MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Hóa học thường được coi là một môn học khô khan, vì vậy chúng tôi, những giáo viên môn Hóa, luôn tìm cách tạo ra những giờ học hiệu quả và hấp dẫn cho học sinh Để đạt được điều này, chúng tôi đã áp dụng nhiều phương pháp giảng dạy sáng tạo, giúp thu hút sự chú ý của học sinh và kết nối kiến thức với thực tiễn cuộc sống Một trong những chủ đề quan trọng mà chúng tôi lồng ghép vào bài giảng là vấn đề bảo vệ sức khỏe, giúp học sinh nhận thấy ý nghĩa thiết thực của môn học này.
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu các nội dung hóa học trong chương trình THPT, đặc biệt chú trọng đến những kiến thức liên quan đến bảo vệ sức khỏe học sinh Mục tiêu là tích hợp những nội dung này vào chương trình giảng dạy và các hoạt động trải nghiệm, nhằm nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe cho học sinh.
Xây dựng hệ thống câu hỏi và bài tập tích hợp vấn đề bảo vệ sức khỏe cho học sinh giúp các em phát triển kỹ năng xử lý tình huống trong cuộc sống, từ đó tiếp thu những kiến thức bổ ích và thiết thực.
ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU…………………… 3 1 Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………… 3 2 Thời gian nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu
Hóa học 10: Chương Halogen, chương Oxi- lưu huỳnh, Chương Tốc độ phản ứng
Hóa học 11: Chương Nitơ- photpho, chương Cacbon- silic, Chương hidrocacbon không no, Chương andehit…
Hóa học 12: Chương Este- lipit, chương Cacbohiđat, chương Amin- aminoaxit- peptit- protein, Chương Vật liệu polime, Chương đại cương kim loại, Chương Hóa học với môi trường…
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………………………………………… 4 B PHẦN NỘI DUNG……………………………………………………………… 5 I CƠ SỞ KHOA HỌC
Cơ sở lí luận
Nghị quyết 401/2009/QĐ-TTg ngày 27 tháng 3 năm 2009 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chương trình phòng chống bệnh tật học đường nhằm nâng cao sức khỏe cho học sinh trong các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân Chương trình này tập trung vào việc phát hiện, phòng ngừa và điều trị kịp thời các bệnh tật, đồng thời nâng cao nhận thức về sức khỏe cho học sinh và giáo viên.
Dựa trên quyết định số 1660/QĐ-TTg ngày 2 tháng 10 năm 2021, chính phủ đã phê duyệt chương trình sức khỏe học đường giai đoạn 2021-2025 nhằm đảm bảo chăm sóc toàn diện cho trẻ em về thể chất và tinh thần Chương trình tập trung vào việc duy trì và đẩy mạnh các hoạt động giáo dục, chăm sóc, bảo vệ và quản lý sức khỏe cho học sinh tại các cơ sở giáo dục, đặc biệt chú trọng đến việc tuyên truyền và giáo dục sức khỏe học đường.
Chương trình "Trường học an toàn - học sinh khỏe mạnh" hướng tới việc tạo ra những biến đổi tích cực trong môi trường học tập, nhằm chăm sóc và phát triển một thế hệ Việt Nam khỏe mạnh, năng động và trưởng thành.
Chương trình giáo dục tổng thể 2018 đã thực hiện đổi mới nội dung và phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh Môn Hóa học, ngay từ bậc trung học cơ sở, đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống, giúp học sinh hiểu rõ sự ứng dụng của kiến thức hóa học Để học tốt môn Hóa học, học sinh cần tham gia các hoạt động thu thập, xử lý thông tin và vận dụng kiến thức Việc lồng ghép kiến thức thực tế vào giảng dạy Hóa học là rất cần thiết để học sinh có thể áp dụng những gì đã học vào thực tiễn.
