,33 0,35 0,20 0,16 0,15 0,25 0,25 0,21 Coõng ty Kinh ẹoõ 0,39 0,32 0,26 0,16 0,13 0,13 0,34 0,30 0,19 CôngtyXNKKhánhHội 0,20 0,19 0,22 0,07 0,03 0,08 0,28 0,19 0,30 Coâng ty Cô Khí Xaêng Daàu 0,36 0,34 0,26 0,08 0,08 0,07 0,13 0,16 0,16 Công ty Văn hoá Phương
Công ty Cơ Điện Lạnh 0,13 0,18 0,16 0,08 0,11 0,08 0,14 0,18 0,13 Công ty Xuất nhập khaồuSavimex 0,37 0,36 0,33 0,07 0,07 0,06 0,23 0,23 0,19
Công ty Khách sạn Sài
Coâng ty Gioáng caây troàng
Công ty Kho vận vàGiaonhận Ngoại thương
Công ty Nước giải khát
Công ty Thuỷ sản số 4 0,56 0,52 0,35 0,09 0,10 0,07 0,21 0,19 0,14 Công ty Sữa Việt Nam 0,97 0,66 0,41 0,19 0,20 0,16 0,33 0,28 0,27 Coâng ty Vieãn thoâng VTC 1,46 0,84 0,79 0,21 0,18 0,15 0,35 0,31 0,24
Bảng 2.7: Tỷ suất sinh lợi
(Nguồn: Báo cáo tài chính của các công ty trên Websie:www.ssi.com)
Quaviệcphântíchđánhgiáhiệuquảsửdụngvốncónhậnxét:cáccôngt yđều tăngquymôhoạtđộng,tuy nhiên doanh thu vàcảthu nhập mang lại chưa
Chính sách phân chia cổ tức
2.3.1 Tình hình chi trả cổ tức
Chínhsáchcổtứcchịuảnhhưởngvàcóliênhệmậtthiếtvớicấutrúctàichí nhhiệntạivàchiếnlượctàitrợtrongtươnglai.Côngtycổphầncótỷlệnợhiệntạic aocóthểsẽhạnchếviệcchitrảcổtứcchocổđông.Phần2.2khảosátc a á u trúcvốncủacá ccôngtycổphầnchothấytỷlệnợcao.Vậycáccôngtycótỷlệchia cổtứcnhưthếnào?Đểtrảlờichocâuhỏitrên,tìmhiểuchínhsáchchiacổtứctrongthờigianq u a của cáccôngtycổphầnsau:
LN moói coồ phieỏu - EPS (1.000đ) Tỷ lệ chia cổ tức
Coõng ty coồ phaàn Boõng
Công ty cổ phần SXKD và
Công ty cổ phần Đại lý
Coõng ty coồ phaàn Kinh ẹoõ 1,6 1,6 1,6 3,08 4,05 3,97 52% 40% 40% CôngtycổphầnXuấtNhậpKhẩu
Coõng ty coồ phaàn Cụ Khớ
Công ty cổ phần Văn hoá
Công ty cổ phần Cơ Điện Lạnh 1,2 1,3 1,4 1,73 2,50 2,81 69% 52% 50% Công ty cổ phần Hợp tác kinhtếvềXuấtnhậpkhẩuSavim ex
Coõng ty coồ phaàn Nhieõn lieọu
Công ty cổ phần Khách sạn
Coõng ty coồ phaàn Gioỏng caõy troàng Mieàn Nam - 2,0 2,0 4,20 4,75 4,90 0% 42% 41%
Công ty cổ phần Kho vận và
Công ty cổ phần Nước giải khátSài Gòn 1,8 1,5 1,5 5,05 1,98 1,25 36% 76% 120%
CôngtycổphầnThuỷsảnsố4 1,2 1,2 1,2 2,88 2,83 2,07 42% 42% 58% Công ty cổ phần Sữa Việt Nam - 1,5 1,7 3,22 2,97 3,81 0% 51% 45% Coõng ty coồ phaàn Vieón thoõng
Bảng 2.8: Tỷ lệ chia cổ tức của các công ty
(Nguồn:TrungtâmGiao dịch Chứng khoán TP.HCMwww.vse.org.vn)
- Cổtức(DPS:Dividend pershare):căncứvàotỷlệ cổ tứcso với mệnhgiácủacáccôngtykhicôngbốthôngtinchiacổtức.
Vídụ: công tyBôngBạchTuyếtchiacổtứcnăm2003vớitỷlệlà10%, khiđócổtức=1.000đ/cổáphiếu.
- Lợinhuậncủamỗicốphiếu(EPS:Earningspershare):đâychínhlàlãicơbảntrên mỗicổphiếucó công thức tính nhưsau 2 :
EPS = Lợi nhuận (lỗ) phân bổ cho CĐ s ơ û hữucổphiếuphổthông Số bình quân gia quyền của cổ phiếuđang lưu hành trong kỳ
- Tỷl e ọ chiacổ tức= DPS/EPS,c ho thấycụngtychiacổtứctừphầnlợinhuận đạt được trongnămlàbaonhiêu%?
Hầuhếtcáccôngtycótỷlệchiacổtứccao,khảosát17côngtythìchỉcó3 côngtych iếmtỷlệ18%cótỷlệchiacổtứcdưới40%,đólàcôngtyxuấtnhậpkhẩuBìnhThạnh,cô ngtycổphầnĐạilýLiênhiệpvậnchuyển,côngtyViễnthôngVTC.Cònlại82%côngty cótỷlệchiacổtứctrên40%.ĐặcbiệtcôngtyB o â n g BạchTuyếtlỗnăm2004nênkhôn gthựchiệntrảcổtứcvàonăm2004và2005,côngtyNướcgiảikhátSàiGòncóxuhướnggi atăngcổtứctừ30%năm2003 lên 76% năm 2004 vànăm2005là120%.
Nhìnchungcáccôngtycóchínhsáchchitrảcổtứcổnđịnhnhưcôngtyxuấtnhập khẩuKhánhHội,côngtyPhươngNam,côngtyCơđiệnlạnhtỷlệcổtứcítthayđổiquacác năm.Đặcbiệt,mộtsốcôngtynhưcôngtyKinhĐô,côngt y Cơkhíxăngdầu,Savimex,Th uỷsảnsố4 giữ nguyên tỷ lệchitrảcổtứcqua3năm khảo sát.
