NỘI DUNG 3 I CƠ SỞ LÝ LUẬN 3 1 Mô hình Lớp học đảo ngược 3 1.1 Khái niệm Lớp học đảo ngược 3 1.2 Mô hình Lớp học đảo ngược 3 1.4 Cách tổ chức mô hình lớp học đảo ngược 5 1.5 Ưu điểm và hạn chế của mô hình Lớp học đảo ngược 6 2 Dạy học chủ đề theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất của HS
Khái niệm dạy học theo chủ đề
Dạy học theo chủ đề là phương pháp giáo dục tích hợp, kết nối các khái niệm, nội dung bài học và chủ đề giữa các môn học để tạo ra một trải nghiệm học tập có ý nghĩa và thực tiễn Phương pháp này khuyến khích học sinh tự khám phá kiến thức thông qua các mối liên hệ lý thuyết và thực tiễn, giúp các em vận dụng kiến thức vào cuộc sống.
Dạy học theo chủ đề kết hợp giữa phương pháp truyền thống và hiện đại, trong đó giáo viên không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn hướng dẫn học sinh tự tìm kiếm thông tin Phương pháp này khuyến khích học sinh áp dụng kiến thức vào việc giải quyết các nhiệm vụ thực tiễn có ý nghĩa.
Các loại chủ đề dạy học: + Chủ đề đơn môn
+ Chủ đề tích hợp, liên môn
Dạy học theo chủ đề mà chúng ta đang thực hiện là chủ đề đơn môn.
Ưu thế của dạy học chủ đề so với dạy học theo cách tiếp cận truyền thống hiện nay
So sánh giữa các mô hình và phương pháp dạy học luôn gặp khó khăn do mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng Tuy nhiên, câu hỏi quan trọng cho ngành giáo dục hiện nay là làm thế nào để nội dung kiến thức trở nên hấp dẫn và có ý nghĩa trong cuộc sống, đồng thời giúp học sinh phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề thực tiễn Việc dạy kiến thức theo từng bài có thật sự là cách hiệu quả để học sinh hiểu và áp dụng? Làm sao để chương trình giảng dạy luôn được cập nhật trong bối cảnh thông tin bùng nổ? Trả lời những câu hỏi này sẽ giúp xác định mục tiêu giáo dục và mô hình dạy học phù hợp cho thời đại mới, đồng thời chỉ ra những lợi thế của từng mô hình Rõ ràng, dạy học theo chủ đề có nhiều ưu điểm so với phương pháp dạy học truyền thống hiện nay.
Dạy học theo truyền thống Dạy học theo chủ đề
Dạy theo từng bài riêng lẻ với một thời lượng cố định.
Dạy theo một chủ đề thống nhất được tổ chức lại theo hướng tích hợp từ một phần trong chương trình học.
Kiến thức thu được rời rạc, hoặc chỉ có mối liên hệ tuyến tính (một chiều theo thiết kế chương trình học).
Kiến thức thu được là các khái niệm trong một mối liên hệ mạng lưới với nhau
Trình độ nhận thức sau quá trình học tập thường theo trình tự và thường dừng lại ở trình độ biết, hiểu và vận dụng
Trình độ nhận thức có thể đạt được ở mức độ cao: Phân tích, tổng hợp, đánh giá.
Khi kết thúc một chương học, học sinh thường chỉ nắm được những kiến thức riêng lẻ mà không có cái nhìn tổng thể Kiến thức mà các em tiếp thu thường mang tính hệ thống nhưng lại liên kết theo cách tuyến tính, dựa trên thứ tự các bài học đã được giảng dạy.
Kết thúc một chủ đề HS có một tổng thể kiến thức mới, tinh giản, chặt chẽ và khác với nội dung trong sách giáo khoa.
Kiến thức mà học sinh tiếp nhận hiện nay vẫn còn xa rời thực tiễn sống của các em, chủ yếu do sự chậm trễ trong việc cập nhật nội dung sách giáo khoa Điều này dẫn đến việc học sinh khó khăn trong việc áp dụng kiến thức vào thực tế Cần thiết phải cải thiện và làm mới nội dung giảng dạy để phù hợp hơn với yêu cầu và thực tiễn cuộc sống.
Kiến thức thu được sau khi học thường là hạn hẹp trong chương trình, nội dung học.
Kiến thức thu được sau khi hoàn thành một chủ đề thường mở rộng ra ngoài nội dung chính cần học, nhờ vào quá trình tìm kiếm và xử lý thông tin từ các nguồn tài liệu không chính thức của học sinh.
Để đạt được những mục tiêu nhân văn quan trọng, cần tập trung vào việc rèn luyện các kỹ năng sống và làm việc, bao gồm giao tiếp, hợp tác, quản lý, điều hành và ra quyết định.
