lOMoARcPSD|14734974 TR唃ᬀƠꀀNG Đ䄃⌀I H伃⌀C KINH T쨃Ā QU퐃ĀC D䄃ȀN VIẸ렂N Đ䄃O T䄃⌀O TI䔃ȀN TI쨃ĀN, CH숃ĀT L唃ᬀƠꀣNG CAO V䄃 POHE -*** - B䄃I TẠꀂP LƠꀁN M伃ȀN: L䤃⌀CH SƯ꼉 KINH T쨃Ā Đ b愃i: 1, Tr椃nh b愃y thư뀣c tr愃⌀ng ph愃Āt triऀn kinh tĀ Nhật v愃 sau kh甃ऀng ho愃ऀng n愃‫؀‬m 2008 đĀn 2, Tr椃nh b愃y thư뀣c tr愃⌀ng kinh tĀ Viẹ뤂t Nam thơꄀi k礃 đऀi mơꄁi tư뀀 n愃‫؀‬m 1986 đĀn Sinh vi攃Ȁn: Trần Mai Linh M愃̀ sinh vi攃Ȁn: 11202292 Lơꄁp: Kiऀm To愃Ān CLC 62A H愃 Nọ촂i - 06/2022 lOMoARcPSD|14734974 MỤC LỤC PHẦN I: ĐỀ 3: TRÌNH BÀY THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ NHẬT TRONG VÀ SAU KHỦNG HOẢNG NĂM 2008 ĐẾN NAY .3 ĐỊNH NGHĨA KHỦNG HOẢNG KINH TẾ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ NHẬT TRONG VÀ SAU KHỦNG HOẢNG NĂM 2008 ĐẾN NAY 2.1 KINH TẾ NHẬT BẢN TRONG GIAI ĐOẠN KHỦNG HOẢNG NĂM 2008-2009 2.2 SỰ PHỤC HỒI CỦA NỀN KINH TẾ NHẬT BẢN TRONG GIAI ĐOẠN 2010-2018 2.3 NỀN KINH TẾ NHẬT BẢN TRONG VÀ SAU 2019 ĐẾN NAY .8 TÀI LIỆU TAM KHẢO .10 PHẦN II: TRÌNH BÀY THỰC TRẠNG KINH TẾ VIỆT NAM THỜI KỲ ĐỔI MỚI TỪ NĂM 1986 ĐẾN NAY 11 1.1 TỐC ĐỘ TĂNG TRƯỞNG CHUNG CỦA NỀN KINH TẾ 11 NỀN KINH TẾ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1986-2000: THỰC HIỆN ĐƯỜNG LỐI ĐỔI MỚI NỀN KINH TẾ 11 1.2 NỀN KINH TẾ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2001 ĐẾN NAY: THỜI KỲ HỘI NHẬP QUỐC TẾ SÂU RỘNG 12 TỐC ĐỘ TĂNG TRƯỞNG CỦA CÁC NHÓM NGÀNH TRONG NỀN KINH TẾ 14 2.1 NÔNG, LÂM NGHIỆP VÀ THUỶ SẢN .14 2.2 CÔNG NGHIỆP VÀ XÂY DỰNG .15 2.3 DỊCH VỤ 15 TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ NHÌN TỪ YẾU TỐ ĐẦU VÀO .16 3.1 ĐẦU TƯ VÀ TÍCH LUỸ VỐN 16 3.2 YẾU TỐ LAO ĐỘNG .17 3.3 ĐÓNG GÓP CỦA TFP ĐỐI VỚI TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ .18 TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ NHÌN TỪ YẾU TỐ ĐẦU RA 19 4.1 TIÊU DÙNG 19 4.2 ĐẦU TƯ .19 4.3 CHI TIÊU CHÍNH PHỦ 20 4.4 XUẤT KHẨU RÒNG 20 ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG TĂNG TRƯỞNG THỜI KỲ ĐỔI MỚI 21 lOMoARcPSD|14734974 5.1 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ 21 5.2 ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ .22 TÀI LIỆU THAM KHẢO 27 Phần I: Đề 3: Trình b愃y thực trạng phát triển kinh tế Nhật v愃 sau khủng hoảng năm 2008 đến Định nghĩa khủng hoảng kinh tế Theo Karl Marx, khủng hoảng kinh tế l愃 suy giảm hoạt đọ촂ng kinh tế mọ촂t thơꄀi gian d愃i v愃 trm tr漃⌀ng h漃ᬀn suy thoái chu k礃 kinh tế Khủng hoảng kinh tế l攃Ȁn đến đ椃ऀnh điểm c漃Ā thể g愃Ȁy khủng hoảng t愃i ch椃Ānh Khủng hoảng t愃i ch椃Ānh ch椃ऀ l愃 mọ촂t phn khủng hoảng kinh tế nh甃ᬀng khủng hoảng t愃i ch椃Ānh c漃Ā thể g愃Ȁy thiẹ뤂t hại rĀt lơꄁn bơꄉi n漃Ā c漃Ā thể l愃Ȁy lan giĀng nh甃ᬀ “hiẹ뤂u ư뀁ng domino” đạꄆc biẹ뤂t l愃 bĀi cảnh to愃n cu h漃Āa hiẹ뤂n c漃Ā di chuyển d漃ng chảy th甃ᬀ漃ᬀng mại, đu t甃ᬀ, c漃Ȁng nghẹ뤂 v愃 k攃Āo theo l愃 d漃ng chảy t甃ᬀ giư뀃a n甃ᬀơꄁc c漃Ā th甃ᬀ漃ᬀng mại tự v愃 đọ촂 mơꄉ cư뀉a t愃i ch椃Ānh cao Thực trạng phát triển kinh tế Nhật v愃 sau khủng hoảng năm 2008 đến 2.1 Kinh tế Nhật Bản giai đoạn khủng hoảng năm 2008-2009 Cuọ촂c khủng hoảng t愃i ch椃Ānh to愃n cu khơꄉi nguồn từ n甃ᬀơꄁc Mỹ kể từ cuĀi năm 2007 đến tác đọ촂ng nghi攃Ȁm tr漃⌀ng đến kinh tế hu hết n甃ᬀơꄁc tr攃Ȁn giơꄁi, đạꄆc biẹ뤂t l愃 kinh tế phát triển nh甃ᬀ Mỹ, Nhật Bản, v愃 EU Nhật Bản bị ảnh h甃ᬀơꄉng nạꄆng nề bơꄉi cuọ촂c khủng hoảng n愃y mạꄆc dù hẹ뤂 thĀng t愃i ch椃Ānh n甃ᬀơꄁc n愃y t甃ᬀ漃ᬀng đĀi linh hoạt Đ愃Ȁy l愃 năm ln đu ti攃Ȁn Nhật Bản r漃ᬀi v愃o tình trạng th愃Ȁm hụt cán c愃Ȁn th甃ᬀ漃ᬀng mại khoảng 30 năm Như뀃ng tác đọ촂ng ti攃Ȁu biểu nhĀt cuọ촂c khủng hoảng t愃i ch椃Ānh to愃n cĀu tơꄁi kinh tế Nhật Bản phải kể đến suy giảm tĀc đọ촂 tăng tr甃ᬀơꄉng GDP, tình trạng phá sản c漃Ȁng ty v愃 nạn thĀt nghiẹ뤂p gia tăng, giá thị tr甃ᬀơꄀng bĀt ổn định Nền kinh tế Nhật Bản suy giảm mạnh kể từ quý IV năm 2008 Theo sĀ liẹ뤂u Worldbank, tĀc đọ촂 tăng tr甃ᬀơꄉng Tổng sản phẩm quĀc nọ촂i (GDP) kinh tế lơꄁn thư뀁 hai giơꄁi n愃y giảm 5,7% đu năm 2009 Đ愃Ȁy l愃 b甃ᬀơꄁc sụt giảm kỷ lục ơꄉ Nhật kể từ cuọ촂c khủng hoảng du mỏ năm 1974, v甃ᬀợt xa t椃ऀ lẹ뤂 tụt dĀc Mỹ l愃 2,6% (Biểu đồ 1: Tốc độ tăng trưởng GDP thực Nhật Mỹ) v愃 1,2% khu vực đồng tiền chung ch愃Ȁu Âu Nguy攃Ȁn nh愃Ȁn ch椃Ānh sụt giảm n愃y l愃 nhu cu 漃Ȁt漃Ȁ, điẹ뤂n tư뀉 v愃 máy m漃Āc xuĀng dĀc kh漃Ȁng phanh thơꄀi k礃 khủng hoảng n愃y Đi kèm lOMoARcPSD|14734974 vơꄁi đ漃Ā l愃 nạn thĀt nghiẹ뤂p ơꄉ Nhật Bản tăng cao đạꄆc biẹ뤂t l愃 nh漃Ām ng愃nh c漃Ȁng nghiẹ뤂p điẹ뤂n tư뀉 Biểu đồ 1: TĀc đọ촂 tăng tr甃ᬀơꄉng GDP thực ơꄉ Nhật v愃 Mỹ 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 -2 -4 -6 -8 Japan United States (Theo International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, April 2022) Thực tế, khủng hoảng t愃i ch椃Ānh ơꄉ Mỹ tác đọ촂ng trực tiếp đến nh愃 đu t甃ᬀ Nhật Bản v愃o tổ chư뀁c t愃i ch椃Ānh Mỹ tổ chư뀁c t愃i ch椃Ānh lơꄁn Mỹ bị phá sản, giá cổ phiếu v愃 chư뀁ng khốn tổ chư뀁c t愃i ch椃Ānh n漃Āi chung bị ảnh h甃ᬀơꄉng ti攃Ȁu cực v愃 d̀n tơꄁi mĀt giá Thực tế, kh漃Ȁng 椃Āt tổ chư뀁c t愃i ch椃Ānh Nhật Bản sơꄉ hư뀃u cổ phiếu v愃 trái phiếu tổ chư뀁c t愃i ch椃Ānh Mỹ n攃Ȁn khủng hoảng t愃i ch椃Ānh di̀n đ甃ᬀ漃ᬀng nhi攃Ȁn tổ chư뀁c t愃i ch椃Ānh Nhật Bản bị ảnh h甃ᬀơꄉng ti攃Ȁu cực nh甃ᬀ tr甃ᬀơꄀng hợp phá sản c漃Ȁng ty cổ phn bảo hiểm nh愃Ȁn th漃⌀ Yamato Điển hình l愃 cú sĀc Lehman Brothers ơꄉ Hoa K礃 v愃o tháng năm 2008 c愃ng l愃m suy giảm thị tr甃ᬀơꄀng chư뀁ng khoán v愃 l愃m trm tr漃⌀ng th攃Ȁm căng thẳng đĀi vơꄁi ng愃Ȁn h愃ng th甃ᬀ漃ᬀng mại Nhật Bản Từ năm 2008, ch椃ऀ sĀ chư뀁ng khoa Nhật Bản giảm từ 121,6% xuĀng c漃n 73,1% v愃o năm 2009 đ漃Ā l愃 h愃ng nghìn tỷ USD bĀc h漃ᬀi khỏi thị tr甃ᬀơꄀng n愃y (Biểu đồ 2: Chỉ số chứng khoán Nhật Bản từ năm 2007-2020) lOMoARcPSD|14734974 Biểu đồ 2: Ch椃ऀ sĀ chư뀁ng khoán Nhật Bản từ năm 2007-2020 Trillion Japan 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 (Theo Worldbank) B攃Ȁn cạnh đ漃Ā, khủng hoảng t椃Ān dụng nh愃 ơꄉ thư뀁 