Nội dung nghiên cứu …
Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu
1.1 Bí mật hoạt động của não bộ
Bí mật của não bộ (Nguồn ảnh: Internet)
Bộ não con người có hai vùng ghi nhớ chính là Hải mã và Thùy não Hải mã chịu trách nhiệm lưu trữ thông tin tạm thời trong khoảng thời gian từ 2 đến 4 tuần, trong khi Thùy não là nơi lưu trữ trí nhớ dài hạn cho những thông tin được coi là quan trọng Sự xác định thông tin quan trọng dựa trên hai tiêu chí chính.
- Thông tin được sử dụng nhiều lần
- Những cảm xúc gắn liền với thông tin đó Cảm xúc càng mạnh thì việc ghi nhớ thông tin càng cao
Thông tin được thu thập thông qua mắt (83%), tai (11%), mũi (3,5%), lưỡi (1%), cảm giác (1,5%) Có tới 75% nơron cảm giác của chúng ta là nơron thị giác
Khả năng thu thập thông tin của con người
Quá trình ghi nhớ bao gồm bốn bước chính: Hiểu, Sắp xếp, Ghi nhớ và Nhắc lại Hai bước đầu tiên, hiểu và sắp xếp, đóng vai trò quan trọng trong việc ghi nhớ thông tin Để ghi nhớ hiệu quả, cần phải hiểu rõ nội dung và có khả năng giải thích cho người khác Nguyên tắc hoạt động của não cho thấy rằng nếu không hiểu, thông tin sẽ bị phớt lờ và dễ bị quên Sắp xếp thông tin thông qua việc tổng hợp và tóm tắt giúp tạo ra cấu trúc rõ ràng và các mối liên kết giữa các thành phần, từ đó nâng cao khả năng ghi nhớ lên đến 40% Cuối cùng, việc ghi nhớ và nhắc lại thông tin nhiều lần sau khi ghi chép là cần thiết, vì não bộ dễ quên thông tin theo thời gian; do đó, ôn lại sẽ giúp duy trì thông tin lâu hơn.
Não bộ của chúng ta ưa chuộng thông tin ấn tượng như hình ảnh, màu sắc và sự khác biệt Khi thông tin được xử lý và lặp lại nhiều lần, khả năng ghi nhớ của chúng ta sẽ tăng cao.
Thay vì áp đặt não bộ phải ghi nhớ thông tin qua các phương pháp thụ động như nghe giảng, đọc sách hay thuyết trình đơn giản, chúng ta nên chuyển hướng tập trung vào những phương pháp thực hành hiệu quả hơn Việc này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và năng lượng mà còn mang lại kết quả cao hơn trong thời gian ngắn.
Theo mô hình kim tự tháp học tập, khả năng tư duy của não bộ trong việc xử lý thông tin phụ thuộc vào hoạt động học tập của học sinh Trong thời đại thông tin phong phú và phức tạp, khả năng ghi nhớ kiến thức trở nên cực kỳ quan trọng, giúp bạn nhanh chóng đạt được mục tiêu Học cách ghi nhớ thông tin mỗi ngày thông qua phương pháp ghi bài sáng tạo sẽ giúp bạn tiếp thu kiến thức mới hiệu quả hơn so với cách ghi chép truyền thống.
1.2.1 Khái niệm năng lực tư duy
Năng lực tư duy là khả năng tự suy nghĩ và giải quyết vấn đề, giúp đạt được kết quả tốt Những người có năng lực tư duy thường linh hoạt, biết lắng nghe và quan sát, từ đó đưa ra những quyết định đúng đắn và hiệu quả.
Năng lực tư duy bao gồm các khả năng như ghi nhớ, tái hiện, trừu tượng hóa, khái quát hóa, tưởng tượng, suy luận và giải quyết vấn đề Những khả năng này đóng vai trò quan trọng trong việc phản ánh và phát triển tri thức, cũng như áp dụng chúng vào thực tiễn.
L.N.Tônxtôi đã viết: “Kiến thức chỉ thực sự là kiến thức khi nào nó là thành quả những cố gắng của tư duy chứ không phải của trí nhớ” Như vậy, HS chỉ thực sự lĩnh hội được tri thức khi họ thực sự tư duy
Phát triển năng lực tư duy là quá trình hình thành và nâng cao khả năng nhận thức, cùng với khả năng suy nghĩ linh hoạt và sáng tạo cho học sinh Điều này bắt đầu từ việc giải quyết các vấn đề một cách hiệu quả.