Có thề hướng tới, bồi dưỡng các kĩ năng làm việc với thông tin, giao tiếp, ngôn ngữ, hợp tác.
Quy trình xây dựng chủ đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất của HS 8 II THỰC TRẠNG 8 1 THỰC TRẠNG CHUNG 8 1.1 Tình hình thực tế dạy học trong bối cảnh thời đại mới 8 1.2 Sự cần thiết phải sử dụng phương pháp giáo dục hiện đại trong dạy học 9 1.3 Thực trạng quan niệm, nhận thức của GV về việc đổi mới PPDH 9 1.4 Thực trạng dạy học môn Ngữ Văn ở trường THPT 10 2 THỰC TRẠNG CỦA VIỆC ÁP DỤNG MÔ HÌNH LỚP HỌC ĐẢO NGƯỢC VÀO DẠY HỌC CHỦ ĐỀ VĂN TỰ SỰ TRONG CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN
- Xác định mục tiêu cần đạt của chủ đề
- Xây dựng bảng mô tả
- Biên soạn câu hỏi/bài tập
- Xây dựng kế hoạch thực hiện chủ đề
- Tổ chức thực hiện chủ đề
1.1 Tình hình thực tế dạy học trong bối cảnh thời đại mới
Trong 2 năm qua, dịch Covid-19 đã ảnh hưởng nặng nề đến các mặt đời sống, kinh tế - xã hội, nhất là ngành giáo dục khi kế hoạch năm học bị đứt đoạn, chương trình và nội dung giáo dục phải điều chỉnh Gần 20 triệu trẻ em, HS, SV và
1 triệu GV phải tạm dừng đến trường, chuyển sang dạy và học trực tuyến Trong nhiều tháng liên tiếp; hơn 70.000 SV không thể ra trường đúng hạn…Chính phủ,
Bộ GD&ĐT cùng các bộ, ngành đã triển khai nhiều biện pháp mạnh mẽ để phòng, chống dịch COVID-19, đồng thời thực hiện việc mở cửa trường học một cách an toàn và phù hợp với thực tế.
Năm học 2021-2022 là một năm đặc biệt khi nhiều địa phương tổ chức khai giảng trực tuyến, khiến học sinh không thể đến trường và gặp gỡ thầy cô, bạn bè Sự thay đổi này đã ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện các nhiệm vụ quan trọng của ngành giáo dục, từ phát triển đội ngũ giáo viên, tài chính, đến chất lượng dạy và học Đồng thời, nó cũng tác động tiêu cực đến tâm lý của giáo viên, học sinh và phụ huynh.
Với sự nỗ lực của toàn ngành giáo dục và sự hỗ trợ từ các cấp chính quyền cùng với sự đồng thuận của phụ huynh, ngành giáo dục đã hoàn thành nhiệm vụ năm học và đảm bảo chất lượng giáo dục, sẵn sàng thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 Các cơ sở giáo dục đã xây dựng kế hoạch dạy học an toàn trong bối cảnh dịch COVID-19, với phần lớn giáo viên tích cực ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và chủ động nâng cao kỹ năng Phụ huynh cũng đồng tình với việc dạy học trực tuyến, tạo điều kiện cho con em học tập qua các thiết bị kết nối internet Dạy học trực tuyến đã trở thành một giải pháp hiệu quả, được tổ chức bài bản với nhiều đợt tập huấn từ Bộ Giáo dục, giúp việc giảng dạy online ngày càng ổn định và nề nếp.
Trước bối cảnh hiện nay, việc áp dụng mô hình “Lớp học đảo ngược” trở nên cần thiết để nâng cao chất lượng đào tạo Mô hình này không chỉ giúp người học tiếp cận lý thuyết một cách hiệu quả mà còn trang bị kỹ năng dạy học phù hợp với yêu cầu của giáo dục 4.0.
