NỘI DUNG
CƠ SỞ LÍ LUẬN
1.1 Vai trò của ôn thi tốt nghiệp môn lịch sử
Mục tiêu giáo dục của Việt Nam là phát triển toàn diện con người với đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe và nghề nghiệp, đồng thời nâng cao phẩm chất, năng lực và ý thức công dân Giáo dục cần khơi dậy lòng yêu nước và tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập và chủ nghĩa xã hội, phát huy tiềm năng sáng tạo của mỗi cá nhân Môn lịch sử đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục lòng yêu nước và tự hào dân tộc, phát triển tư duy lịch sử, tư duy hệ thống và tư duy phản biện Qua đó, môn học này giúp học sinh nhận thức giá trị của khoa học và sử học trong xã hội hiện đại, đồng thời hiểu biết văn hóa dân tộc và văn hóa hiện đại, góp phần định hướng nghề nghiệp cho học sinh.
Mặc dù môn lịch sử có vai trò quan trọng, nhưng chất lượng dạy và học vẫn thấp, thể hiện qua kết quả thi tốt nghiệp hàng năm Giáo viên cần thẳng thắn đánh giá cả bản thân và học sinh để có các biện pháp cải thiện dạy học và ôn thi hiệu quả hơn Việc đổi mới phương pháp dạy học là cần thiết để khuyến khích tính tích cực, chủ động của học sinh, giúp các em phát triển khả năng tự học và sáng tạo Dạy học cần phục vụ nhu cầu của người học, tôn trọng lợi ích và mục đích của họ, đồng thời tạo môi trường khám phá và khai thác tiềm năng sáng tạo Giáo viên nên giúp học sinh kết nối quá khứ và hiện tại, từ đó nâng cao nhận thức và động cơ học tập, góp phần nâng cao chất lượng môn lịch sử.
1.2 Tổng quan nghiên cứu về ôn thi tốt nghiệp môn lịch sử Đề tài về ôn thi tốt nghiệp của các môn học trong trường phổ thông đã có nhiều công trình nghiên cứu và được nhiều giáo viên rất quan tâm Tuy nhiên, đề tài về ôn thi tốt nghiệp môn lịch sử còn rất ít, giáo viên chưa khái quát thành một hệ thống đầy đủ Nhận thấy đây là đề tài hay và rất cần thiết nên chúng tôi là những giáo viên có kinh nghiệm giảng dạy môn lịch sử với 20 năm tuổi nghề và trên 15 năm kinh nghiệm ôn thi tốt nghiệp Kết quả ôn thi tốt nghiệp năm sau cao hơn năm trước, đặc biệt là kết quả thi tốt nghiệp năm học 2020 – 2021 tại trường chúng tôi được Sở giáo dục đánh giá cao Nên chúng tôi mạnh dạn dề xuất một số biện pháp ôn thi tốt nghiệp môn lịch sử đã ứng dụng tương đối thành công tại trường THPT Quỳ Châu
1.3 Những yêu cầu trong công tác ôn thi tốt nghiệp môn lịch sử
- Đảm bảo tính khoa học và vừa sức:
Lịch sử, giống như các môn khoa học xã hội khác, ra đời để phản ánh sự tồn tại của xã hội loài người Nó giúp thế hệ sau hiểu rõ về quá khứ và khát vọng cải tạo thế giới hiện tại Do đó, lịch sử được coi là một khoa học, thể hiện tính chính xác của sự kiện lịch sử cùng với quan điểm và phương pháp luận Tính khoa học này yêu cầu giáo viên phải hình thành cho học sinh những kiến thức cơ bản, chính xác và rõ ràng, nhằm giúp các em hiểu và biết về lịch sử của quá khứ.