Để phát triển năng lực tư duy, việc nhận thức và vận dụng vào thực tiễn một cách chủ động và độc lập là rất quan trọng Trong quá trình tổ chức học tập, cần chú ý đến các hướng cơ bản để nâng cao khả năng tư duy ở nhiều mức độ khác nhau.
- Sử dụng các phương pháp dạy học mang tính chất nghiên cứu, kích thích được hoạt động nhận thức, rèn luyện tư duy độc lập sáng tạo;
Để hình thành và phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh, giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách lập kế hoạch làm việc, phân tích yêu cầu của nhiệm vụ học tập và đề xuất các phương pháp giải quyết vấn đề một cách hợp lý và sáng tạo Việc này không chỉ tăng cường tính độc lập trong hoạt động học tập mà còn giúp học sinh phát triển tư duy phản biện và khả năng tự giải quyết vấn đề.
1.2.2 Các mức độ tư duy
Trong giáo dục, thang cấp độ tư duy là công cụ quan trọng để xây dựng và tổ chức các mục tiêu giáo dục cũng như hệ thống hóa các câu hỏi và bài tập kiểm tra quá trình học tập Được phát triển bởi Benjamin Bloom, nhà tâm lý học giáo dục tại Đại học Chicago vào năm 1956, thang này thường được gọi là Thang Bloom hay Bảng phân loại Bloom Phiên bản điều chỉnh của nó, Thang Bloom tu chính, bao gồm sáu cấp độ tư duy khác nhau.
Nhớ là quá trình nhận biết và hồi tưởng thông tin liên quan đến trí nhớ dài hạn Ở cấp độ này, học sinh có khả năng nhắc lại thông tin và khái niệm đã tiếp nhận mà không cần phải suy luận Ví dụ, học sinh có thể ghi nhớ công thức hóa học của một hợp chất hoặc liệt kê các nguyên tố hóa học thuộc nhóm halogen.
Hiểu là khả năng nắm bắt ý nghĩa thông tin và diễn đạt lại bằng ngôn ngữ riêng, thông qua các tài liệu giáo dục như bài đọc và lời giải thích của giáo viên Các kỹ năng cần thiết cho quá trình này bao gồm diễn giải, tìm ví dụ minh họa, phân loại, tóm lược, suy luận, so sánh và giải thích.
Vận dụng là khả năng áp dụng thông tin đã biết vào các tình huống và điều kiện mới Ví dụ, người học có thể sử dụng một định luật để giải thích hiện tượng, áp dụng công thức để thực hiện các phép tính, hoặc tiến hành thí nghiệm hóa học theo quy trình an toàn và hiệu quả.
SKETCHNOTE - Phương pháp ghi bài sáng tạo bằng hình ảnh trong Hóa học phát triển năng lực tư duy cho HS
trong Hóa học phát triển năng lực tư duy cho học sinh THPT
1 Trang bị kiến thức và hướng dẫn học sinh thực hành Sketchnote để ghi chép bài học
- Bằng hình thức tổ chức Workshop Online, các chuyên gia hướng dẫn và trang bị kiến thức nền tảng cho HS ( Phụ lục 2 )
- Hướng dẫn của chính GV thực nghiệm lồng ghép kiến thức qua nội dung bài giảng khi lên lớp
1.1 Các bước thực hiện một bản Sketchnote bài học
1.1.1 Tìm kiếm tài liệu chứa thông tin
Một số địa chỉ thường sử dụng để tìm kiếm thông tin cũng như sưu tập hình vẽ đơn giản:
- Sách giáo khoa, sách báo
- https://www.google.com.vn
- https://coolors.co/palettes/trending
1.1.2 Xác định từ khóa / nội dung trọng tâm
Trong bất kỳ sách giáo khoa nào, chỉ 20% tổng số từ chứa thông tin quan trọng cần ghi nhớ Những từ này được gọi là từ khóa, bao gồm danh từ, động từ, phó từ và tính từ Để phân biệt thông tin quan trọng và không quan trọng, học sinh cần trả lời sáu câu hỏi cơ bản về các điểm tương đồng, quy luật, cũng như những điểm khác thường hoặc bất hợp lý.