Dựa trên các chính sách của Đảng và Nhà nước, ngành giáo dục cần tích hợp nội dung giáo dục sức khỏe vào chương trình chính khóa tại các trường phổ thông Điều này nhằm nâng cao ý thức sống văn minh và vệ sinh cho học sinh, đồng thời khuyến khích các em tham gia vào các hoạt động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình Việc áp dụng kiến thức thực tiễn vào giáo dục sẽ tạo ra nguồn tài nguyên phong phú cho sự phát triển của học sinh.
Dựa vào các tài liệu, sách giáo khoa, sách giáo viên hóa học…của ba khối 10, 11 và 12
Sức khỏe, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), được định nghĩa là trạng thái thoải mái về thể chất, tinh thần và xã hội, không chỉ đơn thuần là việc không mắc bệnh hay thương tật Giáo dục sức khỏe là quá trình có mục đích và có kế hoạch nhằm tác động đến suy nghĩ và cảm xúc của con người, từ đó nâng cao kiến thức, thay đổi thái độ và khuyến khích các hành vi lành mạnh để bảo vệ và cải thiện sức khỏe cho cá nhân, gia đình và cộng đồng Giá trị của sức khỏe không chỉ nằm ở việc duy trì trạng thái khỏe mạnh mà còn liên quan đến khả năng sống một cuộc sống đầy đủ và hạnh phúc.
Sức khỏe là nền tảng thiết yếu cho một cuộc sống vui vẻ và hạnh phúc, giúp mỗi người hiện thực hóa những ý tưởng, ước mơ và nguyện vọng trong cuộc đời Nó đóng vai trò như chiếc chìa khóa quan trọng nhất, mở ra cánh cửa hạnh phúc cho mỗi cá nhân.
Sự phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia phụ thuộc vào sức khỏe và trình độ học vấn của người dân Một đất nước không thể tiến bộ nếu người dân thiếu sức khỏe và không được trang bị kiến thức cùng kỹ năng cần thiết Các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe của cộng đồng là rất đa dạng và cần được chú trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững.
+ Các yếu tố di truyền: Các yếu tố sinh học quyết định cấu trúc cơ thể và các hoạt động chức năng của cơ thể.
Yếu tố môi trường đóng vai trò quyết định trong tình trạng sức khỏe của mọi cộng đồng, ảnh hưởng đến sức khỏe hiện tại và tương lai.
Tình trạng ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn đang ở mức báo động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người Các khí thải độc hại và bụi mịn trong không khí là nguyên nhân chính gây ra các vấn đề về hô hấp, viêm phế quản và có thể dẫn đến ung thư phổi.
Hệ thống chăm sóc sức khỏe có ảnh hưởng lớn đến trạng thái sức khỏe của người dân thông qua chất lượng điều trị và chăm sóc, tình trạng thuốc men, khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, thái độ của cán bộ y tế và trình độ chuyên môn của họ.
Hành vi và lối sống của con người có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, bao gồm việc tạo ra, bảo vệ và chăm sóc sức khỏe Những thói quen không lành mạnh có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm bệnh tật và tử vong Do đó, việc cải thiện hành vi và lối sống là rất cần thiết để nâng cao sức khỏe cộng đồng.
Người uống rượu bia thường xuyên có nguy cơ cao mắc các bệnh mãn tính như viêm loét dạ dày-tá tràng, xơ gan, cao huyết áp, tiểu đường, và các bệnh nghiêm trọng như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, ung thư gan Để bảo vệ sức khỏe, cần áp dụng các phương pháp chăm sóc sức khỏe hợp lý và duy trì lối sống lành mạnh.
