Định hướng chiến lược phát triển ngành hóa chất Việt Nam đến năm 2010 LỜI MỞ ĐẦU Từ sau Đại hội Đảng lần VI, thực đường lối đổi Đảng, nước ta chuyển từ kinh tế kế hoạch hóa tập trung bao cấp sang chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghóa Từ đến nay, kinh tế Việt Nam liên tục có tốc độ tăng trưởng khá, thoát khỏi tình trạng nghèo đói tạo tiền đề cần thiết cho thời kỳ phát triển Từ năm 1991, tổng sản phẩm quốc dân nước (GDP) tăng bình quân hàng năm 7,7%, giá trị sản xuất công nghiệp tăng bình quân hàng năm 13,2% Công nghiệp phát triển mạnh dẫn đến nhu cầu hóa chất dùng công nghiệp tăng cao chủng loại số lượng, đòi hỏi ngành sản xuất hóa chất nước phải trưởng thành phát triển nhanh chóng để đáp ứng nhu cầu Được hình thành từ năm đầu thập kỷ 60, ngành hóa chất đánh giá ngành có vai trò trọng yếu kinh tế quốc dân, có nhiều đóng góp thiết thực cho đời sống xã hội cung cấp sản phẩm cho hầu hết ngành sản xuất công nghiệp Tuy nhiên với yêu cầu kinh tế, ngành sản xuất hóa chất chưa phát huy vai trò mình, mức phát triển thấp so với trình độ nước khu vực giới Giá chất lượng số sản phẩm hóa chất sản xuất nước chưa đủ sức cạnh tranh với sản phẩm nhập ngoại, chủng loại chưa phong phú, đa đạng, nhiều hóa chất nước có nhu cầu lớn sản xuất chưa đáp ứng đủ, phải nhập Để giảm bớt khoảng cách so với trình độ giới góp phần vào việc đẩy mạnh tốc độ phát triển chung kinh tế đồng thời tham gia vào trình Trang Định hướng chiến lược phát triển ngành hóa chất Nam đếntế năm 2010 hội Việt nhập kinh với nước khu vực giới, ngành hóa chất cần quan tâm đầu tư phát triển mạnh tương lai Trước tình hình trên, việc nghiên cứu phân tích đưa định hướng phát triển ngành hóa chất cần thiết Đó lý chọn đề tài “Định hướng chiến lược phát triển ngành hóa chất Việt Nam đến năm 2010” Trang • Phương pháp nghiên cứu: dựa phương pháp luận chủ nghóa vật biện chứng đồng thời kết hợp với phương pháp kỹ thuật nghiệp vụ phân tích thống kê, tổng hợp so sánh, đánh giá để nghiên cứu đề tài • Đối tượng nghiên cứu: tình hình sản xuất kinh doanh hóa chất Việt Nam • Phạm vi nghiên cứu: doanh nghiệp sản xuất kinh doanh hóa chất thuộc Tổng công ty Hóa chất Việt Nam • Mục đích nghiên cứu - Phân tích môi trường, tình hình sản xuất kinh doanh doanh nghiệp ngành - Đề xuất số chiến lược giải pháp giúp doanh nghiệp ngành tháo gỡ khó khăn trở ngại, nâng cao hiệu hoạt động sản xuất kinh doanh • Giới hạn đề tài: Vì chủng loại hóa chất nước ta lớn, 100 sản phẩm, nên đề tài tập trung phân tích sản phẩm hóa chất vô cơ loại axit sunfuric, axit clohydric, axit phốtphoric; xút; clo sản lượng nhóm sản phẩm chiếm tỷ trọng lớn ngành • Kết cấu luận án: gồm ba chương Chương 1: Chiến lược ý nghóa việc xây dựng chiến lược phát triển ngành hóa chất Việt Nam Chương 2: Phân tích tình hình hoạt động ngành hóa chất Việt Nam Chương 3: Xây dựng chiến lược phát triển ngành hóa chất Việt Nam đến năm 2010 CHƯƠNG CHIẾN LƯC VÀ Ý NGHĨA CỦA VIỆC XÂY DỰNG CHIẾN LƯC PHÁT TRIỂN NGÀNH HÓA CHẤT CƠ BẢN TẠI VIỆT NAM 1.1 CHIẾN LƯC VÀ VAI TRÒ CỦA CHIẾN LƯC TRONG KINH DOANH 1.1.1 Khái niệm chiến lược chiến lược kinh doanh Khái niệm “chiến lược “ xuất từ lâu có nhiều định nghóa chiến lược Theo