cĀp th愃nh khủng hoảng t愃i ch椃Ānh ơꄉ Mỹ tạo mọ촂t hiẹ뤂u ư뀁ng t愃Ȁm lý ti攃Ȁu cực vơꄁi thị tr甃ᬀơꄀng bĀt đọ촂ng sản Nhật Bản V愃o năm t愃i ch椃Ānh 2009, sĀ dự án d愃Ȁn c甃ᬀ t甃ᬀ nh愃Ȁn ch椃ऀ l愃 775.000 Viẹ뤂c giảm n愃y đạꄆc biẹ뤂t rõ r愃ng thị tr甃ᬀơꄀng nh愃 chung c甃ᬀ v愃 nh愃 cho thu攃Ȁ, tình trạng giảm d漃ng v愃o tiền đu t甃ᬀ từ nguồn vĀn t甃ᬀ nh愃Ȁn ơꄉ Nhật Bản v愃 n甃ᬀơꄁc ngo愃i, v愃 tình trạng ng愃Ȁn h愃ng mi̀n c甃ᬀỡng cho chủ nh愃 vay vĀn Điều đáng ý l愃 ảnh h甃ᬀơꄉng khủng hoảng t愃i ch椃Ānh từ Mỹ đến xuĀt m愃 nguy攃Ȁn nh愃Ȁn s愃Ȁu xa l愃 thị tr甃ᬀơꄀng Mỹ c漃Ā co lại v愃 đồng y攃Ȁn l攃Ȁn giá khiến h愃ng nhập v愃o thị tr甃ᬀơꄀng Mỹ l攃Ȁn giá Theo sĀ liẹ뤂u Worldbank, từ năm 2008-2009, tỷ lẹ뤂 xuĀt Nhật Bản giảm từ 17,2% xuĀng c漃n 12,4% (Biểu đồ 3: Xuất hàng hoá dịch vụ Nhật năm 2008-2020 (% GDP)) Trong đ漃Ā, kim ngạch xuĀt sang n甃ᬀơꄁc Ch愃Ȁu Âu giảm 23% v愃 l愃 mư뀁c giảm lơꄁn thư뀁 so vơꄁi khư뀁, xuĀt sang thị tr甃ᬀơꄀng Ch愃Ȁu Á giảm tơꄁi 13,4% Ng愃nh sản xuĀt 漃Ȁt漃Ȁ l愃 ng愃nh chịu tác đọ촂ng nạꄆng nề nhĀt cuọ촂c khủng hoảng Theo sĀ liẹ뤂u Hiẹ뤂p họ촂i 漃Ȁt漃Ȁ Nhật Bản, tháng năm 2009, sĀ l甃ᬀợng 漃Ȁt漃Ȁ xuĀt Nhật Bản l愃 206 nghìn chiếc, giảm 64,7% so vơꄁi k礃 năm tr甃ᬀơꄁc Điển hình nhĀt l愃 tr甃ᬀơꄀng hợp Toyota, hãng 漃Ȁt漃Ȁ lơꄁn nhĀt Nhật Bản, lơꄁn thư뀁 hai giơꄁi thua lỗ ln (4,4 tỷ USD) đu ti攃Ȁn sau 71 năm Kh漃Ȁng như뀃ng vậy, ti攃Ȁu dùng nọ촂i địa (th漃Ȁng qua hiẹ뤂u ư뀁ng t愃i sản, đu t甃ᬀ n甃ᬀơꄁc, tiếp cận t椃Ān dụng), nh甃ᬀ nhu cu n甃ᬀơꄁc ngo愃i Nhật bị tác đọ촂ng ti攃Ȁu cực khủng hoảng t愃i ch椃Ānh Mỹ lOMoARcPSD|14734974 Biểu đồ 3: XuĀt h愃ng hoá v愃 dịch vụ Nhật năm 2008-2020 (% GDP) 20 18 16 14 12 10 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 (Theo Worldbank) Tr甃ᬀơꄁc tình hình kinh tế l愃Ȁm v愃o suy thoái, ch椃Ānh phủ Nhật Bản bắt đu c漃Ā như뀃ng phản ư뀁ng để khắc phục suy thoái Từ tháng 9-2008 đến tháng 10-2008, BOJ giúp ng愃Ȁn th甃ᬀ漃ᬀng mại để tăng vĀn vơꄁi sĀ tiền 30,9 nghìn tỷ y攃Ȁn để cải thiẹ뤂n c愃Ȁn đĀi t愃i sản v愃 đĀi ph漃Ā vơꄁi đọ촂t biến rút tiền gư뀉i, đồng thơꄀi tăng t椃Ānh khoản to愃n bọ촂 hẹ뤂 thĀng t愃i ch椃Ānh ng愃Ȁn h愃ng Trong tháng 10- 2008, ch椃Ānh phủ chi 27 nghìn tỷ y攃Ȁn để k椃Āch th椃Āch kinh tế bao gồm hỗ trợ doanh nghiẹ뤂p vừa v愃 nhỏ vay vĀn, hỗ trợ họ촂 gia đình khĀu trừ thuế thu nhập Các ng愃Ȁn h愃ng thực hiẹ뤂n giảm lãi suĀt, mư뀁c giảm l愃 0,3% l愃m cho lãi suĀt xuĀng c漃n 0,2% Từ tháng 11-2008 đến tháng 3-2009, BOJ tạm thơꄀi giảm dự trư뀃 bắt buọ촂c từ 0,3% xuĀng c漃n 0,1% để tăng mư뀁c khoản cho ng愃Ȁn h愃ng th甃ᬀ漃ᬀng mại tạm thơꄀi giảm dự trư뀃 bắt buọ촂c từ 0,3% xuĀng c漃n 0,1% để tăng mư뀁c khoản cho ng愃Ȁn h愃ng th甃ᬀ漃ᬀng mại 2.2 Sự phục hồi kinh tế Nhật Bản giai đoạn 2010-2018 Theo sĀ liẹ뤂u thĀng k攃Ȁ v愃 đánh giá Ng愃Ȁn h愃ng Nhật Bản, suy giảm kinh tế Nhật Bản kể từ năm 2010 c漃Ā phục hồi mạnh mẽ T椃Ān hiẹ뤂u tr攃Ȁn cho thĀy đĀt n甃ᬀơꄁc n愃y khỏi tình trạng suy thối tồi tẹ뤂 nhĀt kể từ Thế chiến thư뀁 hai v愃 mơꄉ triển v漃⌀ng t甃ᬀ漃ᬀi sáng viẹ뤂c hồi phục kinh tế to愃n cu Nh愃Ȁn tĀ ch椃Ānh giúp cho kinh tế Nhật Bản kh漃Ȁng tiếp tục xuĀng l愃 phục hồi sản xuĀt v愃 xuĀt khẩu, đạꄆc biẹ뤂t l愃 ng愃nh 漃Ȁt漃Ȁ v愃 điẹ뤂n máy Nhiều sản phẩm c漃Ȁng nghiẹ뤂p chế tạo Nhật Bản, đạꄆc biẹ뤂t lĩnh vực điẹ뤂n tư뀉 v愃 chế tạo 漃Ȁt漃Ȁ, v̀n đư뀁ng h愃ng đu tr攃Ȁn giơꄁi sản xuĀt v愃 tiến bọ촂 c漃Ȁng nghẹ뤂 Các hãng sản xuĀt 漃Ȁt漃Ȁ Nhật Bản lu漃Ȁn nắm giư뀃 như뀃ng c漃Ȁng nghẹ뤂 ti攃Ȁn tiến v愃 c漃Ā giá trị nhĀt tr攃Ȁn giơꄁi Theo sĀ liẹ뤂u World Econimic Outlook, t椃Ānh đến năm 2010, tĀc đọ촂 tăng tr甃ᬀơꄉng GDP lOMoARcPSD|14734974 Nhật Bản đạt 4,1% so vơꄁi k礃 năm ngoái (Biểu đồ 1: Tốc độ tăng trưởng GDP thực Nhật Mỹ) Đến năm 2011 tĀc đọ촂 tăng tr甃ᬀơꄉng GDP giảm xuĀng c漃n 0,024% ảnh h甃ᬀơꄉng thảm hoạ đọ촂ng đĀt-s漃Āng thn Tohoku V愃 năm sau 2011-2018, tĀc đọ촂 tăng tr甃ᬀơꄉng GDP Nhật Bản d甃ᬀ漃ᬀng v愃 GDP tăng so vơꄁi năm tr甃ᬀơꄁc đ漃Ā B攃Ȁn cạnh đ漃Ā, xuĀt tăng 24,4% l攃Ȁn 67.410 tỷ Y攃Ȁn, nhập tăng 17,7% l攃Ȁn 60.640 tỷ Y攃Ȁn Đ愃Ȁy l愃 ln đu ti攃Ȁn v漃ng năm qua, xuĀt Nhật Bản tăng tr甃ᬀơꄉng Ch椃ऀ t椃Ānh ri攃Ȁng tháng 12 năm 2010, xuĀt tăng 13% so vơꄁi k礃 năm ngoái, v甃ᬀợt dự báo giơꄁi ph愃Ȁn t椃Āch Nhập tăng 10,6% so vơꄁi k礃, thĀp h漃ᬀn dự báo Thạꄆng d甃ᬀ th甃ᬀ漃ᬀng mại tháng 12 tăng 34,1% l攃Ȁn 727,7 tỷ Y攃Ȁn (8,86 tỷ USD), v甃ᬀợt mư뀁c dự báo 469,6 tỷ Y攃Ȁn Dow Jones v愃 450 tỷ Y攃Ȁn Reuters Thạꄆng d甃ᬀ th甃ᬀ漃ᬀng mại Nhật Bản tăng cao l愃 nhơꄀ xuĀt sang kinh tế mơꄁi ơꄉ ch愃Ȁu Á, nh甃ᬀ Trung QuĀc, đạt mư뀁c kỷ lục Đ愃 phục hồi kinh tế to愃n cu c漃Ā thể hỗ trợ Nhật Bản chĀng lại leo thang đồng Y攃Ȁn, nh愃Ȁn tĀ quan tr漃⌀ng đ甃ᬀợc xem l愃 mĀi đe d漃⌀a đến lợi nhuận nh愃 xuĀt Các g漃Āi k椃Āch th椃Āch kinh tế ch椃Ānh phủ Nhật Bản g漃Āp phn l愃m kinh tế n甃ᬀơꄁc n愃y phục hồi Ch椃Ānh phủ Nhật chi gn 40,8 tỷ USD để hỗ trợ doanh nghiẹ뤂p bị ảnh h甃ᬀơꄉng bơꄉi cuọ촂c khủng hoảng t愃i ch椃Ānh to愃n cu th漃Ȁng qua khoản cho vay khẩn cĀp nh甃ᬀ kế hoạch mua trái phiếu doanh nghiẹ뤂p Các g漃Āi cư뀁u trợ xĀp x椃ऀ 2.000 tỷ USD đến từ ch椃Ānh phủ n甃ᬀơꄁc giúp bình ổn kinh tế to愃n cu v愃 hỗ trợ xuĀt phát triển đ甃ᬀợc coi l愃 mọ촂t nguy攃Ȁn nh愃Ȁn chủ yếu khác giúp hồi phục kinh tế Nhật Bản Biểu đồ 4: Tỷ lẹ뤂 thĀt nghiẹ뤂p Nhật Bản giai đoạn 2008-2021 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 (Theo Worldbank) lOMoARcPSD|14734974 Tỷ lẹ뤂 thĀt nghiẹ뤂p Nhật Bản như뀃ng năm 2010-2013, v̀n c漃n cao nh甃ᬀng c漃Ā dĀu hiẹ뤂u giảm dn Tuy kinh tế Nhật Bản giai đoạn n愃y phải đ甃ᬀ漃ᬀng đu vơꄁi nguy c漃ᬀ giảm phát Đ愃Ȁy l愃 mọ촂t như뀃ng nguy攃Ȁn nh愃Ȁn ch椃Ānh d̀n đến trì trẹ뤂 kinh tế Nhật Bản thơꄀi gian qua Tuy nhi攃Ȁn, vơꄁi chiến l甃ᬀợc “kiềng ba ch愃Ȁn” (Ch椃Ānh sách tiền tẹ뤂 mạnh mẽ, Ch椃Ānh sách t愃i kh漃Āa linh hoạt v愃 Chiến l甃ᬀợc tăng tr甃ᬀơꄉng khuyến kh椃Āch đu t甃ᬀ t甃ᬀ nh愃Ȁn) Thủ t甃ᬀơꄁng Shinzo Abe (tháng 12-2012), kinh tế Nhật Bản tháng đu năm 2013 c漃Ā như뀃ng dĀu hiẹ뤂u khơꄉi sắc B甃ᬀơꄁc sang đu năm 2018, giá cổ phiếu l攃Ȁn đến mư뀁c 