- Tham gia các chương trình tư vấn sức khỏe
- Thường xuyên tìm hiểu các vấn đề sức khỏe từ sách, phương tiện truyền thông (báo, đài, internet, truyền hình)
- Học hỏi kinh nghiệm của những người xung quanh
+ Xây dựng chế độ ăn khoa học, lành mạnh:
- Kiểm soát thực phẩm: Đảm bảo thực phẩm sạch, tránh nhiễm khuẩn, chất bảo quản, chất kích thích sinh trưởng, chất tăng trọng, chất phụ gia…
- Hạn chế bia rượu, chất kích thích, nước ngọt, nước có gas và đồ cay nóng, các món nướng, chiên, xào
- Tránh dùng thực phẩm chế biến sẵn vì chứa nhiều muối, đường, chất bảo quản
- Hạn chế ăn mặn, nhiều muối Đường và muối được coi là hai “ chất trắng” có hại cho sức khỏe con người nếu chúng ta quá lạm dụng
- Làm phong phú thực phẩm, thực đơn hàng ngày để đảm bảo cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, nên có những chế độ ăn khoa học
- Ăn nhiều rau củ quả tươi, các loại hạt
- Bổ sung nước thường xuyên, uống từ từ và tường ngụm nhỏ; không để cơ thể có cảm giác “khát” mới uống
- Đảm bảo vệ sinh nguồn nước và dụng cụ đựng nước, uống nước đun sôi để nguội và trong một ngày là tốt nhất
Uống một cốc nước ấm trước khi đi ngủ có lợi cho tuần hoàn máu, trong khi việc uống nước ấm sau khi thức dậy giúp thanh lọc cơ thể, cải thiện lưu thông máu và hỗ trợ hệ tiêu hóa.
- Hạn chế tối đa các loại nước ngọt có đường và có gas
- Chon hình thức tập luyên phù hợp với sở thích, tuổi tác, nghề nghiệp, thời gian và điều kiện sức khỏe.
- Tập vừa sức, phải luôn cảm thấy thoải mái, vui vẻ, khỏe khoắn với cách vận động của mình
- Phải kiên trì và đều đặn Tốt nhất là dành 30 phút mỗi ngày để tập luyện
- Vận động thường xuyên, kết hợp với ngủ đủ giấc và ăn uống lành mạnh
- Gần gũi với môi trương thiên nhiên, tham gia các hoạt động ngoài trời, các hoạt động tập thể
- Suy nghĩ tích cực: chấp nhận bản thân mình, không cầu toàn, dành thời gian cho bản thân để thực hiện các sở thích, nghỉ ngơi, giải trí…
+ Bảo vệ môi trường sống xung quanh:
Để bảo vệ môi trường, chúng ta nên sử dụng nguồn năng lượng sạch và hạn chế việc sử dụng phương tiện giao thông cá nhân Ngoài ra, việc tắt đèn và các thiết bị điện không cần thiết khi không có người trong phòng cũng góp phần giảm thiểu tiêu thụ năng lượng.
- Hạn chế sử dụng đồ nhựa, túi nilon mà sử dụng các túi tái chế thân thiện với môi trường, các đồ có chất liệu từ thiên nhiên
- Trồng nhiều cây xanh, không xả rác bừa bãi, cần phân loại rác trước khi thải ra môi trường, luôn vệ sinh nơi ở sạch sẽ, xử lý ô nhiễm nước…
Cơ sở thực tiễn
Trước tình hình học sinh ngày càng thờ ơ với sức khỏe bản thân, như việc tiêu thụ thực phẩm nhanh, rượu bia, thuốc lá và thiếu ý thức bảo vệ môi trường, việc tích hợp kiến thức về bảo vệ sức khỏe vào chương trình giảng dạy là vô cùng cần thiết Điều này giúp các em có cái nhìn đúng đắn về lối sống và hình thành thói quen áp dụng kiến thức sức khỏe vào cuộc sống hàng ngày.
Nhiều trường THPT hiện nay gặp khó khăn về cơ sở vật chất, ảnh hưởng đến việc áp dụng các phương pháp giáo dục mới trong giảng dạy Hơn nữa, không phải giáo viên nào cũng chú trọng lồng ghép kiến thức thực tế vào bài học, và việc này đòi hỏi giáo viên phải có chuyên môn vững vàng để thực hiện một cách hiệu quả.