Tính khoa học và tính vừa sức trong giảng dạy lịch sử là rất cần thiết, đặc biệt là khi giáo viên lựa chọn kiến thức phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh Việc tránh sử dụng các thuật ngữ và khái niệm quá khó sẽ giúp học sinh không cảm thấy chán nản Đối với học sinh miền núi, tính vừa sức càng quan trọng hơn do tư duy của các em thường chậm hơn; nếu giáo viên cung cấp quá nhiều kiến thức một lúc, học sinh sẽ khó tiếp thu Tính vừa sức trong dạy học không chỉ giúp học sinh hứng thú hơn với môn lịch sử mà còn kích thích tư duy, từ đó nâng cao chất lượng học tập.
Tính khoa học và tính vừa sức có mối liên hệ chặt chẽ, góp phần tạo động lực học tập cho học sinh Sự kết hợp này không chỉ kích thích hứng thú mà còn phát huy tính tích cực trong quá trình học tập của các em.
- Đảm bảo tính cụ thể của lịch sử:
Môn lịch sử đặc trưng bởi những sự kiện cụ thể trong quá khứ, phản ánh hoạt động của con người nhằm đạt được những mục tiêu nhất định trong không gian và thời gian xác định Do đó, trong quá trình giảng dạy và ôn thi, giáo viên cần khôi phục lại những sự kiện lịch sử để giúp học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức ngay tại lớp.
- Đảm bảo tính thống nhất giữa dạy và học:
Trong quá trình học, giáo viên giữ vai trò định hướng và hướng dẫn, trong khi học sinh cần tự giác, tích cực và chủ động chiếm lĩnh kiến thức để hoàn thành bài tập.
- Đảm bảo tính giáo dục:
Lịch sử phản ánh những sự kiện đã xảy ra trong quá khứ, và vai trò của giáo viên là hướng dẫn học sinh tiếp cận kiến thức này một cách sinh động và hấp dẫn Qua việc học lịch sử, học sinh không chỉ nhận thức đúng đắn về quá khứ mà còn được giáo dục lòng yêu nước và tự hào về dân tộc, từ đó hình thành những phẩm chất tốt đẹp trong mỗi cá nhân.
CƠ SỞ THỰC TIỄN
2.1 Thực trạng về công tác ôn thi tốt nghiệp môn lịch sử tại trường THPT hiện nay
Môn lịch sử đã được đưa vào thi tốt nghiệp trong nhiều năm, cho thấy tầm quan trọng của nó trong xã hội Tuy nhiên, thực tế là đa số học sinh không thích học môn này, thậm chí nhiều em còn sợ hãi khi học lịch sử Mặc dù là môn thi tốt nghiệp, phụ huynh và học sinh thường xem lịch sử là môn phụ, chỉ cần học đối phó để qua điểm liệt mà không cần đầu tư nhiều thời gian và công sức Tình trạng này kéo dài qua nhiều năm, dẫn đến chất lượng môn lịch sử ngày càng thấp, thường đứng gần cuối trong chín môn thi tốt nghiệp Điểm trung bình thi tốt nghiệp môn Lịch sử trên toàn quốc cũng phản ánh thực trạng này.
Năm 2919: Điểm trung bình 4.3; Thí sinh điểm dưới 5 chiếm 70% thí sinh dự thi
Năm 2020: Điểm trung bình 5.19; Thí sinh điểm dưới 5 chiếm 46.95% thí sinh dự thi
Năm 2021: Điểm trung bình là 4.97; Thí sinh điểm dưới 5 chiếm (52.03%) thí sinh dự thi Năm 2021 môn lịch sử có điểm thấp nhất trong các môn thi tốt nghiệp
Kết quả thi tốt nghiệp môn Lịch sử tại tỉnh Nghệ An trong các năm qua luôn ở mức thấp, không đạt điểm trung bình chung của cả nước Cụ thể, năm 2019, điểm trung bình tốt nghiệp môn Lịch sử của Nghệ An chỉ đạt 4.2, thấp hơn mức trung bình toàn quốc Sang năm 2020, điểm trung bình này tăng lên 5.04, nhưng vẫn không đủ để vượt qua điểm trung bình của cả nước.