24.000 Y攃Ȁn, đ愃Ȁy l愃 ln đu ti攃Ȁn khoảng 26 năm giá chư뀁ng khoán Nhật tăng đến mư뀁c cao nh甃ᬀ Chư뀁ng tỏ đ愃Ȁy ch椃Ānh l愃 dĀu hiẹ뤂u thoát khỏi giảm phát ng愃y c愃ng rõ n攃Āt Tr甃ᬀơꄁc hiẹ뤂u hoạt đọ촂ng khả quan c漃Ȁng ty Nhật Bản, bắt đu xuĀt hiẹ뤂n như뀃ng nhận x攃Āt cho rằng, d甃ᬀơꄀng nh甃ᬀ giai đoạn tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế cao đọ촂 Nhật Bản mọ촂t ln nư뀃a đ甃ᬀợc tái hiẹ뤂n lại 2.3 Nền kinh tế Nhật Bản v愃 sau 2019 đến Trong hai quý đu năm 2019, GDP Nhật Bản c漃Ā như뀃ng dĀu hiẹ뤂u phục hồi Tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế ơꄉ mư뀁c khi攃Ȁm tĀn đạt 1,8% nhiều h漃ᬀn so vơꄁi 甃ᬀơꄁc t椃Ānh ban đu l愃 0,2% v愃 nhiều h漃ᬀn so vơꄁi k礃 v漃⌀ng thị tr甃ᬀơꄀng Tuy nhi攃Ȁn đến quý III v愃 quý IV năm 2019, GDP Nhật giảm đáng kể Tình trạng suy giảm n愃y c漃Ā thể l愃 ch椃Ānh sách tăng thuế ti攃Ȁu thụ tháng 10 năm 2019 th攃Ȁm 2% (từ 8% l攃Ȁn 10%) v愃 vĀn đề căng thẳng giư뀃a Mỹ v愃 Trung QuĀc Tháng 12 năm 2019, đại dịch coronavirus (COVID-19) xuĀt hiẹ뤂n Trung QuĀc v愃 trơꄉ th愃nh đại dịch to愃n cu v愃o tháng năm 2020 Dịch Covid-19 ập đến tiếp tục ảnh h甃ᬀơꄉng nghi攃Ȁm tr漃⌀ng tơꄁi chi ti攃Ȁu, ti攃Ȁu dùng ng甃ᬀơꄀi d愃Ȁn, du lịch v愃 hoạt đọ촂ng sản xuĀt Ng愃nh Du lịch gn nh甃ᬀ đ漃Āng băng quĀc gia đ漃Āng cư뀉a bi攃Ȁn giơꄁi để ph漃ng, chĀng dịch bẹ뤂nh Các biẹ뤂n pháp phong tỏa, giãn cách ngăn dịch Covid-19 l愃Ȁy lan khiến ti攃Ȁu dùng cá nh愃Ȁn Nhật Bản giảm 0,8% quý I-2020 XuĀt giảm 6% khoảng thơꄀi gian n愃y Điều n愃y khiến tĀc đọ촂 tăng tr甃ᬀơꄉng GDP Nhật Bản giảm xuĀng c漃n -4,5% năm 2019-2020 (Biểu đồ 1: Tốc độ tăng trưởng GDP thực Nhật Mỹ) Biểu đồ 5: TĀc đọ촂 tăng tr甃ᬀơꄉng GDP Nhật Bản từ Quý I năm 2019 đến Quý I năm 2022 lOMoARcPSD|14734974 Biểu đồ 5: TĀc đọ촂 tăng tr甃ᬀơꄉng GDP Nhật Bản từ Quý I năm 2019 đến Quý I năm 2022 30 20 10 T7 2019 T1 2020 T7 2020 T1 2021 T7 2021 T1 2022 -10 -20 -30 -40 (Tradingeconomics.com | Văn phòng Nội Các Nhật Bản) SĀ vụ phá sản doanh nghiẹ뤂p đ甃ᬀợc ghi nhận năm 2020 (từ tháng đến tháng 12) vơꄁi khoản nợ d甃ᬀơꄁi 10 triẹ뤂u y攃Ȁn tăng l攃Ȁn 630 (23,0%), ln đu ti攃Ȁn v甃ᬀợt 600 Trong đ漃Ā, Ng愃nh dịch vụ v愃 ng愃nh khác, bao gồm lĩnh vực nh愃 h愃ng v愃 l甃ᬀu trú, c漃Ā sĀ vụ phá sản cao nhĀt, l愃 300 vụ (tăng 37,6% ) Đi kèm vơꄁi đ漃Ā l愃 tỷ lẹ뤂 thĀt nghiẹ뤂p ơꄉ Nhật Bản tăng ơꄉ mư뀁c 2,8% năm 2020 (Biểu đồ 4: Tỷ lệ thất nghiệp Nhật Bản giai đoạn 2008-2021) Tr甃ᬀơꄁc biến đọ촂ng tình hình COVID-19, ch椃Ānh phủ Nhật chi 2.200 tỷ USD cho g漃Āi hỗ trợ đại dịch, đồng thơꄀi cung cĀp mọ촂t sĀ khoản cho vay vơꄁi lãi suĀt 0% d愃nh cho c漃Ȁng ty t甃ᬀ nh愃Ȁn Đến ng愃y 15 tháng năm 2021, Văn ph漃ng Nọ촂i Nhật Bản th漃Ȁng báo quý từ tháng 10 - 12/2021, GDP thực tế n甃ᬀơꄁc n愃y 甃ᬀơꄁc tăng 1,3% so vơꄁi quý tr甃ᬀơꄁc đ漃Ā v愃 5,4% so vơꄁi k礃 năm 2020 Theo Văn ph漃ng Nọ촂i Nhật Bản, yếu tĀ chủ yếu khiến kinh tế n甃ᬀơꄁc n愃y tăng tr甃ᬀơꄉng trơꄉ lại quý cuĀi năm 2021 Ch椃Ānh phủ dỡ bỏ tình trạng khẩn cĀp tr攃Ȁn to愃n quĀc từ đu tháng 10, sĀ ca nhi̀m mơꄁi giảm mạnh, từ đ漃Ā giúp chi ti攃Ȁu ti攃Ȁu dùng cá nh愃Ȁn (PCE) hồi phục mạnh mẽ Trong quý n愃y, PCE, vĀn chiếm h漃ᬀn 50% GDP Nhật Bản, tăng tơꄁi 2,7% so vơꄁi quý tr甃ᬀơꄁc đ漃Ā B攃Ȁn cạnh đ漃Ā, viẹ뤂c kim ngạch xuĀt tăng 1% đ漃Āng g漃Āp kh漃Ȁng nhỏ v愃o phục hồi kinh tế Nhật Bản Sang đu năm 2022, GDP Nhật Bản giảm 0,5% (Biểu đồ 5: Tốc độ tăng trưởng GDP Nhật Bản từ Quý I năm 2019 đến Quý I năm 2022) Nguy攃Ȁn nh愃Ȁn chủ yếu khiến Nhật Bản bị tăng tr甃ᬀơꄉng 愃Ȁm quý 1-2022 l愃 Ch椃Ānh phủ Nhật Bản áp dụng biẹ뤂n pháp ph漃ng dịch tr漃⌀ng điểm ơꄉ 36 tổng sĀ 47 t椃ऀnh, th愃nh để đĀi ph漃Ā vơꄁi l愃n s漃Āng l愃Ȁy nhi̀m thư뀁 dịch Covid-19 B攃Ȁn cạnh đ漃Ā, viẹ뤂c giá thực phẩm, nhi攃Ȁn liẹ뤂u v愃 l甃ᬀợng leo thang, mọ촂t phn đồng Y攃Ȁn mĀt giá v愃 xung đọ촂t Nga - Ukraine, khiến nhiều họ촂 gia đình thắt chạꄆt chi ti攃Ȁu, từ đ漃Ā ảnh lOMoARcPSD|14734974 h甃ᬀơꄉng tơꄁi chi ti攃Ȁu dùng cá nh愃Ȁn - mọ촂t trụ cọ촂t tăng tr甃ᬀơꄉng ch椃Ānh Nhật Bản Để giảm bơꄁt tác đọ촂ng tình trạng giá h愃ng h漃Āa leo thang tơꄁi kinh tế, ng愃y 17 tháng 5, ch椃Ānh quyền Thủ t甃ᬀơꄁng Fumio Kishida th漃Ȁng qua dự thảo ng愃Ȁn sách bổ sung t愃i kh漃Āa 2022 trị giá 2.700 tỷ yen (khoảng 21 tỷ USD) Trong đ漃Ā, 1.500 tỷ yen đ甃ᬀợc chi để bổ sung cho quỹ dự ph漃ng ch椃Ānh phủ để thực hiẹ뤂n mọ촂t sĀ biẹ뤂n pháp g漃Āi k椃Āch th椃Āch kinh tế khẩn cĀp nh甃ᬀ trợ cĀp cho nh愃 nhập v愃 bán bu漃Ȁn xăng du để giảm giá bán lẻ nhi攃Ȁn liẹ뤂u n甃ᬀơꄁc; trợ cĀp trực tiếp tiền mạꄆt cho họ촂 gia đình thu nhập thĀp c漃Ā ch甃ᬀa tơꄁi tuổi th愃nh ni攃Ȁn vơꄁi mư뀁c trợ cĀp 50.000 yen/trẻ SĀ tiền c漃n lại 1.200 tỷ yen đ甃ᬀợc sư뀉 dụng để k攃Āo d愃i thơꄀi gian thực hiẹ뤂n ch甃ᬀ漃ᬀng trình trợ giá xăng du cho tơꄁi cuĀi tháng năm Kết thăm d漃 Trung t愃Ȁm Nghi攃Ȁn cư뀁u kinh tế Nhật Bản (JCER) cho thĀy quý II vừa qua, Nhật Bản c漃Ā thể đạt tĀc đọ촂 tăng tr甃ᬀơꄉng d甃ᬀ漃ᬀng 1,3%, chủ yếu l愃 nhơꄀ ch椃Ānh phủ dỡ bỏ biẹ뤂n pháp ph漃ng dịch tr漃⌀ng điểm sau dịch COVID-19 tạm lắng Tuy nhi攃Ȁn, triển v漃⌀ng tăng tr甃ᬀơꄉng đĀi vơꄁi kinh tế Nhật Bản phn c漃n lại năm v̀n bĀp b攃Ȁnh tác đọ촂ng lạm phát, xung đọ촂t Nga-Ukraine v愃 đư뀁t gãy nhiều chuỗi cung ư뀁ng sau Trung QuĀc phong tỏa mọ촂t sĀ th愃nh phĀ lơꄁn để chĀng dịch COVID-19 TÀI LIỆU TAM KHẢO [1] Trn Quang Minh, Trn Minh Nguyẹ뤂t (2009) Ảnh hưởng khủng hoảng tài tồn cầu tới kinh tế Nhật Bản tiến triển gần Tạp ch椃Ā nghi攃Ȁn cư뀁u Đ漃Ȁng Bắc Á, sĀ 9(103), trang 9-18 [2] Jun SAITO (2018) Why Was Japan Struck So Hard by the 2008 Crisis? Truy cập 20/06/2022, từ https://www.jcer.or.jp/english/why-was-japan-struck-so-hard-by-the2008-crisis [3] Tổng quan thị trường BĐS Nhật Bản Truy cập 21/06/2022, từ https://cafeland.vn/tin-tuc/tong-quan-ve-thi-truong-bds-nhat-ban-4086.html [4] Diẹ뤂p Anh (2011) Thặng dư thương mại 2010 Nhật tăng vọt Truy cập 21/06/2022, từ https://vneconomy.vn/thang-du-thuong-mai-2010-cua-nhat-tangvot.htm [5] Taro Abe (2021) The Japanese Economy and the COVID-19 Pandemic SĀ 80(316) 10 lOMoARcPSD|14734974 triẹ뤂u lao đọ촂ng tư뀁c tăng h漃ᬀn 16 triẹ뤂u lao đọ촂ng so vơꄁi thơꄀi k礃 năm 2000 SĀ l甃ᬀợng lao đọ촂ng tăng năm chư뀁ng tỏ quy m漃Ȁ lực l甃ᬀợng lao đọ촂ng n甃ᬀơꄁc ta phát triển tĀt Kh漃Ȁng như뀃ng phát triển mạꄆt quy m漃Ȁ, trình đọ촂 lao đọ촂ng n甃ᬀơꄁc ta kh漃Ȁng ngừng đ甃ᬀợc n愃Ȁng cao Cụ thể, theo tổng cục thĀng k攃Ȁ, tỷ lẹ뤂 lao đọ촂ng c漃Ā đ愃o tạo ơꄉ n甃ᬀơꄁc ta năm 2000 l愃 10,3% v愃 t椃Ānh đến 2020 tỷ lẹ뤂 lao đọ촂ng đ甃ᬀợc đ愃o tạo tăng l攃Ȁn gĀp đ漃Ȁi ơꄉ mư뀁c 24,05% Tuy nhi攃Ȁn, c漃ᬀ cĀu lao đọ촂ng theo cĀp ơꄉ Viẹ뤂t Nam v̀n thiếu trm tr漃⌀ng đọ촂i ngũ lao đọ촂ng chuy攃Ȁn m漃Ȁn kỹ thuật c漃Ā trình đọ촂 cao đẳng v愃 trung cĀp Mạꄆt khác tình hình dịch b攃Ȁnh COVID-19 khiến nhiều doanh nghiẹ뤂p phải đ漃Āng cư뀉a Viẹ뤂t Nam Điều n愃y d̀n tơꄁi gia tăng tỷ lẹ뤂 thĀt nghiẹ뤂p l攃Ȁ đọ촂 tuổi lao đọ촂ng l攃Ȁn 3,22% Đồng thơꄀi, Viẹ뤂t Nam đĀi mạꄆt vơꄁi nguy c漃ᬀ gi愃 hoá d愃Ȁn sĀ Theo chuy攃Ȁn gia nhận định, sau bắt đu thơꄀi k礃 gi愃 h漃Āa d愃Ȁn sĀ v愃o năm 2011 vơꄁi t椃ऀ lẹ뤂 d愃Ȁn sĀ từ 60 tuổi trơꄉ l攃Ȁn chiếm 9,9%, VN c漃Ā thể trải qua giai đoạn d愃Ȁn sĀ gi愃 từ 2026 - 2054 t椃ऀ lẹ뤂 ng甃ᬀơꄀi 65 tuổi trơꄉ l攃Ȁn chiếm từ 10 - 19,9% Bảng 1: Ảnh h甃ᬀơꄉng tăng suĀt lao đọ촂ng v愃 tăng lao đọ촂ng đến tăng tr甃ᬀơꄉng GDP qua năm v愃 bình qu愃Ȁn năm giai đoạn (%) Năm TĀc đọ촂 tăng GDP Tăng GDP Tỷ phn đ漃Āng g漃Āp v愃o GDP Tăng NSLĐ Tăng lao đọ촂ng Tăng NLSĐ Tăng lao đọ촂ng 2006 6,97 4,15 2,82 59,54 40,46 2007 7,13 4,34 2,79 60,87 39,13 2008 5,66 2,89 2,77 51,06 48,94 2009 5,40 2,64 2,76 48,89 51,11 2010 6,42 3,69 2,73 57,48 42,52 2011 6,24 3,58 2,66 57,37 42,63 17 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 2012 5,25 3,12 2,13 59,43 40,57 2013 5,42 3,89 1,53 71,77 28,23 2014 5,98 4,95 1,03 82,78 17,22 2015 6,68 6,50 0,18 97,31 2,69 2016 6,21 5,33 0,88 85,83 14,17 2017 6,81 6,06 0,75 88,99 11,01 2006-2010 6,32 3,55 2,77 56,17 43,83 2011-2015 5,91 4,41 1,50 74,62 25,38 2016-2017 6,51 5,70 0,81 87,56 12,44 Bình qu愃Ȁn năm: (Theo Tổng cục Thống Kê) 3.3 Đ漃Āng g漃Āp TFP đĀi vơꄁi tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế Năng suĀt nh愃Ȁn tĀ tổng hợp (TFP) n甃ᬀơꄁc ta kh漃Ȁng ngừng đ甃ᬀợc cải thiẹ뤂n SĀ liẹ뤂u đ漃Āng g漃Āp yếu tĀ v愃o tăng GDP từ 2002 đến cho thĀy đ漃Āng g漃Āp TFP v愃o tăng GDP dn cao l攃Ȁn Từ năm 2002 đến 2007 đ漃Āng g漃Āp tăng TFP v愃 tăng GDP ch椃ऀ khoảng 12% Năm 2008 – 2009, TFP kh漃Ȁng c漃Ā vai tr漃 đ漃Āng g漃Āp v愃o tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế (đ愃Ȁy l愃 giai đoạn tăng c甃ᬀơꄀng vĀn cao, đ漃Āng g漃Āp vĀn l攃Ȁn tơꄁi h漃ᬀn 90% v愃o năm 2009) Tuy nhi攃Ȁn, hiẹ뤂u đu t甃ᬀ th甃ᬀơꄀng c漃Ā đọ촂 tr̀ mọ촂t v愃i năm, bắt đu từ năm 2010, TFP c漃Ā vai tr漃 tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế v愃 tăng dn l攃Ȁn v愃o như뀃ng năm Đến năm 2013, tăng TFP đ漃Āng g漃Āp l攃Ȁn tơꄁi 32,5% v愃o tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế v愃 đến năm 2014 đ漃Āng g漃Āp tơꄁi 36,8% T椃ऀ tr漃⌀ng đ漃Āng g漃Āp 18 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 tăng TFP v愃o tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế dn cao l攃Ȁn cho thĀy yếu tĀ đu v愃o l愃 vĀn v愃 lao đọ촂ng để tạo kết đu đ甃ᬀợc sư뀉 dụng hiẹ뤂u h漃ᬀn Điều n愃y cho thĀy chuyển biến t椃Āch cực kinh tế theo h甃ᬀơꄁng tập trung v愃o chĀt l甃ᬀợng tăng tr甃ᬀơꄉng: n愃Ȁng cao chĀt l甃ᬀợng lao đọ촂ng, hiẹ뤂u sư뀉 dụng vĀn, áp dụng tiến bọ촂 kỹ thuật, c漃Ȁng nghẹ뤂 v愃 tập trung nguồn lực v愃o lĩnh vực c漃Ā hiẹ뤂u kinh tế cao h漃ᬀn Biểu đồ 3: TĀc đọ촂 tăng TFP giai đoạn từ 2002 đến 2015 3.5 2.5 1.5 0.5 2002 -0.5 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 -1 -1.5 (Theo Viện Năng suất Việt Nam) Tuy nhi攃Ȁn, tăng tr甃ᬀơꄉng chủ yếu phụ thuọ촂c v愃o tăng vĀn đu t甃ᬀ, đ漃Āng g漃Āp suĀt nh愃Ȁn tĀ tổng hợp (TFP) v愃o tăng tr甃ᬀơꄉng c漃n thĀp; suĀt lao đọ촂ng (NSLĐ) ơꄉ mư뀁c thĀp so vơꄁi n甃ᬀơꄁc khu vực v愃 kh漃Ȁng đồng giư뀃a ng愃nh, lĩnh vực Tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế nhìn từ yếu tĀ đu 4.1 Ti攃Ȁu dùng Sau đổi mơꄁi năm 1986, n甃ᬀơꄁc ta lựa ch漃⌀n kinh tế thị tr甃ᬀơꄀng định h甃ᬀơꄁng xã họ촂i chủ nghĩa, mơꄉ cư뀉a thị tr甃ᬀơꄀng giúp tăng sáng kiến cá nh愃Ȁn, ti攃Ȁu dùng v愃 trao đổi h愃ng h漃Āa Cùng vơꄁi phát triển kinh tế -xã họ촂i, cuọ촂c sĀng ng甃ᬀơꄀi d愃Ȁn dn trơꄉ n攃Ȁn ổn định h漃ᬀn vơꄁi thu nhập cao v愃 sư뀁c mua cao h漃ᬀn tr甃ᬀơꄁc Thu nhập h愃ng tháng bình qu愃Ȁn đu ng甃ᬀơꄀi Viẹ뤂t Nam (giá cĀ định) : 1999 : 295 000 VND ; 2004 : 484 000 VND (GSO, 2006) Thu nhập bình qu愃Ȁn h愃ng tháng ơꄉ th愃nh thị : 815 000 VND ; ơꄉ n漃Ȁng th漃Ȁn : 378 000 VND 10 % họ촂 gia đình ơꄉ th愃nh thị (khoảng 400 000 họ촂) hiẹ뤂n c漃Ā mư뀁c thu nhập cao h漃ᬀn 900 USD/tháng Nh甃ᬀ vậy, nhơꄀ thu nhập tăng m愃 ng甃ᬀơꄀi khiến ti攃Ȁu dùng th攃Ȁm phát triển Bảng 2: Ti攃Ȁu dùng giai đoạn 1989-2020 Ti攃Ȁu dùng cuĀi Tăng tr甃ᬀơꄉng Ti攃Ȁu dùng 19 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 6.01 6.28 8.64 8.51 10.97 13.5 16.96 20.42 21.45 21.36 21.64 22.72 23.27 25.01 28.71 32.47 40.89 46.87 57.02 75.83 78.74 84.11 97.94 109.74 122.62 134.2 143.57 154.06 166.81 181.56 195.45 202.2 7.31 8.95 5.75 4.36 1.93 3.22 4.63 7.45 7.95 7.15 7.33 7.54 9.71 7.66 2.66 8.51 4.35 5.07 5.36 6.2 9.12 7.32 7.35 7.17 7.23 (Theo Worldbank) Về ti攃Ȁu dùng cho hoạt đọ촂ng khác: Ng愃y nay, nhu cu mua sắm ng甃ᬀơꄀi d愃Ȁn cao h漃ᬀn rĀt nhiều so vơꄁi tr甃ᬀơꄁc Các sản phẩm đơꄀi nhằm đáp ư뀁ng nhu cu ng甃ᬀơꄀi nh甃ᬀ 漃Ȁ t漃Ȁ, điẹ뤂n thoại, điều h漃a, đ甃ᬀợc ti攃Ȁu dùng rọ촂ng rãi v愃 g漃Āp phn kh漃Ȁng nhỏ v愃o tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế Viẹ뤂c ti攃Ȁu dùng c愃ng nhiều t甃ᬀ漃ᬀng ư뀁ng vơꄁi c愃ng nhiều thuế nh甃ᬀ thuế nhập khẩu, thuế ti攃Ȁu thụ đạꄆc biẹ뤂t cho xe h漃ᬀi, điều h漃a, thuế GTGT cho mạꄆt h愃ng l愃 nguồn thu lơꄁn cho nh愃 n甃ᬀơꄁc Khi ti攃Ȁu dùng c愃ng nhiều l甃ᬀợng thuế v愃o ng愃Ȁn sách