Nhiều học sinh hiện nay tỏ ra thiếu hứng thú với môn Hóa học và thường đặt câu hỏi "Học Hóa để làm gì?" Đặc biệt, những em không chọn tổ hợp tự nhiên thường không nhận thức được tầm quan trọng của môn học này, mà thực tế, Hóa học không chỉ phục vụ cho kỳ thi mà còn giúp các em hiểu rõ về các chất ảnh hưởng đến sức khỏe hàng ngày Việc áp dụng phương pháp dạy học mới sẽ kích thích sự tò mò và ham học hỏi của học sinh, từ đó làm cho môn Hóa trở nên hấp dẫn hơn trong mắt các em.
THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ……………………………………………………… 10 1 Thực trạng vấn đề……………………………………………………………… 10 2 Phân tích thực trạng
Thuận lợi
Nhờ sự quan tâm và hỗ trợ của ban giám hiệu nhà trường, cùng với sự phối hợp nhiệt tình của các giáo viên, sự ủng hộ từ phụ huynh và sự hợp tác của các em học sinh, mọi hoạt động trong trường đều diễn ra thuận lợi và hiệu quả.
Thay đổi phương pháp dạy học Hóa học để tích hợp các vấn đề bảo vệ sức khỏe cho học sinh đang thu hút sự chú ý hiện nay Phương pháp này không chỉ giúp học sinh trải nghiệm và tham gia hoạt động nhiều hơn mà còn mang lại kiến thức thực tế, từ đó tăng cường sự hứng thú trong việc học tập.
Thông tin về các loại bệnh hiện nay được phổ biến rộng rãi qua các phương tiện truyền thông như báo chí, truyền hình và internet Nhờ sự phát triển của công nghệ thông tin, học sinh có thể dễ dàng tìm kiếm kiến thức Ngoài ra, nhiều học sinh sở hữu tài năng như vẽ tranh, diễn xuất, làm video và viết kịch bản, cho phép giáo viên giao nhiệm vụ phù hợp để các em phát huy khả năng sáng tạo của mình.
Môn Hóa học chứa đựng nhiều kiến thức liên quan đến giáo dục sức khỏe cho học sinh, vì vậy giáo viên tâm huyết có thể linh hoạt tích hợp nội dung này vào chương trình giảng dạy Điều này không chỉ giúp học sinh tiếp thu thêm kiến thức mà còn làm cho giờ học Hóa trở nên thú vị hơn, giảm bớt sự nhàm chán và kích thích hứng thú học tập của các em.
Học sinh trường chủ yếu là con nông dân, nên khi giáo viên giao đề tài liên quan đến sức khỏe, các em rất hứng thú Các em đã nhận thức rõ vai trò quan trọng của sức khỏe đối với bản thân và gia đình, đặc biệt khi chứng kiến nhiều cá nhân và gia đình xung quanh bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi bệnh tật, đặc biệt là những căn bệnh nguy hiểm.
Khó khăn
Nhiều giáo viên có chuyên môn nhưng thiếu khả năng lồng ghép kiến thức thực tế, dẫn đến việc tích hợp giáo dục sức khỏe vào bài học chưa hiệu quả Việc chưa hiểu sâu về các loại bệnh khiến giáo viên gặp khó khăn trong việc phối hợp các hoạt động, ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy.
Thời gian cho mỗi tiết học hạn chế, trong khi kiến thức trong sách giáo khoa chủ yếu mang tính lý thuyết, dẫn đến việc giáo viên khó có đủ thời gian để kết hợp các kiến thức thực tế liên quan.
