Tính cấp thiết của đề tài Sự phát triển của nền kinh tế thị trường đã làm cho tính cạnh tranh trong các doanh nghiệp ngày càng quyết liệt hơn khi nền kinh tế thế giới nói chung và nền kinh tế Việt Nam hiện nay luôn chứa đựng nhiều biến động. Trong bối cảnh đại dịch do virus Covid - 19 gây ra hiện đang hoành hành tại nhiều quốc gia và có thể gây ra một cuộc suy thoái quy mô trên toàn cầu, Việt Nam cũng không ngoại lệ. Chính vì vậy, phân tích báo cáo tài chính là một công cụ hữu ích không chỉ cho quản trị trong doanh nghiệp mà còn cung cấp các thông tin kinh tế - tài chính chủ yếu cho các đối tượng sử dụng thông tin ngoài doanh nghiệp. Từ việc phân tích báo cáo tài chính sẽ cung cấp cho người sử dụng thông tin có thể đánh giá tiềm năng, hiệu quả kinh doanh cũngg như những rủi ro về tài chính trong tương lai của doanh nghiệp. Tài chính doanh nghiệp là khâu cơ sở của hệ thống tài chính bởi lẽ nó trực tiếp gắn liền và phục vụ quá trình sản xuất kinh doanh ở các đơn vị cơ sở, nơi trực tiếp tạo ra sản phẩm quốc dân, mặt khác cũng có tác động quyết định đến thu nhập của các khâu tài chính khác trong hệ thống tài chính. Việc Phân tích báo cáo tài chính sẽ giúp nhà quản lý doanh nghiệp nắm rõ thực trạng hoạt động tài chính, từ đó nhận ra những mặt mạnh, yếu của doanh nghiệp làm căn cứ hoạch định phương án chiến lược tương lai, đồng thời đề xuất những giải pháp để ổn định, tăng cường chất lượng hoạt động doanh nghiệp. Phân tích báo cáo tài chính là con đường ngắn nhất để tiếp cận bức tranh toàn cảnh tình hình tài chính của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp thấy rõ thực trạng hoạt động tài chính, kết quả sản xuất kinh doanh cũng như những rủi ro và triển vọng trong tương lai của doanh nghiệp. Qua đó, doanh nghiệp có thể đưa ra những giải pháp hữu hiệu, ra quyết định chính xác nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý tài chính và hiệu quả sản xuất kinh doanh. Xuất phát từ thực tế đó, bằng những kiến thức quý báu về phân tích tài chính doanh nghiệp tích lũy được trong thời gian học tập và nghiên cứu tại Viện Sau đại học của trường đại học Kinh tế quốc dân, cùng thời gian tìm hiểu Công ty cổ phần Alphanam E&C, tôi chọn đề tài “Phân tích báo cáo tài chính Công ty cổ phần Alphanam E&C” làm nội dung nghiên cứu cho luận văn của mình. Luận văn được chia làm 4 chương: Chương 1: Giới thiệu đề tài nghiên cứu Chương 2: Cơ sở lý luận về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp Chương 3: Phân tích thực trạng báo cáo tài chính của Công ty cổ phần Alphanam E&C Chương 4: Thảo luận kết quả nghiên cứu và đề xuất nâng cao năng lực tài chính của Công ty cổ phần Alphanam E&C 1.2. Mục tiêu nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận cơ bản về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp. Từ đó thấy được các phương pháp và nội dung phân tích báo cáo tài chính trong doanh nghiệp. - Đánh giá tình hình tài chính, hiệu quả hoạt động kinh doanh thông qua phân tích báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C, liên hệ so sánh với một số doanh nghiệp cùng ngành. - Từ kết quả phân tích đạt được, hệ thống hóa những điểm mạnh, điểm yếu về tình hình tài chính của công ty và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực tài chính của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C. 1.3. Câu hỏi nghiên cứu Để đạt mục tiêu nghiên cứu, tác giả tập trung trả lời các câu hỏi sau: - Cơ sở lý luận về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp gồm những nội dung nào? - Phân tích báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C cụ thể như thế nào? - Qua phân tích báo cáo tài chính, Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C có những điểm mạnh, điểm yếu nào? Những giải pháp nào cần được đưa ra để nâng cao năng lực tài chính của Công ty? 1.4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu lý thuyết và phân tích thực trạng hệ thống báo cáo tài chính của công ty, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực tài chính và hiệu quả kinh doanh của công ty. - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Nghiên cứu hệ thống báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C. + Về thời gian: Sử dụng các số liệu liên quan đến BCTC của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C giai đoạn 2019 - 2020. + Về nội dung: Phân tích hệ thống chỉ tiêu trong các báo cáo tài chính gồm: Bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính. 1.5. Tổng quan công trình nghiên cứu Phân tích báo cáo tài chính là một vấn đề mà có nhiều các công trình nghiên cứu trước kia đã đề cập đến. Các đề tài trước kia của nhiều tác giả cũng đã khái quát cơ sở lý luận về phương pháp và nội dung phân tích tài chính, cùng với đó là áp dụng cơ sở lý luận vào tình hình của doanh nghiệp cụ thể. Để học hỏi và rút kinh nghiệm từ các công trình nghiên cứu trước, tác giả đã tham khảo một số luận văn thạc sĩ về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp sau: Luận văn thạc sỹ với đề tài “Phân tích Báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây lắp Tân Thành Công” (2019) của tác giả Lương Thế quang, đã khái quát hóa những vấn đề lý luận về phân tích báo cáo tài chính, tiến hành phân tích và đề xuất những giải pháp cụ thể hoàn thiện công tác phân tích báo cáo tài chính tại Cổ phần Đầu tư và Xây lắp Tân Thành Công. Tuy nhiên, luận văn nhằm phục vụ quản trị doanh nghiệp, hướng tới hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu để đánh giá, phân tích doanh nghiệp tốt hơn, chưa hướng tới phục vụ những đối tượng liên quan khác. Luận văn thạc sỹ “Phân tích báo cáo tài chính tại công ty TNHH Thương mại Phú Sơn” (2019) của tác giả Nguyễn Thị Loan, đã khái quát hóa những vấn đề lý luận về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp, kết quả nghiên cứu có ý nghĩa đối với nhiều đối tượng liên quan. Song, nội dung phân tích chưa sâu, dàn trải, một số chỉ tiêu quan trọng như: cơ cấu từng khoản mục của tài sản, mức độ độc lâp tài chính của các công ty không được luận văn đề cập, phân tích. Luận văn thạc sỹ “Phân tích báo cáo tài chính của công ty Cổ phần Thương mại Thiết bị điện công nghiệp Hà nội” (2020) của tác giả Trịnh Lệ Quyên đã tập trung hệ thống hóa được những vẫn đề lý luận cơ bản về phân tích tình hình tài chính thông qua báo cáo tài chính, đề cập sâu đến các phương pháp cũng như nội dung phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp. Song luận văn mới chỉ dừng lại ở quan điểm của các nhà quản trị, phân tích tình hình tài chính nhằm phát hiện ra những ưu điểm, nhược điểm của công tác phân tích tình hình tài chính đang diễn ra tại công ty, nhằm xây dựng nên hệ thống chỉ tiêu để phân tích và hoàn thiện công tác phân tích tại công ty, mà chưa hướng tới việc phân tích những biến động trong hoạt động của công ty, tìm hiểu nguyên nhân và đưa ra các biện pháp để khắc phục và nâng cao hiệu quả hoạt động công ty. Các đề tài trên đều đã hệ thống hóa được cơ sở lý luận, các phương pháp, chỉ tiêu để phục vụ công tác phân tích tài chính trong doanh nghiệp. Trong quá trình nghiên cứu các tác giả cũng nghiên cứu thực trạng công tác phân tích tài chính, về tổ chức công tác phân tích, các phương pháp phân tích và nội dung phương pháp và các tác giả cũng đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác phân tích tài chính tại doanh nghiệp. Tuy nhiên, với mỗi một doanh nghiệp riêng biệt trong nền kinh tế đều có những đặc thù riêng về ngành nghề kinh doanh, về quy mô hoạt động, về tổ chức nhân sự… Do đó, đề tài này tập trung nghiên cứu và làm rõ nội dung và đồng thời đưa ra các đề xuất nhằm hoàn thiện thực trạng phân tích báo cáo tài chính tại Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C mà các đề tài trước kia chưa đề cập tới. 1.6. Cấu trúc của luận văn Luận văn được chia làm 4 chương: Chương 1: Giới thiệu đề tài nghiên cứu Chương 2: Cơ sở lý luận về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp Chương 3: Phân tích báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C Chương 4: Thảo luận kết quả nghiên cứu và giải pháp nâng cao năng lực tài chính của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C
GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
Tính cấp thiết của đề tài
Sự phát triển của nền kinh tế thị trường đã làm gia tăng tính cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh biến động kinh tế toàn cầu và đại dịch Covid-19 Việt Nam cũng chịu ảnh hưởng từ tình hình này, dẫn đến nhu cầu cần thiết trong việc phân tích báo cáo tài chính Công cụ này không chỉ hỗ trợ quản trị doanh nghiệp mà còn cung cấp thông tin kinh tế - tài chính quan trọng cho các bên ngoài Thông qua phân tích báo cáo tài chính, người dùng có thể đánh giá tiềm năng, hiệu quả kinh doanh và những rủi ro tài chính trong tương lai của doanh nghiệp.
