BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM NGUYỄN PHẠM TRIẾT ANH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP Hồ Chí Minh – Năm 2001 MỤC LỤC LỜI GIỚI THIỆU Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯC I.1 KHÁI NIỆM VỀ CHIẾN LƯC Trang I.1.1 Khái niệm Trang I.1.2 Sự cần thiết phải có quản trị chiến lược Trang I.2 QUÁ TRÌNH QUẢN TRỊ CHIẾN LƯC Trang I.2.1 Giai đoạn hình thành chiến lược Trang I.2.2 Giai đoạn thực thi chiến lược Trang I.2.3 Đánh giá chiến lược Trang I.3 COÂNG CỤ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯC Trang I.3.1 Đánh giá yếu tố bên Trang I.3.2 Đánh giá tình hình nội doanh nghiệp Trang I.3.3 Ma traän SWOT Trang THỰC TRẠNG TÌNH HÌNH SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA TỔNG CÔNG TY THỦY SẢN VIỆT NAM 11 I.3.4 II.1 GIỚI THIỆU TỔNG CÔNG TY THỦY SẢN VIỆT NAM Trang 15 Ma II.2 Trang MÔI TRƯỜNG BÊN trận NGOÀI ẢNH HƯỞNG ĐẾN BCG HOẠT ĐỘNG CỦA TỔNG CÔNG TY Trang 12 I.3.5 Ma trận chiến lược Trang 13 Chương THỦY SẢN VIỆT NAM Trang 16 II.2.1 Tình hình trị, luật pháp Chính phủ Trang 16 II.2.2 Tình hình kinh tế Trang 17 II.2.3 Tình hình phát triển khoa học kỹ thuật Trang 17 II.2.4 Tình hình văn hóa – xã hội Trang 18 II.2.5 Tình hình địa lý – nuôi trồng tự nhiên Trang 18 Trang II.2.6 Tình hình dân số Trang 19 II.2.7 Thò trường Trang 20 II.2.8 Các đối thủ cạnh tranh Trang 22 II.2.9 Nhaø cung caáp Trang 23 II.2.10 Sản phẩm thay Trang 23 II.2.11 Ma traän EFE Trang 24 II.3 MÔI TRƯỜNG BÊN TRONG ẢNH HƯỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG CỦA TỔNG CÔNG TY THỦY SẢN VIỆT NAM Trang 24 II.3.1 Tình hình sản xuất – kinh doanh Trang 24 II.3.2 Công tác tổ chức, cổ phần hóa xếp doanh nghiệp Trang 27 II.3.4 Công tác thị trường, tiếp thị Trang 27 II.3.5 Công tác quản lý tài qui hoạch đầu tư Trang 28 II.3.6 Tình hình nghiên cứu phát triển Trang 28 II.3.7 Ma traän IFE Trang 29 II.4 MA TRAÄN SWOT CHƯA ĐẦY ĐỦ Trang 30 Chương TY CHIẾN LƯC PHÁT TRIỂN CỦA TỔNG CÔNG THỦY SẢN VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2010 III.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA TỔNG CÔNG TY THỦY SẢN VIỆT NAM TỪ NAY ĐẾN NĂM 2010 Trang 31 III.1.1 Cơ sở để xác định mục tiêu Trang 31 III.1.2 Mục tiêu Trang 32 III.2 XÂY DỰNG CHIẾN LƯC Trang 34 III.3 CÁC CHIẾN LƯC ĐƯC LỰA CHỌN Trang 35 III.3.1Chiến lược xâm nhập thị trường Trang 35 III.3.2Chiến lược phát triển sản phẩm Trang 42 III.3.3 Chiến lược hội nhập phía sau Trang 43 III.3.4 Chiến lược hội nhập phía trước Trang 45 III.3.5Chiến lược đa dạng hóa đồng tâm Trang 45 III.3.6Chiến lược hướng ngoại – liên doanh Trang 48 III.3.7 Chiến lược cắt giảm chi phí Trang 49 III.4 CÁC GIẢI PHÁP