tăng l攃Ȁn v愃 l愃 đọ촂ng lực quan tr漃⌀ng thúc đẩy kinh tế phát triển 20 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 dư뀃 dọ촂i vơꄁi t椃ऀ lẹ뤂 tăng chư뀃 sĀ k攃Āo d愃i năm 4.2 Đu t甃ᬀ Sau h漃ᬀn 30 năm họ촂i nhập v愃 phát triển, đến nay, Viẹ뤂t Nam kh漃Ȁng ch椃ऀ l愃 mọ촂t quĀc gia tiếp nhận đu t甃ᬀ h愃ng đu khu vực, m愃 c漃n v甃ᬀ漃ᬀn l攃Ȁn trơꄉ th愃nh quĀc gia c漃Ā nhiều doanh nghiẹ뤂p Trong bĀi cảnh n愃y, nư뀉a đu năm 2020 lĩnh vực đu t甃ᬀ t甃ᬀ nh愃Ȁn (PE) tr攃Ȁn to愃n cu hư뀁ng chịu mư뀁c sụt giảm 13,1% tổng sĀ l甃ᬀợng th甃ᬀ漃ᬀng vụ v愃 33,8% tổng giá trị th甃ᬀ漃ᬀng vụ so vơꄁi nư뀉a đu năm 2019 Cụ thể h漃ᬀn, đĀi vơꄁi nhiều nh愃 quản lý quỹ, năm 2020 l愃 mọ촂t chạꄆng đua marathon để v甃ᬀợt qua nhiều r愃o cản, bao gồm đình trẹ뤂 hoạt đọ촂ng kinh doanh, thiếu hụt khoản ngắn hạn v愃 sụt giảm giá trị doanh nghiẹ뤂p Mạꄆc dù vậy, Viẹ뤂t Nam v̀n đư뀁ng vư뀃ng v愃 trơꄉ th愃nh mọ촂t như뀃ng điểm sáng nhĀt năm 2020 nhơꄀ v愃o c漃Ȁng tác xư뀉 lý đại dịch hiẹ뤂u Kết thúc năm, Viẹ뤂t Nam đạt mư뀁c tăng tr甃ᬀơꄉng GDP 2,9%, l愃 mọ촂t mư뀁c rĀt t椃Āch cực bĀi cảnh to愃n cu Trong nư뀉a đu năm 2020, sĀ l甃ᬀợng th甃ᬀ漃ᬀng vụ đu t甃ᬀ t甃ᬀ nh愃Ȁn v̀n tăng 164,7% giá trị th甃ᬀ漃ᬀng vụ tăng đáng kể 353,4%, so vơꄁi nư뀉a đu năm 2019 4.3 Chi ti攃Ȁu ch椃Ānh phủ Sự nghiẹ뤂p đổi mơꄁi bắt đu từ năm 1986 th愃nh c漃Ȁng viẹ뤂c chuyển đổi Viẹ뤂t Nam từ mọ촂t như뀃ng quĀc gia nghèo nhĀt tr攃Ȁn giơꄁi th愃nh quĀc gia thu nhập trung bình ơꄉ ng甃ᬀỡng thĀp Tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế mạnh mẽ tr攃Ȁn c漃ᬀ sơꄉ ch椃Ānh sách t愃i ch椃Ānh – ng愃Ȁn sách nhằm hỗ trợ tăng tr甃ᬀơꄉng v愃 ch椃ऀ ti攃Ȁu kinh tế vĩ m漃Ȁ l愃nh mạnh đ漃Āng vai tr漃 quan tr漃⌀ng trình n愃y Hiẹ뤂n nay, chi ti攃Ȁu Ch椃Ānh phủ so vơꄁi GDP v̀n trì ơꄉ mư뀁c cao C漃ᬀ cĀu chi thay đổi theo h甃ᬀơꄁng chi th甃ᬀơꄀng xuy攃Ȁn (bao gồm chi trả lãi) chiếm tỷ tr漃⌀ng ng愃y c愃ng lơꄁn Tổng chi NSNN – bao gồm chi từ nguồn trái phiếu – bình qu愃Ȁn chiếm 29,2% GDP giai đoạn 2011-2015, so vơꄁi 28,9% giai đoạn tr甃ᬀơꄁc v愃 ơꄉ mư뀁c cao so vơꄁi khu vực v愃 quĀc gia c漃Ā mư뀁c phát triển t甃ᬀ漃ᬀng đ甃ᬀ漃ᬀng Tỷ lẹ뤂 so sánh giư뀃a chi th甃ᬀơꄀng xuy攃Ȁn v愃 đu t甃ᬀ l愃 khoảng 70:30 thơꄀi k礃 2011-2015 so vơꄁi 63:37 thơꄀi k礃 2006-2010 Chi th甃ᬀơꄀng xuy攃Ȁn tăng l攃Ȁn v愃 cao h漃ᬀn mư뀁c tăng thu chủ yếu l愃 tăng chi để thực hiẹ뤂n ch椃Ānh sách mơꄁi an sinh xã họ촂i, chi l甃ᬀ漃ᬀng v愃 phụ cĀp v愃 chi trả lãi khoản vay Quỹ l甃ᬀ漃ᬀng tăng nhanh, chiếm khoảng 20% tổng chi ng愃Ȁn sách, chủ yếu tăng l甃ᬀ漃ᬀng c漃ᬀ sơꄉ v愃 tăng sĀ l甃ᬀợng c漃Ȁng chư뀁c, vi攃Ȁn chư뀁c, đạꄆc biẹ뤂t ơꄉ địa ph甃ᬀ漃ᬀng, vơꄁi tĀc đọ촂 cao h漃ᬀn tĀc đọ촂 tăng d愃Ȁn sĀ Mạꄆc dù so sánh quĀc tế cho thĀy tỷ lẹ뤂 chi l甃ᬀ漃ᬀng cho c漃Ȁng chư뀁c, vi攃Ȁn chư뀁c Viẹ뤂t Nam ch甃ᬀa cao nh甃ᬀng xu h甃ᬀơꄁng chi l甃ᬀ漃ᬀng tăng nhanh cho thĀy cn phải thận tr漃⌀ng 21 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 4.4 XuĀt r漃ng Nhìn lại thơꄀi k礃 thực hiẹ뤂n c漃ᬀ chế tập trung quan li攃Ȁu, bao cĀp, ngoại th甃ᬀ漃ᬀng ho愃n to愃n nh愃 n甃ᬀơꄁc đọ촂c quyền, m漃⌀i hoạt đọ촂ng xuĀt nhập c漃Ȁng ty nh愃 n甃ᬀơꄁc thực hiẹ뤂n, hiẹ뤂u kh漃Ȁng cao B甃ᬀơꄁc v愃o giai đoạn đổi mơꄁi, Đại họ촂i Đảng ln thư뀁 VI năm 1986 đề đ甃ᬀơꄀng lĀi đổi mơꄁi v愃 t愃Ȁm thực hiẹ뤂n ch椃Ānh sách đĀi ngoại theo h甃ᬀơꄁng đọ촂c lập, tự chủ v愃 rọ촂ng mơꄉ Từ văn n愃y, li攃Ȁn tục sau đ漃Ā, hoạt đọ촂ng th甃ᬀ漃ᬀng mại dn dn đ甃ᬀợc khuyến kh椃Āch, mơꄉ rọ촂ng sang doanh nghiẹ뤂p thuọ촂c m漃⌀i th愃nh phn kinh tế, tiến tơꄁi tự h漃Āa xuĀt nhập Đồng thơꄀi, đẩy mạnh hợp tác quĀc tế, đ漃Ā c漃Ā hợp tác kinh tế quĀc tế Đến nay, cán c愃Ȁn th甃ᬀ漃ᬀng mại h愃ng h漃Āa Viẹ뤂t Nam đạt thạꄆng d甃ᬀ li攃Ȁn tục sau mọ촂t thơꄀi gian d愃i th愃Ȁm hụt Từ năm 2011 trơꄉ tr甃ᬀơꄁc, cán c愃Ȁn th甃ᬀ漃ᬀng mại h愃ng h漃Āa Viẹ뤂t Nam lu漃Ȁn trạng thái th愃Ȁm hụt, k攃Āo d愃i li攃Ȁn tục Năm 1986, kim ngạch xuĀt nhập n甃ᬀơꄁc đạt 2,9 tỷ USD, đ漃Ā xuĀt đạt 789 triẹ뤂u USD, nhập đạt 2,15 tỷ USD, nhập si攃Ȁu chiếm đến 173% tổng kim ngạch xuĀt khẩu; đến năm 2006, sau đ漃Ā 20 năm, kim ngạch xuĀt nhập đạt 84,7 tỷ USD, đ漃Ā kim ngạch xuĀt đạt 39,8 tỷ USD; kim ngạch nhập đạt 44,9 tỷ USD; nhập si攃Ȁu ch椃ऀ c漃n 5,1 tỷ USD, chiếm 12,8% Kim ngạch xuĀt sĀ nhập si攃Ȁu l攃Ȁn đến h愃ng tỷ USD, đ椃ऀnh điểm l攃Ȁn tơꄁi 18,02 tỷ USD năm 2008 Nh甃ᬀng từ năm 2012 đến nay, cán c愃Ȁn th甃ᬀ漃ᬀng mại đổi chiều, thạꄆng d甃ᬀ (xuĀt si攃Ȁu) li攃Ȁn tục (trừ năm 2015, c漃Ā mư뀁c th愃Ȁm hụt trị giá 3,55 tỷ USD) Kết thúc năm 2018, xuĀt si攃Ȁu h愃ng h漃Āa n甃ᬀơꄁc ta đạt 6,83 tỷ USD Trong 11 tháng từ đu năm 2019, vơꄁi gia tăng quy m漃Ȁ xuĀt cao h漃ᬀn nhập khẩu, thạꄆng d甃ᬀ cán c愃Ȁn th甃ᬀ漃ᬀng mại l攃Ȁn tơꄁi 10,94 tỷ USD Biểu đồ 4: XuĀt r漃ng Viẹ뤂t Nam từ 1989-2019 (Theo Worldbank) 22 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 Đánh giá chĀt l甃ᬀợng tăng tr甃ᬀơꄉng thơꄀi k礃 đổi mơꄁi 5.1 Đánh giá thực trạng chuyển dịch c漃ᬀ cĀu kinh tế 5.1.1 C漃ᬀ cĀu nh漃Ām ng愃nh kinh tế Như뀃ng năm đu sau giải ph漃Āng, kinh tế vận h愃nh theo c漃ᬀ chế bao cĀp n攃Ȁn kh漃Ȁng rõ r愃ng V愃o thơꄀi điểm đ漃Ā, n漃Ȁng nghiẹ뤂p v̀n chiếm tỷ tr漃⌀ng cao sản xuĀt B甃ᬀơꄁc v愃o thơꄀi k礃 đổi mơꄁi, c漃ᬀ cĀu kinh tế Viẹ뤂t Nam bắt đu c漃Ā chuyển dịch ơꄉ lĩnh vực Năm 1986, n漃Ȁng nghiẹ뤂p v̀n chiếm tỷ tr漃⌀ng cao nhĀt vơꄁi 38.1% Tỷ tr漃⌀ng ng愃nh dịch vụ l愃 33%, c漃n c漃Ȁng nghiẹ뤂p chiếm tỷ tr漃⌀ng thĀp nhĀt vơꄁi 28,9% Nền kinh tế v̀n phụ thuọ촂c ch椃Ānh v愃o n漃Ȁng nghiẹ뤂p, giải tình trạng thiếu l甃ᬀ漃ᬀng lực v愃 c漃Ȁng an viẹ뤂c l愃m cho h愃ng chục triẹ뤂u ng甃ᬀơꄀi Ng愃nh c漃Ȁng nghiẹ뤂p phát triển chủ yếu lĩnh vực khai khoáng, điẹ뤂n, giĀy Ng愃nh dịch vụ ch甃ᬀa phát triển Từ đổi mơꄁi đến nay, c漃ᬀ cĀu kinh tế c漃Ā thay đổi nhanh ch漃Āng Ng愃nh dịch vụ v甃ᬀ漃ᬀn l攃Ȁn trơꄉ th愃nh ng愃nh c漃Ā tỷ tr漃⌀ng GDP cao nhĀt, vơꄁi 40.1%, c漃Ȁng nghiẹ뤂p vơꄁi 32.7% Ng愃nh n漃Ȁng nghiẹ뤂p ch椃ऀ đ漃Āng g漃Āp 10% GDP n甃ᬀơꄁc Trong ng愃nh c漃Ȁng nghiẹ뤂p c漃Ā thay đổi lơꄁn Từ khai khoáng, sản xuĀt giĀy, c漃ᬀ kh椃Ā l愃 chủ yếu, chuyển sang như뀃ng ng愃nh mơꄁi nh甃ᬀ c漃Ȁng