2 Xem phầnphụlục:hướngdẫntínhchỉtiêulãi cơbản trênmỗicổphiếu(EPS)
Tuynhiên,khisosánhcổtứcgiữacáccôngty,mộtchỉtiêucầnphảiquant a â m làt ỷsuấtcổtức.Đâylàmộttỷlệphầntrămgiữacổtứcvàthịgiácổphiếu.Chỉtiêunàychob iếttỷlệcổtứcsẽnhậnđượcsovớisốtiềnphảitrảđểmuacổphiếu Chỉ tiêu này được thể hiệnquabảngtính sau:
Giá cổ phieáu(ng àn đ)
Công ty Bông Bạch Tuyết 1,0 - - 10,80 11,10
Công ty Đại lý Liên
Công ty Xuất Nhập Khẩu
Coâng ty Cô Khí Xaêng Daàu 1,2 1,2 1,2 14,40 16,50 15,70 8% 7% 8% Công ty Cơ Điện Lạnh 1,2 1,3 1,4 15,70 23,90 34,50 8% 5% 4%
Công ty Hợp tác kinh tế vềXuất nhập khẩu
Công ty Khách sạn Sài
Công ty Kho vận vàGiaonhận Ngoại thương
Công ty Nước giải khát
Công ty Thuỷ sản số4 1,2 1,2 1,2 17,00 17,50 25,50 7% 7% 5% Coâng ty Vieãn thoâng VTC 1,4 1,4 0,7 30,50 32,30 32,90 4% 4% 2%
Bảng 2.9: Tỷ suất cổ tức của các công ty
(Nguồn:TrungtâmGiao dịch Chứng khoán TP.HCMwww.vse.org.vn,Công ty Chứng khoán Ngân hàng Đầu tư Phát triển TP.HCMwww.bsc.com.vn)
Tỷsuấtcổtứccủacáccôngtykhácao(từ2%đến8%)vàbiếnđộngquacácnăm. Kếthợpvới phântíchởphầntrên,chothấyhầuhếtcáccôngtycóc h í n h sáchchitrảcổ tứcổnđịnhquacácnăm,nhưvậytỷsuấtcổtứcbiếnđộnglàdogiácổphiếucủacác côngtybiếnđộng.Đốivớinhữngcôngtycóchínhsáchcổtứckhôngđổi,khigiácổ phiếucóxuhướngtăngthìtỷsuấtcổtứcsẽthấpđivàngượclại.Năm2006,giá cổphiếucóxuhướngtăngmạnh,tỷsuấtcổtức cóxuhướnggiảm.
2.3.2 Nhận xét chính sách cổ tức của các công ty cổ phần trong thời gian qua
2 – 3 l a àn l a õi suất n ga ân hàng,phổbiếntừ12%đến20%/ năm.Nhiềudoanhn g h i e ọ p cúmứcc o ồ tứco ồ n địnhv a ứ c a o n h ư : cụngt y cổphầnMay
Thủysản(48%),côngtycổphầnSảnxuấtvàKinhdoanhKimkhí(41%),côngtycổ phầnĐầutưxõydựngBỡnhChỏnh( 3 5 % ) , c o õ n g t y c o ồ p h a à n K h a i t h a ự c đ a ự v a ứ Vậtl i e ọ u x a õ y d ư ù n g H o ự a A n (30%)…Đõythựcsựlàsức éprấtlớnchobanquảntrịcôngty,họphảihoạtđộngn ă ng động,sángtạohơn,hiệuqu ảhơnđồngthờicóđiềukiệnđàothảinhữngnhàquảntrịkém,nhưngsẽhạnchếkhả năngtíchtụvốncủacôngtyđểtáiđầutưmởrộngsảnxuấtkinhdoanh,tỷtrọngvốnvayng ânhàngtănglênvàcókhảnăng mấtcânđốicácnguồntrảnợnếucôngtykhôngthậntrọ ngtrongviệcvayvốnhoặcviệcđầutưsẽkhôngđượcmạnhdạn.
Thứhai,chínhsáchcổtứccủacáccôngtycổphầntrongthờigianquacóxuhươ ùngduytrìmứccổtứccaovàổnđịnhđểtạolòngtinchonhàđầutưmặcdùtìnhhình sảnxuấtkinhdoanhxấu,lợinhuậngiảmhoặcngaycảkhithuhẹp
Trong bối cảnh kinh doanh phát đạt, nhiều công ty muốn duy trì mức cổ tức cao để tạo cảm giác hoạt động hiệu quả và nâng cao năng lực của Hội đồng quản trị Tuy nhiên, một nghịch lý đối với các công ty cổ phần tại Việt Nam là việc đảm bảo nhu cầu cổ tức cao trong khi cần vốn đầu tư phát triển Việc phân phối hết lợi nhuận rồi đi vay để tái trợ cho hoạt động không phải là một chiến lược hiệu quả Các công ty lớn và đang tăng trưởng cần giữ lại phần lớn lợi nhuận để tái đầu tư, như trường hợp của Microsoft, công ty này đã không chia cổ tức cho đến năm 2003, mà tất cả lợi nhuận đều được sử dụng để tái đầu tư.
Cổđôngcủamộtdoanhnghiệpthườngbaogồmnhàđầutưngắnhạnvànhàđ ầutưdàihạn.Hiệnnaycổđôngphầnlớncủacáccôngtycổphầnniêmyếthay chưaniêmyếtlàcácnhàđầutưngắnhạn,họmuốnđượcchiacổtứccaovàcóxuhướngbán cổphiếurakhiđượcgiá.Mứccổtứccàngcaothìnhàđầutưcàngcólợi.Mộtcổphiếucó mứccổtứckhôngcaothườngbịthị trườngđánhgiáthấpvàtínhthanhkhoảnkém.Doxuấtpháttừtâmlýcủanhàđầutưngắ nhạn,nêncáccôngtycổphầnmuốn được chia cổ tức cao.
Thứba,cáccôngtychưacóchiếnlượcdàihạntrongchínhsáchcổtứccủam ì nh nh ưtrảcổtứcbaonhiêu?hìnhthứcchitrả… trongtừnggiaiđoạnpháttriểncủacôngty.Cáccôngtyđềunhắmđếntỷlệchitrảcổtứch àngnămsaochothuhútđượccổđôngmàkhôngvạchrachiếnlượccụthểchochínhsá chcổtứccủa
Thứtư,hầuhếtcáccôngtycổphầnđềuchọnphươngthứcchitrảcổtứcbằngtiền mặt,vìcổđôngưathíchhìnhthứcnày.Thựctếcónhiềucáchtrảcổtứckhácnhưtrảbằngcổp hiếuhoặctrảbằngtàisảnkhác.Việctrảcổtứcbằngtiền làm hao hụt nguồntiền mặt cuûa coâng ty.
