ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯ NG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phạm vi nghiên cứu
- Thời gian tiến hành: từ ngày 11/2020 đến 05/2021
Nghiên cứu được thực hiện tại trang trại lợn giống cấp I Quốc Dũng 2, thuộc Công ty cổ phần Nông Nghiệp Mới Phồn Thịnh, tọa lạc tại khu 1, thị trấn Phong Châu, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ.
Nội dung nghiên cứu
- Tình hình chăn nuôi lợn tại trang trại trong nhưng năm gần đây
- Tình hình mắc bệnh sưng phù đầu ở lợn con giai đoạn từ sơ sinh đến 60 ngày tuổi:
+ Tỷ lệ mắc bệnh sưng phù đầu ở lợn con của trang trại
+ Tỷ lệ mắc bệnh sưng phù đầu theo lứa tuổi của lợn
+ Tỷ lệ mắc bệnh sưng phù đầu theo tháng
- Triệu chứng và bệnh tích của lợn mắc bệnh sưng phù đầu
- Đánh giá hiệu quả của phác đồ điều trị bệnh sưng phù đầu.
Phương pháp nghiên cứu và các chỉ tiêu theo dõi
3.4.1 Phương pháp tiến hành a Phương pháp điều tra
Khảo sát tình hình chăn nuôi lợn tại trang trại Quốc Dũng 2 được thực hiện từ năm 2019 đến tháng 5 năm 2021 Quá trình này bao gồm việc thu thập thông tin và phỏng vấn người quản lý trang trại, cùng với việc thu thập số liệu thống kê từ sổ sách theo dõi của kỹ thuật trại.
Trong quá trình thực tập, tôi đã trực tiếp chăm sóc và nuôi dưỡng lợn con, đồng thời theo dõi và ghi chép các số liệu quan trọng như tổng số lợn con trong trại, số lợn con được theo dõi, số lợn con mắc bệnh sưng phù đầu và số lợn con chết Bên cạnh đó, tôi cũng áp dụng phương pháp để xác định tỷ lệ nhiễm bệnh sưng phù đầu một cách chính xác.
Để xác định tỷ lệ nhiễm bệnh sưng phù đầu ở trang trại, chúng tôi đã theo dõi 6 chuồng nuôi lợn con với tổng số 600 con (100 con mỗi chuồng) Quá trình này bao gồm việc giám sát điều kiện nuôi dưỡng, loại thức ăn, tình trạng sức khỏe và các biểu hiện lâm sàng của những lợn con bị bệnh.
Chúng tôi tiến hành xác định tỷ lệ mắc bệnh ở lợn con theo từng lứa tuổi, chia nhóm theo các giai đoạn: sơ sinh đến 21 ngày tuổi, 22 đến 45 ngày tuổi, và 46 đến 60 ngày tuổi Số lượng lợn con mắc bệnh được ghi chép chi tiết cho từng nhóm tuổi.
Trong thời gian thực tập tại trại từ tháng 12/2020 đến tháng 5/2021, chúng tôi đã xác định tỷ lệ mắc bệnh sưng phù đầu ở lợn theo từng tháng Để chẩn đoán bệnh, chúng tôi áp dụng hai phương pháp: theo dõi triệu chứng lâm sàng và thực hiện mổ khám để phát hiện bệnh tích.
* Phương pháp chẩn đoán lâm sàng
Hàng ngày, chúng tôi trực tiếp theo dõi và chăm sóc sức khỏe tổng thể của đàn lợn, đặc biệt chú ý đến những con có hoạt động và biểu hiện bất thường.
+ Sưng phù mí mắt, phù ở hầu
+ Tiếng kêu thay đổi, tiếng kêu khàn
+ Lợn có biểu hiện thần kinh: như thần kinh co giật, bại liệt 2 chân sau, chuyển động mất định hướng…
+ Biểu hiện hô hấp: thở khó, tần số hô hấp tăng
+ Quan sát các biểu hiện xung huyết ở các niêm mạc (mắt, mồm), có vùng xung huyết xanh tím ở các vùng ngoại biên như tai, mõm
+ Quan sát tình trạng phân: phân lỏng, tiêu chảy
- Với những con nghi mắc bệnh tách riêng theo dõi ghi lại số tai, lứa tuổi, thời gian mắc, biểu hiện bệnh
* Chẩn đoán qua mổ khám
- Bằng phương pháp theo dõi các triệu chứng lâm sàng và kết hợp với mổ khám
- Những trường hợp lợn con nghi nhiễm, bệnh nặng, chết đột ngột tiến hành mổ khám kiểm tra bệnh tích
Kiểm tra thể trạng lợn con chết bằng cách xác định xem có giảm khối lượng nhiều hay không, đồng thời quan sát các biểu hiện phù, tích nước dưới da, mí mắt, lỗ tai, mặt và thanh quản Ngoài ra, cần lưu ý đến trạng thái của máu, đặc biệt là nếu máu có dấu hiệu đặc và sẫm màu.