Tài chính doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sản xuất và thu nhập của các bộ phận khác Phân tích báo cáo tài chính giúp nhà quản lý hiểu rõ tình hình tài chính, nhận diện điểm mạnh và yếu, từ đó xây dựng chiến lược tương lai và đề xuất giải pháp cải thiện hoạt động doanh nghiệp Đây là cách hiệu quả nhất để nắm bắt bức tranh tài chính tổng thể, bao gồm kết quả sản xuất, rủi ro và triển vọng, giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định chính xác nhằm nâng cao chất lượng quản lý tài chính và hiệu quả sản xuất.
Xuất phát từ việc áp dụng kiến thức phân tích tài chính doanh nghiệp từ Viện Sau đại học trường Đại học Kinh tế quốc dân, cùng với kinh nghiệm thực tiễn tại Công ty cổ phần Alphanam E&C, tôi quyết định chọn đề tài “Phân tích báo cáo tài chính Công ty cổ phần” để nghiên cứu sâu hơn.
Alphanam E&C” làm nội dung nghiên cứu cho luận văn của mình.
Luận văn được chia làm 4 chương:
Chương 1: Giới thiệu đề tài nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý luận về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp
Chương 3: Phân tích thực trạng báo cáo tài chính của Công ty cổ phần Alphanam E&C
Chương 4: Thảo luận kết quả nghiên cứu và đề xuất nâng cao năng lực tài chính của Công ty cổ phần Alphanam E&C
Mục tiêu nghiên cứu
Hệ thống hóa các lý thuyết cơ bản về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp giúp hiểu rõ hơn về các phương pháp và nội dung phân tích hiệu quả Qua đó, doanh nghiệp có thể áp dụng những kiến thức này để nâng cao khả năng đánh giá tình hình tài chính và ra quyết định chiến lược.
Đánh giá tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động kinh doanh của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C thông qua phân tích báo cáo tài chính, đồng thời so sánh với một số doanh nghiệp cùng ngành, giúp xác định vị thế cạnh tranh và tiềm năng phát triển của công ty trong bối cảnh thị trường hiện tại.
Dựa trên kết quả phân tích, bài viết hệ thống hóa các điểm mạnh và điểm yếu trong tình hình tài chính của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C, đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện và nâng cao năng lực tài chính của công ty.
Câu hỏi nghiên cứu
Để đạt mục tiêu nghiên cứu, tác giả tập trung trả lời các câu hỏi sau:
- Cơ sở lý luận về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp gồm những nội dung nào?
- Phân tích báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C cụ thể như thế nào?
Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C có những điểm mạnh như khả năng quản lý tài chính hiệu quả và đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, nhưng cũng gặp phải một số điểm yếu như nợ vay cao và lợi nhuận chưa ổn định Để nâng cao năng lực tài chính, Công ty cần xem xét các giải pháp như tối ưu hóa chi phí, tăng cường quản lý dòng tiền và tìm kiếm nguồn vốn đầu tư mới, đồng thời phát triển các dự án tiềm năng để tăng doanh thu và lợi nhuận.
Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích lý thuyết và thực trạng hệ thống báo cáo tài chính của công ty Dựa trên những phân tích này, bài viết sẽ đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực tài chính và cải thiện hiệu quả kinh doanh của công ty.
+ Về không gian: Nghiên cứu hệ thống báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C.
+ Về thời gian: Sử dụng các số liệu liên quan đến BCTC của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C giai đoạn 2019 - 2020.
Hệ thống chỉ tiêu trong các báo cáo tài chính bao gồm bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính Bảng cân đối kế toán phản ánh tình hình tài chính của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định Báo cáo kết quả kinh doanh cung cấp thông tin về doanh thu, chi phí và lợi nhuận trong một kỳ báo cáo Báo cáo lưu chuyển tiền tệ ghi nhận dòng tiền vào và ra, giúp đánh giá khả năng thanh khoản Thuyết minh báo cáo tài chính cung cấp thông tin bổ sung, giải thích các chỉ tiêu và chính sách kế toán áp dụng.
Tổng quan công trình nghiên cứu
Phân tích báo cáo tài chính đã được nhiều nghiên cứu trước đây đề cập, cung cấp cơ sở lý luận về phương pháp và nội dung phân tích tài chính Các tác giả đã áp dụng lý thuyết này vào tình hình cụ thể của doanh nghiệp Để học hỏi và rút kinh nghiệm, tác giả đã tham khảo một số luận văn thạc sĩ liên quan đến phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp.
Luận văn thạc sỹ của Lương Thế Quang với đề tài “Phân tích Báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây lắp Tân Thành Công” (2019) đã tổng hợp các vấn đề lý luận về phân tích báo cáo tài chính và đề xuất giải pháp cải thiện công tác này tại công ty Mặc dù luận văn tập trung vào việc phục vụ quản trị doanh nghiệp và hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu đánh giá, nhưng chưa mở rộng đến việc phục vụ các đối tượng liên quan khác.
Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Thị Loan (2019) về “Phân tích báo cáo tài chính tại công ty TNHH Thương mại Phú Sơn” đã tổng hợp những vấn đề lý luận quan trọng liên quan đến phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp, mang lại giá trị nghiên cứu cho nhiều đối tượng Tuy nhiên, nội dung phân tích còn chưa sâu và có phần dàn trải, thiếu sót trong việc đề cập và phân tích một số chỉ tiêu quan trọng như cơ cấu từng khoản mục tài sản và mức độ độc lập tài chính của công ty.
Luận văn thạc sỹ của Trịnh Lệ Quyên (2020) về "Phân tích báo cáo tài chính của công ty Cổ phần Thương mại Thiết bị điện công nghiệp Hà Nội" đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến phân tích tài chính qua báo cáo tài chính, đồng thời đề cập đến các phương pháp và nội dung phân tích Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ dừng lại ở quan điểm của nhà quản trị, tập trung vào việc phát hiện ưu điểm và nhược điểm trong công tác phân tích tài chính của công ty Luận văn chưa khai thác sâu vào việc phân tích biến động hoạt động của công ty, tìm hiểu nguyên nhân và đề xuất biện pháp khắc phục để nâng cao hiệu quả hoạt động.
Các đề tài đã hệ thống hóa cơ sở lý luận, phương pháp và chỉ tiêu phục vụ phân tích tài chính trong doanh nghiệp Các tác giả nghiên cứu thực trạng công tác phân tích tài chính, tổ chức phân tích, và các phương pháp phân tích Đồng thời, họ cũng đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện hiệu quả công tác phân tích tài chính tại doanh nghiệp.
Mỗi doanh nghiệp đều có những đặc thù riêng về ngành nghề, quy mô hoạt động và tổ chức nhân sự Bài viết này sẽ nghiên cứu và làm rõ thực trạng phân tích báo cáo tài chính tại Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C, đồng thời đưa ra các đề xuất nhằm hoàn thiện nội dung mà các nghiên cứu trước đây chưa đề cập đến.
Cấu trúc của luận văn
Luận văn được chia làm 4 chương:
Chương 1: Giới thiệu đề tài nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý luận về phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp
Chương 3: Phân tích báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C
Chương 4: Thảo luận kết quả nghiên cứu và giải pháp nâng cao năng lực tài chính của Công ty Cổ phần ALPHANAM E&C
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH
KHÁI NIỆM PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH
2.1.1 Khái niệm phân tích báo cáo tài chính
2.1.1.1 Tổng quan về báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính (BCTC) là tài liệu tổng hợp quan trọng phản ánh tình hình tài sản, nguồn vốn chủ sở hữu và nợ phải trả của doanh nghiệp, cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình tài chính và kết quả kinh doanh trong kỳ BCTC giúp đánh giá và so sánh hiệu quả hoạt động giữa các doanh nghiệp, đồng thời thể hiện rõ ràng các khoản nợ, tài sản, lợi nhuận và lỗ lãi trong một khoảng thời gian nhất định Các bên liên quan đến BCTC có những mục tiêu và góc nhìn khác nhau, nhưng chung quy lại đều nhằm thu thập thông tin cần thiết để đưa ra quyết định phù hợp với mục tiêu của họ.
Báo cáo tài chính (BCTC) cung cấp thông tin tổng hợp về tình hình tài sản và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp sau một kỳ hoạt động Nhờ vào BCTC, các nhà quản lý có thể phân tích, đánh giá và đưa ra các quyết định quản lý kịp thời, phù hợp nhằm phát triển doanh nghiệp trong tương lai Đồng thời, BCTC cũng là dữ liệu quan trọng giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định đầu tư, như góp vốn, mua cổ phần hoặc trái phiếu công ty, cũng như thực hiện chức năng giám sát doanh nghiệp.
Cổ đông và công nhân viên đặc biệt quan tâm đến thông tin về khả năng chi trả cổ tức, tiền lương, bảo hiểm xã hội cùng các vấn đề liên quan đến lợi ích của họ, được thể hiện rõ ràng trong báo cáo tài chính (BCTC).
Báo cáo tài chính (BCTC) đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm tra và giám sát của các cơ quan nhà nước như tài chính, ngân hàng, kiểm toán và cơ quan thuế BCTC không chỉ giúp hướng dẫn mà còn tư vấn cho doanh nghiệp thực hiện đúng các chính sách và chế độ kế toán tài chính.
Báo cáo tài chính (BCTC) cung cấp cho các nhà đầu tư và nhà cho vay cái nhìn sâu sắc về khả năng tài chính, tình hình sử dụng tài sản, nguồn vốn, khả năng sinh lời, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh và mức độ rủi ro của doanh nghiệp Thông qua đó, họ có thể cân nhắc và đưa ra quyết định đầu tư hoặc cho vay hợp lý.