Quakhảosátsốliệucủacáccôngtycổphần,luậnvănchothấybứctranhhoạtđộn gtàichớnhcủacỏccụngtyvềcấutrỳcvốn,thựctrạnghuyđộngvốnvàh i e ọ u quảsửdụn gvốncủacáccôngtycổphần.Ngoàira,chínhsáchcổtứccủacác công tycổ phần trong thời gian qua cũng được đề cập ởû chương 2.
Quathựctrạngcủacáccôngtycổphần,trongchương3luậnvănsẽtrìnhbày quảnlýtàichínhtạicáccôngtycổphầnViệtNamphùhợpvớithônglệquốctế.GianhậpWTO,hộinhậpkinhtếthếgiới,cácdoanhnghiệpViệtNamnóichungvàcácc ôngtycổphầnnóiriêngcầnchútrọnghơnnữatrongquảnlýt à i chínhcủacôngtymì nh,mộtvấnđềcầnthiếtchosựsốngcònvàpháttriểncủacáccôngty.Cụthể,cácc ôngtycầnphântíchvàxâydựngchocôngtycủamìnhmộtchínhsáchcấutrúcvốnthích hợp,mềmdẻođápứngđượccácnhucầuhoạtđộngkinhdoanh,mộtchínhsáchcổtứcphùh ợpvớitừnggiaiđoạnpháttriển và phù hợp với xuthếthịtrườnghiệnnay.
CHÍNHTẠICÁCCÔNGTYCỔPHẦN VIỆT NAM PHÙ HỢP VỚITHÔNGLỆQUỐCTẾ
Quađánhgiáthựctếhoạtđộngtàichínhtại cáccôngtycổphầntrongthờigianqua,vớinhữngưuvànhược điểmđượctrìnhb àyởphầntrên.Tronggiaiđoạnhộinhập,cáccôngty cổ phần cần tập trung vào cácvấnđềsauđây:
- Nângcaohiệuquảquảnlýtài chính tại các công ty cổ phần.
Vấn đề huy động vốn
Vốncómộtvaitròquantrọngđốivớibấtkỳmộtdoanhnghiệpnàotrongnềnkinh tếthịtrường.Đểcóthểthựchiệncáchoạtđộngkinhdoanhcủamình,và đểcáchoạtđộn gnàyđượcliêntụcvàcóhiệuquảthìcầnthiếtphảicóvốn.Ngoàira,tiềmlựcvốnmạnh sẽgiúpcáccôngtycómộtchỗđứngtrênthịtrường, tạo lợi thế trong cạnhtranh. Đểnângcaovaitròcủavốnkinhdoanhtronghoạtđộng,bêncạnhviệctạ ovốn,cáccôngtycầncónhữngbiệnphápthiếtthựcnhằmnângcaohiệuquảsửdụngvố n,điđôivớiviệcbảotoàn vàpháttriểnvốn.
3.1.1 Tối ưu hoá hoạt động huy động vốn a Cónhiềunguồnvốntàitrợchohoạtđộngcủacôngtycũngnhưcónhiềucác htiếpcậnđếncácnguồntàitrợ.Tuynhiênđểtốiưuhoáhoạtđộnghuyđộngvốn,cáccô ngtyngoàiviệcnõngcaonănglựckinhdoanh,cầnphảit a ù o đượcsựtincậyvàuytớn củacôngtytrướccácnhàtàitrợ.Mộttrongnhững việccầnphảithựchiệnđểcôngtycóthểtiếpcậncácnguồnvốnmộtcáchdễdà ng, đó là:
Nếucôngtymuốnsớmnhậnđượcquyết địnhtàitrợvốn,thìmộtbộtài liệ uchứngminhđộtincậycủacôngtysẽlàrấtcầnthiết.Bộtàiliệuphảithựcsự“bắt mắt”,bộtàiliệuchínhlàhìnhảnhcủacôngty,cầntrìnhbàyrõràng,đầy đủ những thông tin cungcấpchonhàtàitrợ.
Bêncạnhđó,mộtbộmáykếtoántàichínhhiệuquảcũngđóngvaitròquant rọngtrongviệctạodựngđộtincậycủacông ty.Côngtycóbộmáykế toá nhiệuquả,sẽcótácdụnghuyđộngkhaithácnguồntàichínhnhằmđảmbảoy e â u cầukin hdoanh,tổchứcsửdụngvốncủacôngtysaochohiệuquảnhất.Bộm á y kếtoánsẽxác địnhđúngnhucầucầnhuyđộngvốn,lựachọnnguồntàitrợ,l ựa chọnphươngthứcđẩymạ nhkinhdoanhlàmcơsởđểhuy độngvốn,đảmbảonguồnvốnpháttriểnhữuích,từđónângcaolợinhuận của công ty.
Xõydựngtàiliệuhuyđộngvốn,trỡnhbàycỏcnănglựckinhdoanh,năngl ư ùc qu a ỷn lý,c ỏ cc a m k e ỏt t a ứi ch ớ n h c ủ a c ụ n g t y đ ố i v ơ ựi nhữnghoạtđ ộ ng k i n h doa nhcụthể.Côngtycầnphải trìnhbàytrungthựcvàchứngminhđược hiệuq uảkinhdoanhqua cácbáocáotàichính,nănglựcquảnlýquacáchệthốngchuẩnmực đánhgiávàcôngnhậnnhưchứngnhậntiêuchuẩnISO…
Hạn chế rủi ro đối vớinhà tài trợ vốn
Trongthịtrườngkinhdoanhluôntiềmẩnnhữngrủironhưrủirotỷgiá,lạmp hát… nêncácnhàtàitrợvốnsẽluônxemxét,suytínhrấtkỹvềcácrủiroxấu nhấtcóthểxảyra trước khi quyết định tài trợ.
Chính vì vậy, để giúp các nhà tài trợ sớmraquyếtđịnh,côngtycầnphải:
Chứngminhchonhàtài trợthấytàisảncủa côngtycảhữu hìnhvàvô hình Đôikhitàisảnvôhìnhnhưgiátrịthươnghiệu,thịphần,kênhphânph oái… c o ứ n c o ự g i a ự trịl ơ ự n h ơ n r a ỏ t nhiềusov ơ ự i t a ứ i sảnh ư ừ u hỡnh.T r o n g trườ nghợpcầnthiết,cóthểthuêtổchứcchuyênnghiệpđịnhgiácôngtyđể việchuyđ ộng vốn được dễ dàng và nhanhchónghơn.