- Kiểm tra các cơ quan nội tạng:
+ Cơ quan tiêu hóa: Dạ dày, ruột có chứa thức ăn không tiêu hay không, thành ruột xuất huyết hay không
+ Cơ quan hô hấp: Quan sát phổi xem có hiện tượng viêm màng phổi và viêm phổi
Kiểm tra gan và lách để xác định có hiện tượng sưng tụ huyết hoặc xuất huyết hay không Đồng thời, kiểm tra các hạch lympho như hạch ruột và hạch bẹn để phát hiện sự sưng bất thường Cuối cùng, tiến hành thử nghiệm hai phác đồ điều trị khác nhau.
Bảng 3.1 Phác đồ điều trị bệnh sƣng phù đầu
Phác đồ Tên thuốc Liều lượng Đường đưa thuốc
Amlis LA 1ml/10kg TT Tiêm bắp
Catosal 1ml/5 - 10kgTT Tiêm bắp
SUTRI-UV 1ml/10kgTT Tiêm bắp
Catosal 1ml/5 – 10kgTT Tiêm bắp
Chúng tôi tiến hành thử nghiệm 2 phác đồ để điều trị bệnh:
Trong 100ml dung dịch chứa:
Dung môi vừa đủ : 100ml
- Liều dùng: Tiêm bắp cho lợn con 1ml/10kg thể trọng
- Liệu trình: Tiêm 2 lần/ ngày, liên tục 3 - 5 ngày
Dùng kháng sinh và kết hợp với thuốc trợ sức trợ lực: Vitamin C, B.complex, Catosal để đem lại kết quả cao trong điều trị
Trong 100ml dung dịch chứa:
Dung môi vừa đủ : 1ml
- Liều dùng: Tiêm bắp cho lợn con 1ml/10kg thể trọng
- Liệu trình: Tiêm 2 lần/ ngày, liên tục 3 - 5 ngày
Dùng kháng sinh và kết hợp với thuốc trợ sức trợ lực: Vitamin C, B.complex, Catosal để đem lại kết quả cao trong điều trị
3.4.2 Các chỉ tiêu theo dõi
- Xác định tỷ lệ lợn con mắc bệnh sưng phù đầu trong tổng số lợn theo dõi
- Xác định tỷ lệ lợn chết do mắc bệnh sưng phù đầu
- Xác định tỷ lệ mắc bệnh theo giai đoạn tuổi
- Xác định tỷ lệ mắc bệnh theo tháng trong năm
- Biểu hiện triệu chứng lâm sàng của lợn mắc bệnh sưng phù đầu
- Bệnh tích đại thể của lợn mắc bệnh
- Hiệu quả phác đồ điều trị bệnh sưng phù đầu
3.4.3 Phương pháp tính toán các chỉ tiêu
Tổng số lợn mắc bệnh (con)
- Tỷ lệ lợn mắc bệnh (%) = x 100
Tổng số lợn theo dõi (con) Tổng số con chết (con)
Tổng số con mắc bệnh (con)
Số lợn mắc bệnh theo từng lứa tuổi (con)
- Tỷ lệ lợn mắc bệnh = x 100 theo giai đoạn tuổi (%) Tổng số lợn theo dõi theo lứa tuổi (con)
Tổng số lợn khỏi bệnh (con)
- Tỷ lệ lợn khỏi bệnh (%) = x 100
Tổng số lợn điều trị (con)
3.4.4 Phương pháp sử lý số liệu
Số liệu thu thập được xử lý bằng phương pháp thống kê sinh học, thông qua phần mềm Microsoft Excel.
KẾT QUẢ, THẢO LUẬN
Tình hình mắc bệnh sưng phù đầu ở lợn con tại trại Quốc Dũng 2
Trang trại lợn giống Quốc Dũng 2 là cơ sở sản xuất lợn giống cấp I, chuyên cung cấp con giống ông bà, bố mẹ hai máu Landrace và Yorkshire, cùng với lợn thịt thương phẩm ra thị trường.