CỤ THỂ ĐỂ THỰC HIỆN CHIẾN LƯC Trang 50 III.4.1 Các giải pháp tạo vốn Trang 50 III.4.2 Giải pháp đổi công nghệ Trang 51 III.4.3 Các giải pháp Marketing Trang 51 III.4.4 Các giải pháp phát triển nguồn nhân lực Trang 52 III.5 CÁC KIẾN NGHỊ Trang 53 III.5.1 Đối với Nhà nước Trang 53 III.5.2 Đối với ngành Trang 54 KEÁT LUẬN LỜI GIỚI THIỆU Ý nghóa chọn đề tài: Với vị trí địa lý thuận lợi, 3.260 km bờ biển vùng đặc quyền kinh tế rộng khoảng triệu km , nước ta có đầy đủ điều kiện khách quan để phát triển ngành kinh tế thủy sản Vấn đề cách thức quản lý vó mô Nhà nước chủ động, nổ, linh hoạt doanh nghiệp ngành kinh tế thủy sản Trong thực tế năm qua xuất thủy sản trở thành ngành kinh tế mũi nhọn nước ta với tổng kim ngạch xuất năm 2000 lên đến 1,45 tỉ USD, đứng thứ sau dầu thô dệt may Dự kiến kim ngạch xuất ngành 2,5 tỉ USD vào năm 2005 3,5 tỉ USD vào năm 2010., doanh nghiệp Nhà nước – Tổng Công Ty Thủy sản Việt Nam (Seaprodex) đóng góp vai trò không nhỏ Cụ thể, năm 2000: tổng doanh thu 5.053,7 tỉ đồng, tổng doanh số 342,76 triệu USD, sản xuất chế biến 120,33 triệu USD, nộp ngân sách Nhà nước 420,68 tỉ đồng lợi nhuận 32,97 tỉ đồng Với mục đích lựa chọn doanh nghiệp tiêu biểu ngành thủy sản Việt Nam, phân tích điểm mạnh tồn nó, sở đưa chiến lược kiến nghị cần thiết để nâng cao tính cạnh tranh doanh nghiệp xuất thủy sản Việt Nam nói chung Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam nói riêng Với mục tiêu xin lựa chọn đề tài cho luận văn là: “CHIẾN LƯC PHÁT TRIỂN CỦA TỔNG CÔNG TY THỦY SẢN VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2010” Phạm vi nghiên cứu: Các số liệu thu thập bao gồm ngành khai thác, nuôi trồng, chế biến địa phương từ Ninh Thuận, Bình Thuận đến Cà Mau Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam từ năm 1990 đến 2000 Các số liệu thị trường xuất Việt Nam sang thị trường Nhật, Mỹ, EU.Các số liệu thị trường nhập thủy sản Nhật, Mỹ, EU Tình hình sản xuất kinh doanh Tổng Công ty từ năm 1995-2000 Dự kiến xu hướng phát triển Tổng Công ty đến năm 2010 Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu hoạt động xuất thủy sản Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam đơn vị thành viên Mục tiêu nghiên cứu: - Mục tiêu lý luận: Nhận dạng rõ thị trường xuất tiềm phương hướng mở rộng chiếm lónh thị trường giới doanh nghiệp thủy sản Việt Nam - Mục tiêu thực tiễn: Đánh giá thực trạng xuất ngành thủy sản Việt Nam nói chung Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam nói riêng Đưa chiến lược phát triển nhằm thực mục tiêu mà Tổng công ty đề Phương pháp nghiên cứu đề tài: - Phương pháp phân tích thống kê, điều tra thu thập số liệu - Phương pháp so sánh