Trongphươngánvayvốn,trìnhbàyrõràng,chitiếttínhtốiưuvàkhảthicủakhoản tiềnhuyđộng.Cáchoạtđộngkinhdoanhđượcđầutưtừvốntàitrợphảic ólợinhuậncao hơn chi phí huy động vốn. b Ngoàira,đểthựchiệnhuyđộngvốn thànhcông,cáccôngtycổphầ n cần thựchiệncácbướcsau: Đánhgiátàichínhcôngtyvà xây dựng cấu trúc vốn
- Đánhgiá,thẩmđịnhvàxây dựng cấu trúc vốn cho công ty.
- Lựa chọn cấu trúc vốn tối ưu.
- Saukhihoànthiệnbướcđánhgiávàxâydựngcấutrúcvốn,lênphươngán và tìm kiếm giải pháp huy độngvốnmộtcáchcụthể vàchitiết:
Tổngquanve ành ucầ uhu y độngvốncủacáccôngtyvàcáckho ùkh ăn đan ggặpphảitrongquátrình huy động vốn.
Côngtycầnphảinângcaonhữnghiểubiếtvềcáchìnhthứchuyđộngvốnkhácnha u,ưuvànhượcđiểmcủamỗihìnhthức(vayngânhàng,vốncủaq u y õ đầu tưvàcáccôngcụhuyđộngvốntrênthị trường chứngkhoán).
Thu hút vốn đầu tư
- Tiếpcậnnguồnvốncủanhữngnhàđầutưtiềmnăng:nhàđầutưtổchứccũn gnhưnhữngnhàđầutưcá nhân tiềm năng.
Vềp h ớ a n h a ứ n ư ơ ự c , phảic o ự biệnphỏpp h a ự t t r i e ồ n thịt r ư ơ ứ n g t i e à n t e ọ , t h ị trườngtàic h ớ n h , đặcb i e ọ t làthịtrườngchứngkhoỏnvàh e ọ thốngn g a õ n h a ứ n g thương mạiđểgiỳpcỏccụngtycổphầncúthểhuyđộngvốnmộtcỏchdễdàng. Ngoài ra,Nhànướccầnkhuyếnkhíchthànhlậpcácđịnhchếtạolậpthịtrường,c a ù c nhàđầutưcótổchức,tăngcườngthuhútđầutưnướcngoàivàothịtrườngvốn,nhằm huyđộngvốnvàk h u y e á n khícht í n h chuyênnghiệptrongquảntrịdoanh nghiệp theothoõngleọõquoỏcteỏ.
Vào ngày 29 tháng 9 năm 2005, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quy định về tỷ lệ tham gia của nhà đầu tư nước ngoài vào thị trường chứng khoán Việt Nam, giới hạn tối đa 49% tổng số cổ phiếu của một tổ chức niêm yết Tuy nhiên, tỷ lệ này hiện đang trở thành rào cản lớn trong việc thu hút vốn từ các nhà đầu tư lớn, do các quỹ đầu tư thường có tiêu chí đầu tư cụ thể về ngành nghề và quy mô công ty Chẳng hạn, một quỹ đầu tư có tiêu chí đầu tư tối thiểu là 3 triệu USD, tương đương gần 50 tỷ đồng, trong khi với tỷ lệ 49%, chỉ những công ty có vốn 100 tỷ đồng trở lên mới đủ điều kiện Hiện nay, các công ty cổ phần đang rất cần vốn, công nghệ quản lý tiên tiến và đối tác đầu tư chiến lược, nhưng với quy định hiện tại, dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam khó có thể gia tăng, dẫn đến sự trì trệ của thị trường chứng khoán Để khuyến khích dòng vốn đầu tư nước ngoài, cần phải xem xét mở rộng tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trong các ngành nghề, với mức tối đa là 51%.
100%.Việcnàysẽgiúpdoanhnghiệp huyđộngvốnsẽtrởnêndễdànghơntrướ c,dođượcgiatăngtỷlệcác nhà đầu tư tổ chức, cảtrongnướcvànướcngoài.
- Ngoàira,cầncógiảiphápđònbẫyđểkíchthíchnhanhsựpháttriểncủathịtrư ờngchứngkhoán,khuyếnkhíchcáccôngtytựnguyệnraniêmyết.Giảiphápn àysẽmanglạinhữnglợiíchnhưsau:
Mộtkhinhiềudoanhnghiệpraniêmyết,TTCKsẽsôiđộng,cácdoanhnghi ệ p cóđiềukiệnhuyđộngvốntừnhiềudạngnhàđầutưkhácnhauđểpháttriển,cót hểcảithiệnmứcđộtínnhiệmcủacôngty,huyđộngvốnvaydễdàngvàrẻhơ n.
MộtkhiTTCKpháttriểnổnđịnh,tạođiềukiệnchocổphiếuniêmyếtvàchưaniê myếtmangtínhthanhkhoảncao,giábáncổphầnnhànướcsẽtăng hơn trước.
- Bêncạnhđó,cầntạophongtràocôngkhaiminhbạchtàichính,cáccôngtyniêm yếtthụngthườngđượcđỏnhgiỏc a o v e à o ồ n đ ị n h t a ứ i c h ớ n h , cảithiệnh ỡ n h a û n h côngt y đ o á i v ơ ù i kháchhàng,nhàcungcấpvàđâycũngchínhlàcáchkhắ cphụcvấnđềđạidiệntrongcáccôngtycổphầnhiệnnay.
3.1.2 Các phương thức tài trợ vốn
Trongcôngtácquảnlý tàichính doanh nghiệp,việcnắm vững và lựachọncácnguồnvốnnhằmhuyđộngchophùhợpthựctếhoạtđộngcủadoanhnghiệp vớichiphísửdụngvốnthấpnhấtluônlàmộtbàitoánphứctạpđốivớicácnhàquảntrịt àichính.
Cỏccụngtycổphầncúlợithếkhicú nh i e àu hỡ n h thứct a ứi t r ơ ùv ố n kh a ự c nhau đểchọnlựatrongquỏtrỡnhkờugọivốn.Đểlựachọnđượchỡnhthứchuyđ o ọ n g vốn phùhợp,cáccôngtycầncósựphântích,đánhgiátoàndiệnvềmụcđíchhuyđộng vốn,tìnhhìnhtàichínhcôngty,mứcđộtínnhiệmcủacôngty,mốiquanhệgiữalợiíchv àchiphícủaviệchuyđộngvốn…
Tuynhiên,khixemxétđánhgiácáchìnhthứctàitrợvốnthìcôngtycầnnghiêncứuđ ộrủirophátsinh,chiphísửdụngvốnvàhiệuquảsửdụngvốnsaugiaiđoạntàitrợđểbảo đ a û m duytrìtốcđộtăngtrưởngbềnvữngvàtốiđahoágiá trị công ty.