nghiẹ뤂p chế biến, dẹ뤂t may, sản xuĀt h愃ng ti攃Ȁu dùng, điẹ뤂n tư뀉 vi̀n th漃Ȁng, h漃Āa chĀt… Khu vực c漃Ȁng nghiẹ뤂p v愃 dịch vụ lu漃Ȁn c漃Ā tăng tr甃ᬀơꄉng mạnh sĀ, l愃 đọ촂ng lực để thay đổi c漃ᬀ cĀu, chuyển dịch sang h甃ᬀơꄁng c漃Ȁng nghiẹ뤂p h漃Āa, hiẹ뤂n đại h漃Āa 5.1.2 C漃ᬀ cĀu th愃nh phn kinh tế Bản chĀt đổi mơꄁi l愃 d愃Ȁn chủ h漃Āa kinh tế, l愃 chuyển đổi c漃ᬀ chế từ kế hoạch h漃Āa tập trung bao cĀp, vơꄁi hình thư뀁c sơꄉ hư뀃u chủ yếu l愃 quĀc doanh, tập thể, sang c漃ᬀ chế thị tr甃ᬀơꄀng, vơꄁi nhiều th愃nh phn kinh tế Tr甃ᬀơꄁc năm 1986, kinh tế Viẹ뤂t Nam l愃 kinh tế c漃Ā hai hình thư뀁c sơꄉ hư뀃u, hai loại hình kinh tế chủ yếu l愃 x椃Ā nghiẹ뤂p quĀc doanh v愃 tập thể, ch椃ऀ c漃Ā mọ촂t 椃Āt l愃 loại hình kinh tế cá thể, ch甃ᬀa c漃Ā kinh tế t甃ᬀ nh愃Ȁn v愃 kinh tế c漃Ā vĀn đu t甃ᬀ n甃ᬀơꄁc ngo愃i Nhơꄀ đổi mơꄁi, mơꄉ cư뀉a họ촂i nhập (bắt đu từ năm 1986), c漃ᬀ cĀu th愃nh phn kinh tế c漃Ā chuyển dịch rõ Sau thơꄀi k礃 đổi mơꄁi, kinh tế t甃ᬀ nh愃Ȁn đ甃ᬀợc phát triển kh漃Ȁng hạn chế quy m漃Ȁ v愃 địa b愃n hoạt đọ촂ng như뀃ng ng愃nh nghề m愃 pháp luật kh漃Ȁng cĀm Từ như뀃ng định h甃ᬀơꄁng đ漃Ā, khung pháp lý ng愃y c愃ng đ甃ᬀợc đổi mơꄁi, tạo thuận lợi cho viẹ뤂c chuyển dn từ kinh tế kế hoạch h漃Āa tập trung, quan li攃Ȁu, bao cĀp sang kinh tế thị tr甃ᬀơꄀng, nhằm giải ph漃Āng sư뀁c sản xuĀt, huy đọ촂ng v愃 sư뀉 dụng nguồn lực c漃Ā hiẹ뤂u quả, tạo đ愃 cho tăng tr甃ᬀơꄉng v愃 phát triển kinh tế 5.1.3 C漃ᬀ cĀu vùng kinh tế 23 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 Trong như뀃ng năm vừa qua đạt đ甃ᬀợc nhiều th愃nh tựu quan tr漃⌀ng, đ漃Āng g漃Āp v愃o trình phát triển kinh tế Tr攃Ȁn bình diẹ뤂n quĀc gia, hình th愃nh vùng kinh tế: vùng trung du miền núi ph椃Āa Bắc, vùng đồng s漃Ȁng Hồng, vùng Bắc Trung bọ촂 v愃 Duy攃Ȁn hải miền Trung, vùng T愃Ȁy Nguy攃Ȁn, vùng Đ漃Ȁng Nam bọ촂 v愃 vùng đồng s漃Ȁng Cư뀉u Long Trong đ漃Ā, c漃Ā vùng kinh tế tr漃⌀ng điểm l愃 vùng đọ촂ng lực cho tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế n甃ᬀơꄁc Các địa ph甃ᬀ漃ᬀng đẩy mạnh viẹ뤂c phát triển sản xuĀt tr攃Ȁn c漃ᬀ sơꄉ x愃Ȁy dựng khu c漃Ȁng nghiẹ뤂p tập trung, hình th愃nh vùng chuy攃Ȁn canh cho sản xuĀt n漃Ȁng nghiẹ뤂p, l愃Ȁm nghiẹ뤂p, chế biến, nu漃Ȁi trồng thuỷ sản, hình th愃nh vùng sản xuĀt h愃ng hoá tr攃Ȁn c漃ᬀ sơꄉ điều kiẹ뤂n tự nhi攃Ȁn, kinh tế - xã họ촂i vùng Điều n愃y tạo thuận lợi cho phát triển c漃Ȁng nghiẹ뤂p chế biến, g漃Āp phn tạo n攃Ȁn xu h甃ᬀơꄁng chuyển dịch c漃ᬀ cĀu kinh tế theo h甃ᬀơꄁng tăng tỷ tr漃⌀ng sản xuĀt h愃ng hoá, h甃ᬀơꄁng xuĀt 5.2 Đánh giá hiẹ뤂u kinh tế 5.2.1 Đánh giá sư뀁c cạnh tranh kinh tế Từ năm 1986 đến nay, ch椃ऀ sĀ lực cạnh tranh Viẹ뤂t Nam tăng nh甃ᬀng lực cạnh tranh kinh tế v̀n thĀp theo xếp hạng ng愃Ȁn h愃ng giơꄁi Theo báo cáo GCI 4.0 năm 2019 xếp hạng Viẹ뤂t Nam ơꄉ vị tr椃Ā 67/141 quĀc gia tr攃Ȁn giơꄁi, v愃 đư뀁ng ơꄉ vị tr椃Ā 7/9 quĀc gia ASEAN (t甃ᬀ漃ᬀng tự nh甃ᬀ 2018, Viẹ뤂t Nam v̀n ch椃ऀ đư뀁ng tr攃Ȁn L愃o v愃 Campuchia) So vơꄁi 2018, Viẹ뤂t Nam tăng 3,5 điểm tổng thể (từ 58 điểm l攃Ȁn 61,5 điểm), cao h漃ᬀn điểm trung bình to愃n cu (60,7 điểm) v愃 tăng 10 bậc (từ vị tr椃Ā 77 l攃Ȁn vị tr椃Ā 67) Điều đáng ghi nhận l愃 Viẹ뤂t Nam l愃 quĀc gia c漃Ā điểm sĀ v愃 thư뀁 hạng tăng nhiều nhĀt tr攃Ȁn bảng xếp hạng GCI 4.0 2019 Sự thăng hạng n愃y cho thĀy lực cạnh tranh to愃n cu 4.0 Viẹ뤂t Nam đ甃ᬀợc đánh giá l愃 cải thiẹ뤂n v甃ᬀợt trọ촂i so vơꄁi như뀃ng ln đánh giá tr甃ᬀơꄁc đ漃Ā 5.2.2 Đánh giá giải viẹ뤂c l愃m n愃Ȁng cao thu nhập ng甃ᬀơꄀi lao đọ촂ng Sau ng愃y đĀt n甃ᬀơꄁc thĀng nhĀt, c漃Ȁng tác lao đọ촂ng, xã họ촂i đ甃ᬀợc mơꄉ rọ촂ng, đ漃Ā tập trung giải vĀn đề lao đọ촂ng ơꄉ miền Nam Th愃nh tựu c漃ᬀ lĩnh vực bảo đảm mạꄆt pháp lý quyền c漃Ā viẹ뤂c l愃m cho ngơꄀi lao đọ촂ng đợc thể hiẹ뤂n ơꄉ chỗ 15 năm qua c漃Ā h愃ng trăm luật v愃 văn dơꄁi luật quy định li攃Ȁn quan đến quyền c漃Ā viẹ뤂c l愃m, chẳng hạn nh Luật kinh doanh, Luật doanh nghiẹ뤂p, Luật phá sản, Luật c漃Ȁng ty, Luật đĀt đai, Luật c漃Ȁng đo愃n, quy định li攃Ȁn quan đến lao đọ촂ng v愃 quan hẹ뤂 lao đọ촂ng Trong như뀃ng năm gn đ愃Ȁy, nhiều giải pháp tạo viẹ뤂c l愃m, n愃Ȁng cao thu nhập cho ng甃ᬀơꄀi lao đọ촂ng đ甃ᬀợc thực hiẹ뤂n Nhơꄀ đ漃Ā, dù phải trải qua đại dịch COVID19, tỷ lẹ뤂 thĀt nghiẹ뤂p n甃ᬀơꄁc ta v̀n giư뀃 ơꄉ mư뀁c ổn định l愃 2,48% Thu nhập bình qu愃Ȁn 24 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 đu ng甃ᬀơꄀi li攃Ȁn tục tăng qua năm v愃 tăng h漃ᬀn 14 ln từ 295 nghìn đồng mọ촂t tháng l攃Ȁn 4,249 triẹ뤂u đồng mọ촂t tháng Sự n愃Ȁng cao suĀt, tăng tỷ lẹ뤂 lao đọ촂ng qua đ愃o tạo g漃Āp phn chung tăng mư뀁c l甃ᬀ漃ᬀng lao đọ촂ng 5.2.3 Đánh giá xoá đ漃Āi giảm nghèo C漃Ȁng tác x漃Āa đ漃Āi giảm nghèo đạt đ甃ᬀợc kết đy Ān t甃ᬀợng Theo chuẩn quĀc gia, tỷ lẹ뤂 họ촂 đ漃Āi nghèo giảm từ 30% năm 1992 xuĀng khoảng 9,5% năm 2010 C漃n theo chuẩn Ng愃Ȁn h愃ng giơꄁi (WB) phĀi hợp vơꄁi Tổng cục ThĀng k攃Ȁ t椃Ānh tốn, tỷ lẹ뤂 nghèo chung (bao gồm nghèo l甃ᬀ漃ᬀng thực, thực phẩm v愃 nghèo phi l甃ᬀ漃ᬀng thực, thực phẩm) giảm từ 58% năm 1993 xuĀng 29% năm 2002 v愃 c漃n khoảng 17% năm 2008 Nh甃ᬀ vậy, Viẹ뤂t Nam “ho愃n th愃nh sơꄁm h漃ᬀn so vơꄁi kế hoạch to愃n cu: giảm mọ촂t nư뀉a tỷ lẹ뤂 nghèo v愃o năm 2015”, m愃 Mục ti攃Ȁu Thi攃Ȁn ni攃Ȁn kỷ (MDGs) Li攃Ȁn hợp quĀc đề Tại cuọ촂c Họ촂i thảo quĀc tế vơꄁi ti攃Ȁu đề X漃Āa đ漃Āi, giảm nghèo: Kinh nghiẹ뤂m Viẹ뤂t Nam v愃 mọ촂t sĀ n甃ᬀơꄁc ch愃Ȁu Á Bọ촂 Ngoại giao Viẹ뤂t Nam tổ chư뀁c H愃 Nọ촂i v愃o giư뀃a tháng 6-2004, Viẹ뤂t Nam đ甃ᬀợc đánh giá l愃 n甃ᬀơꄁc c漃Ā tĀc đọ촂 giảm nghèo nhanh nhĀt khu vực Đ漃Ȁng Nam Á 5.2.4 Đánh giá n愃Ȁng cao phúc lợi xã họ촂i Phúc lợi xã họ촂i tĀt yếu phải dựa tr攃Ȁn tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế Tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế tạo c漃ᬀ sơꄉ vật chĀt để giải vĀn đề phúc lợi, l愃 tiền đề để tổ chư뀁c hoạt đọ촂ng phúc lợi Phúc lợi xã họ촂i giúp cho như뀃ng ng甃ᬀơꄀi ơꄉ như뀃ng điều kiẹ뤂n bĀt lợi, thiẹ뤂t th漃i c漃Ā c漃ᬀ họ촂i v甃ᬀ漃ᬀn l攃Ȁn v愃 đ漃Āng g漃Āp v愃o trình tăng tr甃ᬀơꄉng Thực tế chư뀁ng minh ng甃ᬀơꄀi l愃 nh愃Ȁn tĀ định phát