2021 điểm thi trung bình của tỉnh Nghệ an là 4.74 (thấp hơn toàn quốc)
Tại trường THPT Quỳ Châu, huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An, công tác ôn thi tốt nghiệp, đặc biệt là môn lịch sử, nhận được sự quan tâm và chỉ đạo sát sao từ các cấp chính quyền, Sở Giáo dục và Đào tạo, cùng Ban giám hiệu nhà trường Nhà trường không chỉ chú trọng đến chất lượng học sinh giỏi mà còn xem trọng việc ôn thi tốt nghiệp Ngay từ đầu năm học, Ban giám hiệu đã tổ chức họp hội đồng trường để lập kế hoạch cụ thể, dài hạn cho công tác ôn thi tốt nghiệp, phân công trách nhiệm cho từng nhóm chuyên môn và giáo viên.
Đội ngũ giáo viên môn lịch sử của trường có trình độ chuyên môn đồng đều và nhiệt huyết trong công tác giảng dạy, với 2 thạc sĩ và 3 giáo viên có thành tích dạy tốt Sự kết hợp này đảm bảo rằng tất cả giáo viên đều có khả năng hỗ trợ công tác ôn thi tốt nghiệp Việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên là yếu tố quan trọng góp phần nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp môn lịch sử.
Học sinh của trường chủ yếu là con em dân tộc thiểu số, chiếm hơn 80% tổng số học sinh, và đa số các em có tính cách hiền lành, ngoan ngoãn Nhiều em đã lựa chọn tổ hợp khoa học xã hội để thi tốt nghiệp, cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng từ phụ huynh và học sinh đối với môn học này Tuy nhiên, kết quả học tập qua các năm vẫn chưa đạt được những tiến bộ khả quan.
Kết quả thi tốt nghiệp tại trường THPT Quỳ Châu qua các năm:
KẾT QUẢ THI TN THPT NĂM 2019
MỨC ĐIỂM VÀ TỶ LỆ %
(Nguồn: Kết quả thi TNTHPT năm 2019 - Trường THPT Quỳ Châu)
KẾT QUẢ THI TN THPT NĂM 2020
MỨC ĐIỂM VÀ TỶ LỆ %
(Nguồn: Kết quả thi TN THPT năm 2020 -Trường THPT Quỳ Châu)
Năm 2019, điểm môn Lịch sử của trường chúng tôi chỉ đạt 4.09, xếp thứ 68/90 trường THPT trong tỉnh, nhưng đến năm 2020, điểm trung bình đã tăng lên 5.05, đưa chúng tôi lên vị trí 44/90 Để nâng cao chất lượng ôn thi tốt nghiệp môn Lịch sử, chúng tôi đã tiến hành điều tra ý kiến của giáo viên và học sinh tại hai trường THPT Quỳ Châu và Quế Phong, từ đó đề xuất các biện pháp cải thiện hiệu quả ôn tập cho học sinh.
Số lượng: 10 giáo viên dạy lịch sử của hai trường Học sinh: 90 học sinh trường THPT Quỳ Châu, 90 học sinh trường THPT Quế Phong
Chúng tôi đã tiến hành điều tra bằng cách phỏng vấn giáo viên và học sinh, đồng thời sử dụng phiếu điều tra để thu thập ý kiến của họ Mục tiêu là tìm hiểu thực trạng dạy học môn lịch sử tại trường THPT, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng kỳ thi tốt nghiệp bộ môn này.
Kết quả điều tra giáo viên cho thấy nhiều nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng ôn thi tốt nghiệp môn Lịch sử Giáo viên đã tham gia khảo sát bằng cách đánh dấu (x) vào các phương án mà họ lựa chọn.
Nhân tố ảnh hưởng Số lượng Tỷ lệ
Nội dung chương trình, sách giáo khoa 1
Năng lực của giáo viên 5
Thái độ học tập của học sinh 3
Sự quan tâm của xã hội 1
Theo bảng thống kê, năng lực của giáo viên là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng môn lịch sử Giáo viên cần nhận diện vấn đề và nỗ lực không ngừng để nâng cao chuyên môn, đồng thời đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm tạo hứng thú cho học sinh Chúng ta không thể mãi đổ lỗi cho hoàn cảnh, bởi giáo viên chính là yếu tố quyết định đến chất lượng môn học này.