Ngoàira,chọnlựahìnhthứchuyđộngvốnphảiphùhợpvớivòngđờipháttriểnc ủacôngty.Vòngđờicủadoanhnghiệpthườngcó4giaiđoạngồm:khởinghiệp,phátt riểnmởrộng,pháttriểnổnđịnhvàthoáitràohoặct ái tổchức T r o n g 4giaiđoạnnày,cácdoanhnghiệpcầncânnhắclựachọncáckênhhuy độngvốnsaochophùhợpvớiđặcthùpháttriểntrongtừnggiaiđoạncủadoanhnghiệp , mang lạihiệuquảcaonhất 3
VớitìnhhìnhthịtrườngtàichínhViệtNamhiệnnay,cácnguồnvàhìnhthứ c tài trợ có thể đượcsửdụngđểgọivốnchocáccôngtycổphầnnhưsau: a Tăng tỷ lệ lợi nhuận giữ lại Đốivớicáccôngtycổphầnđãniêmyếtvàchưaniêmyết,việcnângvốnchủsởh ữucúthểđượctiếnhànhbằngnhiềucỏch,trongđúcúcỏchphỏthànhc o ồ phiếumới.T uynhiên,cáchnàysẽphátsinhchiphí,thôngthườngtừ5-
10%tổnggiátrịđợtpháthành.Trongkhiđó,việctăngvốnchủsởhữubằngcáchgiữlại mộtphần hay toànbộlợinhuận hầunhưkhông tốn chi phí.
Quaphântíchthựctrạngphânphốilợinhuận,chiacổtứccủacáccôngtytr ong th ờigianqua,thấyrằngcáccôngtychiacổtứcởtỷlệcao.Phầnlớnlợinhuậnđạtđ ượctrongnămđ e à u đ ư ơ ù c p h a õ n c h i a c o ồ t ư ự c c h o cổđ o õ n g , t y ỷ lệl ơ ù i nhuậngi ữlạikhôngcao.Đốivớinhữngcôngtyhoạtđộngcầnnhiềuvốnđểđầutưvàpháttriểntron gthờigiantới,nêntăngtỷlệlợinhuậngiữlạiđểtàitrợvốnc ho đầutưvàhoạtđộngsản xuaátkinhdoanh. b Huy động vốn thông qua thị trường chứng khoán
TTCKluônlànơihuyđộngvốnhiệuquảnhấttrongcácphươngthứchuyđộngvốn. Tạiđây,mụctiêucủađạiđasốcáccôngtylàhuyđộngvốndàihạn,phụcvụcáckếhoạch đầutưlâudài.Tạimỗiquốcgia,tuỳthuộcvàotrìnhđộpháttriểncũngnhưđặcđiểmc ủathịtrườngmàphápluậtkinhdoanhcónhữngquy định khác nhauvề cáchthứchuyđộngvốn.
3 seõ đượctrìnhbàyrõhơnở3.2.2 xâydựngchính sách cổtứcphùhợpvớitừng giaiđoạnphát trieồnc u ỷ a coõngty
Các công ty cổ phầncóthể huy độngvốnthôngquaTTCKViệt Nam bằngcáccáchsau:
Huy động vốn dài hạn bằng cách pháthànhcổphiếu
Cổ phần là phương thức hiệu quả để giải quyết vấn đề vốn cho các công ty, với nhiều hình thức phát hành khác nhau như phát hành công khai (public offering) hoặc phát hành hạn chế (private placement) Hai phương pháp chính để bán cổ phiếu bao gồm cung ứng giá cố định và đấu giá Hiện nay, nhiều công ty lớn như Vinamilk và Petrolimex đã phát hành cổ phiếu, trong khi một số công ty như FPT và SaigonPostel Telecom cũng hướng tới việc phát hành cho các cổ đông chiến lược Năm 2005, có 64 doanh nghiệp tổ chức đấu giá cổ phần trên các thị trường chứng khoán, thu về 4.574 tỷ đồng, gấp gần 1,5 lần mệnh giá và tăng 527 tỷ đồng so với giá khởi điểm.
- Pháthànhracông chúng(Publicoffering):TheoluậtchứngkhoánViệtNam,c ôngtycóthểpháthànhcổphiếutrựctiếpracôngchúng 4qua cácbướcsau:
Đạihộicổđôngthông qua phương án huy động vốn
SaukhiđượcUỷbanchứngkhoánphêduyệtphương ánhuyđộngvốn, cô ngtysẽsửdụngdịchvụcủamộtngânhàngtưvấnchocácvấnđề:hìnht hức vàsốlư ợngcổphiếusẽpháthành,giá và thời điểm phát hành…
4 Nghò định144/2003/NĐ-CPngày28/11/2003về Chứngkhoán vàthị trườngchứngkhoánThôngtư60/2004/TT-BTCngày18/06/2004hướngdẫnviệcpháthành cổphiếu ra coângchuùng
- Pháthànhhạnchế(privateplacement) 5 :côngtychọnpháthànhcổphiếuchon hữngnhàđầutưđãđượcchọnlọckỹ,cóthểlànhữngcôngty,ngânhàng,quỹ đầutư,nhàcungcấpcótiềmlựcvềtàichính,trìnhđộkỹthuậtcôngnghệ,kin hnghiệmtrongquảnlýđiềuhànhđểthựchiệntàitrợvốnhoặccamkếthỗtrợ chocôngtykhitrởthànhcổđôngcủacôngty.Pháthành theohìnhthứcnà ycũngthựchiệncácbướctươngtựnhưpháthànhracôngchúng,nhưngkhácmộ tđiềulàkhôngđòihỏicôngtyphảiđăngkývớiUûybanchứngkhoánnêncólợiđ iểmlàgiỳpcụngtyhuyđộngvốnmộtcỏchd e ó d a ứ n g , nhanhchúng.Tuynhiờn ,nhượcđiểmlàcổphiếukhôngthểgiaodịchtrênTTCK do chưa đăng ký.
- Ngoàirađểhuyđộngvốn,cáccôngtycóthểpháthànhquyềnưutiênmuacổphiếu mới(Rightissues)chocáccổđônghiệnhànhtheotỉlệmàhọnắmgiữ.Phươngthứ cnàygiúpgiảmchiphípháthànhcổphiếusovớiphươngthứcpháthànhhạnchế cũngnhưpháthànhracôngchúng.Ngoàira,cáccổđônghiệnhànhvẫngiữđượcq uyềnkiểmsoáttheotỉlệnhư trước.