Báo cáo tài chính (BCTC) giúp nhà cung cấp đánh giá khả năng thanh toán và phương thức thanh toán của doanh nghiệp Từ đó, họ có thể quyết định có tiếp tục cung cấp hàng hóa hay không, cũng như lựa chọn phương thức thanh toán phù hợp.
Báo cáo tài chính (BCTC) cung cấp cho khách hàng thông tin quan trọng về khả năng sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và uy tín của doanh nghiệp, cùng với chính sách đãi ngộ khách hàng Những thông tin này giúp khách hàng đưa ra quyết định đúng đắn khi lựa chọn mua hàng từ doanh nghiệp.
2.1.1.2 Hệ thống báo cáo tài chính của doanh nghiệp ở Việt Nam
Hệ thống báo cáo tài chính (BCTC) tại Việt Nam được xây dựng dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế như IFRS và IAS Việt Nam đã ban hành chuẩn mực kế toán số 21, quy định rõ mục đích, yêu cầu, nguyên tắc lập BCTC, cùng với kết cấu và nội dung chính của các báo cáo tài chính Các doanh nghiệp phải áp dụng bốn báo cáo bắt buộc, bao gồm Bảng cân đối kế toán (Mẫu số B01-DN), Báo cáo kết quả kinh doanh (Mẫu số B02-DN), Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (Mẫu số B03-DN) và Thuyết minh BCTC (Mẫu số 04-DN).
Bảng cân đối kế toán là tài liệu phản ánh tổng quát tình hình tài sản của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định, thể hiện giá trị tài sản và nguồn hình thành tài sản Nó là sự cân đối giữa tài sản, nguồn vốn chủ sở hữu và công nợ phải trả Phần “Tài sản” cho phép đánh giá năng lực sử dụng tài sản của doanh nghiệp và thể hiện quyền quản lý, sử dụng tài sản với mục đích thu lợi trong tương lai Trong khi đó, phần “Nguồn vốn” phản ánh tình hình tài chính hiện tại của doanh nghiệp và trách nhiệm đối với số vốn đã đăng ký với Nhà nước, cũng như nghĩa vụ thanh toán nợ với người lao động, cổ đông và nhà cung cấp.
Báo cáo kết quả kinh doanh là tài liệu tóm lược phản ánh doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định Nó cung cấp thông tin quan trọng cho người sử dụng để kiểm tra, phân tích và đánh giá hiệu quả kinh doanh, so sánh với các kỳ trước và các doanh nghiệp trong cùng ngành Qua đó, báo cáo giúp nhận diện xu hướng hoạt động của doanh nghiệp, hỗ trợ trong việc đưa ra quyết định quản lý và tài chính phù hợp.
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là tài liệu quan trọng phản ánh sự hình thành và sử dụng tiền trong kỳ báo cáo của doanh nghiệp Thông tin từ báo cáo này giúp người dùng đánh giá khả năng tạo ra và sử dụng tiền trong hoạt động sản xuất kinh doanh Nó cung cấp cái nhìn bổ sung về tình hình tài chính mà Bảng cân đối kế toán và Báo cáo kết quả kinh doanh không thể hiện, do ảnh hưởng của nhiều khoản mục phi tiền tệ Cụ thể, báo cáo lưu chuyển tiền tệ cho biết luồng vào và ra của tiền, cùng với các khoản đầu tư ngắn hạn có tính thanh khoản cao, từ đó giúp người dùng phân tích khả năng tạo ra luồng tiền trong tương lai, khả năng thanh toán nợ và chi trả lãi cổ phần.
… đồng thời những thông tin này còn giúp người sử dụng xem xét sự khác nhau giữa lãi thu được và các khoản thu chi bằng tiền.
Thuyết minh Báo cáo tài chính (BCTC) là một phần quan trọng trong hệ thống BCTC kế toán của doanh nghiệp, nhằm giải thích các vấn đề liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh và tình hình tài chính trong kỳ báo cáo Nội dung thuyết minh giúp làm rõ những thông tin mà các BCTC kế toán khác không thể trình bày một cách chi tiết và rõ ràng.
Thuyết minh BCTC cung cấp cái nhìn tổng quan về đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp, bao gồm các chế độ kế toán được áp dụng và lý do biến động của tài sản cùng nguồn vốn quan trọng Bên cạnh đó, thuyết minh cũng phân tích các chỉ tiêu tài chính chủ yếu và đưa ra các kiến nghị cho doanh nghiệp Thêm vào đó, thông tin trong thuyết minh có thể được điều chỉnh theo yêu cầu quản lý của Nhà nước và doanh nghiệp, tùy thuộc vào loại hình, quy mô, đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh và cấu trúc tổ chức của doanh nghiệp.
2.1.1.3 Khái niệm về phân tích báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính (BCTC) là công cụ quan trọng giúp chủ doanh nghiệp, nhà đầu tư, nhà cho vay và các cơ quan chức năng đánh giá khả năng sinh lời và tình hình tài chính của doanh nghiệp Việc phân tích BCTC không chỉ cung cấp thông tin cần thiết mà còn giúp các bên liên quan nhận diện hiệu quả kinh doanh và rủi ro tiềm ẩn trong tương lai.