tổng hợp số liệu - Phương pháp dự báo Bố cục đề tài: - Lời giới thiệu - Chương 1: Cơ sở lý luận chung hoạch định chiến lược - Chương 2: Thực trạng tình hình sản xuất kinh doanh Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam - Chương 3: Chiến lược phát triển Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam đến năm 2010 - Kết Luận Nguồn: Số liệu thống kê KT-XH Việt Nam năm 1975-2000 Phụ lục Sản lượng thủy sản nuôi trồng 1995-1999 phân theo địa phương ĐVT: Tấn Địa phương Cả nước ĐB Sông Hồng Đông Bắc Tây Bắc Bắc Trung Duyên Hải NTB Tây Nguyên Đông Nam Bộ ĐB Sông Cửu Long 1995 1996 1997 1998 1999 389.0 69 48.61 15.99 1.92 15.60 6.82 1.54 31.58 266.9 82 423.0 38 58.19 16.32 2.63 17.61 7.43 2.47 32.88 285.9 26 414.5 93 65.14 21.74 2.72 22.13 8.10 2.58 32.80 259.3 47 425.0 31 77.35 24.08 2.67 22.59 10.49 2.99 29.26 255.5 64 451.5 41 81.98 25.01 2.64 23.90 9.78 2.74 26.88 278.5 75 Nguồn: Số liệu thống kê KT-XH Việt Nam năm 1975-2000 Phụ lục Sự thay đổi cấu mặt hàng xuất 1991 - 2000 Năm 1991 Mặt hàng Sản lượng Tổn g Ty û kho trọ ng lượn Tôm Cá Giá trị Tổn g Giá trị Tỷ trọ ng % Sản lượng Tổng kho lượn Tỷ trọ ng % Năm 1999 Giá trị Tổn g Giá trị Tỷ trọng % Sản lượng Tổn g Tỷ kho trọng % lượn 74,60 g 40,72 (nghì % 66.50 % 335.8 60,99 61.33 29,99 40.00 61,81 153.0 19,23 14.11 21,80 5.80 2,83 31.40 % 58.10 10,55 36.36 17,78 Nhuyeãn 4.50 6,95 Mực khô Các SP khác Tổng SP Năm 1995 (nghì 4.10 6,34 16.70 8,14 12,63 25.90 % 11.30 6,92 24,25 39.60 % 5.00 7,73 3.70 1,80 14.50 8,88 64.71 100 205.1 100 163.3 100 45.20 8,21 37.34 18,26 30.30 5,50 14.04 Giá trị Sản lượng Tổng Tổn g Tỷ trọ Giá Tỷ ng trọng kho trị % % (nghì lượn 22,84 n Giá trị Tổn g Giá trị (nghì % 654.0 30,75 96.05 9,89 89.80 % 242.6 11,85 % 109.0 107.5 11,08 34.60 482.3 54.40 49,67 66.70 Tỷ trọng % 44,26 16,42 7,38 5,60 26.40 9,04 211.0 14,28 25,51 % 261.0 17,66 81.20 14,75 55.41 27,10 230.6 23,76 74.50 292.0 1.477.6 550.6 100 204.5 100 971.0 100 100 100 Nguồn: Viện Kinh tế Quy hoạch Thủy sản Trang 86 6,87 Năm 2000 Phụ lục Mức tăng giảm kim ngạch xuất số thị trường thủy sản chủ lực Việt Nam ĐVT: USD Nước nhập Năm 1998 Năm 1999 Ai Len Anh o Ba Lan Bỉ Bồ Đào Nha Các TVQ Ả Rập Campuchia Canada Đài Loan Đan Mạch Đức Hà Lan Hàn Quốc Hồng Kông Indonexia Italia Ixraen Lào Malaysia Mexico Myõ 14.086.2 83 293.6 84 889.2 29 19.076.0 00 92.87 570.1 49 6.727.5 66 47.975.4 52 1.625.5 99 10.034.2 80 27.675.5 47 10.713.3 06 85.970.9 65 397.5 33 7.388.4 62 7.608.6 73 3.473.8 59 81.551.4 52 9.527.1 70 129.3 85 95.86 25.466.7 72 126.1 89 144.8 42 5.498.6 46 7.765.0 53 55.171.3 26 679.3 29 10.840.2 16 23.187.7 99 43.047.2 32 65.439.5 63 548.4 30 9.923.2 70 