Huy động vốn dài hạn bằng cách phát hành trái phiếu
Pháthànhtráiphiếulàmộttrongnhữngphươngthứchuyđộngvốnhữuhiệuk hicáccôngtythiếuvốn.Thôngquapháthànhtráiphiếu,cáccôngtycóthểvayđ ượctừthịtrườngmộtkhoảnvốnkhálớnvớilãisuấtthấphơnlãisuấtngânhàng.Nhờ đótìnhhìnhhoạt độn gki nh doa nh sẽ cảithiệnđángkể,cáccông tysẽcó thêmtiền để đầu tư, mởrộnghoạtđộng sảnxuấtkinhdoanh.Ngày19/05/2006, ChínhphủđãbanhànhNghịđịnh52/2006/ NĐ-CPvềpháthànhtrái
5 Xem phụlục mộtví dụđiểnhìnhviệchuyđộngvốn quahình thức pháthànhhạnchếcủa côngtySPT
-51- phiếudoanhnghiệpđãmởramộtkênhmớiđểhuyđộngvốnchodoanhnghiệp,khuyến khíchcácdoanh nghiệp trực tiếp tham gia huy độngvốntrênthịtrường.
Tuynhiên,tráiphiếucórấtnhiềuloại,tuỳtừngtrườnghợp,tuỳtừnghoàncảnhs ẽcónhiều loạitráiphiếukhác nhau.LoạitráiphiếucácdoanhnghiệpViệtNamthư ờngchọnpháthànhtrong thờigianqualàtráiphiếuchuyểnđổin h ư côngtycổph ầncơđiệnlạnh(REE),côngtycổphầnEIS,côngtycổphầnĐầutưhạtầngkỹthuật TPHCM(CII),…
Tráiphiếucókhảnănghoánđổilàmộtcôngcụnợchophépngườinắmgiữtrá iphiếunàyđượcquyềnhoỏnđổisốlượngtrỏiphiếumàhọđangnắmgiữđ e ồ lấym o ọ t l ư ơ ù n g c o ồ p h i e ỏ u t h ư ơ ứ n g t h e o tỉlệđượcquyđịnhtrước,trongmộtkhoảng thờigi an đư ơ ùc quyđịnhtrướcvàvớimộtm ức giỏcổphiếuđ ươ ùc q u y địnhtrước.Cú2lýd ochínhkhiếnchocáccôngtypháthànhtráiphiếucókhản a ê n g hoánđổi:
- Mộtlà,lãisuấtcamkếtcủatráiphiếucókhảnănghoánđổithấphơnsovới trái phiếu thường Ngoàira, lãi được khấu trừ thuế.
Trong bối cảnh các công ty nhỏ ít tiếng tăm và chưa niêm yết, việc đánh giá rủi ro gặp nhiều khó khăn Phương án huy động vốn khả thi nhất trong trường hợp này là phát hành trái phiếu có khả năng hoán đổi Đây là một kênh huy động vốn mới mẻ cho các công ty, giúp họ tiếp cận nguồn tài chính linh hoạt hơn Chính phủ cần nghiên cứu và ban hành các chính sách hỗ trợ cho việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong nước và quốc tế Đồng thời, tìm nguồn tài trợ thông qua hình thức liên doanh liên kết cũng là một giải pháp khả thi cho các doanh nghiệp.
Các công ty có thể tìm nguồn tài trợ thông qua hình thức tìm đối tác đầu tư dưới hình thức liên doanh liên kết, đặc biệt là các đối tác là nhà đầu tư nước ngoài Bên cạnh việc khai thác nguồn vốn dồi dào từ các đối tác này, thông qua liên doanh liên kết, các công ty được chuyển giao công nghệ tiên tiến và học hỏi được rất nhiều kinh nghiệm trong việc điều hành, quản lý, tiếp cận các phương tiện hiện đại để từng bước hội nhập vào khu vực và thế giới Sử dụng nguồn vốn tài trợ thông qua hình thức tài chính là một chiến lược quan trọng.
Thuêtàichínhlàmộthìnhthứcđangđượcápdụngphổbiếnởnhiềunướctrênthếg iớinhưMỹ,NhậtBản,Đức,ThụyĐiển,Uùc…Tuynhiên,ởViệtNamkhái niệm cho thuê tài chính vẫn còn khámớimẻvớinhiềucôngty.
Thuêtàichínhlàmộthìnhthứctàitrợtíndụng,thôngquaviệcchothuêcácloạit àisản,máymócthiếtbị,phươngtiệnvậnchuyển,máyphotocopy…
Trongthờiđiểmcáccôngtygặpkhókhănvềthủtụcthếchấptàisảnđểvayvốnởcácn gânhàng,cáccôngtycóthểsửdụnghìnhthứcthuêtàichínhđểđổim ớ i máymóc,thi ếtbị,hiệnđạihoácôngnghệ sảnxuấtkinhdoanh,tạođiều kiệnchocáccông tytiếpcậnhình thức cấp tín dụng mới.
Tóm lại, mỗi phương thức phát hành đều có những ưu, nhược điểm riêng Tùy theo cấu trúc vốn hiện có và vòng đời phát triển, các công ty cổ phần Việt Nam sẽ chọn lựa hình thức huy động vốn phù hợp, như vay vốn hay phát hành chứng khoán, bao gồm cổ phiếu ưu đãi, cổ phiếu thường và trái phiếu Để huy động vốn thành công, các công ty cần xây dựng phương án huy động vốn đáp ứng yêu cầu phát triển hoạt động kinh doanh Nếu cần, có thể cân nhắc việc huy động vốn từ các nhà đầu tư chiến lược nước ngoài để nâng cao năng lực tài chính Các công ty cổ phần Việt Nam cũng cần nghiên cứu đa dạng hóa hình thức huy động vốn, tiếp cận với các hình thức huy động vốn mới thông qua thị trường vốn, thay thế cho các hình thức truyền thống trước đây.
Xây dựng chính sách phân chia cổ tức cho các công ty cổ phần trong quátrình hội nhập
3.2.1 Quan điểm xây dựng chính sách cổ tức
- Cầncómộtchínhsáchcổtứcổnđịnh,nhất quán, ngaycảtrongtrường h ợ p l ợinhuậnhoạtđộnggiảm.
- Cầncótỷlệchiacổtứchợplýsaochovừađảmbảochocáccổđôngcómộtngu ồnthunhậpổnđịnh,nhấtquánmàcôngtycũngcómộttỷlệlợinhuậngiữla ùiđủtàitrợchonhữngnhucầuđầutưbỡnhthườngnhằmduytrỡsựtăngtrưởngbền vữngcủa côngty.