4.2 Tình hình mắc bệnh sƣng phù đầu ở lợn con tại trại Quốc Dũng 2
4.2.1 Tỷ lệ mắc bệnh sưng phù đầu ở lợn con tại trang trại
Kết quả xác định tỷ lệ lợn con mắc bệnh và chết do sưng phù đầu tại trại được trình bày ở bảng 4.2
Bảng 4.2 Tỷ lệ lợn con mắc bệnh và chết do sƣng phù đầu tại trại
Số lợn theo dõi (con)
Tỷ lệ chết / số con mắc bệnh (%)
Theo bảng 4.2, bệnh sưng phù đầu xuất hiện tại trại với tỷ lệ nhiễm trung bình là 11% Chuồng 2 ghi nhận tỷ lệ mắc bệnh cao nhất, đạt 16%, trong khi chuồng 3 có tỷ lệ thấp nhất là 5%.
Tỷ lệ chết trung bình ở số con mắc bệnh là 11,8% Chuồng 6 ghi nhận tỷ lệ chết cao nhất, lên tới 25%, do vị trí gần khu vực dàn mát có độ ẩm cao, cùng với điều kiện vệ sinh kém và sức đề kháng yếu hơn so với các chuồng khác.
Tỷ lệ chết ở các chuồng 1, 2, 4, 5 dao động từ 7,14% đến 15,4%, trong khi chuồng 3 có tỷ lệ chết thấp nhất là 0,00% Nguyên nhân là do chuồng 3 nằm ở giữa khu vực và có điều kiện vệ sinh tốt hơn so với các chuồng khác.
Hình 4.1 Biểu đồ tỷ lệ lợn con mắc bệnh và chết do sƣng phù đầu tại trại
Tại trại, tỷ lệ lợn con mắc bệnh sưng phù đầu khá cao Qua quá trình chăm sóc và nuôi dưỡng, chúng tôi đã xác định nguyên nhân gây ra tình trạng này ở lợn con.
- Công tác vệ sinh chưa đảm bảo máng ăn không được rửa sạch sau khi ăn, nền chuồng dính phân và thức ăn thừa
Mặc dù trại đã thiết lập quy trình kỹ thuật tập ăn cho lợn con và chuyển đổi thức ăn từ giai đoạn tập ăn sang giai đoạn cai sữa, nhưng một số công nhân vẫn chưa thực hiện đúng quy trình, đặc biệt là trong giai đoạn cai sữa Họ thường thay đổi thức ăn một cách đột ngột và cho lợn con ăn vượt quá khẩu phần quy định.
Thức ăn cho lợn con thường thiếu cân đối về dinh dưỡng, với tỷ lệ đạm quá cao và năng lượng dư thừa Điều này tạo điều kiện cho lợn con dễ bị nhiễm vi khuẩn E.coli, một tác nhân chính gây ra các bệnh lý như tiêu chảy và sưng phù đầu Vi khuẩn E.coli không chỉ sinh sản nhanh chóng mà còn tiết ra độc tố, gây hại nghiêm trọng cho hệ tiêu hóa của lợn con.
4.2.2 Tỷ lệ mắc bệnh sung phù đầu ở lợn con theo lứa tuổi
Bệnh sưng phù đầu ở lợn con do vi khuẩn E.coli gây ra, thường xảy ra ở lứa tuổi nhạy cảm, đặc biệt là trong giai đoạn cai sữa khi lợn con dễ bị stress Chúng tôi đã tiến hành theo dõi tình trạng bệnh này tại trại nuôi và kết quả được trình bày trong bảng 4.3.
Bảng 4.3 Tỷ lệ lợn con mắc bệnh sƣng phù đầu theo lứa tuổi
(ngày tuổi) Số lợn theo dõi (con) Số lợn mắc bệnh (con) Tỷ lệ (%)
Hình 4.2 Biểu đồ tỷ lệ lợn con mắc bệnh sƣng phù đầu theo lứa tuổi
Bệnh sưng phù đầu thường xảy ra ở trẻ sơ sinh từ 0 đến 60 ngày tuổi, với tỷ lệ cao nhất ở độ tuổi từ 22 đến 45 ngày, chiếm 18,5% Giai đoạn 46 đến 60 ngày tuổi cũng ghi nhận tỷ lệ mắc bệnh là 10,5% Trong khi đó, tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ từ sơ sinh đến 21 ngày tuổi chỉ là 4%.