1.154.3 19 13.321.8 09 8.114.4 16 57.96 125.594.5 26 Trang 159 Năm 2000 Tăng giảm 2000 so với 1999 474.6 02 1.787.9 40 63.13 284.0 32 5.506.68 72.79 86.41 154.14 11.725.6 11 13.061.2 12 45.50 2.584.5 19 6.022.4 67 29.973.1 95 4.744.4 26 2.593.8 42 3.562.6 19 1.154.31 63.01 13.258.7 11.433.8 3.319.4 80 64 101.2 43.25 25 298.220.0 172.625.4 00 74 474.6 02 11.315.1 10 192.5 22 379.8 95 19.960.0 86 198.9 81 231.2 55 5.344.5 05 19.490.6 64 68.232.5 38 724.8 34 13.424.7 35 29.210.2 66 73.020.4 27 70.183.9 89 3.142.2 72 13.485.8 89 Na Uy Nam Phi New Zealand Nhaät Bản Nga Ôxtrâylia Pháp Philippine Séc Singapore Tây Ban Nha Thái Lan Thổ Nhó Kỳ Thụy Điển Thụy Só Trung Quoác Ucraina 1.007.5 62 96.38 312.5 96 347.103.4 12 454.5 36 94.65 381.7 88 412.378.2 72 15.166.4 97 8.218.7 18 2.73 17.016.9 57 5.568.6 64 19.92 23.268.1 96 2.483.7 50 21.788.9 08 554.0 37 563.1 34 4.775.7 54 51.543.7 29 93.88 28.050.5 79 2.898.8 32 18.407.1 80 8.75 713.5 65 5.181.0 14 51.657.8 94 30.77 267.5 25 510.5 51 467.265.0 00 77.24 21.114.1 74 8.019.5 95 44.27 140.5 75 25.322.3 31 2.550.5 07 34.538.7 26 703.8 44 9.642.0 30 221.545.0 11 85.02 187.01 94.65 128.7 63 54.886.7 28 77.24 4.097.2 17 2.450.9 31 24.35 140.5 75 2.728.24 348.32 16.131.5 46 8.75 9.72 4.461.0 16 169.887.1 17 54.25 Phụ lục Một số thị trường nhập thủy sản Việt Nam Thị trường Mỹ: + Giá trị khối lượng nhập khẩu: Năm 1991 Khối lượng (1000 1.400 tấn) Giá trị (triệu 6.000 USD) 1995 1996 1997 1998 1999 1.488 1.51 7.043 7.08 1.62 8.13 1.73 8.57 2000 1830 1.866 9.07 10.086 Sau 10 năm giá trị nhập thủy sản Mỹ tăng 1,86 lần khối lượng tăng 1,33 lần, chứng tỏ cấu nhập có thay đổi theo chiều hướng mặt hàng giá đắt trung bình + Các mặt hàng nhập chủ yếu: - Tôm đông: Năm Khối lượng (1000 tấn) Giá trị (triệu USD) 1991 227 1.78 1995 1996 1997 1998 1999 2000 245 2.41 238 2.24 236 2.65 373 3.71 330 3.13 345 3.75 Các thị trường xuất tôm sang Mỹ: Thái Lan năm 2000 126 448 tấn, giá trị 480 triệu USD chiếm gần 40% giá trị nhập tôm Mỹ Các thị trường khác : Mehico, Việt Nam, Ấn Độ, Indonexia - Các mặt hàng lại: năm 2000 - Cua: 953 triệu USD (nước xuất cua chủ yếu sang Mỹ Trung Quốc); tôm hùm: 870 triệu USD; Cá hồi: 853 triệu; Cá tuyền: 628 triệu USD; Cá nước ngọt: 173 triệu USD; Mỹ thị trường nhập lớn giới mặt hàng + Các khu vực quốc gia xuất thủy sản lớn vào Mỹ - Các khu vực xuất thủy sản vào thị trường Mỹ năm 1999 : Khu vực Châu Á Bắc Mỹ Nam Mỹ EU Kvực khác Giá trị xuất % 3.573 2.806 1.368 160 160 40 % 31 % 15 % 1.8 % 1.8 % - Caùc quốc gia dẫn đầu giá trị xuất thủy sản vào Mỹ : Khu vực Giá trị XK 1999 Giá trị XK 2000 Canad a 1712 T.Lan 1558 T Quốc 440 1934 1816 598 Mehico Chi Lê 494 