Phân tích báo cáo tài chính (BCTC) là quá trình đánh giá các chỉ tiêu tài chính như ROA, ROE, và ROS để hiểu rõ tình hình tài chính của doanh nghiệp Hoạt động này cung cấp thông tin hữu ích cho các đối tượng nghiên cứu với những mục tiêu khác nhau.
2.1.2 Vai trò của phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp
CƠ SỞ DỮ LIỆU PHỤC VỤ PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH
2.2.1 Bảng cân đối kế toán
Bảng cân đối kế toán là một báo cáo tài chính tổng hợp, cung cấp cái nhìn tổng quát về tình hình tài sản và nguồn hình thành tài sản của doanh nghiệp ở dạng tiền tệ tại một thời điểm cụ thể, thường là vào cuối quý hoặc cuối năm.
Trên Bảng cân đối kế toán, tài sản phản ánh toàn bộ giá trị tài sản của doanh nghiệp tại thời điểm báo cáo, được sắp xếp theo mức độ thanh khoản Phần nguồn vốn cho thấy nguồn hình thành tài sản hiện có, phân loại theo trách nhiệm của doanh nghiệp với chủ nợ và chủ sở hữu Doanh nghiệp cần duy trì đủ tiền và tài sản thanh khoản cao để đảm bảo khả năng thanh toán nợ đúng hạn, do đó, chủ nợ và nhà cung cấp thường xuyên theo dõi tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Khi sử dụng các dữ liệu từ Bảng cân đối kế toán để phân tích tài chính doanh nghiệp cần chú ý đến đặc điểm sau:
Tổng tài sản của doanh nghiệp tại thời điểm lập báo cáo phải bằng tổng nguồn hình thành tài sản vào thời điểm đó, điều này thể hiện sự cân đối trong Bảng cân đối kế toán.
Bảng cân đối kế toán cung cấp thông tin tài chính quan trọng của doanh nghiệp, với các chỉ tiêu được biểu hiện bằng tiền, giúp tổng hợp toàn bộ tài sản hiện có Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chỉ tiêu này không phản ánh đầy đủ tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Tiền mặt đại diện cho giá trị thực tế hiện tại của doanh nghiệp, trong khi các khoản mục khác phản ánh chi phí đã bỏ ra cho hoạt động mua sắm, sản xuất hoặc bán hàng trong quá khứ Tài sản không phải tiền có khả năng tạo ra doanh thu trong tương lai, và giá trị tiền mà chúng mang lại có thể cao hơn hoặc thấp hơn giá trị hiện tại, phụ thuộc vào hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Bảng cân đối kế toán thể hiện tài sản và nguồn hình thành tài sản tại một thời điểm nhất định, cho phép đánh giá sự biến động của tài sản và nguồn vốn doanh nghiệp qua các thời điểm khác nhau Các yếu tố như tính thời vụ, chu kỳ và những thay đổi bất thường trong hoạt động cung ứng, tiêu thụ và thanh toán đều có thể tác động đến số liệu trên bảng này Do đó, các nhà phân tích cần thận trọng khi đưa ra kết luận về những biến động trên bảng cân đối kế toán.
Bảng cân đối kế toán được lập theo nguyên tắc kế toán chung, với giá trị tài sản được trình bày theo giá lịch sử Tuy nhiên, khi có biến động về giá, số liệu trên bảng này có thể không phản ánh chính xác tình hình tài chính của doanh nghiệp Do đó, nhà phân tích cần chú ý đến giá hiện hành để thực hiện các điều chỉnh phù hợp trong quá trình xây dựng các chỉ tiêu phân tích.
Bảng cân đối kế toán cung cấp số liệu tổng hợp về tài sản và nguồn vốn, nhưng không phản ánh đầy đủ tình hình tài chính của doanh nghiệp Để có cái nhìn chi tiết hơn, cần xem xét số liệu bổ sung trong Thuyết minh BCTC hoặc khai thác thông tin từ bộ phận kế toán tài chính.
Một đặc trưng quan trọng của phần nguồn vốn trên Bảng cân đối kế toán là chi phí liên quan đến nguồn vốn Việc sử dụng nguồn vốn thường đi kèm với các chi phí như lãi ngân hàng, phí sử dụng vốn và cổ tức Nguyên tắc cơ bản là nguồn vốn có chi phí sử dụng cao sẽ đi kèm với mức độ rủi ro cao hơn Do đó, việc phân tích đặc tính của từng khoản mục trong phần nguồn vốn cùng với cơ cấu nguồn vốn sẽ giúp đánh giá được mức độ rủi ro và chi phí sử dụng vốn của doanh nghiệp.