Kết quả nghiên cứu của chúng tôi khác với nghiên cứu của Nguyễn Thị Kim Lan (2003), khi chỉ ra rằng lợn ở độ tuổi 46 – 60 ngày tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất (27,38%), trong khi lợn dưới 21 ngày tuổi có tỷ lệ mắc thấp nhất (3,42%) Sự khác biệt này có thể do điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng và vệ sinh thú y ở từng trại.
Lợn con thường mắc bệnh sưng phù đầu trong giai đoạn cai sữa (22-45 ngày tuổi) và sau cai sữa (46-60 ngày tuổi) do sự thay đổi lớn trong điều kiện chăm sóc và dinh dưỡng, đặc biệt là thức ăn và chuồng nuôi Trong giai đoạn cai sữa, người chăn nuôi chưa chú trọng đến việc giúp lợn con làm quen với thức ăn mới, dẫn đến stress do thay đổi đột ngột Ở giai đoạn 46-60 ngày tuổi, lợn con phát triển nhanh, nhưng hệ thống tiêu hóa chưa hoàn thiện, khiến việc tiêu hóa và hấp thu thức ăn không hiệu quả Lượng protein dư thừa tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn E.coli phát triển và gây bệnh.
Trong giai đoạn tập ăn, lợn con rất nhạy cảm với nhiều bệnh do vi sinh vật như vi khuẩn và virus, bởi hệ miễn dịch của chúng vẫn đang trong quá trình phát triển và chưa được tiêm phòng đầy đủ Hơn nữa, lượng kháng thể truyền từ lợn mẹ qua sữa đầu giảm mạnh, dẫn đến việc lợn con dễ mắc bệnh sưng phù đầu trong thời kỳ này.
4.2.3 Tỷ lệ mắc bệnh sưng phù đầu ở lợn con theo các tháng trong năm
Tỷ lệ mắc bệnh sưng phù đầu ở lợn con theo tháng trong năm thể hiện ở bảng 4.4
Bảng 4.4 Tỷ lệ lợn con mắc bệnh sƣng phù đầu theo các tháng trong năm
Tháng Số lợn theo dõi
Số lợn mắc bệnh (con) Tỷ lệ (%)
Hình 4.3 Tỷ lệ lợn con mắc bệnh sƣng phù đầu theo các tháng trong năm
Theo bảng 4.4, tỷ lệ lợn con mắc bệnh biến động từ 2,66% đến 20% trong các tháng khác nhau, với tháng 12 ghi nhận tỷ lệ cao nhất là 20% và tháng 3 là thấp nhất với 2,66% Nghiên cứu của Đào Trọng Đạt và cộng sự (1986) cho rằng bệnh phù đầu không có tính mùa vụ Nhiều tác giả ở các quốc gia có nền chăn nuôi phát triển cũng không đề cập đến tính mùa vụ của bệnh Sự khác biệt về thời gian xuất hiện bệnh giữa các nghiên cứu là do điều kiện chăn nuôi, giống lợn và tiểu vùng khí hậu khác nhau, trong đó yếu tố thời tiết đóng vai trò quan trọng trong sự phát sinh bệnh phù đầu ở lợn con.
Tỷ lệ mắc bệnh của lợn con theo tháng chịu ảnh hưởng lớn từ yếu tố thời tiết và khí hậu Trong tháng 12/2020 và tháng 1/2021, thời tiết lạnh, nhiệt độ giảm và mưa nhỏ kéo dài với độ ẩm cao đã làm gia tăng tỷ lệ mắc bệnh Sự thay đổi thời tiết bất lợi gây stress và giảm sức đề kháng của lợn, trong khi công tác vệ sinh chuồng trại không được thực hiện tốt trong những tháng này, tạo điều kiện cho vi khuẩn E.coli phát triển.
Sau khi điều kiện khí hậu thay đổi, người chăn nuôi cần chú trọng chăm sóc lợn con bằng cách bổ sung khoáng vi lượng và vitamin vào thức ăn để tăng cường sức đề kháng Bên cạnh đó, việc sử dụng vaccine cũng rất quan trọng để chủ động phòng bệnh cho lợn con.