triển bền vư뀃ng Tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế Viẹ뤂t Nam giúp cho tăng chi ti攃Ȁu c漃Ȁng v愃 giư뀃 vai tr漃 quan tr漃⌀ng đảm bảo m漃⌀i nh漃Ām d愃Ȁn c甃ᬀ c漃Ā c漃ᬀ họ촂i bình đẳng h甃ᬀơꄉng lợi từ tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế, tạo kết bình đẳng phát triển kinh tế v愃 ng甃ᬀơꄀi Chi ti攃Ȁu c漃Ȁng cho giáo dục tăng đáng kể, từ 3,3% GDP v愃 15,1% tổng chi ti攃Ȁu c漃Ȁng năm 2000 l攃Ȁn 5,5% GDP v愃 19,6% tổng chi v愃o năm 2012, cao h漃ᬀn mư뀁c bình qu愃Ȁn to愃n cu 5,2% GDP Tổng chi y tế so vơꄁi GDP tăng từ 5.2% năm 1995 l攃Ȁn 6.9% năm 2012; v愃 chi y tế theo đu ng甃ᬀơꄀi tăng từ 14 USD năm 1995 l攃Ȁn 86 USD năm 2012 Chi y tế c漃Ȁng theo phn trăm chi Ch椃Ānh phủ tăng từ 7.4% năm 1995 l攃Ȁn gn 10% năm 2012 ADB 甃ᬀơꄁc t椃Ānh để đạt đ甃ᬀợc mục ti攃Ȁu phát triển bền vư뀃ng đến 2030 (SDG), Viẹ뤂t Nam cn tăng ng愃Ȁn sách ch椃Ānh phủ l攃Ȁn từ 1,4% đến 7,4% v愃 nguồn chi cho phúc lợi xã họ촂i cn tăng từ 0,8% đến 4,0% (nguồn: Họ촂i đồng lý luận trung 甃ᬀ漃ᬀng) 5.2.5 Về giáo dục đ愃o tạo 25 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 Quy m漃Ȁ giáo dục tiếp tục đ甃ᬀợc phát triển, c漃ᬀ sơꄉ vật chĀt đ甃ᬀợc n愃Ȁng cao, chĀt l甃ᬀợng đ愃o tạo b甃ᬀơꄁc đáp ư뀁ng y攃Ȁu cu nguồn nh愃Ȁn lực Năm 2000, n甃ᬀơꄁc đạt chuẩn quĀc gia x漃Āa mù chư뀃 v愃 phổ cập giáo dục tiểu h漃⌀c; dự t椃Ānh đến cuĀi năm 2010, hu hết t椃ऀnh, th愃nh đạt chuẩn phổ cập giáo dục trung h漃⌀c c漃ᬀ sơꄉ Tỷ lẹ뤂 ng甃ᬀơꄀi lơꄁn (từ 15 tuổi trơꄉ l攃Ȁn) biết chư뀃 tăng từ 84% cuĀi như뀃ng năm 1980 l攃Ȁn 90,3% năm 2007 Từ năm 2006 đến nay, trung bình năm quy m漃Ȁ đ愃o tạo trung h漃⌀c chuy攃Ȁn nghiẹ뤂p tăng 10%; cao đẳng v愃 đại h漃⌀c tăng 7,4% Năm 2009, tr攃Ȁn 1,3 triẹ뤂u sinh vi攃Ȁn nghèo đ甃ᬀợc Ng愃Ȁn h愃ng ch椃Ānh sách xã họ촂i cho vay vơꄁi lãi suĀt 甃ᬀu đãi để theo h漃⌀c.Nhiều ch椃ऀ sĀ giáo dục phổ th漃Ȁng Viẹ뤂t Nam đ甃ᬀợc đánh giá cao khu vực, nh甃ᬀ: Tỷ lẹ뤂 huy đọ촂ng trẻ tuổi v愃o lơꄁp đạt 99% (đư뀁ng thư뀁 khu vực ASEAN sau Singapore); tỷ lẹ뤂 h漃⌀c sinh h漃⌀c v愃 ho愃n th愃nh ch甃ᬀ漃ᬀng trình tiểu h漃⌀c sau năm đạt 92,08%, đư뀁ng ơꄉ tĀp đu khĀi ASEAN Vị tr甃ᬀơꄀng Đại h漃⌀c Viẹ뤂t Nam đ甃ᬀợc n愃Ȁng l攃Ȁn bảng xếp hạng ch愃Ȁu Á v愃 giơꄁi, năm 2019 xếp thư뀁 68/196 quĀc gia tr攃Ȁn giơꄁi, tăng 12 bậc so vơꄁi năm 2018 Ln đu ti攃Ȁn, Viẹ뤂t Nam c漃Ā c漃ᬀ sơꄉ giáo dục đại h漃⌀c đ甃ᬀợc v愃o top 1.000 tr甃ᬀơꄀng đại h漃⌀c tĀt nhĀt giơꄁi Viẹ뤂t Nam l愃 điểm đến đ甃ᬀợc lựa ch漃⌀n nhiều sinh vi攃Ȁn quĀc tế như뀃ng năm gn đ愃Ȁy Bảng 3: SĀ tr甃ᬀơꄀng h漃⌀c, giảng vi攃Ȁn, sinh vi攃Ȁn giai đoạn 2000-2019 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2019 Tr甃ᬀơꄀng h漃⌀c 178,0 202,0 230,0 322,0 393,0 414,0 421,0 436,0 235,0 237,0 237,0 Giảng vi攃Ȁn 32,3 38,7 47,6 53,4 60,7 74,6 87,7 91,4 72,8 73,3 73,1 Sinh vi攃Ȁn 899,5 1.020,7 1.319,8 1.666,2 1.719,5 2.162,1 2.178,6 2.363,9 1.767,9 1.526,1 1.672,9 (Theo Tổng cục Thống kê) 5.2.6 Về y tế v愃 chăm s漃Āc sư뀁c khoẻ Th愃nh tựu c漃Ā ý nghĩa nhĀt giai đoạn n愃y l愃 x愃Ȁy dựng đ甃ᬀợc mạng l甃ᬀơꄁi y tế c漃ᬀ sơꄉ rọ촂ng khắp n甃ᬀơꄁc, từ Trung 甃ᬀ漃ᬀng đến t椃ऀnh, huyẹ뤂n, xã, từ đồng trung du, vùng xa x漃Ȁi hẻo lánh đến tận bi攃Ȁn giơꄁi hải đảo v愃 mơꄉ rọ촂ng khắp th漃Ȁn x漃Ām 26 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 l愃ng vơꄁi h漃ᬀn 10.000 trạm y tế xã, y tế c漃ᬀ quan x椃Ā nghiẹ뤂p Nhơꄀ mạng l甃ᬀơꄁi đ漃Ā Viẹ뤂t Nam thực hiẹ뤂n đ甃ᬀợc mục ti攃Ȁu Tổ chư뀁c Y tế Thế giơꄁi đề l愃: Sư뀁c khỏe cho m漃⌀i ng甃ᬀơꄀi năm 2000 Bảng 4: SĀ bẹ뤂nh viẹ뤂n, c漃ᬀ sơꄉ y tế giai đoạn 1995-2017 Năm Bẹ뤂nh viẹ뤂n 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 791 825 833 836 842 878 956 1002 1040 1069 1071 1085 Bẹ뤂nh viẹ뤂n điều d甃ᬀỡng v愃 phục hồi chư뀁c 103 121 112 71 77 53 51 43 59 60 61 60 Trạm y tế xã, ph甃ᬀơꄀng Tổng sĀ 9670 10564 10014 10960 10109 11054 10385 11292 10448 11367 10613 11544 10851 11858 10979 12024 11047 12146 11055 12184 11113 12245 11120 12265 (Theo Tổng cục Thống Kê) C漃Ȁng tác chăm s漃Āc sư뀁c khỏe nh愃Ȁn d愃Ȁn c漃Ā tiến bọ촂 Bảo hiểm y tế đ甃ᬀợc mơꄉ rọ촂ng đến khoảng gn 60% d愃Ȁn sĀ Các ch椃ऀ sĀ sư뀁c khỏe cọ촂ng đồng đ甃ᬀợc n愃Ȁng l攃Ȁn Tỷ lẹ뤂 tư뀉 vong ơꄉ trẻ em d甃ᬀơꄁi tuổi giảm từ 81% năm 1990 xuĀng c漃n khoảng 28% năm 2010; tỷ lẹ뤂 trẻ em d甃ᬀơꄁi tuổi suy dinh d甃ᬀỡng giảm t甃ᬀ漃ᬀng ư뀁ng từ 50% xuĀng c漃n khoảng 20% C漃Ȁng tác ti攃Ȁm chủng mơꄉ rọ촂ng đ甃ᬀợc thực hiẹ뤂n, nhiều dịch bẹ뤂nh hiểm nghèo tr甃ᬀơꄁc đ愃Ȁy đ甃ᬀợc toán hoạꄆc khĀng chế Tuổi th漃⌀ trung bình ng甃ᬀơꄀi d愃Ȁn từ 63 tuổi năm 1990 tăng l攃Ȁn 72 tuổi hiẹ뤂n 5.2.7 Đánh giá mư뀁c đọ촂 phát triển ng甃ᬀơꄀi Ch椃ऀ sĀ phát triển ng甃ᬀơꄀi (HDI) tăng đạꄆn v愃 li攃Ȁn tục suĀt mĀy thập kỷ qua: từ 0,561 năm 1985 ln l甃ᬀợt tăng l攃Ȁn 0,599 năm 1990; 0,647 năm 1995; 0,690 năm 2000; 0,715 năm 2005 v愃 0,725 năm 2007 (16) Nếu so vơꄁi thư뀁 bậc xếp hạng GDP bình qu愃Ȁn đu ng甃ᬀơꄀi xếp hạng HDI Viẹ뤂t Nam năm 2007 v甃ᬀợt l攃Ȁn 13 bậc: GDP bình qu愃Ȁn đu ng甃ᬀơꄀi xếp thư뀁 129 tr攃Ȁn tổng sĀ 182 n甃ᬀơꄁc đ甃ᬀợc thĀng k攃Ȁ, c漃n HDI xếp thư뀁 116/182 Trong giai đoạn 2016-2020, kinh tế-xã họ촂i Viẹ뤂t Nam n漃Āi chung v愃 phát triển ng甃ᬀơꄀi n漃Āi ri攃Ȁng đạt đ甃ᬀợc như뀃ng th愃nh tựu quan tr漃⌀ng Ch椃ऀ sĀ phát triển ng甃ᬀơꄀi (HDI) tăng từ 0,682 năm 2016 l攃Ȁn 0,706 năm 2020 (Biểu đồ 5: Chỉ số phát triển người nước địa phương giai đoạn 2016-2020), tư뀁c từ 27 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 nh漃Ām trung bình l攃Ȁn nh漃Ām cao Điều đ漃Ā chư뀁ng tỏ phát triển kinh tế - xã họ촂i n甃ᬀơꄁc ta c漃Ā xu h甃ᬀơꄁng phục vụ phát triển ng甃ᬀơꄀi, thực hiẹ뤂n tiến bọ촂 v愃 c漃Ȁng xã họ촂i h漃ᬀn mọ촂t sĀ n甃ᬀơꄁc phát triển c漃Ā GDP bình qu愃Ȁn đu ng甃ᬀơꄀi cao h漃ᬀn Viẹ뤂t Nam Nh甃ᬀ vậy, tổng quát nhĀt l愃 ch椃ऀ sĀ phát triển ng甃ᬀơꄀi (HDI) n甃ᬀơꄁc ta đạt đ甃ᬀợc ba v甃ᬀợt trọ촂i: ch椃ऀ sĀ tăng l攃Ȁn qua năm; thư뀁 bậc HDI tăng l攃Ȁn qua năm; ch椃ऀ sĀ v愃 thư뀁 bậc tuổi th漃⌀ v愃 h漃⌀c vĀn cao h漃ᬀn ch椃ऀ sĀ kinh tế Tuy nhi攃Ȁn v̀n tồn mư뀁c đọ촂 ch攃Ȁnh lẹ뤂ch