- Ai/ Cái gì? Thấy đối tượng người hay đồ vật
- Bao nhiêu? Thấy số lượng các đối tượng
- Ở đâu? Xác định vị trí của đối tượng
- Khi nào? Mốc thời gian hay khoảng thời gian về đối tượng hay hoạt động của đối tượng đó
- Như thế nào? Tính tương quan, tương tác giữa các đối tượng
- Tại sao? Thấy được nguyên nhân hay yếu tố Vì sao.
Sketchnote là phương pháp ghi chép hiệu quả, giúp nội dung dễ nhớ, dễ đọc và dễ hiểu Để tối ưu hóa quá trình này, cần cô đọng thông tin và xác định rõ nội dung cần trình bày Học sinh nên đặt ra một số câu hỏi để xác định những điểm chính cần ghi lại, nhằm tránh việc sử dụng quá nhiều chữ hay hình ảnh gây rối mắt.
- Nội dung trình bày gồm có mấy ý?
- Viết ra một cách ngắn gọn các ý đó hoặc tô màu highlight cho dễ nhớ
1.1.3 Lựa chọn bố cục trình bày (Layout)
Trước khi bắt đầu Sketchnote bài học, học sinh cần xác định cấu trúc ghi chép phù hợp với nội dung Việc nắm vững các dạng bố cục cơ bản giúp tiết kiệm thời gian và chọn lựa hình thức ghi chép hiệu quả Hiện nay, có nhiều loại bố cục như hình bỏng ngô, hình tòa nhà cao tầng, và module Trong bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn học sinh ba bố cục phổ biến nhất trong Sketchnote: đường tuyến tính, hình xuyên tâm, và hình con đường.
Sketchnote bài Lưu huỳnh trioxit
Sắp xếp thông tin theo thứ tự thời gian từ trái sang phải và từ trên xuống dưới giúp học sinh ghi chép hiệu quả hơn Học sinh sẽ ghi chép theo tiến trình tiếp nhận thông tin, tức là ghi lại những gì đọc hoặc nghe đến đâu Cấu trúc này tương tự như phương pháp ghi chép truyền thống, nhưng có sự khác biệt ở chỗ cho phép sử dụng hình ảnh, sơ đồ và mũi tên, cùng với việc sử dụng nhiều trang giấy để phát triển ý tưởng Cấu trúc đường tuyến tính rất hữu ích trong việc ghi chép thông tin từ sách vở, đặc biệt khi thông tin có trình tự rõ ràng.
Bố cục hình xuyên tâm giống như cấu trúc của một bánh xe đạp, với trục bánh ở giữa và các tia tỏa ra xung quanh Nội dung chính được đặt ở trung tâm, trong khi các ý nhỏ hơn phân bố xung quanh, tạo nên một sự liên kết chặt chẽ và dễ dàng cho người đọc theo dõi.
HS có quyền tự do bổ sung thông tin tại bất kỳ vị trí nào có thể kết nối Để tránh sự rối rắm, nên đánh số cho các ý nhỏ và sắp xếp chúng theo thứ tự để dễ dàng theo dõi thông tin.
Bố cục hình xuyên tâm (Nguồn: Sketchnote lý thuyết - Mike Rohde)
Sketchnote bài Đơn chất clo theo bố cục hình xuyên tâm
Bố cục hình con đường tạo ra một lộ trình thông tin xuyên suốt trang giấy, có thể theo chiều dọc, ngang hoặc chéo, thường xuất hiện dưới dạng hình chữ Z, C, W hoặc bất kỳ hình thức tự nhiên nào mà học sinh (HS) có thể tưởng tượng Bố cục này rất phù hợp khi kể về một sự kiện, quá trình hoặc quy trình có trình tự rõ ràng Để sắp xếp thông tin một cách hợp lý trên trang giấy, HS cần liệt kê các mốc chính một cách có hệ thống.