Kết quả điều tra 90 học sinh từ trường THPT Quỳ Châu và 90 học sinh từ trường THPT Quế Phong cho thấy tình hình học tập, ôn thi tốt nghiệp và thái độ của học sinh đối với môn lịch sử.
Hứng thú Không hứng thú Bình thường
Theo thống kê, số lượng học sinh quan tâm đến môn lịch sử rất ít, phần lớn đều tỏ ra không hứng thú hoặc xem nhẹ môn học này Điều này lý giải cho việc chất lượng môn lịch sử thấp, với kết quả thi tốt nghiệp hàng năm thường nằm ở vị trí cuối trong các môn thi.
Qua khảo sát về giáo viên và thái độ học tập của học sinh, chúng tôi nhận thấy chất lượng môn lịch sử đang ở mức thấp Mỗi giáo viên dạy lịch sử cần xem xét và điều chỉnh phương pháp giảng dạy cũng như ôn thi tốt nghiệp sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh Đặc biệt, đối với học sinh miền núi, giáo viên không chỉ cần có năng lực chuyên môn mà còn phải kiên trì, chịu khó và đầu tư thời gian để gần gũi, giúp đỡ và động viên các em, từ đó nâng cao hiệu quả ôn thi.
2.2 Nguyên nhân của thực trạng
Nhiều học sinh chọn tổ hợp khoa học xã hội để thi tốt nghiệp, nhưng chỉ đầu tư vào hai môn Địa lí và Giáo dục công dân do dễ học và dễ đạt điểm cao Môn Lịch sử lại khó học và điểm thường thấp, nên học sinh thường chỉ cố gắng đạt điểm liệt Một học sinh chia sẻ: “Em chọn tổ hợp khoa học xã hội nhưng chỉ chú trọng vào Địa lí và Giáo dục công dân Địa lí có Át lát hỗ trợ, em chỉ cần biết cách khai thác là có thể đạt 7 điểm Giáo dục công dân gắn với thực tế, dễ học Mặc dù em thích Lịch sử nhưng khó nhớ và điểm thấp, em chỉ làm cho qua điểm liệt thôi.”
Trường THPT Quỳ Châu nằm trong khu vực kinh tế - xã hội khó khăn, với học sinh thường phải ở trọ xa nhà do trường không có kí túc xá Việc phối hợp với phụ huynh trong giáo dục và quản lý học sinh gặp nhiều trở ngại, bởi phần lớn phụ huynh là người dân tộc thiểu số, nhận thức hạn chế và kinh tế thấp, dẫn đến ít đầu tư cho việc học của con em Thêm vào đó, tâm lý học sinh miền núi thường có xu hướng trông chờ và ỷ lại, khiến việc tự giác trong học tập trở nên khó khăn Do đó, công tác dạy học và ôn thi tốt nghiệp cho các em gặp nhiều thách thức.
Nguyên nhân chính dẫn đến chất lượng môn lịch sử thấp là năng lực của giáo viên Mặc dù nhiều giáo viên có chuyên môn tốt, nhưng việc thiếu kiên trì và sự gần gũi trong quá trình dạy học, đặc biệt với học sinh dân tộc thiểu số, đã ảnh hưởng tiêu cực đến việc học tập của các em Một số giáo viên, dù có năng lực chuyên môn, nhưng không chú trọng đến việc động viên và hỗ trợ học sinh trong quá trình ôn thi tốt nghiệp Kết quả là, quá trình ôn thi không được chú ý đúng mức đến đối tượng và tính vừa sức, dẫn đến kết quả không đạt như mong đợi.
Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng ôn thi tốt nghiệp môn lịch sử tại trường THPT Quỳ Châu
3.1 Xây dựng khung ôn tập cho học sinh
Xây dựng khung ôn tập là nhiệm vụ quan trọng của nhóm chuyên môn, giúp giáo viên xác định nội dung ôn tập, phương pháp và trọng tâm cần chú ý Để tạo ra khung ôn tập hiệu quả, nhóm chuyên môn cần dựa vào công văn ôn thi tốt nghiệp hàng năm của Bộ Giáo dục, chương trình học, hướng dẫn của sở giáo dục, cũng như đề thi của năm trước và đề thi thử của Bộ Giáo dục để điều chỉnh khung chương trình ôn thi cho phù hợp.
Trong các năm học trước, nhóm chuyên môn của chúng tôi đã chia lịch sử thế giới và lịch sử Việt Nam thành các bài và giai đoạn, dẫn đến khối lượng kiến thức rộng lớn khiến học sinh khó có cái nhìn tổng quát Để khắc phục tình trạng này, chúng tôi đã xây dựng khung ôn thi tốt nghiệp dựa trên các vấn đề cụ thể.
Lịch sử thế giới từ 1945 – 2000 chia thành các vấn đề
- Trật tự thế giới sau chiến tranh thế giới thứ hai (1945 – 2000)
- Liên Xô (1945 – 1991), Liên Bang Nga (1991 – 2000)
- Khu vực Đông Nam Á và Ấn Độ (1945 – 2000)
- Châu Phi và khu vực Mỹ La Tinh (1945 – 2000)
- Quan hệ quốc tê trong và sau chiến tranh lạnh
- Cách mạng khoa học kĩ thuật và xu thế toàn cầu hóa
- Tổng kết lịch sử thế giới hiện đại từ 1945 – 2000
Lịch sử Việt Nam từ 1919 – 2000
- Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai của thực dân Pháp và tác động của nó tới lịch sử Việt Nam
- Phong trào dân tộc dân chủ của Tư sản, Tiểu tư sản (khuynh hướng dân chủ tư sản) và phong trào Công nhân (khuynh hướng vô sản)
- Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc
Sự ra đời của các tổ chức cách mạng như Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên và Việt Nam quốc dân Đảng, cùng với ba tổ chức cộng sản được thành lập vào năm 1929, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử đấu tranh giành độc lập của Việt Nam Những tổ chức này không chỉ phản ánh tinh thần yêu nước mạnh mẽ mà còn thể hiện sự chuyển mình của phong trào cách mạng, góp phần vào việc hình thành các lực lượng chính trị mới trong cuộc chiến chống thực dân.
- Sự thành lập Đảng cộng sản Việt Nam đầu năm 1930
+ Giai đoạn: 1930 – 1945 Giai đoạn này chia thành các vấn đề như sau:
- Phong trào cách mạng 1930 – 1930 (trong đó chú ý so sánh Cương lĩnh chính trị và Luận cương chính trị)
- Tình hình Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ hai ( 1939 – 1945)
- Quá trình chuẩn bị cho cách mạng tháng tám và khởi nghĩa từng phần
- Cách mạng tháng tám năm 1945 thành công và sự ra đời của nước Việt Nam dan chủ cộng hòa
- Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử, bài học skinh nghiệm của cách mạng tháng tám 1945
+ Giai đoạn: 1945 – 1954 được chia thành các vấn đề
- Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa từ sau ngày 2/9/1945 đến trước ngày 19/12/1946
- Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược bùng nổ
- Các thắng lợi của ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp: Việt Bắc 1947; Biên giới 1950; Chiến cuộc Đông Xuân 1953 – 1954 và chiến dịch Điện Biên Phủ 1954
- Hậu phương trong kháng chiến chống Pháp 1945 – 1954
- Hiệp định Giơ ne vơ về việc chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Đông Dương
- Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp
+ Giai đoạn: 1954 - 1975 chúng tôi chia thành những vấn đề như sau
- Tình hình hai miền Bắc Nam sau hiệp định Giơnevơ
- Chiến đấu chống các chiến lược chiến tranh của đế quốc Mỹ (1954 –
- Hiệp định Pa ri về Việt Nam 1973
- Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước 1954 – 1975
+ Giai đoạn 1975 - 2000: Chia thành các vấn đề sau
- Việt Nam trong những năm đầu sau kháng chiến chống Mỹ cứu nước
- Đường lối đổi mới của Đảng (1986 – 2000)
Kiến thức lịch sử 11 Ôn tập các sự kiện lớn của lịch sử thế giới có tác động đến Việt Nam
- Chiến tranh thế giới thứ nhất (Nguyên nhân và hậu quả).(Liên quan đến cuộc khai thác thuộc địa lần 2)
-Cách mạng tháng 10 Nga năm 1917
- Chiến tranh thế giới thứ hai
Lịch sử Việt Nam từ 1858 – 1918 Ôn khái lược các vấn đề sau
- Việt Nam trước nguy cơ xâm lược của thực dân Pháp
- Pháp xâm lược và quá trình đấu tranh chống xâm lược của nhân dân Việt Nam
- Phong trào yêu nước chống Pháp dưới ngọn cờ phong kiến (1885 –
- Phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam từ đầu thế kỉ
XX đến hết chiến tranh thế giới thứ nhất
3.2 Phân chia đối tượng học sinh để ôn thi tốt nghiệp
Dạy học phân hóa, hay còn gọi là phân chia đối tượng dạy học, là quá trình phân loại người học để áp dụng nội dung, phương pháp và hình thức giảng dạy phù hợp, nhằm nâng cao hiệu quả học tập Phương pháp này giúp mỗi cá nhân phát triển tối đa năng lực và sở trường của mình, tạo điều kiện cho người học lựa chọn nội dung, độ khó, hình thức và nhịp độ học tập phù hợp Đặc biệt, việc phân chia đối tượng học sinh trong quá trình ôn thi tốt nghiệp là rất cần thiết và có thể thực hiện theo hai cách khác nhau.
Cách đầu tiên cho phép học sinh đăng ký nguyện vọng thi đại học khối C Những học sinh có nhu cầu thi sẽ được xếp vào một lớp riêng, trong khi những em chỉ ôn thi tốt nghiệp sẽ học chung lớp để chuẩn bị cho kỳ thi.
Giáo viên có thể sử dụng bài kiểm tra trình độ để chia lớp học sinh, giúp tạo ra các nhóm học sinh có trình độ tương đồng Mặc dù phương pháp này có thể tốn thời gian và xáo trộn lớp từ đầu năm, nhưng nó cho phép giáo viên thiết kế nội dung và phương pháp ôn thi phù hợp nhất với từng nhóm học sinh.
Tại trường THPT Quỳ Châu, chúng tôi áp dụng phương pháp định hướng học tập cho học sinh từ lớp 10 đến lớp 12, nhằm phát huy năng khiếu và sở trường của các em Đồng thời, chúng tôi khuyến khích những học sinh có thành tích tốt trong các lớp ôn thi tốt nghiệp bằng cách giao thêm đề để các em tự luyện tập tại nhà, trong khi vẫn đảm bảo thời gian cho việc ôn tập với sách giáo khoa Qua nhiều năm kinh nghiệm ôn thi, chúng tôi nhận thấy việc ôn tập theo từng đối tượng học sinh mang lại hiệu quả cao và dễ dàng hơn trong quá trình giảng dạy.
Việc phân chia đối tượng học sinh trong ôn thi giúp giáo viên dễ dàng điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp với nhu cầu của từng nhóm Chúng tôi bố trí giáo viên chuyên môn giỏi cho các lớp ôn thi đại học, trong khi các lớp ôn thi tốt nghiệp được giao cho giáo viên có chuyên môn khác Phân chia này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên mà còn giúp học sinh cùng trình độ dễ tiếp thu bài hơn Kết quả là, những lớp học có thành tích khá, giỏi sẽ nâng cao điểm thi cho các lớp trung bình và yếu.
3.3 Phân tích đề thi các năm học trước
Phân tích đề thi các năm học trước, đặc biệt là đề thi thử của Bộ Giáo dục, giúp giáo viên xác định nội dung ôn tập hiệu quả Qua đó, giáo viên có thể biết được những phần nào cần tập trung ôn luyện nhiều hơn và những phần nào chỉ cần khái quát cho học sinh Hàng năm, tổ chuyên môn của trường chúng tôi luôn thực hiện công việc này một cách nghiêm túc.
Ma trận đề thi minh họa THPT QG năm 2019
1 Cách mạng Tháng Mười Nga 1917;
Công cuộc xây dựng CNXH ở Liên
2 Sự hình thành trật tự thế giới mới sau Chiến tranh thế giới hai (1945-
3 Liên Xô và các nước Đông Âu
4 Các nước Á - Phi - Mỹ la tinh (1945-
5 Mỹ -Tây Âu - Nhật bản 91945-2000) 1 1 2
(Nguồn: Ma trận kiến thức đề thi THPT quốc gia môn Lịch sử năm 2019 của Bộ GD&ĐT)
Phân tích đề thi tham khảo môn Lịch sử của Bộ GD&ĐT cho thấy, tỷ lệ câu hỏi từ chương trình Lịch sử lớp 11 chiếm 12,5%, trong khi đó, câu hỏi từ chương trình Lịch sử lớp 12 chiếm 87,5% Đặc biệt, không có câu hỏi nào chỉ thuộc chương trình lớp 10.
Câu hỏi lớp 11 xuất hiện ở chuyên đề Cách mạng tháng Mười Nga (1917), Việt Nam (1858 – 1918)
Lịch sử thế giới được chia thành 6 chuyên đề chính: Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917, quá trình xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô từ 1921 đến 1941, sự hình thành trật tự thế giới mới sau Chiến tranh thế giới thứ hai, giai đoạn Liên bang Nga từ 1991 đến 2000, sự phát triển của Mĩ, Tây Âu và Nhật Bản, cùng với các nước Á, Phi, Mĩ Latinh Cuối cùng, quan hệ quốc tế trong và sau thời kỳ Chiến tranh Lạnh cũng là một phần quan trọng trong việc hiểu biết về lịch sử toàn cầu.
Lịch sử Việt Nam cũng có 6 chuyên đề: Việt Nam từ 1858 – 1918; Việt Nam từ năm 1919 đến 1930 Việt Nam từ năm 1930 đến 1945; Việt Nam từ năm
1945 đến 1954; Việt Nam từ năm 1954 đến 1975; Việt Nam từ năm 1975 đến
2000 Đề thi minh họa TNTHPT QG năm 2020
2 Sự hình thành của một trật tự thế giới mới – trật tự hai cực Ianta 1 1
4 Các nước Á, Phi và Mĩ Latinh 3 1 4
5 Các nước Mĩ, Nhật Bản, Tây Âu 2 1 3
12 Kết nối LSTG với LSVN; giữa kiến thức lớp 11 và lớp 12 2 2
Đề minh họa lần 2 của Bộ GD&ĐT gồm 40 câu hỏi, chủ yếu tập trung vào chương trình Lịch sử lớp 12, với 37 câu hỏi liên quan đến Lịch sử Việt Nam (LSVN) và Lịch sử thế giới (LSTG) Cụ thể, đề có 10 câu thuộc phần LSTG và 27 câu thuộc phần LSVN.