371 535 Ecuad o 555 514 363 - Xuất thủy sản Việt Nam vào Mỹ Năm Việt Nam 14 30 1998 1999 2000 Khối lượng (1000 10.6 18 34.5 tấn) Giá trị (triệu 96.3 141 302.4 USD) - Năm 2000, Việt Nam chiếm 3% thủy sản nhập vào Mỹ Các sản phẩm chủ yếu là: Tôm đông mặt hàng chủ lực với khối lượng xuất 15.718 tấn, giá trị 218 triệu USD; Cá biển đông lạnh:11.5 triệu USD; Cá basa phile đông lạnh: 3.191 tấn, giá trị 10,7 triệu USD; Cá ngừ vây vàng tươi: 1.500 tấn, giá trị triệu USD Thị trường Nhật Bản: Nhập thủy sản Nhật đạt giá trị lớn 17,85 tỉ USD chiếm tới 32% thị phần giới Do khủng hoảng kinh tế Nhật, từ năm 1997 nhập thủy sản giảm sút nhanh Năm 1995 1996 1997 1998 Giá trị nhập (tỉ USD) 17.85 17.02 15.54 13.27 - Cơ cấu sản phẩm thủy sản nhập vào thị trường Nhật: Nhóm sản phẩm Giá trị nhập Tôm tôm hùm đông không đông 20.4 Cá ngừ đông không đông 12.1 Trang 90 Cá hồi đông không đông Cá khác đông không đông 5.5 Cá chình loại 6.2 Trang 90 Mực, bạch tuộc đông 5.6 Bột cá 620 nghìn năm - Các quốc gia xuất thủy sản vào Nhật: Trung Quốc Giá trị xuất Thị phần Mỹ 1.8 tỉ USD 1.25 tæ USD 13.8% 9.4% Indonexia 1.07 tæ USD 8.1% Hàn Quốc 951 triệu USD 7.2% Thái Lan 938 trieäu USD 7.1% Nga 383 trieäu USD 6.8% Vieät Nam 358 triệu USD 2.9% Trang 165 Phụ lục 9: Các kênh phân phối thị trường Nhật, Mỹ, Trung Quốc EU Thị trường Nhật Bản: Hệ thống phân phối Nhật phức tạp Kênh người nhập - người bán buôn (cấp cấp 2) - người bán lẻ - người tiêu dùng Giá bán lẻ thường cao gấp 3, lần giá nhập Kênh người nhập - người bán lẻ - người tiêu dùng (siêu thị, cửa hàng bách hóa Giá bán lẻ thường cao gấp 3, lần giá nhập Kênh người nhập - người tiêu dùng (đặt hàng qua thư) Giá bán lẻ cao gấp đôi giá FOB Nhà bán buôn Nhà máy VN Nhà XK VN Nhà NK Nhậät Nhà phân phối Nhà hàng Siêu thị Nhà bán lẻ Người tiêu dùng Các nhà máy chế biến lại Thị trường Mỹ: 1/ Kênh bán lẻ thủy sản xuất khẩu: - Bán qua siêu thị - Bán cho Restaurant, nhà ăn công cộng phục vụ ăn nhanh - Bán cho tiệm ăn người Việt Mỹ 2/ Kênh bán sỉ thủy sản: công ty kinh doanh hàng đầu Mỹ, công ty cung cấp cho 1.000 xí nghiệp chế biến thủy sản Mỹ hệ thống siêu thị Thị trường Trung Quốc: Do Việt Nam Trung Quốc có chung đường biên giới nên sản phẩm thủy sản TCT đưa vào thị trường Trung Quốc phức tạp, chủ yếu thông qua đường mậu biên để thực Điều có hạn chế chi phí xuất mậu biên lớn Hiện nay, tồn tượng xấu thị trường phía Bắc thương lái Trung Quốc sang tận Việt Nam để tổ chức thu mua thủy sản đưa Trung Quốc, gây nhiều khó khăn việc phân phối sản phẩm thủy sản sang thị trường nhà xuất Việt Nam nói chung TCT nói riêng Thị trường EU: Các đội tàu đánh bắt EU Cty đánh bắt nước Nơi bán đấu giá tài sản nước Nơi bán đấu giá tài sản Cty thủy sản nước Chơ bán buôn Nhà hàng/tiệm ăn Siêu thị TCT có hai cách đưa sản phẩm vào thị trường EU: - Bán qua chợ bán buôn (tìm hiểu qua hiệp hội thương mại thủy sản nước thành viên EU) - Bán buôn trực tiếp qua hệ thống siêu thị Phụ lục 10: Thuế nhập thủy sản thị trường Mỹ năm 2000 Mã số HTS 0301 Mặt hàng Thuế MN Thuế non – MFN Các loại cá sống Các phận lại cá sau cắt lọc file, kể gan cá tươi ướp lạnh Các phận lại cá sau cắt lọc file, kể gan cá đông lạnh 4.4 cent/kg tùy loại 0304 File cá, thịt cá lọc xương tươi, ướp lạnh đông lạnh 2.2 cent/kg đến 4.4 cent/kg tùy loại Một số loại không thuế, số loại 5.5 cent/kg 0305 Cá khô, ướp muối xông 4-7% khói Tôm loại 0302 0303 0306.13 0306.14/2 Thịt cua đông lạnh không 7.5% đông lạnh 0307 Các loại nghêu sò 0307.06 Ốc 5% 25-30% 15% 20% 1601-1604 Các thực phẩm chế biến từ cá, thịt 0.9-6 6.6 cent/kg đến cent/kg 22 2.1% cent/kg 20%đến 15% 35% 1605.10.0 1605.10.2 1605.10.4 1605.20.0 1605.20.1 Cua chế biến chín 10% 20% Thịt cua 22.5% Các loại cua chế biến khác 5% 15% Tôm chế biến chín 5% 20% Tôm sơ chế có đông lạnh không đông lạnh 0 0 1605.30.1 Tôm hùm sơ chế có đông lạnh không đông lạnh 1605.90 Các nhuyễn thể khác (nghêu, sò, ốc ) 20% Nguồn: Hải quan Mỹ TÀI LIỆU THAM KHẢO Chiến lược sách kinh doanh PGS.TS Nguyễn Thị Liên Diệp – ThS Phạm Văn Nam - NXB Thống Kê Chiến lược sách lược kinh doanh Garry D.Smith - Dannny Rarnold - Bobby g.Bizzell - NXB Thống Kê Khái luận Quản trị chiến lược Fred R.David - NXB Thống Kê Lợi cạnh tranh Michael E Porter – NXB Khoa Học Kỹ Thuật – năm 1996 Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội ngành thủy sản từ năm 2000 đến 2010 Báo cáo Tổng kết Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam năm 1999- 2000 Các Báo Tạp chí: - Tạp chí Thủy sản - Tạp chí Thông tin Thương mại Thủy sản - Trung tâm thông tin Khoa học kỹ thuật Kinh tế thủy sản thực - Tạp chí Thương mại Thủy sản - Tạp chí Kinh tế Sài Gòn - Thông tin chuyên đề Thủy saûn ... XUẤT KINH DOANH CỦA TỔNG CÔNG TY THỦY SẢN VIỆT NAM II.1 GIỚI THIỆU TỔNG CÔNG TY THỦY SẢN VIỆT NAM Tổng công ty Thủy sản Việt Nam (Seaprodex) tiền thân Công ty xuất nhập thuỷ sản, thành lập theo... hoạch định chiến lược - Chương 2: Thực trạng tình hình sản xuất kinh doanh Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam - Chương 3: Chiến lược phát triển Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam đến năm 2010 - Kết Luận... doanh Tổng Công ty từ năm 1995-2000 Dự kiến xu hướng phát triển Tổng Công ty đến năm 2010 Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu hoạt động xuất thủy sản Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam đơn