Bố cục hình con đường (Nguồn: Sketchnote lý thuyết - Mike Rohde)
Bố cục hình con đường trong Sketchnote Đơn chất Flo 1.1.4 Vẽ tiêu đề chính, viết tiêu đề phụ
- Tiêu đề cần đảm bảo các tiêu chí: Ngắn gọn - Súc tích - Dễ nhớ
- Tiêu đề chính có cỡ chữ lớn, vẽ theo kiểu chữ sáng tạo, Calligraphy, được tạo khung xung quanh để làm nổi bật
Hình ảnh vẽ Tiêu đề chính
- Tiêu đề phụ cỡ chữ nhỏ hơn và cùng Font chữ, cỡ chữ
1.1.5 Diễn đạt thông tin bằng hình ảnh (Tư duy hình ảnh)
Một trong những phương pháp ghi nhớ hiệu quả và thú vị là sử dụng hình ảnh để mã hóa thông tin Hình ảnh cho phép nhận biết thông tin gần như ngay lập tức, mà không có cách đọc nào nhanh hơn Hầu hết thông tin có thể được chuyển đổi thành hình ảnh hoặc những hình vẽ đơn giản, giúp tận dụng sức mạnh tư duy bằng hình ảnh thông qua Sketchnote.
- Vẽ các nét đơn liền mạch
- Vẽ thật đơn giản - Ideas Not Art
- Sử dụng 5 hình khối cơ bản (Hình vuông, hình tròn, hình tam giác, đường thẳng, dấu chấm)
Chuyển từ thành hình ảnh đơn giản Để xác định tốt các hình ảnh chứa thông tin quan trọng, HS cần dựa trên 6 quy tắc sau:
- Ai/ Cái gì? Vẽ đối tượng về người hay đồ vật để thể hiện thông tin về đối tượng đó
- Bao nhiêu? Vẽ biểu đồ thể hiện số lượng hay vẽ số đối tượng
- Ở đâu? Vẽ sơ đồ - Sơ đồ hiển thị vị trí của đối tượng
Vẽ đường thời gian hoặc vòng tròn thời gian là phương pháp hiệu quả để thể hiện mốc thời gian hoặc khoảng thời gian liên quan đến một đối tượng hoặc hoạt động cụ thể Sử dụng các hình thức này giúp người xem dễ dàng nắm bắt và theo dõi các sự kiện quan trọng trong quá trình phát triển của đối tượng.
- Như thế nào? Vẽ lưu đồ - hay vẽ tính tương quan, tương tác giữa các đối tượng
Vẽ sơ đồ, biểu đồ và đồ thị giúp làm nổi bật nguyên nhân và yếu tố liên quan, từ đó thể hiện rõ ràng mối tương quan giữa các thông tin Những hình ảnh trực quan này không chỉ hỗ trợ trong việc phân tích mà còn giúp người xem dễ dàng hiểu được lý do và sự liên kết của các yếu tố.
Trong Sketchnote, việc sử dụng màu sắc không cần thiết phải tô đầy đủ cho toàn bộ bài ghi chép, mà chỉ cần tạo điểm nhấn cho các ý quan trọng Để tìm kiếm những gam màu yêu thích và phù hợp, người dùng có thể truy cập vào trang web https://coolors.co/palettes/trending Một số tông màu thích hợp cho Sketchnote bao gồm Cam - Đen, Vàng - Đen, hoặc các màu cùng tông với độ đậm nhạt khác nhau.
1.2 Rèn luyện kỹ năng ghi chép bài bằng Sketchnote
1.2.1 Tổ chức Câu lạc bộ Sketchnote Hóa học (Chemistry Sketchnote Club - CSC) Đối với HS, Sketchnote là phương pháp ghi bài hoàn toàn mới, chưa được sử dụng nhiều trong việc ghi chép bài học Để giúp HS bước đầu tìm hiểu, làm quen và thực hành Sketchnote cơ bản, chúng tôi thành lập CLB Sketchnote Hóa học có địa chỉ fanpage www.facebook.com/groups/clbsketchnotehoahoc Để hoạt động hiệu quả và chất lượng, CLB đã thành lập Ban quản trị CLB bao gồm:
Ban cố vấn Chuyên môn có nhiệm vụ kiểm tra độ chính xác của kiến thức và đánh giá nhận xét các sản phẩm Sketchnote của các thành viên trong CLB, đồng thời cung cấp nội dung chất lượng và hỗ trợ trong việc phát triển kỹ năng cho các thành viên.
Trưởng ban: Cô Nguyễn Thị Trang - Trường THPT Hoàng Mai
Phó ban: Cô Phan Thị Thanh Huyền - Trường THPT 1-5
Phó ban: Thầy Nguyễn Văn Nam - Trường THPT Hoàng Mai
Ban Tổ chức sẽ xây dựng kế hoạch hoạt động cho CLB dưới sự hướng dẫn của Ban cố vấn chuyên môn Đồng thời, Ban cũng sẽ tham gia duyệt bài và đóng góp ý kiến về nội dung cũng như hình thức Sketchnote của các thành viên trong CLB.