phát triển ng甃ᬀơꄀi giư뀃a vùng Biểu đồ 5: Ch椃ऀ sĀ phát triển ng甃ᬀơꄀi n甃ᬀơꄁc v愃 địa ph甃ᬀ漃ᬀng giai đoạn 2016-2020 0.71 0.71 0.7 0.7 0.69 0.69 0.68 0.68 0.67 2016 2017 2018 2019 2020 (Theo Tổng cục Thống Kê) 5.2.8 Tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế v愃 thực hiẹ뤂n c漃Ȁng xã họ촂i Tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế đ漃Ȁi vơꄁi bảo đảm tiến bọ촂 v愃 c漃Ȁng xã họ촂i b甃ᬀơꄁc phát triển Từ chỗ Nh愃 n甃ᬀơꄁc bao cĀp to愃n bọ촂 viẹ뤂c giải viẹ뤂c l愃m dn chuyển tr漃⌀ng t愃Ȁm sang thiết lập c漃ᬀ chế, ch椃Ānh sách để th愃nh phn kinh tế v愃 ng甃ᬀơꄀi lao đọ촂ng tham gia tạo viẹ뤂c l愃m; từ chỗ kh漃Ȁng chĀp nhận c漃Ā ph愃Ȁn h漃Āa gi愃u - nghèo đến khuyến kh椃Āch m漃⌀i ng甃ᬀơꄀi l愃m gi愃u hợp pháp đ漃Ȁi vơꄁi t椃Āch cực x漃Āa đ漃Āi giảm nghèo Nhơꄀ đạt đ甃ᬀợc tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế cao, t甃ᬀ漃ᬀng đĀi ổn định g漃Āp phn cải thiẹ뤂n đáng kể đơꄀi sĀng nh愃Ȁn d愃Ȁn T椃ऀ lẹ뤂 họ촂 nghèo trung bình năm giảm khoảng 1,5%; giảm từ 58% năm 1993 xuĀng c漃n 5,8% năm 2016 theo chuẩn nghèo Ch椃Ānh phủ v愃 d甃ᬀơꄁi 3% năm 2020 theo chuẩn nghèo đa chiều (ti攃Ȁu ch椃Ā cao h漃ᬀn tr甃ᬀơꄁc) Đến nay, h漃ᬀn 60% sĀ xã đạt chuẩn n漃Ȁng th漃Ȁn mơꄁi; hu hết xã n漃Ȁng th漃Ȁn c漃Ā đ甃ᬀơꄀng 漃Ȁ t漃Ȁ đến trung t愃Ȁm, c漃Ā điẹ뤂n l甃ᬀơꄁi quĀc gia, tr甃ᬀơꄀng tiểu h漃⌀c v愃 trung h漃⌀c c漃ᬀ sơꄉ, trạm y tế v愃 điẹ뤂n thoại 5.2.9 Tăng tr甃ᬀơꄉng kinh tế v愃 bảo vẹ뤂 m漃Ȁi tr甃ᬀơꄀng 28 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 Quá trình phát triển kinh tế - xã họ촂i bọ촂c lọ촂 nhiều bĀt cập v愃 tạo nhiều áp lực lơꄁn l攃Ȁn m漃Ȁi tr甃ᬀơꄀng, hẹ뤂 sinh thái v愃 đa dạng sinh h漃⌀c đĀt n甃ᬀơꄁc Do quy m漃Ȁ kinh tế v愃 d愃Ȁn sĀ n甃ᬀơꄁc ta ng愃y c愃ng tăng, mư뀁c đọ촂 c漃Ȁng nghiẹ뤂p h漃Āa v愃 đ漃Ȁ thị h漃Āa ng愃y c愃ng cao; khai thác t愃i nguy攃Ȁn thi攃Ȁn nhi攃Ȁn ạt v愃 thiếu kiểm soát, phát sinh nhiều nguồn g愃Ȁy 漃Ȁ nhi̀m, chĀt thải ng愃y c愃ng tăng th愃nh phn v愃 khĀi l甃ᬀợng Trong đ漃Ā, c漃ᬀ sơꄉ hạ tng thu gom v愃 xư뀉 lý chĀt thải c漃n thiếu v愃 kh漃Ȁng đ甃ᬀợc đu t甃ᬀ đồng bọ촂, d̀n đến áp lực l攃Ȁn m漃Ȁi tr甃ᬀơꄀng ng愃y c愃ng cao, tác đọ촂ng xĀu đến chĀt l甃ᬀợng m漃Ȁi tr甃ᬀơꄀng, nhĀt l愃 d̀n đến suy thoái hẹ뤂 sinh thái v愃 đa dạng sinh h漃⌀c Tình trạng 漃Ȁ nhi̀m m漃Ȁi tr甃ᬀơꄀng tiếp tục di̀n biến phư뀁c tạp, vơꄁi nhiều điểm n漃Āng, chĀt l甃ᬀợng m漃Ȁi tr甃ᬀơꄀng nhiều n漃ᬀi suy giảm mạnh Đáng lo ngại, cĀ m漃Ȁi tr甃ᬀơꄀng tiếp tục gia tăng nghi攃Ȁm tr漃⌀ng, nhiều vụ ảnh h甃ᬀơꄉng tr攃Ȁn phạm vi rọ촂ng, di̀n biến phư뀁c tạp, g愃Ȁy kh漃Ā khăn cho c漃Ȁng tác quản lý v愃 khắc phục hậu Viẹ뤂t Nam cn tiếp tục đẩy mạnh ph漃ng ngừa v愃 kiểm soát 漃Ȁ nhi̀m, suy thoái m漃Ȁi tr甃ᬀơꄀng Bảng 5: SĀ đ漃Ȁ thị đạt chuẩn xư뀉 lý chĀt thải từ năm 2015-2017 2015 2016 2017 Tổng sĀ đ漃Ȁ thị 787 781 819 SĀ đ漃Ȁ thị c漃Ā c漃Ȁng trình xư뀉 lý chĀt thải 146 228 276 SĀ đ漃Ȁ thị c漃Ā c漃Ȁng trình xư뀉 lý n甃ᬀơꄁc thải đạt ti攃Ȁu chuẩn quy định 42 44 61 (Theo Tổng cục thống kê) 29 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Phạm Quang Minh (2016) Việt Nam 30 năm Đổi Mới: Thành tựu triển vọng 03/11/2016, H愃 Nọ촂i [2] Nguy̀n Thị H甃ᬀ漃ᬀng (2020) Những dấu ấn quan trọng KT-XH hành trình 75 năm thành lập phát triển đất nước qua số liệu thống kê Tạp ch椃Ā Kinh tế v愃 Dự báo sĀ 25/2020 [3] Đỗ Thị Thảo V愃 Nguy̀n Thị Phong Lan (2013) Những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam từ đổi đến Truy cập 24/06/2022, từ https://tapchicongsan.org.vn/en/chinh-tri-xay-dung-dang/-/2018/21694/nhung-thanhtuu-co-ban-ve-phat-trien-kinh-te -xa-hoi-cua-viet-nam-tu-khi-doi-moi-den-nay.aspx# [4] Bùi Thị Minh Nguyẹ뤂t, Trn Văn Hùng (2016) Phát triển nông nghiệp Việt Nam bối cảnh hội nhập Tạp ch椃Ā khoa h漃⌀c v愃 c漃Ȁng nghẹ뤂 l愃Ȁm nghiẹ뤂p sĀ, 4, 142-151 [5] https://vietnam.opendevelopmentmekong.net/vi/topics/agriculture-and-fishing/ [6] Minh Ng漃⌀c (2014) Công nghiệp sau gần 30 năm đổi Truy cập 24/06/2022, từ https://baochinhphu.vn/cong-nghiep-sau-gan-30-nam-doi-moi-102168544.htm https://documents1.worldbank.org/curated/pt/506111468321291524/pdf/626580WP0 VIET000Vietnamese00PUBLIC0.pdf [7] Nguy̀n Thị B椃Āch Ng漃⌀c (2020) Hoạt động đầu tư Việt Nam nước ngoài: Thực trạng khuyến nghị Truy cập 24/06/2022, từ https://tapchitaichinh.vn/nghiencuu-trao-doi/hoat-dong-dau-tu-cua-viet-nam-ra-nuoc-ngoai-thuc-trang-va-khuyennghi-318291.html [8] https://zingnews.vn/kinh-te-viet-nam-chuyen-minh-ra-sao-post742073.html [9] Viẹ뤂n suĀt Viẹ뤂t Nam Báo cáo suất Việt Nam 2015 [10] Trn Anh Ph甃ᬀ漃ᬀng (2009) Chuyển dịch cấu kinh tế - thực trạng vấn đề đặt Truy cập 24/06/2022, từ https://tapchicongsan.org.vn/web/guest/nghiencu/-/2018/572/chuyen-dich-co-cau-kinh-te -thuc-trang-va-nhung-van-de-dat-ra.aspx [11] Võ Huyền (2021) Báo cáo Năng lực cạnh tranh Việt Nam từ đánh giá nhà đầu tư nước Báo cáo lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 Diễn đàn Kinh tế giới Tạp ch椃Ā Tri thư뀁c Xanh, 72(21) 30 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) lOMoARcPSD|14734974 [12] Huyền Tú (2021) 10 năm kinh tế Việt Nam: từ nhập siêu sang xuất siêu Truy cập 24/06/2022, từ https://logistician.org/chuoi-cung-ung/10-nam-kinh-te-viet-nam-tunhap-sieu-sang-xuat-sieu.html 31 Downloaded by quang tran (qt738189@gmail.com) ... TRIỂN KINH TẾ NHẬT TRONG VÀ SAU KHỦNG HOẢNG NĂM 2008 ĐẾN NAY .3 ĐỊNH NGHĨA KHỦNG HOẢNG KINH TẾ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ NHẬT TRONG VÀ SAU KHỦNG HOẢNG NĂM 2008 ĐẾN NAY ... 2.1 KINH TẾ NHẬT BẢN TRONG GIAI ĐOẠN KHỦNG HOẢNG NĂM 2008- 2009 2.2 SỰ PHỤC HỒI CỦA NỀN KINH TẾ NHẬT BẢN TRONG GIAI ĐOẠN 2010-2018 2.3 NỀN KINH TẾ NHẬT BẢN TRONG VÀ SAU 2019 ĐẾN NAY ... CƠ CẤU KINH TẾ 21 5.2 ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ .22 TÀI LIỆU THAM KHẢO 27 Phần I: Đề 3: Trình b愃y thực trạng phát triển kinh tế Nhật v愃 sau khủng hoảng năm 2008 đến