Kiến thức về giáo dục sức khỏe cho học sinh, đặc biệt liên quan đến các hóa chất, vẫn chưa được chú trọng trong chương trình giảng dạy của các môn học, bao gồm cả môn Hóa học Việc tích hợp nội dung này là cần thiết để nâng cao nhận thức của học sinh về tác động của hóa chất đối với sức khỏe.
Vùng trường đóng là vùng nông thôn còn nhiều khó khăn nên vấn đề sức khỏe nhiều khi chưa được quan tâm một cách đúng đắn.
Cơ sở vật chất, trang thiết bị phòng y tế còn nhiều thiếu thốn.
Việc triển khai các chương trình hoạt động ngoại khóa, giao lưu, tuyên truyền đến các em học sinh và phụ huynh trong nhà trường chưa được thường xuyên.
III CÁC PHƯƠNG PHÁP NHẰM GIÁO DỤC CHO HỌC SINH VỀ Ý THỨC BẢO VỆ SỨC KHỎE VÀ VẤN ĐỀ ẢNH HƯỞNG SỨC KHỎE TỪ CÁC CHẤT HÓA HỌC HIỆN NAY
1 Các phương pháp nhằm kích thích hứng thú học tập và giáo dục cho học sinh về ý thức bảo vệ sức khỏe. Để triển khai đề tài này tôi đã lựa chọn một số phương pháp giảng dạy để lồng ghép các vấn đề có liên quan đến vấn đề giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ sức khỏe và kích thích hứng thú học cho học sinh Qua đó để học sinh biết cách tự chăm sóc sức khỏe bản thân và nhất là làm sao để các em có thể trở thành những tuyên truyền viên để lan tỏa ý thức bảo vệ sức khỏe đến tất cả những người xung quanh các em Dưới đây là một số phương pháp mà trong những năm học qua chúng tôi đã áp dụng trong quá trình giảng dạy:
Phương pháp dạy học qua tình huống là cách hiệu quả để giáo dục học sinh về các chất hóa học có ảnh hưởng đến sức khỏe mà họ thường tiếp xúc Bằng cách đưa ra những tình huống cụ thể, chúng tôi giúp học sinh nhận thức rõ hơn về tác động của những chất này và nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe cho bản thân.
Phương pháp dạy học qua hình thức đóng vai là một cách hiệu quả để củng cố kiến thức sau khi hoàn thành bài học hoặc chương học Giáo viên có thể giao nhiệm vụ cho học sinh chuẩn bị trước, sau đó tổ chức hoạt động đóng vai để giúp học sinh hiểu sâu hơn về nội dung đã học.
Phương pháp dạy học qua dự án là một cách tiếp cận hiệu quả, trong đó giáo viên giao cho học sinh các dự án liên quan đến giáo dục sức khỏe Các nhóm học sinh sẽ thảo luận và nghiên cứu các vấn đề được đề xuất, từ đó hoàn thiện nội dung và trình bày báo cáo trước lớp Phương pháp này không chỉ giúp học sinh phát triển kỹ năng làm việc nhóm mà còn nâng cao nhận thức về sức khỏe.
Phương pháp dạy học thông qua các hoạt động trải nghiệm và ngoại khóa giúp học sinh tiếp cận kiến thức sức khỏe một cách hiệu quả Bằng cách kết hợp với các tổ chức trong nhà trường, giáo viên có thể tổ chức nhiều hoạt động bổ ích, tạo cơ hội cho học sinh tham gia và trải nghiệm thực tế, từ đó nâng cao nhận thức về sức khỏe Những hoạt động này không chỉ giúp học sinh học hỏi mà còn phát triển kỹ năng sống cần thiết.
+ Phương pháp truyền thông giáo dục sức khỏe: Xây dựng ban truyền thông giáo dục sức khỏe trong trường với nhiều hoạt động ý nghĩa.
Câu lạc bộ sức khỏe đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục học sinh, tạo ra không gian để trao đổi và thảo luận Tại đây, học sinh không chỉ phát triển kỹ năng mà còn có cơ hội khám phá và phát hiện nhiều tài năng tiềm ẩn của bản thân.