Trưởng ban: Lê Thị Hồng Ngọc - 10A2 Trường THPT Hoàng Mai
Phó ban: Nguyễn Bảo Ngọc - 10A2 Trường THPT Hoàng Mai
Phó ban: Cao Thị Ngọc Ánh - 10A8 Trường THPT 1-5
- Ban Truyền thông: Thông báo nội dung các hoạt động của CLB theo kế hoạch
Trưởng ban: Nguyễn Phương Thảo - 10A2 Trường THPT Hoàng Mai Phó ban: Mai Thị Nhã Tâm - 10A8 Trường THPT 1-5
Trước tình hình dịch Covid-19 phức tạp, các hoạt động được tổ chức kết hợp hai hình thức trực tiếp và trực tuyến
*Hoạt động 1 Tổ chức 2 buổi Workshop Online với chủ đề “Sketchnote là gì?”
- Mục tiêu: Trang bị kiến thức cơ bản về Sketchnote cho HS
- Hình thức tổ chức: Dưới dạng Workshop Online
Cùng với sự hướng dẫn trực tiếp trên lớp, Ban cố vấn chuyên môn đã mời chuyên gia Sketchnote Nguyễn Dương Bảo Trâm, học viên xuất sắc của khóa Sketchnote Tutorial Online tại Học viện Vẽ Tuốt, tham gia hướng dẫn online cho học sinh lớp 10A2 trường THPT Hoàng Mai và 10A8 trường THPT 1-5, nhằm giúp các em tìm hiểu các khái niệm cơ bản về Sketchnote.
*Hoạt động 2 Thử thách “Chinh phục Sketchnote”
- Mục tiêu: Rèn luyện kỹ năng thực hành Sketchnote cho HS
- Hình thức tổ chức: HS tham gia Sketchnote các chủ đề và up lên CLB Sketchnote Hóa học có gắn kèm hashtag
- Nội dung: HS thực hành Sketchnote qua 10 chủ đề từ đơn giản đến vận dụng ( Phụ lục 3 )
Day 1 Chuyển từ thành hình ảnh - Tư duy hình ảnh (Visual thinking) Day 2 Thiết kế trang giấy sáng tạo (Paper)
Day 3 Thiết kế khung hội thoại (Paraphrase)
Day 4 Vẽ tiêu đề sáng tạo (Title)
Day 5 Sử dụng bố cục hình con đường Sketchnote bài Thành phần nguyên tử
Day 6 Kể chuyện bằng hình ảnh
Day 7 Sử dụng bố cục tự chọn Sketchnote bài Bảng tuần hoàn các nguyên tố Hóa học
Day 8 Sketchnote kế hoạch ngày lễ giáng sinh
Day 9 Sketchnote bài Liên kết ion
Day 10 Sketchnote bài Liên kết cộng hóa trị
- Tổng kết thử thách “Chinh phục Sketchnote”
Thầy Nguyễn Văn Nam trao phần thưởng cho các bạn đạt giải Thử thách
Sketchnote bài Liên kết cộng hóa trị của HS Lê Thị Hồng Ngát
1.2.2 Thực hành Sketchnote lại bài học ở nhà
Mục đích: HS thực hành những kiến thức đã được trang bị về Sketchnote để tự luyện tập, xử lý thông tin trước và sau khi học bài mới
Thực nghiệm đề tài
Chương 3 Thực nghiệm sư phạm
1 Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm đề tài
Trên cơ sở tiến hành các giải pháp đã đặt ra ở chương 2, chúng tôi đã tiến hành thực nghiệm đề tài với mục đích:
Phương pháp Sketchnote, một kỹ thuật ghi chép sáng tạo bằng hình ảnh, đã được kiểm tra về tính khả thi và hiệu quả trong việc giảng dạy Hóa học Việc áp dụng Sketchnote không chỉ giúp học sinh ghi nhớ kiến thức một cách sinh động mà còn phát triển năng lực tư duy sáng tạo Nghiên cứu cho thấy, việc sử dụng hình ảnh và biểu đồ trong ghi chép có thể cải thiện khả năng tiếp thu và hiểu biết sâu sắc về các khái niệm hóa học.