- Tránhtốiđaviệccắtgiảmcổtức.Trongtrườnghợpcôngtycónhữngcơhộiđầ utư,côngtynênchọngiảiphápđivayhaypháthànhcổphiếumới.Nếunguồntàitr ợbênngoàikhôngđủvốnchođầutư,buộcphảicắtgiảmcổtứcthìcầncôngbốthôn gtinvàthuyếtminhđầyđủchocácnhàđầutưvề chươngtrìnhvàkếhoạchtàitrợ vốn, thực hiện dự án đầu tư.
- Nguyờntắcquantrọnglàxỏcđịnhvàduytrỡcổtứcnờnởmứckhỏthấpv a ứ chỉ nêntăngmứccổtứckhicónhữngkhoảnthunhậptăngthêm.Cóthểchit rảnhữngkhoảncổtứcphụtrộivàocácthờiđiểmhợplývàkhithunhậpchophé pnhằmbảođảmviệcchitrảcổtứcluônthựchiệnđốivớinhà đầutư.
Nhưđãtrìnhbàytrongphầnchọnlựahìnhthứchuyđộngvốn,trongmỗimộtgiai đoạnpháttriển,doanhnghiệpcónhữngcơhộiđầutư,khảnănghuyđộng vốnvàdòn gtiềnkhácnhau.Dođó,cáccôngtycổphầncầncânnhắclựachọncáckênh huyđộngvốncũngnhưchínhsáchcổtứcsaochophù hợp với đặcthùpháttriểntrongtừnggiaiđoạn,manglạihiệuquảcaonhất.Cụthểtrongtừnggiaiđ oạnnhưsau:
Tronggi ai đoạnkhởi nghiệp,t hường cácdoanhnghiệpkhócóđượct h u nh ậpngaytừnhữngnămđầuhoạtđộngdochưacótàisảncũngnhưcơsởhoạtđộng, chưa cócácsốliệuvềhoạtđộngquákhứđểchứngminhnănglực,thiếuki nh nghiệmki nhd oanh quả n l ý tr ong mộtsốl ĩ nhvực vàmứcđộrủirocao,dòngtiền của doanhnghiệpchưanhiềuvàchưaổnđịnh.
Tronggiaiđoạnkhởinghiệp,kênhhuyđộngvốnphùhợpvớinhữngđặcth ùnêutrêncủadoanhnghiệplàvốngópchủsởhữuvàhuyđộngvốntừcácquỹđầut ư 6 ,nhấtlàquỹđầu tưmạohiểm.
Dođó,nguồntàitrợthíchhợptronggiaiđoạnnàylàlợinhuậnđểlại,nhưvậycổtứ csẽkhôngchiachocáccổ đông trong giai đoạn khởi nghiệp.
Giai đoạn phát triển mởrộng
Tronggiaiđoạnp h a ự t t r i e ồ n m ơ ỷ r o ọ n g , tàisảncủad o a n h n g h i e ọ p t a ờ n g lờ nnhanhchúng,d o a n h t h u t a ờ n g v a ứ t h ị phầnngàycàngm ơ ỷ r o ọ n g n e õ n c a ự c doan hnghiệpthườngcónhucầuvốnlớn,nhucầuvềhỗtrợkỹthuậtvàmởrộngquanhệkinhdoa nh.
Tuynhiên,dodòngtiềncủadoanhnghiệpchưadồidào,hệthốngquảnlýc h ư a chuyênnghiệpvàquymôdoanhnghiệpcònnhỏnêndoanhnghiệpkhôngdễdàn ghuyđộngvốntừcáckênhhuyđộngkhácnhưpháthànhcổphiếu,đốitácchiến lược,vayngânhàng.Trongkhiđó,cácquỹđầutưmạohiểmsẵnsàngcungcấpnguồnv ốndàihạnchodoanhnghiệpđểcânđốinguồnvốnvay,tàitrợcácdựánmởrộngkinhdo anhvàhỗtrợdoanhnghiệpxâydựnghệthốngquảnlýchuyênnghiệp.
Tronggiaiđoạncầnvốn đầutư,đangpháttriểnthìtăngphầnlợi nhuậng iữlại,thựchiệnchiacổtứcnhưngởmứcthấp.Mộtmặt,đểvốnđầutưvàocácdựánsinhl ời,mặtkhácthựchiệnchitrảcổtứcđểlàmyênlòngcácnhàđầutư,rằngcôngtyđãbắtđầ uvàogiaiđoạnhoạtđộngcóhiệuquả.Quađó,cũnghấpdẫncáccổđôngtiềmnăngvàsẽla ứmchogiỏcổphần tănglờn.
Giai đoạn phát triển ổnđịnh
Sauthờikỳtăngtrưởngcao,doanhnghiệpbướcvàogiaiđoạntăngtrưởngổnđịn hvàtiếntớibãohòa.Tronggiaiđoạnpháttriểnổnđịnh,đặcđiểmchungcủađasốcácdoa nhnghiệplàcótốcđộtăngtrưởngổnđịnh,vốnnộisinhdồidào,tàisảntăng,cácdoanhngh iệptìmhướngđiđểtiếptụcmởrộngpháttriển.Tronggiaiđoạnnày,doanhnghiệpcầ nkinhnghiệmvàquanhệcủacácnhàđầutưtàichínhchuyênnghiệpđểnângcaogiátrịvàt hựchiệnhiệuquảcácgiaodịchtàichính, đầutư.
Doanhnghiệppháttriểnổnđịnhcónhiềucơhộihuyđộngtừcáckênhtàichínhk hỏcnhaunhưthịtrườngchứngkhoỏn,vayngõnhàng,tổchứctàichớnh,t a ứ i trợnộibộ,quỹđầutư…Tuynhiên,tronggiaiđoạnnàynêngiatăngtàitrợbằngnợ.
Khidoanhnghiệpđãpháttriểnổnđịnh,vốnnộisinhdồidào,dòngtiềndươngvàđặc biệttỷsuấtsinhlợitrênvốncaonêncókhảnăngchitrảcổtứclêncao,thậmchírấtcao Ngoàira,cóthểápdụngnhiềuhìnhthứcđểkhuyếnkhíchcáccổđônghiệnhữuvành ânviênnhưthưởngcổphiếu,trảcổtứcbằngcổ phiếu, gia tăng chi trả cổ tức bằng tiền mặt…
Giai đoạn thoái trào hoặctáitổ chức doanh nghiệp
Trongg i a i đo ạ n n a ứ y , t h ư ơ ứ n g c a ự c c o ồ đ o õ n g h i e ọ n t a ù i muốnr u ự t k h o ỷ i d o a n h nghiệphoặclĩnhvựckinhdoanhhiệntạicủadoanhnghiệp.Tìnhhìnhtàichínhkhó khăn,nhấtlàkhảnăngthanhtoánngắnhạn.Doanhnghiệpcónhiềutiềmn a ê n g p háttriểnnhưngtrìnhđộvàkinhnghiệmcủađộingũquảnlýhiệntạichưađápứng,doanhn ghiệpcầnnguồnvốnlớnđểtáicấutrúcdoanhnghiệp,thayđổicơcấucổđônghoặcchuye ồn hướng doanh nghiệp.