Vấn đề ảnh hưởng sức khỏe từ các chất hóa học hiện nay
Các chất hóa học đóng vai trò quan trọng trong nông nghiệp và công nghiệp, mang lại tác động tích cực nếu được sử dụng hợp lý về mục đích, loại và liều lượng Tuy nhiên, hầu hết các chất hóa học đều độc hại và có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người Đặc biệt, một số người vì lợi nhuận đã sử dụng hóa chất độc hại trong thực phẩm, gây ra những lo ngại lớn về an toàn thực phẩm.
2.1 Ảnh hưởng của phân bón hóa học và chất kích thích sinh trưởng
Phân bón hóa học và chất kích thích sinh trưởng giúp cây trồng phát triển theo ý muốn, nhưng chúng có tác động tiêu cực đến sức khỏe con người Sử dụng nông sản chứa các chất này trong thời gian dài có thể dẫn đến tích tụ độc hại, gây rối loạn và ung thư Nếu dư thừa quá mức, chúng có thể gây ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến tử vong.
2.2 Ảnh hưởng của các chất bảo quản thực phẩm
Chất bảo quản thực phẩm là các hóa chất tự nhiên hoặc nhân tạo được sử dụng để ngăn ngừa sự thối rữa và hư hỏng của thực phẩm Chúng giúp làm chậm quá trình phát triển của vi sinh vật và ngăn chặn các thay đổi hóa học không mong muốn, từ đó kéo dài thời gian bảo quản thực phẩm và cải thiện màu sắc hấp dẫn của chúng.
Việc sử dụng chất bảo quản như BHA, BHT và Sodium benzoat trong thực phẩm trong thời gian dài có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng cho sức khỏe Những chất này không chỉ làm suy yếu các mô tim mà còn có thể dẫn đến các bệnh như hen suyễn và viêm phế quản Ngoài ra, BHA và BHT được biết đến là các chất có nguy cơ gây ung thư và dị ứng hô hấp, đồng thời ảnh hưởng xấu đến gan và hệ thần kinh Sodium benzoat cũng có thể gây ra các phản ứng phụ như dị ứng, hạ huyết áp, tiêu chảy và đau bụng.
2.3 Ảnh hưởng của các chất gây nghiện, chất kích thích
Chất kích thích thần kinh là những hợp chất khi được hấp thụ vào cơ thể có thể làm thay đổi chức năng bình thường, dẫn đến sự phụ thuộc hoặc cảm giác thèm thuốc Việc sử dụng các chất này có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người dùng.
+ Thay đổi nhịp tim, huyết áp, giãn đồng tử, đổ mồ hôi, ớn lạnh, nôn ói.
+ Tăng hoạt động, nhận xét sai lệch, dễ bị kích động.
+ Lạm dụng kéo dài sẽ thay đổi hành vi: hung hăng, liều lĩnh, nóng giận, nghi ngờ.
Trường hợp nặng bị loạn thần, hoang tưởng kịch phát
+ Ngừng thuốc sau một thời gian sử dụng với liều cao sẽ bị hội chứng cai: cơ thể mệt mỏi, ủ rũ, mất ngủ, có thể dẫn đến mê sảng.
Rối loạn tâm thần như kích thích, hoang tưởng và ý tưởng tự tử có thể xuất hiện, cùng với các bệnh lý nghiêm trọng như rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp và tăng thân nhiệt Những tình trạng này có thể dẫn đến tiêu cơ vân, đột quỵ, ngừng tim, co giật và thậm chí tử vong.
2.4 Ảnh hưởng của các hợp chất hóa học khác
Hàng ngày, chúng ta tiếp xúc với nhiều loại hóa chất qua các phương thức như hít thở, tiếp xúc da và ăn uống Mặc dù có nhiều hóa chất vô hại, nhưng không ít trong số đó lại là mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe con người và môi trường.