Fred R David, chiến lược phương tiện đạt đến mục tiêu dài hạn; theo Alfred Chadler, Đại học Harvard chiến lược xác định mục tiêu lâu dài doanh nghiệp vạch trình hành động phân phối nguồn lực cần thiết để thực mục tiêu Những định nghóa chiến lược khác cách diễn đạt rút từ thực tiễn kinh tế xã hội khác nhau, bao hàm việc: - Xác định mục tiêu ngắn hạn dài hạn tổ chức - Đưa chọn lựa phương án thực - Triển khai phân bổ nguồn lực để thực mục tiêu 1.1.2 Phân loại chiến lược kinh doanh Nếu vào phạm vi chiến lược, chia chiến lược thành hai loại: - Chiến lược tổng quát: chiến lược thường đề cập đến vấn đề quan trọng có ý nghóa lâu dài, định đến vấn đề sống doanh nghiệp - Chiến lược phận: chiến lược cụ thể sản phẩm, giá cả, phân phối chiêu thị cho phân kỳ trung hạn, ngắn hạn chiến lược tổng quát, nhằm tạo sở, vạch đường vận động thích ứng với thời kỳ môi trường hoạt động để liên tục hóa phát triển chiến lược chung Nếu vào kết hợp sản phẩm thị trường, dựa vào lưới ô vuông để thay đổi chiến lược, chia thành loại chiến lược đặc thù sau: Hình 1: Lưới ô vuông để thay đổi chiến lược Sản phẩm Thị trường Ngành S.X Trình độ Qui trình C.N S.X Hiện Hiện Hiện Hiện Hiện tại/Mới tại/Mới tại/Mới tại/Mới tại/Mới 1.1.2.1 Nhóm chiến lược tăng trưởng tập trung  Thâm nhập thị trường: nhằm tăng thị phần cho sản phẩm, dịch vụ có thị trường có nỗ lực tiếp thị nhiều Chỉ áp dụng thị trường chưa bão hòa, có khả tăng trưởng thị phần đối thủ giảm xuống  Phát triển thị trường: đưa sản phẩm có vào thị trường  Phát triển sản phẩm: cải tiến sản phẩm dịch vụ 1.1.2.2 Nhóm chiến lược tăng trưởng đường hội nhập  Hội nhập phía trước: nhằm tăng quyền sở hữu quyền kiểm soát đơn vị phân phối tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ tổ chức  Hội nhập phía sau: nhằm tìm kiếm quyền sở hữu quyền kiểm soát đơn vị cung cấp yếu tố đầu vào cho tổ chức  Hội nhập hàng ngang: sở hữu hay hợp đơn vị kinh doanh ngành cách hợp nhất, mua lại hay chiếm lónh quyền kiểm soát đối thủ cạnh tranh 1.1.2.3 Nhóm chiến lược tăng trưởng đường đa dạng hóa  Đa dạng hóa đồng tâm: hướng vào thị trường với sản phẩm mới, ngành sản xuất mới, với qui trình công nghệ  Đa dạng hóa hàng ngang: hướng vào sản phẩm với qui trình công nghệ mới, ngành sản xuất mới, thị trường  Đa dạng hóa hỗn hợp: hướng vào sản phẩm thị trường hoàn toàn ngành kinh doanh 1.1.2.4 Nhóm chiến lược suy giảm  Liên doanh  Thu hẹp bớt hoạt động  Cắt bỏ bớt hoạt động  Thanh lý 1.1.3 Quy trình hoạch định chiến lược Với mục tiêu hoạch định định hướng chiến lược chung cho ngành, luận án tập trung sâu vào giai đoạn hình thành chiến lược, bao gồm ba bước sau: 1.1.3.1 Nghiên cứu môi trường hoạt động ngành Phân tích môi trường bên • Phân tích yếu tố thuộc môi trường vó mô Các yếu tố môi trường vó mô bao gồm yếu tố trị, kinh tế, luật pháp, văn hóa – xã hội, tự nhiên, công nghệ… Phân tích yếu tố kể tạo nên tầm nhìn tổng quát môi trường vó mô làm sở cho việc hoạch định chiến lược Vì mục đích việc nghiên cứu môi trường vó mô nhằm nhận định hội nguy có ảnh hưởng đến hoạt động ngành nên phân tích yếu tố có ảnh hưởng thực đến ngành • Phân tích yếu tố thuộc môi trường vi mô Các yếu tố thuộc môi trường vi mô bao gồm yếu