Tronggiaiđoạnnày,doanhnghiệpcóthểhuyđộngvốnnộisinh.Chínhsách cổtứctronggiaiđoạnnàylàchitrảởmứccaovàmộtphầncáccổtứcnàylàhoàntrảvốn. Trongtrườnghợptáicấutrúc,cầnhuyđộngvốntừquỹđầutưvà vốn chủ sở hữu.
3.2.3 Xây dựng chính sách cổ tức phù hợp với tình hình thị trường hiện nay
Trongtìnhhìnhthịtrườnghiệnnay,chínhsáchcổtứccủacáccôngtycònc h ị u nhi ềuảnhhưởng,tácđộngcủacácyếutố:thuế,chiphípháthành,bấtcânxứngthông tinvàđặcbiệtlàđốitượngđầutưvàothịtrường:yếutốtõmlý,trỡnhđ o ọ …
Chínhsáchthuế:theoluậtThuếhiệnhành,cổtứcvẫnkhôngbịđánhthuếthunhập cỏnhõn,nờncổđụngsẽthớchchớnhsỏchcổtứccaohơnlàchớnhsỏchc o ồ tứcthấpvàthớ chhìnhthứcchitrảcổtứcbằngtiềnmặt.Khiđó,chínhsáchcổtứcmàcôngtyđeođuổisẽ cóảnhhưởngrấtlớnđếnquyếtđịnhcủacácnhàđầu tưlàliệucónênnắmgiữcổphiếucủacôngtyhaykhông? vànhưthếsẽcótácđộngđốivớigiátrịcổphiếucủacôngty.Tuynhiên,theocácdựthảo Thuếthunhập cánhângầnđây, khoảncổtứcnày sẽbịđánhthuếtrongtươnglai.
Chiphípháthành:khicónhucầuvốnchođầutưdựán,mộtlàdùnglợinhuận đểtáiđầutư,hailàpháthànhcổphiếuthôngquaTTCK.Docácthủtục,quyđịnhlàmmấ tnhiềuthờigianvàlàmchiphípháthànhcaonênkhiđóchínhsách cổtứccủacáccôngt ylàkhôngchiahoặcchiacổtứcởmứcthấp,dùnglợinhuận để lại để tái đầu tư.
Bất cân xứng thông tin trong công bố và tiếp cận thông tin của các công ty hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế, dẫn đến sự thiếu tin tưởng giữa các nhà đầu tư và nhà quản lý công ty Để xây dựng lòng tin cho nhà đầu tư, các công ty cần cải thiện khả năng công bố thông tin, từ đó giảm chi phí đại diện cho cổ đông và ban điều hành Nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán có thể là nhà đầu tư ngắn hạn hoặc dài hạn, với các tiêu chí đầu tư khác nhau và mong đợi tỷ suất sinh lợi khác nhau Hiện nay, tâm lý đầu tư bầy đàn phổ biến, đặc biệt là ở nhà đầu tư ngắn hạn, khiến họ mong muốn nhận được cổ tức cao và có xu hướng bán cổ phiếu khi đạt được giá kỳ vọng Do đó, các công ty cổ phần cần chú trọng vào việc chi trả cổ tức cao để thu hút sự quan tâm từ nhà đầu tư.
- Mức cổ tứcban đầu phải được cân nhắc kỹ lưỡng.
Trongdàihạn:xâydựngchínhsáchcổtứclàlợinhuậncònlạisaukhiđãtàitrợc hocácdựáncótỷsuấtsinhlờicaohơnchiphísửdụngvốnvàduytrìchínhsáchc ổtứcổnđịnh.Ngoàira,cáccôngtyphảixâydựngchiếnlượcdàihạn trongchính sách cổtứccủamìnhnhưtrảcổtứcbaonhiêu?hìnhthứcchitrả… trongtừnggiaiđoạnpháttriểncủacôngty.Nhấtthiết,phảivạchrađượcchiếnlượccụth ểchochínhsáchcổtứccủacôngtymìnhnhằmlàmtănggiátrịcôngty,thuhútnhà đầutưcótổchức,chuyênnghiệp.
6%.Riêngcáccôngtycầnhuyđộngvốnđểthựchiệncácdựánđầutưlớntrongn hiềunămthìnênhạnchếhìnhthứctrảcổtứcbằngtiền.Đểhạnchếviệctrảc ổtứcbằngtiềnmặt,cáccôngtycầncóchínhsáchtuyêntruyềnchocácnhàđầutưth ấyrằngviệctrảcổtứcthấplàcólợichosựpháttriểncủacôngty,chonhàđầutưtrong tươnglai.Ngoàira,khidoanhnghiệpdưthừavốnmàchưacóhoặcchưatriểnkh aicácdựánđầutư,cóthểdùngphươngthứcmuacổphiếuquỹsẽhạnchếvi ệcdoanhnghiệpchiacổtứcbằngtiềnmặtởmứccao.TuynhiênởViệtNam,khiT TCKchưapháttriển,phươngthứcnàychỉnênthựchiệnởdoanhnghiệpchưaniê myếtvàchỉnênthựchiệnđốiv ớ i nhữngdoanhnghiệpcóbộmáy quảntrịkinhdoanhtốt.
- Chitrảcổtứcbằngcổphiếu:TTCKViệtNamthờigiangầnđâyđãcósựkhởisắ c,sốlượngcôngtythamgianiêmyếtngàycànggiatăngnêncổphiếucácc ôngtycótínhthanhkhoảnngàycàngcao.Chonêncầnphổbiếnhìnhthứcchitrảc ổtứcbằngcổphiếuchocáccôngtycổphầnnhằmtăngkhảnăngtàichínhchoc ôngtytrongviệcmởrộngsảnxuấtvàcũng làhìnhthứchuyđộngthêmvốntừcáccổđônghiệnhữu.Tuynhiênđểápdụnggiả iphápnày,nêncóchínhsáchkhuyếnkhíchgiảmthuếthunhậpdoanhnghiệpc hophần cổtứcđượctỏi đầu tưđốivới cỏccụngtythực h i e ọn việc trảcổtứcbằngcổphiếu trong mộtgiai đoạn nhấtđịnh.