ÁP DỤNG VÀO DẠY HỌC
Giữ gìn và nâng cao sức khỏe cho học sinh là một nhiệm vụ quan trọng, cần có kế hoạch toàn diện và dài hạn, đòi hỏi sự hợp tác từ nhà trường, gia đình và xã hội Trong bối cảnh xã hội phát triển, việc giáo dục học sinh về bảo vệ sức khỏe bản thân càng trở nên cần thiết Tuy nhiên, nhiều trường học vẫn chưa đầu tư đầy đủ vào cơ sở vật chất và giáo dục sức khỏe cho học sinh Là giáo viên môn Hóa học ở vùng khó khăn, chúng tôi luôn trăn trở làm sao để trang bị cho học sinh kiến thức và ý thức bảo vệ sức khỏe, từ đó tạo sự hứng thú trong việc học tập, đặc biệt là với môn Hóa học.
Dưới đây là một số phương pháp chúng tôi đã và đang áp dụng :
1 Phương pháp thứ nhất: Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực.
Trong thiết kế tiết dạy, đặc biệt là những tiết liên quan đến giáo dục sức khỏe, chúng tôi chú trọng nghiên cứu và cập nhật thông tin về bệnh tật để tích hợp vào bài học, giúp tiết học trở nên sinh động hơn Chúng tôi áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như dạy học nhóm, dạy học tình huống, sử dụng hình ảnh trực quan, phương pháp đóng vai, trò chơi và dạy học theo dự án Mục tiêu là tạo ra môi trường học tập lấy học sinh làm trung tâm, khuyến khích các em phát huy năng lực cá nhân và tham gia tích cực vào bài học.
Cập nhật những tin tức mới và ít được chú ý liên quan đến bài học về sức khỏe, đặc biệt là tác động của việc sử dụng hóa chất không kiểm soát Những thông tin này nhấn mạnh sự cần thiết phải nâng cao nhận thức về các hóa chất có thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
- Giáo viên phải thường xuyên theo dõi thông tin mới qua đài truyền hình, mạng internet, báo đài…để có được kiến thức sâu rộng, chính xác, khoa học.
Giáo viên cần chọn lọc nội dung và kiến thức phù hợp cho từng bài học, đặc biệt chú ý đến những tác hại của việc lạm dụng hóa chất Việc này không chỉ nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng mà còn đảm bảo lợi ích cho người sản xuất.
Để kích thích hứng thú cho học sinh, cần lồng ghép linh hoạt các nội dung phù hợp vào bài học thông qua nhiều phương pháp dạy học khác nhau, đồng thời vẫn đảm bảo nội dung trọng tâm và không làm lệch đi mục tiêu bài dạy.
1.1 Phương pháp dạy học tình huống
Mục đích của việc này là tăng cường hứng thú học tập cho học sinh, phát triển năng lực tư duy và kết nối kiến thức lý thuyết với thực tiễn Qua đó, giúp các em có động cơ học tập đúng đắn và đạt hiệu quả cao trong việc học.
Để tạo hứng thú và giáo dục ý thức về sức khỏe cho học sinh, cần tìm kiếm các tình huống thực tế phù hợp với nội dung và mục tiêu bài học Những tình huống này nên đa dạng về hình thức, từ hoạt động nhóm, trò chơi tương tác đến các tình huống thực tế trong cuộc sống hàng ngày, giúp học sinh dễ dàng tiếp cận và áp dụng kiến thức sức khỏe.
Ví dụ 1: Khi day phần iot ở hóa học 10 giáo viên đưa ra tình huống:
Hiện nay, số lượng người mắc bệnh lý về tuyến giáp, đặc biệt là phụ nữ, đang gia tăng đáng kể Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này bao gồm yếu tố di truyền, chế độ ăn uống không hợp lý và ô nhiễm môi trường Để phòng ngừa các bệnh về tuyến giáp, chúng ta cần duy trì lối sống lành mạnh, bổ sung đủ iodine trong chế độ ăn, và thường xuyên kiểm tra sức khỏe.