Các giải pháp đã được đề ra có khả thi trong các trường phổ thông hiện nay hay không? Liệu chúng có thể đáp ứng yêu cầu đổi mới của Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018, dự kiến triển khai trong năm học tới?
+ Kiểm tra và đánh giá sự đúng đắn khi triển khai các giải pháp của đề tài
1.2 Nhiệm vụ thực nghiệm Để đạt được mục đích trên, thực nghiệm đề tài phải có nhiệm vụ sau: + Khảo sát HS trước và sau khi thực hiện đề tài
Đánh giá tính khả thi và giá trị khoa học của việc áp dụng các giải pháp trong đề tài thông qua việc dạy học học sinh ghi chép bài sáng tạo bằng hình ảnh - Sketchnote, nhằm bổ sung, điều chỉnh và hoàn thiện các nghiên cứu của đề tài.
+ Chuẩn bị đầy đủ các tài liệu, thông tin có liên quan đến việc thực nghiệm đề tài
+ Xử lý và phân tích kết quả thực nghiệm, nhận xét và rút ra kết luận đúng đắn khi triển khai các giải pháp của đề tài
2 Đối tượng và phương pháp thực nghiệm đề tài
2.1 Đối tượng thực nghiệm Đối tượng thực nghiệm của đề tài là HS lớp 10 của 2 trường THPT Hoàng Mai và trường THPT 1-5, tỉnh Nghệ An, mỗi trường có 2 lớp tham gia, với 2 lớp thực nghiệm và 2 lớp đối chứng
+ Điều tra, phân tích, tổng hợp, so sánh các số liệu
+ Dạy học thực nghiệm bài Thành phần nguyên tử và chủ đề Đơn chất Halogen bằng Sketchnote
+ Trên cơ sở các kết quả thu được, rút ra kết luận về giá trị khoa học cũng như thực tiễn của đề tài nghiên cứu
3 Nội dung thực nghiệm đề tài
Sketchnote - Phương pháp ghi bài sáng tạo bằng hình ảnh trong Hóa học phát triển năng lực tư duy cho HS với các nội dung như:
- Sketchnote bài học qua hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm
- Khả năng tiếp nhận, ghi nhớ và xử lý thông tin sau khi ghi bài sáng tạo bằng hình ảnh - Sketchnote
4 Tiến hành thực nghiệm đề tài
4.1 Công tác chuẩn bị cho việc thực nghiệm
Nghiên cứu sâu về các lý thuyết liên quan đến hoạt động của não bộ, Kim tự tháp học tập và năng lực tư duy là rất quan trọng Thang đo Bloom cung cấp một khung tham chiếu hữu ích để đánh giá mức độ tư duy, trong khi Sketchnote là phương pháp ghi chép sáng tạo bằng hình ảnh, giúp tăng cường khả năng ghi nhớ và hiểu biết Những yếu tố này kết hợp lại sẽ tạo ra một nền tảng vững chắc cho việc phát triển kỹ năng học tập hiệu quả.
+ Tham khảo ý kiến từ các đồng nghiệp, chuyên gia hướng dẫn về Sketchnote để bổ sung, hoàn chỉnh những giải pháp để vận dụng vào quá trình thực nghiệm
+ Tiến hành dạy học song song 4 lớp, 2 lớp đối chứng, 2 lớp thực nghiệm tại 2 trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An
TT Môn dạy Trường Lớp TN Lớp ĐC
Biên soạn đề kiểm tra năng lực cho học sinh sau khi hoàn thành bài học về Thành phần nguyên tử và Đơn chất Halogen cần được thực hiện theo các mức độ tư duy khác nhau, bao gồm Ghi nhớ, Thông hiểu, Vận dụng và Vận dụng cao Việc này giúp đánh giá toàn diện khả năng tiếp thu kiến thức của học sinh và phát triển tư duy phản biện.
+ Hình ảnh minh họa các hoạt động thực nghiệm và đối chứng tại 2 trường THPT tiến hành thực nghiệm sư phạm ( Phụ lục 9 )
Chúng tôi đã quan sát thái độ, ý thức và sự hứng thú của học sinh trong các giờ học khi áp dụng phương pháp ghi bài sáng tạo bằng hình ảnh với Sketchnote so với giờ học truyền thống Sau khi kết thúc đợt thực nghiệm, chúng tôi tiến hành kiểm tra, đánh giá và phân tích số liệu để có cái nhìn khách quan và chính xác về kết quả thực nghiệm.