tố ngoại cảnh có liên quan trực tiếp đến ngành Bao gồm yếu tố sau: - Khách hàng: phân nhóm khách hàng, đặc điểm nhu cầu nhóm khách hàng dự báo xu thay đổi nhu cầu thời gian tới, có, để từ xác định ngành phải làm để tạo nhu cầu mới, đáp ứng nhu cầu dùng phương tiện, công nghệ để đáp ứng nhu cầu tốt Vụ Kế hoạch Đầu tư, Vụ Tài Kế toán, Tổng giám đốc Tổng Công ty hóa chất Việt Nam chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./ KT BỘ TRƯỞNG BỘ CÔNG NGHIỆP THỨ TRƯỞNG Lê Quốc Khánh (đã ký) DANH MỤC CÁC HÓA CHẤT BỔ SUNG VÀO NHÓM HÓA CHẤT CƠ BẢN (Ban hành kèm theo Quyết định số 2262/QĐ-CNCL ngày 05 tháng 10 năm 1999) STT 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Tên hóa chất I Hóa chất vô Amoni bisunfit Antimoan trioxit Asen trioxit (thạch tín) Axit Orthobonic Bari sunfat Cadimi sunfua Canxi sunfat Chì (II) sunfat Coban oxit Kali cacbonat Kali clorua Kali cromat Kali dihydro photphat Kali hydroxit Kali iodat Kali pemanganat Keõm cacbonat Kẽm nitrat Liti hydroxit Manhe nitrat Muội Axetylen (Noir Axetylen) Natri dihydro photphat Natri hyposunfat Natri nitrit Natri photphat Natri pyrosunfit Natri tetraborat Nhoâm Amoni sunfat Niken clorua Niken sunfat Poly alumin clorua Công thức hóa học kỹ thuật tinh khiết (NH4)HSO3 Sb2O3 As2O3 H3BO3 BaSO4 CdS CaSO4 PbSO4 CoO K2CO3 KCl K2CrO3 KH2PO4 KOH KlO3 KMnO4 ZnCO3 Zn(NO3)2 LiOH Mg(NO3)2.6H2O C NaH2P4.12H2O Na2S2O4 NaNO2 Na3PO4 Na2S2O3 Na2B4O7.10H2O Al2(SO4)3(NH4)2.nH2O NiCl2 NiSO4.7H2O [Aln(OH)mCl3n-m.xH2O] II Hóa chất hữu Anhydric phtalic (AP) Axit Citric Axit béo tổng hợp từ dầu mỏ kỹ thuật tinh C6H4(CO)2O C3H4(OH)(COOH)3 C17-21 (dùng làm thuốc tuyển quặng công nghiệp tuyển khoáng) 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Axit glutamic Axit Oleic Axit Oxalic Buthyl acetat Chì (II) Acetat Etyl benzen Kali acetat Kali natri tartrat Linear Alkylbenzene (LAB) Linear Alkylbenzene sunfonate (LAS) Naphtalen Naphtol Natri Silicat Trinatri Citrat Vynil clorua (monome) VCM C3H5NH2(COOH)2 C17H33COOH HOOC-COOH CH3COO(CH2)3CH3 Pb(CH3COO)2.3H2O C8H10 KCH3COO KNaC4H4O6.4H2O C10H8 C10H7OH C7H5O3Na Na3C6H5O7.5H2O (CH2=CH-Cl) PHỤ LỤC ĐỊNH MỨC SỬ DỤNG HÓA CHẤT CƠ BẢN CỦA MỘT SỐ SẢN PHẨM Lượng sản phẩm kính xây dựng bột Định mức 0,341 Na2CO3 0,7 xút phèn nhôm 0,5 H2SO4, 0,35 Al(OH)3 giấy 0,45 xút 1.000 m vải sợi ăcqui 0,039 xút kg H2SO4 ôtô 1.000 m3 nước sinh 0,025 Al2(SO4)3 0,002 hoạt tấn thủy tinh 0,095Cl2 Na2CO3 Trang 70 PHỤ LỤC Bảng so sánh tiêu sản xuất xút – clo công nghệ sản xuất cũ (công nghệ màng ngăn) (công nghệ màng trao đổi ion) CHƯƠNG Định mức tiêu hao nguyên vật liệu cho xút NaOH 100% Nguyên vật Muối NaCl 93% Điện xoay chiều Dầu F.O (lít) Công nghệ Công nghệ trao 2,36 1,8 2.750 2.300 500 130 Chất lượng sản phẩm Sản Chỉ tiêu phẩm chất lượng Xút Khí Clo Nồng độ (%NaOH) Muối lại dạng hòa tan (%NaCl) Na2CO3 (%) Sắt dạng Fe2O3 (%) NaClO3 (%) Thuần độ % Tỷ lệ H2SO4/Chất lượng (% thể tích) Tỷ lệ O2/Cl2 (% thể tích) Độ ẩm (sau làm lạnh) (% trọng lượng) Chỉ tiêu môi trường Dạng Chỉ tiêu đo thải dạng thải Tiê chua u å n cho phé p Công nghệ màng ngăn 30 4,45 0,000 0,00 95 0,3 ÷ 0,4 >2 10 Công nghệ trao đổi ion 31,7 0,0001 0,12 0,000 0,00 >= 0,01÷ 0,0 <