Nguyên nhân chính gây ra các bệnh lý về tuyến giáp là thiếu iode, dẫn đến rối loạn chuyển hóa tuyến giáp Đặc biệt, phụ nữ có nguy cơ mắc u tuyến giáp cao gấp 5 lần so với nam giới cùng độ tuổi, do ảnh hưởng mạnh mẽ của hormone nữ trong việc kích thích hình thành u bướu.
Để phòng ngừa các bệnh về tuyến giáp, chúng ta cần chú ý đến chế độ ăn uống hợp lý nhằm tránh tình trạng thiếu hoặc thừa iode trong khẩu phần hàng ngày Nên bổ sung thực phẩm giàu iode như hải sản (tôm, cua, rong biển), vitamin A, và nhiều trái cây như đu đủ, xoài, cam quýt Ngoài ra, thực phẩm chứa magie từ rau có lá màu xanh (mồng tơi, diếp cá) cũng rất cần thiết Bên cạnh dinh dưỡng, việc duy trì chế độ tập luyện thể dục khoa học cũng góp phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe tuyến giáp.
Ví dụ 2: Khi dạy bài Lưu huỳnh ở hóa học 10 giáo viên đưa ra tình huống
Trong cuộc sống hàng ngày, nhiều người sử dụng xông lưu huỳnh để bảo quản thực phẩm như măng khô, thuốc đông y, và đũa tre nhằm diệt nấm mốc Tuy nhiên, việc này có thực sự đúng đắn hay không? Cần xem xét những tác động và rủi ro tiềm ẩn của phương pháp này đối với sức khỏe và an toàn thực phẩm.
Sử dụng lưu huỳnh trong bảo quản thực phẩm là sai lầm, vì Bộ Y tế không cho phép điều này Việc lạm dụng lưu huỳnh có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như suy thận, bệnh phổi và ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của não.
Khi dạy về muối trong chương trình axit-bazơ-muối hóa học lớp 11, giáo viên đặt câu hỏi về hậu quả của việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chứa muối trong thời gian dài Để đảm bảo sức khỏe, cần đưa ra các giải pháp khoa học nhằm hạn chế lượng muối nạp vào cơ thể, bao gồm việc lựa chọn thực phẩm ít muối, sử dụng gia vị tự nhiên thay vì muối, và theo dõi lượng muối trong khẩu phần ăn hàng ngày.
Ăn quá mặn trong thời gian dài có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như cao huyết áp, đột quỵ, tổn thương thận và các bệnh về dạ dày Để duy trì sức khỏe tốt, cần có chế độ ăn uống khoa học, hạn chế lượng muối nạp vào cơ thể Nên ưu tiên thực phẩm tươi, giảm thiểu đồ ăn nhanh và thực phẩm muối Trong chế biến, hạn chế món chiên, xào, kho và thay vào đó là các món hấp, luộc, đồng thời giảm thiểu gia vị mặn không tốt cho sức khỏe.
Ví dụ 4: Khi dạy về nitơ hóa học 11 đưa ra tình huống:
Cơ quan quốc tế nghiên cứu ung thư của WHO đã chỉ ra rằng các loại thịt xông khói, giăm bông, và xúc xích là những tác nhân gây ung thư nghiêm trọng, tương đương với các yếu tố nguy hiểm như amiang, asen và thuốc lá Nguyên nhân chính là do quá trình chế biến và bảo quản thực phẩm này có thể tạo ra các hợp chất độc hại, làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư Bài học rút ra là chúng ta cần cân nhắc kỹ lưỡng trong việc tiêu thụ các loại thịt chế biến sẵn, hạn chế ăn uống không lành mạnh để bảo vệ sức khỏe bản thân.