Các phương pháp kế toán mà doanh nghiệp áp dụng có tác động trực tiếp đến các chỉ tiêu trên Bảng cân đối kế toán Khi doanh nghiệp thay đổi phương pháp kế toán, cần chú ý đến những ảnh hưởng của sự thay đổi này.
2.2.2 Báo cáo kết quả kinh doanh
Báo cáo kết quả kinh doanh là tài liệu tài chính tổng hợp, cung cấp cái nhìn tổng quát về tình hình và kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định, thường là theo quý hoặc năm, với sự phân tích chi tiết theo các loại hình hoạt động.
- Hoạt động sản xuất kinh doanh:
+ Hoạt động tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ là những hoạt động liên quan đến nhiệm vụ sản xuất kinh doanh theo đăng ký hoạt động của doanh nghiệp.
Hoạt động tài chính của doanh nghiệp bao gồm các hoạt động như đầu tư chứng khoán, góp vốn liên doanh, cho vay và cho thuê tài sản cố định Kết quả từ các hoạt động này không được tính riêng mà được tổng hợp cùng với doanh thu từ hoạt động tiêu thụ sản phẩm, tạo nên lợi nhuận hoạt động kinh doanh Để đánh giá tình hình tài chính, nhà phân tích cần xem xét kỹ lưỡng các khoản thu nhập và chi phí liên quan đến hoạt động tài chính trong báo cáo thu nhập.
Các hoạt động khác là những hoạt động ngoài sản xuất kinh doanh và tài chính của doanh nghiệp, thường xảy ra bất ngờ Chúng bao gồm thanh lý và nhượng bán tài sản cố định, hoàn nhập dự phòng giảm giá hàng tồn kho, nợ phải thu khó đòi, cùng với các khoản thu nhập và chi phí khác.
2.2.3 Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là một báo cáo tài chính quan trọng, thể hiện quá trình hình thành và sử dụng tiền của doanh nghiệp trong các kỳ báo cáo Nó phản ánh các yếu tố từ báo cáo kết quả kinh doanh và sự biến động của các yếu tố trên báo cáo tài chính.
Nội dung báo cáo lưu chuyển tiền tệ:
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là một báo cáo tài chính quan trọng, phản ánh quá trình hình thành và sử dụng tiền trong các hoạt động của doanh nghiệp trong kỳ báo cáo Theo chế độ kế toán hiện hành, báo cáo này có hai mẫu biểu dựa trên hai phương pháp lập khác nhau, nhưng cả hai đều bao gồm những phần chính tương tự.
- Lưu chuyển tiền từ hoạt động sản xuất kinh doanh
- Lưu chuyển tiền từ hoạt động đầu tư
- Lưu chuyển tiền từ hoạt động tài chính
PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH
Phương pháp phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp sử dụng các công cụ và biện pháp để nghiên cứu các sự kiện và hiện tượng liên quan đến hoạt động tài chính Phân tích này tập trung vào mối quan hệ bên trong và bên ngoài, các luồng dịch chuyển, biến đổi tình hình tài chính, cùng với các chỉ tiêu tổng hợp, chi tiết và đặc thù Mục tiêu là đánh giá toàn diện thực trạng hoạt động tài chính của doanh nghiệp.
Phân tích Báo cáo tài chính thường có hai phương pháp: Phương pháp nghiên cứu định tính và phương pháp nghiên cứu định lượng
So sánh là phương pháp nghiên cứu sự biến động và xác định mức độ biến động của các chỉ tiêu phân tích trong báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp Để áp dụng phương pháp này, trước tiên cần xác định số gốc để so sánh, phụ thuộc vào mục đích cụ thể của phân tích Gốc so sánh có thể là gốc về thời gian hoặc không gian, với kỳ phân tích được chọn là kỳ thực hiện, kỳ kế hoạch hoặc kỳ kinh doanh trước Giá trị so sánh có thể là số tuyệt đối, số tương đối hoặc số bình quân Để đảm bảo tính chất so sánh qua thời gian, cần tuân thủ các điều kiện so sánh nhất định.
- Phải đảm bảo sự thống nhất về nội dung kinh tế của chỉ tiêu.
- Phải đảm bảo sự thống nhất về phương pháp tính các chỉ tiêu.
- Phải đảm bảo sự thống nhất về đơn vị tính các chỉ tiêu ( kể cả hiện vật, giá trị và thời gian).
Khi so sánh các chỉ tiêu đạt được giữa các đơn vị khác nhau, cần lưu ý rằng các đơn vị này phải có phương hướng kinh doanh và điều kiện kinh doanh tương tự nhau để đảm bảo tính chính xác và công bằng trong đánh giá.
Mức độ biến động tuyệt đối là kết quả so sánh trị số của chỉ tiêu giữa hai kỳ.