Có 1 câu hỏi thuộc chương trình lớp 11 – thuộc phần LSVN giai đoạn cuối thế kỉ XIX đến năm 1918
Có 2 câu hỏi thuộc phần: liên hệ, kết nối kiến thức giữa LSTG và LSVN (câu 1), giữa kiến thức Lịch sử 11 và lịch sử 12 (câu 34)
Ma trận đề thi minh họa TNTHPT năm 2021
1 Sự hình thành trật tự của thế giới mới sau CTTG thứ 2 (1945-1949) 1 1
2 Liên xô và các nước Đông Âu (1945-
3 Các nước Á, Phi, Mỹ La-tinh (1945 -
4 Mĩ, Tây Âu, Nhật Bản (1945 - 2000) 2 1 3
11 Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 và công cuộc xây dựng chủ nghĩa XH ở
12 Lịch sử Việt Nam từ 1958 đến 1918 1 1
Trong đề thi, 75% câu hỏi tập trung vào mức độ nhận biết và thông hiểu, chủ yếu liên quan đến lịch sử Việt Nam từ năm 1919 đến 2000, với kiến thức cơ bản tương đồng với cấu trúc đề Tốt nghiệp THPT 2020 Đặc biệt, câu 20 liên quan đến bài 25 Phần còn lại, chiếm 25%, bao gồm các câu hỏi trên 7 điểm, trải đều trong các chuyên đề lịch sử Việt Nam từ 1919 đến 1975, không có câu hỏi về lịch sử thế giới trong phần này.
Dạng bài so sánh chiếm tỷ lệ lớn trong đề thi, với 4/10 câu hỏi, bên cạnh đó, các dạng bài liên chuyên đề cũng thường xuyên xuất hiện Những dạng bài này thường yêu cầu thí sinh liên hệ kiến thức giữa lịch sử thế giới và lịch sử Việt Nam, hoặc tổng kết các giai đoạn lịch sử để xác định những điểm đặc trưng và tiêu biểu.
Câu hỏi khó trong bài kiểm tra, đặc biệt là câu 33, 36 và 38, yêu cầu học sinh phải so sánh giữa các giai đoạn và tổng kết, đánh giá đặc trưng của từng giai đoạn Để hoàn thành tốt các câu hỏi này, học sinh cần nắm vững kiến thức, có khả năng khái quát và phân tích thông tin.
Kết quả đạt được
Trong hai năm qua, trường chúng tôi đã áp dụng các biện pháp ôn thi tốt nghiệp, dẫn đến sự cải thiện rõ rệt về chất lượng Cụ thể, năm học 2018 – 2019, trước khi áp dụng đề tài, trường đứng thứ 68 trong số 90 trường THPT toàn tỉnh Đến năm học 2019 – 2020, sau khi thực hiện các biện pháp ôn thi, vị trí của trường đã tăng lên thứ 44 trong toàn tỉnh.
Trong năm học 2020 – 2021, nhóm chuyên môn của chúng tôi đã áp dụng triệt để các biện pháp từ đề tài nghiên cứu, dẫn đến sự thay đổi rõ rệt trong kết quả thi tốt nghiệp môn lịch sử tại trường Điều này được thể hiện qua bảng số liệu kết quả thi tốt nghiệp năm 2021.
Bảng thống kê điểm thi TB môn lịch sử kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2021 của trường THPT Quỳ Châu
(Nguồn: số liệu kỳ thi tốt nghiệp THPT 2021- trường THPT Quỳ Châu)
Bảng so sánh điểm trung bình tốt nghiệp môn lịch sử của trường THPT Quỳ Châu với tỉnh Nghệ An và toàn quốc trong các năm 2019; 2020;
Bảng điểm trung bình và vị trí xếp hạng môn lịch sử trường THPT Quỳ Châu trong tỉnh Nghệ An qua các năm
Tiêu chí Năm 2019 Năm 2020 Năm 2021 Điểm 4.09 5.05 5.07
Theo bảng so sánh, điểm trung bình thi tốt nghiệp của trường THPT Quỳ Châu đã có sự gia tăng đáng kể, đặc biệt là năm 2021 khi vị trí xếp hạng trong tỉnh Nghệ An tăng 23 bậc so với năm 2020 Mặc dù chưa đạt mức cao như một số trường khác trong tỉnh, nhưng đầu vào tuyển sinh của trường vẫn nằm trong tốp cuối cùng trong 90 trường THPT.
Năm 2021, trường đã thực hiện triệt để các biện pháp sư phạm, đạt điểm trung bình toàn trường là 5.07, xếp thứ 21 trong toàn tỉnh.