Bảng 4.1 Các lớp thực nghiệm, đối chứng tại 2 trường THPT
Học lực môn Hóa học HK1
5 Kết quả thực nghiệm đề tài
Việc áp dụng phương pháp ghi bài sáng tạo bằng hình ảnh - Sketchnote trong dạy học đã giúp tăng cường kết quả học tập của học sinh, đồng thời khơi dậy sự hứng thú và tích cực trong việc học Quá trình kiểm tra và đánh giá kết quả học tập diễn ra ngay sau khi hoàn thành chủ đề, với nội dung đề kiểm tra được đồng nhất giữa các lớp thực nghiệm và đối chứng Các câu hỏi và bài tập được thiết kế phù hợp với chương trình học, đảm bảo đáp ứng các yêu cầu cần đạt để phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh.
Bảng 4.2 Bảng thống kê điểm bài kiểm tra của các lớp thực nghiệm
SL TL SL TL SL TL SL TL
Bảng 4.3 Bảng thống kê điểm bài kiểm tra của các lớp đối chứng
SL TL SL TL SL TL SL TL
Biểu đồ 4.1 Phân bố tỉ lệ % của phương án thực nghiệm và đối chứng
Bài Thành phần nguyên tử
Biểu đồ 4.2 Phân bố tỉ lệ % của phương án thực nghiệm và đối chứng
Bài Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
Biểu đồ 4.3 Khảo sát năng lực tư duy trong học tập của HS lớp thực nghiệm
6 Phân tích kết quả thực nghiệm đề tài
6.1 Về tinh thần học tập của HS
Trong lớp thực nghiệm, học sinh thể hiện sự hứng thú học tập cao, tích cực tham gia vào các hoạt động nghiên cứu, thảo luận và mạnh dạn nêu ý kiến Việc áp dụng Sketchnote trong ghi chép môn Hóa học không chỉ kích thích trí não mà còn giúp học sinh ghi nhớ thông tin chi tiết hơn thông qua việc lắng nghe và phân tích Phương pháp này không chỉ nâng cao hứng thú học tập mà còn phát triển năng lực ghi nhớ, năng lực số, tự chủ và sáng tạo cho học sinh Nhờ đó, các em có thể áp dụng Sketchnote vào các môn học khác, từ đó phát triển tư duy một cách toàn diện Ngược lại, ở các lớp đối chứng, học sinh có xu hướng học tập thụ động và rụt rè khi phát biểu.
Học sinh không tập trung vào bài giảng và cảm thấy giờ học nặng nề về kiến thức, dẫn đến việc nhanh quên khi không có trải nghiệm thực tế hoặc không xử lý thông tin nhiều lần Điều này ảnh hưởng đến kết quả học tập, khiến học sinh khó khăn trong việc trả lời các câu hỏi liên quan đến kiến thức lý thuyết hàn lâm, và đặt ra câu hỏi về giá trị thực tiễn của những kiến thức này trong cuộc sống hàng ngày.
6.2 Ý kiến của GV khi dạy học với Sketchnote - Phương pháp ghi bài sáng tạo bằng hình ảnh
Hoạt động ghi bài sáng tạo bằng hình ảnh trong Hóa học giúp học sinh tự tìm hiểu và trải nghiệm kiến thức hàn lâm, từ đó vận dụng vào cuộc sống và sáng tạo ra các sản phẩm hữu ích Phương pháp Sketchnote, còn mới mẻ đối với nhiều học sinh và giáo viên, khuyến khích sự hứng thú và linh hoạt trong học tập Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng, không tránh khỏi những thiếu sót Chúng tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp từ quý thầy cô để hoàn thiện đề tài này hơn.
Trong chương 3, chúng tôi đã thực hiện các thí nghiệm để đánh giá hiệu quả và giá trị khoa học của đề tài Qua việc phân tích bảng số liệu và xử lý dữ liệu thực nghiệm, chúng tôi nhận thấy rằng học sinh lớp thực nghiệm có sự tiến bộ rõ rệt trong việc lĩnh hội kiến thức, xử lý thông tin và kỹ năng vận dụng kiến thức so với lớp đối chứng.