1.2 Sự cần thiết phải sử dụng phương pháp giáo dục hiện đại trong dạy học Đổi mới PPDH theo hướng hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng giáo dục đang được các nhà trường đặc biệt quan tâm Trong những năm gần đây, các phương pháp dạy học mới đã được triển khai như phương pháp bàn tay nặn bột, giáo dục trải nghiệm sáng tạo, tích hợp, liên môn, giáo dục Stem, sơ đồ tư duy, mô hình lớp học đảo ngược Việc đổi mới phương pháp dạy học để từ đó mà lựa chọn các hình thức tổ chức dạy học như tăng cường các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, ứng dụng công nghệ thông tin, kết hợp giữa mô hình lớp học truyền thống với các mô hình dạy học mở, dạy học trực tuyến phù hợp với tình hình mới, đáp ứng mục tiêu giáo dục mới, khơi gợi và khuyến khích người học tự khẳng định nhu cầu và năng lực của bản thân, đồng thời rèn cho người học thói quen và khả năng tự học, tích cực phát huy tiềm năng và vận dụng hiệu quả những kiến thức, kỹ năng đã được tích luỹ vào cuộc sống Vì vậy, việc sử dụng các PPDH hiện đại sẽ góp phần tạo tiền đề để phát triển toàn diện nguồn nhân lực trong bối cảnh phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0, hướng tới một nền giáo dục Việt Nam hiện đại và hội nhập quốc tế
1.3 Thực trạng quan niệm, nhận thức của GV về việc đổi mới PPDH
Nhiều giáo viên vẫn giữ quan niệm truyền thống về phương pháp dạy học, dẫn đến tâm lý ngại thay đổi và tiếp tục giảng dạy theo thói quen Một số cán bộ quản lý và giáo viên thiếu động lực đổi mới và chưa hiểu rõ bản chất của các phương pháp dạy học tích cực, dẫn đến việc áp dụng một cách máy móc Hơn nữa, vẫn tồn tại tâm lý giảng dạy chủ yếu nhằm đáp ứng yêu cầu kiểm tra, thi cử, tập trung nặng nề vào việc ghi nhớ nội dung kiến thức.
Chương trình và nội dung dạy học hiện hành hiện đang gặp khó khăn trong việc đổi mới phương pháp dạy học do thiết kế theo định hướng nội dung Việc dự giờ và đánh giá giờ dạy chủ yếu tập trung vào các hoạt động của giáo viên, trong khi đó, chưa chú trọng đến các hoạt động học của học sinh.
1.4 Thực trạng dạy học môn Ngữ Văn ở trường THPT a Đối với GV:
Hiện nay, việc dạy học Văn chủ yếu diễn ra trong lớp học theo bài/tiết trong sách giáo khoa, nhưng thời gian cho mỗi tiết học không đủ để triển khai đầy đủ các hoạt động học tập của học sinh theo từng chủ đề.
- Một số GV vẫn còn thói quen dạy học theo kiểu truyền thụ kiến thức một chiều;
Giáo viên chủ động truyền đạt kiến thức cho học sinh, đồng thời áp đặt những kinh nghiệm và hiểu biết của bản thân Điều này một phần xuất phát từ nỗi lo lắng của giáo viên về việc không hoàn thành giáo án.
Nhồi nhét kiến thức là hiện tượng phổ biến trong giáo dục, xuất phát từ nỗi lo của giáo viên về việc không dạy kỹ, dẫn đến ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả thi của học sinh Điều này khiến giáo viên không thể lựa chọn trọng tâm và không có thời gian để khuyến khích học sinh trao đổi, thảo luận Kết quả là học sinh tiếp thu kiến thức một cách thụ động và một chiều.
Một hiện tượng phổ biến trong giảng dạy Ngữ văn hiện nay là việc áp dụng phương pháp nghiên cứu văn học, trong khi học sinh chỉ cần học cách đọc hiểu và tiếp nhận tác phẩm như một độc giả bình thường Điều này có nghĩa là học sinh chỉ cần nắm bắt ý nghĩa, tư tưởng của tác phẩm và một số nét đặc sắc về nghệ thuật để có thể thưởng thức và tạo hứng thú với văn học.
Học sinh thường tiếp thu kiến thức một cách thụ động, chỉ quen với việc nghe giảng, chép bài và ghi nhớ một cách máy móc những gì giáo viên truyền đạt Tính chất thụ động này dẫn đến việc học thiếu hứng thú, học đối phó và chỉ chăm chú vào việc thuộc lòng để làm bài kiểm tra Phương pháp học này không tạo điều kiện cho học sinh tìm tòi, suy nghĩ và sáng tạo, đồng thời cũng không khuyến khích sự phát triển tư duy độc lập.
- HS không biết tự học, không có nhu cầu tự tìm hiểu, nghiên cứu, không biết cách chủ động tự đọc SGK
Học tập cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa giáo viên và học sinh, cũng như giữa các học sinh với nhau Điều này giúp họ nhắc nhở và bổ sung kiến thức cho nhau, từ đó tạo ra một môi trường học tập toàn diện và sâu sắc hơn.
Học tập thiếu hứng thú và đam mê thường dẫn đến kết quả kém, vì thiếu động lực nội tại Học sinh gặp khó khăn trong việc bộc lộ suy nghĩ và cảm xúc trước tập thể, khiến việc nói và viết trở nên thử thách.