Kỳ thực tế với kỳ kế hoạch hoặc kỳ thực tế với kỳ kinh doanh trước,…
Mức độ biến động tuyệt đối = Giá trị thực tế kỳ này- Giá trị thực tế kỳ trước
Mức độ biến động tương đối được xác định bằng cách so sánh giá trị của chỉ tiêu trong kỳ hiện tại với giá trị của chỉ tiêu trong kỳ gốc Tuy nhiên, sự so sánh này đã được điều chỉnh theo một hệ số của chỉ tiêu liên quan, chỉ tiêu này sẽ quyết định quy mô của chỉ tiêu phân tích.
Mức độ biến động tương đối (%) =
Mức độ biến động tuyệt đối x 10
Giá trị thực tế kỳ trước ]
Nội dung so sánh gồm:
So sánh số liệu thực tế trong kỳ phân tích với số liệu của kỳ kinh doanh trước để xác định xu hướng thay đổi trong hoạt động tài chính của doanh nghiệp Qua đó, đánh giá tốc độ tăng trưởng hoặc suy giảm của các hoạt động tài chính, giúp doanh nghiệp có cái nhìn rõ nét hơn về tình hình tài chính hiện tại.
So sánh số thực tế trong kỳ phân tích với số thực tế trong kỳ kế hoạch giúp xác định mức độ hoàn thành nhiệm vụ kế hoạch trong tất cả các hoạt động tài chính của doanh nghiệp.
So sánh số liệu của doanh nghiệp với các số liệu trung bình tiên tiến trong ngành là một phương pháp hiệu quả để đánh giá tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh Qua đó, doanh nghiệp có thể xác định được mức độ hiệu quả, khả năng cạnh tranh và tiềm năng phát triển, từ đó đưa ra những quyết định chiến lược phù hợp nhằm cải thiện hoạt động kinh doanh.
2.3.2 Phương pháp chi tiết chỉ tiêu nghiên cứu
Các chỉ tiêu tài chính trong kinh doanh rất đa dạng và phong phú, vì vậy việc phân chia chúng là cần thiết để hiểu rõ bản chất và quy luật của mối quan hệ nhân quả trong hiện tượng nghiên cứu Phương pháp phân tích này thường chi tiết các chỉ tiêu theo thời gian, không gian và các yếu tố cấu thành.
Chi tiết theo thời gian giúp theo dõi nhịp độ phát triển và tính thời vụ của các chỉ tiêu kinh doanh, đồng thời phản ánh khả năng mất cân đối trong quá trình hoạt động Tùy thuộc vào đặc điểm hoạt động và mục đích phân tích, các chỉ tiêu có thể được phân tích theo tháng, quý hoặc năm để cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về tình hình kinh tế.
Chi tiết theo không gian đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá kết quả hoạt động của các đơn vị và bộ phận dựa trên địa điểm phát sinh công việc Điều này giúp tăng cường hiệu quả của công tác hạch toán nội bộ.
Phân tích chi tiết theo yếu tố cấu thành giúp xác định vai trò của từng bộ phận trong việc tạo ra chỉ tiêu tổng hợp, đồng thời xác định mức độ biến động của chỉ tiêu do ảnh hưởng của các nhân tố khác nhau.
Một hạn chế của phương pháp này là nội dung và cách thức thực hiện thường mang tính chất định tính, với mức độ chi tiết phụ thuộc vào từng chủ thể cụ thể.
Phương pháp loại trừ đặc trưng bởi việc phân tích đối tượng dưới các giả định khác nhau Tùy thuộc vào mối quan hệ giữa chỉ tiêu phân tích và các yếu tố ảnh hưởng, có thể áp dụng phương pháp thay thế liên hoàn hoặc phương pháp số chênh lệch để đạt được kết quả chính xác.
2.3.3.1 Phương pháp thay thế liên hoàn
Phương pháp thay thế từng nhân tố từ giá trị gốc sang kỳ phân tích giúp xác định mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến chỉ tiêu nghiên cứu Các nhân tố chưa thay thế giữ nguyên giá trị gốc, và số lượng nhân tố ảnh hưởng tương ứng với số lượng nhân tố cần phân tích Sau khi tính toán, so sánh trị số của chỉ tiêu nghiên cứu trước và sau khi thay thế để xác định mức chênh lệch, từ đó phản ánh ảnh hưởng của từng nhân tố đến tổng thể chỉ tiêu phân tích Điều kiện áp dụng phương pháp này là mối quan hệ trực tiếp giữa các nhân tố và chỉ tiêu phân tích, với các nhân tố có quan hệ tích số hoặc thương số, và được sắp xếp từ nhân tố số lượng đến nhân tố chất lượng.
Khi áp dụng phương pháp phân tích này, cần giữ nguyên trình tự sắp xếp của các nhân tố Việc đánh giá sự thay đổi của một nhân tố phải giả định rằng các nhân tố khác không thay đổi, tuy nhiên, không được tách rời mối quan hệ giữa các nhân tố.
Mô hình chung của phương pháp này được khái quát như sau:
