SKKN TÍCH hợp KIẾN THỨC GIÁO dục CHĂM sóc và bảo vệ sức KHỎE CON NGƢỜI THÔNG QUA dạy CHỦ đề DI TRUYỀN học NGƢỜI SINH học 12 cơ bản

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

CƠ SỞ KÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

Tích là một thuật ngữ trong toán học, được định nghĩa là kết quả của phép nhân Ngoài ra, tích cũng có thể được hiểu như hành động dồn góp từng phần nhỏ để tạo thành một số lượng đáng kể.

Hợp: (danh từ): tập hợp mọi phần tử của các tập hợp khác; (động từ): gộp chung; (tính từ): không mâu thuẫn, đúng với đòi hỏi

Tích hợp: lắp ráp, kết nối các thành phần của một hệ thống theo quan điểm tạo nên một hệ thống toàn bộ

Tích hợp là quá trình kết hợp, hợp nhất và hòa nhập các bộ phận, phần tử khác nhau thành một thể thống nhất.

Trong giáo dục, khái niệm Tích hợp ra đời từ thời kỳ Khai sáng (thế kỷ XVIII) nhằm thể hiện quan niệm giáo dục toàn diện, ngăn chặn sự phát triển không hài hòa Tích hợp trong dạy học được hiểu là sự kết hợp nội dung từ nhiều môn học khác nhau thành một môn học mới, ví dụ như Vật lý, Hóa học, Sinh học được tích hợp thành Khoa học tự nhiên, hay Lịch sử, Địa lý, Xã hội học, Kinh tế học được gộp lại thành môn Nghiên cứu xã hội.

Tích hợp là quá trình lồng ghép các nội dung cần thiết vào chương trình học hiện có, chẳng hạn như việc đưa nội dung giáo dục dân số và giáo dục môi trường vào các môn học như Địa lý, Sinh học và Giáo dục công dân, nhằm nâng cao giá trị giáo dục trong các môn học truyền thống.

Tích hợp trong dạy học được hiểu là sự kết hợp hữu cơ và hệ thống các kiến thức trong một môn học hoặc giữa các môn học thành một nội dung thống nhất Đây là hoạt động liên kết và huy động các yếu tố, nội dung tương đồng từ nhiều lĩnh vực để giải quyết vấn đề, đồng thời đạt được nhiều mục tiêu khác nhau.

Dạy học tích hợp là phương pháp giáo dục nhằm phát triển khả năng vận dụng kiến thức và kỹ năng từ nhiều lĩnh vực khác nhau, giúp học sinh giải quyết hiệu quả các vấn đề trong học tập và cuộc sống Phương pháp này được thực hiện trong quá trình tiếp thu kiến thức và rèn luyện kỹ năng, góp phần phát triển các năng lực thiết yếu, đặc biệt là năng lực giải quyết vấn đề.

Các mức độ tích hợp trong chương trình giáo dục phổ thông:

- Tích hợp trong nội bộ môn học

+ 5 cấp bậc: (Susan M Drake, 2007, Creating Standards - Based Integated Curriculum):

- tích hợp trong nội bộ môn học

1.3 Dạy học theo chủ đề tích hợp

1.3.1 Dạy học theo chủ đề

Dạy học theo chủ đề là phương pháp giáo dục giúp học sinh khám phá các khái niệm và nội dung bài học có sự liên kết với nhau, dựa trên các mối quan hệ lý luận và thực tiễn trong các môn học Phương pháp này tích hợp nội dung từ nhiều đơn vị kiến thức, tạo thành một chủ đề có ý nghĩa và thực tiễn hơn, khuyến khích học sinh chủ động tìm tòi và áp dụng kiến thức vào cuộc sống.

Dạy học theo chủ đề kết hợp giữa phương pháp truyền thống và hiện đại, trong đó giáo viên không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn hướng dẫn học sinh tự tìm kiếm thông tin và áp dụng kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ thực tiễn.

Dạy học theo chủ đề là một mô hình giáo dục hiện đại, thay thế cho phương pháp truyền thống với các bài học ngắn và cô lập, nơi giáo viên giữ vai trò trung tâm Mô hình này chú trọng vào nội dung học tập tổng quát, liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau, tập trung vào học sinh và tích hợp thực hành gắn liền với thực tiễn.

Mô hình này tạo điều kiện cho học sinh làm việc nhóm, giúp giải quyết các vấn đề thực tiễn một cách có hệ thống và liên quan đến nhiều lĩnh vực kiến thức khác nhau Học sinh sẽ thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau để nâng cao hiểu biết và kỹ năng của mình.

Việc học của học sinh có giá trị thực tiễn cao, giúp rèn luyện kỹ năng hoạt động và kỹ năng sống Học sinh được khuyến khích minh họa kiến thức đã học, đánh giá mức độ tiếp thu và cải thiện khả năng giao tiếp Trong phương pháp này, giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn và hỗ trợ, thay vì quản lý trực tiếp quá trình học của học sinh.

Dạy học theo chủ đề ở bậc trung học nhằm tăng cường sự tích hợp kiến thức, tạo ra mối liên hệ đa chiều giữa các nội dung học tập Phương pháp này không chỉ kết hợp ứng dụng kỹ thuật và đời sống vào bài giảng, mà còn làm cho kiến thức trở nên có ý nghĩa và hấp dẫn hơn Nói cách khác, đây là cách "thổi hơi thở" của cuộc sống vào những kiến thức cổ điển, từ đó nâng cao chất lượng "cuộc sống thật" trong các bài học.

Dạy học theo chủ đề không chỉ là nội dung mà còn ảnh hưởng đến phương pháp giảng dạy Khi xây dựng nội dung dạy học theo chủ đề, nó sẽ tác động đến việc lựa chọn và điều chỉnh các phương pháp dạy học để phù hợp hơn.

Việc dạy học theo chủ đề giúp tích hợp nội dung từ các môn học khác nhau, tạo ra một quá trình giảng dạy liên môn hiệu quả Quá trình xây dựng chủ đề là yếu tố then chốt trong việc kết nối kiến thức, giúp học sinh hiểu sâu hơn về các vấn đề liên quan.

1.3.2 Dạy học theo chủ đề tích hợp

+ Bản chất của cách dạy học theo chủ đề tích hợp là gì?

Cách dạy học theo chủ đề tích hợp nhằm phát triển năng lực thực tế cho người học Bản chất của phương pháp này không được ghi nhận trong các chương trình chính thức, mà nó phản ánh nhu cầu thực tiễn trong cuộc sống hàng ngày.

GIẢI PHÁP THỰC HIỆN CHỦ ĐỀ

1 Đánh giá việc tổ chức dạy học chủ đề tại trường THPT Quỳ Hợp 3

Trong những năm qua, Trường THPT Quỳ Hợp 3 đã có những chuyển biến tích cực trong hoạt động chuyên môn, bất chấp những khó khăn về cơ sở vật chất và đối tượng học sinh chủ yếu là con em dân tộc vùng sâu Nhà trường đã cải tiến phương pháp giảng dạy, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, giúp học sinh áp dụng kiến thức vào thực tiễn và đời sống Một trong những thay đổi quan trọng là việc tổ chức dạy học theo chủ đề, từ đó hình thành các kỹ năng và năng lực cho học sinh.

Bộ môn Sinh học tại trường đã tích cực tổ chức dạy học chủ đề, đặc biệt là chủ đề “Di truyền học người” trong chương trình Sinh học 12 Qua việc thảo luận và xây dựng ý tưởng giảng dạy, học sinh không chỉ hứng thú trong việc học mà còn áp dụng kiến thức vào thực tiễn Điều này giúp các em nắm vững kiến thức cơ bản và phát triển kỹ năng tự chăm sóc sức khỏe, từ đó phòng tránh các bệnh di truyền trong cộng đồng Hơn nữa, việc này còn góp phần hình thành năng lực toàn diện cho học sinh, giúp các em tự hoàn thiện bản thân để theo kịp xu thế phát triển con người mới.

2 Giải pháp thực hiện hiện chủ đề: “Di truyền học người”

2.1 Nội dung cần tích hợp trong chủ đề

Nội dung/ Bài Nội dung tích hợp

Di truyền y học Tích hợp triệu chứng, nguyên nhân, cơ chế phát sinh, cách chăm sóc và phòng ngừa các bệnh di truyền phổ biến hiện nay

Nguyên nhân, cơ chế, phương pháp điều trị, phòng tránh một sô bệnh ung thƣ

Bảo vệ vốn gen loài người Giáo dục đạo đức, kiến thức, kĩ năng, thái độ bảo vệ môi trường, sức khỏe con người

Giáo dục kĩ năng sống, phát triển năng lực qua nội dung tư vấn di truyền và sàng lọc trước, sau sinh

Một số vấn đề xã hội của di truyền học

Giáo dục đạo đức, kiến thức, kĩ năng, thái độ bảo vệ môi trường, sức khỏe và giá trị con người

Việc chăm sóc sức khỏe và bảo vệ môi trường của người dân địa phương và học sinh trong giai đoạn hiện nay

2.2 Mạch kiến thức của chủ đề và thời lượng

Chủ đề này gồm các bài trong chương V phần năm Di truyền - Sinh học 12 Bài 21: Di truyền y học

Bài 22: Bảo vệ vốn gen của loài người và một số vấn đề xã hội của di truyền học

2.2.1 Mạch kiến thức của chủ đề

2 Các bệnh di truyền ở ngườu

3 Bệnh ung thƣ II/ Bảo vệ vốn gen của loài người

1 Vì sao phải bảo vệ vốn gen của loài người?

2 Các biện pháp bảo vệ vốn gen loài người

3 Liệu pháp gen- kỹ thuật của tương lai

III/ Một số vấn đề xã hội của di truyền học

1 Vấn đề phát sinh do việc giải mã bộ gen người

2 Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và công nghệ tế bào

3 Di truyền học với bệnh AIDS

2.2.2.Thời lượng dự kiến thực hiện chủ đề: 2 tiết

Tiết 1: Di truyền y học và các bệnh di truyền ở người

Tiết 2:Bảo vệ vốn gen loài người và một số vấn đề xã hội của di truyền học

- Nêu đƣợc khái niệm về Di truyền y học, bệnh di truyền phân tử, hội chứng bệnh liên quan đến đột biến NST, bệnh ung thƣ, ung thƣ di căn

- Chỉ ra đƣợc đặc điểm biểu hiện, nguyên nhân, cơ chế, biện pháp phòng chữa

1 số bệnh di truyền phân tử, hội chứng bệnh liên quan đến đột biến NST, ung thƣ…

- Giải thích được vì sao phải bảo vệ vốn gen di truyền của loài người

- Hiểu đƣợc vai trò, cách thức của di truyền y học tƣ vấn và kĩ thuật sàng lọc trước sinh, sau sinh

- Trình bày được các biện pháp bảo vệ vốn gen của loài người

- Nêu đƣợc một số vấn đề xã hội của di truyền học

- Chỉ ra được các yếu tố liên quan đến sự di truyền khả năng trí tuệ của loài người

- Nêu đƣợc cơ sở di truyền học của bệnh AIDS

- Xác định được một số tật và bệnh di truyền ở người

Bảo vệ vốn gen của loài người là một vấn đề quan trọng, liên quan đến di truyền học trong việc phòng ngừa và điều trị các bệnh lý như ung thư và AIDS Nghiên cứu về di truyền trí tuệ cũng góp phần vào việc hiểu rõ hơn về cách thức di truyền ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng của con người Việc bảo tồn và phát triển vốn gen không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn nâng cao khả năng chống lại các bệnh tật nguy hiểm.

- HS đề xuất được những biện pháp bảo vệ môi trường, tư vấn di truyền

+ Quan sát, so sánh, phân tích, nhận xét kết quả thí nghiệm

+ Thu thập thông tin trên internet, làm việc với sách giáo khoa, phương tiện trực quan, khái quát hóa kiến thức dưới dạng sơ đồ

+ Làm việc nhóm, thuyết trình, diễn đạt vấn đề trước lớp

+ Tƣ duy, sáng tạo, giải quyết vấn đề, giải thích các hiện tƣợng thực tiễn + Soạn và trình chiếu powerpoint

- Cẩn thận, trung thực, hợp tác trong các hoạt động tập thể

Nhận thức về môi trường sống trong sạch là rất quan trọng, giúp mỗi cá nhân thấy rõ trách nhiệm bảo vệ môi trường Việc nâng cao ý thức bảo vệ môi trường không chỉ chống lại các tác nhân gây đột biến mà còn góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống và bảo vệ nguồn gen của loài người.

Tích cực tuyên truyền về các biện pháp bảo vệ vốn gen loài người là rất quan trọng, bao gồm bảo vệ môi trường sống, phòng chống tệ nạn xã hội, nâng cao nhận thức đúng đắn về HIV/AIDS, và hỗ trợ người mắc bệnh AIDS hòa nhập cộng đồng Đồng thời, việc tăng cường các kỹ năng sống cũng cần được chú trọng để nâng cao chất lượng cuộc sống cho mọi người.

Nâng cao nhận thức về tài sản di truyền của loài người là điều cần thiết để thúc đẩy cuộc đấu tranh vì hòa bình Điều này bao gồm việc chống lại những thảm họa do chiến tranh hạt nhân, bao gồm cả thử nghiệm vũ khí hạt nhân, cũng như các hình thức chiến tranh khác như chiến tranh hóa học và sinh học, gây tổn hại đến môi trường sống của con người và sinh vật.

2.3.4 Về phát triển năng lực

+ HS xác định đƣợc mục tiêu học tập chủ đề là gì

+ Rèn luyện và phát triển năng lực tƣ duy phân tích, khái quát hoá

+ HS đặt ra đƣợc nhiều câu hỏi về chủ đề học tập

+ Năng lực thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp

+ Năng lực trình bày suy nghĩ/ý tưởng; hợp tác; quản lí thời gian và đảm nhận trách nhiệm, trong hoạt động nhóm

+ Năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin

Quản lý bản thân là yếu tố quan trọng trong quá trình học tập, bao gồm việc nhận thức rõ ràng về các yếu tố tác động như bạn bè, phương tiện học tập và sự hướng dẫn của thầy cô Việc hiểu biết và điều chỉnh những yếu tố này sẽ giúp cải thiện hiệu quả học tập và phát triển bản thân.

+ Xác định đúng quyền và nghĩa vụ học tập chủ đề

+ Quản lí nhóm: Lắng nghe và phản hồi tích cực, tạo hứng khởi học tập 2.4 Phương pháp dạy học

- Dạy học giải quyết vấn đề

2.5 Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

- Phương tiện dạy học: Gíao án (Bài giảng power point), phiếu học tập, một số video, tranh ảnh các bệnh di truyền ở người

- Phương án tổ chức lớp học: Hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân

( Nếu dạy học trực tuyến kết hợp các phương tiện phần mềm: Zalo, padlet )

2.5.2 Học sinh: Giáo viên gợi ý thực hiện nhiệm vụ học tập

ND1: Tìm hiểu bệnh di truyền phân tử, hội chứng bệnh liên quan đến đột biến NST

(Mở rộng: Các bệnh di truyền phân tử, các hội chứng bệnh di truyền hiện nay) ND2: Tìm hiểu bệnh ung thƣ

( Mở rộng các bệnh ung thƣ hiện nay)

ND3: Tìm hiểu bảo vệ vốn gen loài người

ND4: Một số vần đề xã hội của di truyền học

2.6 Tiến trình dạy học chủ đề

- Tạo không khí học tập sôi nổi

- Tạo hứng thú học tập cho học sinh

- Tạo mâu thuẫn nhận thức

- Dẫn dắt vào chủ đề

- Chuyển giao đƣợc nhiệm vụ cho các nhóm

* Nội dung hoạt động, cách tiến hành:

Giáo viên cho học sinh xem phim (3D Phim bệnh ung thư Medical Animation) và 1 số hình ảnh:

Các em hãy xác định tên bệnh tương ứng và liệt kê những bệnh đã được hiểu biết rõ về đặc điểm biểu hiện, nguyên nhân, cơ chế, cũng như biện pháp phòng chữa Đồng thời, cần chỉ ra những bệnh vẫn chưa được nghiên cứu sáng tỏ và hậu quả của các bệnh này Để giải quyết những vấn đề mới nêu ra, chúng ta cần thực hiện ba nội dung chủ đề học tập.

Bảo vệ vốn gen của loài người

Một số vấn đề xã hội của di truyền học

- GV phân công nhiệm vụ theo nhóm 3 nội dung

Học sinh trả lời đƣợc theo từng ý

Hình 1 Hồng cầu hình liềm Đã nghiên cứu sáng tỏ ( đột biến gen trên NST thường) Hình 2 HIV-AIDS Chƣa có thuốc phòng, chữa đặc hiệu

Hình 3 Hội chứng Đao Đột biến thể ba ở NST thường (cặp số 21)

Hình 4 Máu khó đông Đã nghiên cứu sáng tỏ ( đột biến gen trên

Hình 5 Bạch tạng Đã nghiên cứu sáng tỏ (đột biến gen lặn trên

NST thường) Hình 6 Sứt môi Đột biến thể ba ở NST thường

Hình 7 Mù màu đỏ và xanh lục Đã nghiên cứu sáng tỏ ( đột biến gen trên

Hình 8 Ung thƣ Chƣa có thuốc phòng, chữa đặc hiệu, nguyên nhân, cơ chế chƣa thật rõ ràng

Hình 9 Tật có túm lông ở tai Đã nghiên cứu sáng tỏ ( đột biến gen trên

Hình 10 Tật dính ngón tay số

2.3 Đã nghiên cứu sáng tỏ ( đột biến gen trên NST giới tính Y)

- Các nhóm nhận nhiệm vụ ( Phần nội dung này đã đƣợc GV cung cấp các nhóm tiến hành ở nhà trước 1 tuần)

2.6.2 Hoạt động hình thành kiến thức

Hoạt động 1: Tìm hiểu về di truyền y học

- Nêu đƣợc khái niệm di truyền y học

- Nêu đƣợc khái niệm, nguyên nhân, cơ chế chung các bệnh di truyền phân tử, hội chứng bệnh di truyền

- Trình bày đƣợc khái niệm, nguyên nhân, cơ chế, hậu quả, cách phòng ngừa, chữa trị, chăm sóc một số bệnh di truyền phổ biến hiện nay

- Vận dụng kiến thức để giải quyết các tình huống cụ thể gắn liền thực tiễn

- Góp phần hình thành năng lực tự học, tự tìm hiểu và vận dụng tri thức vào cuộc sống

* Nội dung hoạt động, cách tiến hành:

Giáo viên trình chiếu hình ảnh bộ nhiễm sắc thể của người để học sinh nghiên cứu độc lập thông tin từ sách giáo khoa nhằm trả lời câu hỏi về di truyền y học Học sinh sẽ tìm hiểu khái niệm di truyền y học và phân loại các loại di truyền dựa trên cấp độ nghiên cứu Sau đó, đại diện học sinh sẽ trình bày kết quả nghiên cứu, trong khi các bạn khác có thể bổ sung thêm thông tin.

Hình 1: Bộ nhiễm sắc thể người

- Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm, giao nhiệm vụ cho các nhóm tìm hiểu: khái niệm, nguyên nhân, cơ chế, triệu chứng, cách chữa trị, phòng ngừa về

Nhóm 1: Tìm hiểu bệnh di truyền phân tử

Nhóm 2: Tìm hiểu hội chứng bệnh liên quan đến đột biến NST

Nhóm 3: Tìm hiểu bệnh ung thƣ

Nhóm 4: Các bệnh di truyền thường gặp tại địa phương

- Học sinh suy nghĩ cá nhân và thảo luận nhóm để thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh báo cáo kết quả

- Đánh giá kết quả giữa các nhóm

- Giáo viên đánh giá, ghi điểm

Học sinh tự trình bày đƣợc vốn hiểu biết, nắm chắc đƣợc kiến thức về:

- Khái niệm di truyền y học

Bệnh di truyền phân tử là những rối loạn do đột biến gen gây ra, dẫn đến các hội chứng bệnh liên quan đến nhiễm sắc thể Nguyên nhân của bệnh thường xuất phát từ các yếu tố di truyền, môi trường hoặc sự kết hợp của cả hai Cơ chế bệnh lý thường liên quan đến sự thay đổi trong cấu trúc ADN, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất protein Hậu quả của bệnh di truyền có thể nghiêm trọng, bao gồm các vấn đề sức khỏe mãn tính và nguy cơ phát triển bệnh ung thư Để phòng ngừa bệnh di truyền, việc thực hiện tư vấn di truyền, kiểm tra sức khỏe định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh là rất quan trọng.

- Một số bệnh di truyền xảy ra tại địa phương, hậu quả của nó

Hình ảnh một sô bệnh di truyền đã được các nhóm học sinh sử dụng trình bày

Hoạt động 2: Bảo vệ vốn gen loài người

- Giải thích được vì sao phải bảo vệ vốn gen di truyền của loài người

- Trình bày được các biện pháp bảo vệ vốn gen của loài người

- Đề xuất được những biện pháp bảo vệ môi trường

- Hiểu đƣợc vai trò, cách thức của di truyền y học tƣ vấn và kĩ thuật sàng lọc trước sinh, sau sinh

- Vận dụng kiến thức để giải quyết các tình huống cụ thể gắn liền thực tiễn

- Góp phần hình thành năng lực tự học, tự tìm hiểu và vận dụng tri thức vào cuộc sống

* Nội dung hoạt động, cách tiến hành:

- Gv chia lớp 4 nhóm tiến hành các nội dung:

1 Câu 1: Vì sao phải bảo vệ vốn gen ? Kể tên các biện pháp bảo vệ vốn gen loài người?

2 Câu 2: Đề xuất các giải pháp tạo ra môi trường sạch

3 Câu 3: Tư vấn di truyền là gì? Ý nghĩa? Phân biệt sàng lọc trước khi sinh và sau khi sinh? Ý nghĩa và kỹ thuật thực hiện

4 Câu 4: Liệu pháp gene là gì? Kỹ thuật thực hiện và tình hình sử dụng phương pháp này hiện nay?

- Học sinh suy nghĩ cá nhân và thảo luận nhóm để thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh báo cáo kết quả, học sinh khác bổ sung

- GV yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi:

Trong chiến tranh Việt Nam, giặc Mỹ đã rải chất độc màu da cam, gây ra những tác động nghiêm trọng đến sức khỏe con người và môi trường, dẫn đến nhiều bệnh tật và di chứng lâu dài cho thế hệ sau Đồng thời, sự cố nổ nhà máy điện nguyên tử cũng đã để lại hậu quả nặng nề, làm tổn hại đến an toàn sinh mạng và môi trường xung quanh, gây hoang mang và lo lắng cho cộng đồng Những sự kiện này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân mà còn để lại những di sản đau thương cho đất nước.

+ Em nhận xét gì về môi trường sống quanh em hiện nay? Hành động của bản thân?

Trong tình huống một người thanh niên bị nhiễm HIV mong muốn lập gia đình và có con, vai trò của nhà tư vấn là rất quan trọng Nhà tư vấn cần cung cấp thông tin đầy đủ về HIV, cách lây truyền và các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe cho cả bản thân và người bạn đời Họ cũng nên hướng dẫn thanh niên này về quyền lợi và nghĩa vụ trong hôn nhân, cũng như cách thức chăm sóc sức khỏe cho con cái trong trường hợp sinh con Ngoài ra, nhà tư vấn cần hỗ trợ tâm lý, giúp thanh niên vượt qua nỗi lo lắng và khủng hoảng tâm lý liên quan đến tình trạng của mình, đồng thời khuyến khích việc tham gia các nhóm hỗ trợ để tăng cường sức mạnh tinh thần và kiến thức về HIV.

Trong tình huống này, anh trai bị bệnh máu khó đông trong khi cả gia đình, bao gồm ông bà, bố mẹ và chị gái, đều không mắc bệnh này Nếu chị gái kết hôn với anh trai, tỷ lệ con của họ bị bệnh máu khó đông sẽ phụ thuộc vào gen di truyền Việc hiểu rõ về di truyền học có thể giúp xác định nguy cơ này.

- Các nhóm trình bày đƣợc các nội dung yêu cầu của giáo viên

- Học sinh trả lời đƣợc các câu hỏi và giải thích đƣợc các tình huống Ô nhiễm nước Ô nhiễm đất Ô nhiễm nguồn nước, đất, không khí

Các phương pháp chẩn đoán di truyền trước khi sinh

Liệu pháp gen đối với bệnh thiếu enzim Adenosin deaminase (bệnh gây suy giảm miễn dịch nặng và dễ gây chết)

Một sô hình ảnh đã được các nhóm học sinh sử dụng trình bày

Hoạt động 3: Một số vấn đề xã hội của di truyền học

- Nêu đƣợc một số vấn đề xã hội của di truyền học

- Chỉ ra được các yếu tố liên quan đến sự di truyền khả năng trí tuệ của loài người

- Nêu đƣợc cơ sở di truyền học của bệnh AIDS

- Nhận thức đúng về HIV/AIDS, giúp những người mắc bệnh AIDS hoà nhập cộng đồng tăng cường các kỹ năng sống

* Nội dung hoạt động, cách tiến hành:

- GV: tổ chức trò chơi cho học sinh, Cho học sinh nhìn lướt nhanh các từ dưới đây

Các từ trên gợi cho các em liên tưởng tới vấn đề gì?

- Giáo viên cho 4 nhóm tiếp tục thực hiện thảo luận 4 nội dung:

+ Vấn đề phát sinh do việc giải mã bộ gen người

+ Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và công nghệ tế bào

+ Vấn đề di truyền khả năng trí tuệ

+ Di truyền học với bệnh AIDS

- Đại diện các nhóm trình bày, nhóm khác bổ sung đặt câu hỏi

- Cho học sinh thảo luận trả lời các câu hỏi:

+ Quan điểm của bản thân về sự phát triển sản phẩm tạo ra của công nghệ gen, công nghệ tế bào -> Hành động của chúng ta?

+ Cần làm gì để bảo vệ và phát huy di truyền trí tuệ?

+ Thái độ của bản thân đối với những người bị nhiễm HIV/AIDS -> Hành động của chúng ta là gì?

-> Học sinh suy nghĩ, trả lời, giáo viên cùng lớp đánh giá và đi đến kết luận

- Học sinh tham gia trò chơi (HIV/AIDS)

- Các nhóm thảo luận và trình bày đƣợc các nội dung

- Có nhận thức về thành tựu di truyền học và rút đƣợc ƣu nhƣợc điểm của giải mã bộ gen người, công nghệ gen, công nghệ tế bào

Căn bệnh thế kỉ Người

- Biết đƣợc cơ sở khoa học di truyền trí tuệ, kiến thức cơ bản về HIV/AIDS và thái độ đúng đắn về bệnh này

Bản đồ hệ gen người

Một số thực phẩm biến đổi gen

Một số hình ảnh được học sinh sử dụng

2.6.3 Hoạt động luyện tâp/ Thực hành

Học sinh củng cố, hoàn thiện kiến thức về bệnh truyền di truyền, các biện pháp bảo vệ vốn gen loài người,mở rộng kiến thức thực tế

* Nội dung hoạt động, cách tiến hành:

Giáo viên tổ chức trò chơi "Ai nhanh hơn" với sự tham gia của 4 nhóm, trong đó mỗi nhóm sẽ trả lời 10 câu hỏi trong thời gian tối đa 5 phút Điểm số được tính dựa trên thời gian hoàn thành (2 điểm) và mỗi câu trả lời đúng sẽ được cộng 0,8 điểm.

+ Các nhóm thảo luận tìm đáp án và kết quả

+ Giáo viên chiếu câu hỏi để chấm điểm cho các nhóm

Câu 1: Những biện pháp để bảo vệ vốn gen của loài người là:

A Hạn chế sử dụng các loại hoá chất trong bảo quản thực phẩm

B Sử dụng tư vấn di truyền y học và sàng lọc trước sinh

Di truyền y học đã có những bước tiến vượt bậc nhờ vào việc áp dụng các phương pháp và kỹ thuật hiện đại, cho phép chẩn đoán và xác định nhiều bệnh tật di truyền ngay từ giai đoạn đầu.

C Trước khi có biểu hiện rõ ràng ở cơ thể trưởng thành

Câu 3: Cho các bệnh, tật và hội chứng di truyền sau đây ở người:

(1) Bệnh phêninkêto niệu (2) Bệnh ung thƣ máu (3) Tật có túm lông ở vành tai (4) Hội chứng Đao (5) Hội chứng Tơnơ (6) Bệnh máu khó đông

Bệnh, tật và hội chứng di truyền có thể gặp ở cả nam và nữ là

Câu 4: Ở người, ung thư di căn là hiện tượng

A di chuyển của các tế bào độc lập trong cơ thể

B tế bào ung thƣ di chuyển theo máu đến nơi khác trong cơ thể

C một tế bào người phân chia vô tổ chức và hình thành khối u

D tế bào ung thƣ mất khả năng kiểm soát phân bào và liên kết tế bào

Câu 5: Chỉ số IQ là một chỉ số đánh giá

A Số lượng nơron trong não bộ của con người

B Sự di truyền khả năng trí tuệ của con người

C Chất lượng não bộ của con người

D Sự trưởng thành của con người

Câu 6: Em có thể làm gì để bảo vệ môi trường và giảm các tác nhân gây đột biến ở con người?

A Tuyên truyền ý thức bảo vệ môi trường cho mọi người xung quanh

B Trồng cây xanh, vứt rác đúng nơi quy định

C Phát hiện và tố giác kịp thời những cá nhân, tập thể gây ô nhiễm môi trường sống

D Tất cả những việc làm trên

KẾT QUẢ THỰC HIỆN ĐỀ TÀI

Để có căn cứ khoa học cho đề tài, tôi, một giáo viên bộ môn Sinh học, đã thực hiện nghiên cứu trong 2 năm học tại trường THPT Quỳ Hợp 3, bao gồm các lớp 12 trong năm học 2019 - 2020 và 2020 - 2021 Tôi đã hoàn thiện đề tài này với sự hỗ trợ và góp ý từ các đồng nghiệp trong và ngoài trường Đồng thời, đề tài cũng được áp dụng trong năm học 2020 - 2021 và tiếp tục trong năm học 2021 - 2022, mang lại kết quả nhất định.

Học sinh thể hiện hứng thú học tập và tham gia tích cực vào các nhiệm vụ được giao, biết phối hợp và tìm hiểu thực tế tại địa phương Các em đã khai thác thông tin, sử dụng tài liệu hợp lý để nắm vững cơ chế và nguyên nhân gây ra các bệnh di truyền ở người Từ đó, các em tự xây dựng các biện pháp tạo môi trường sạch, giảm thiểu tác nhân gây đột biến, phòng tránh và hạn chế các bệnh di truyền, đồng thời nâng cao ý thức chăm sóc sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng.

Kết quả từ phiếu thăm dò tự đánh giá hoạt động thành viên trong nhóm học sinh cho 2 lớp 12A1 và 12A2 với tổng số 78 học sinh cho thấy những thông tin quan trọng về mức độ tham gia và hiệu quả làm việc nhóm của các em.

STT Tiêu chí (Điểm) Rất tốt

1 Nhiệt tình, có trách nhiệm 45 24 9 0

2 Tinh thần hợp tác, tôn trọng, lắng nghe 50 22 7 0

3 Tham gia tổ chức quản lí nhóm 6 2 0 0

4 Chú tâm thực hiện nhiệm vụ 41 29 9 0

5 Đƣa ra ý kiến có giá trị 10 40 25 4

6 Đóng góp trong việc hình thành sản phẩm 20 40 15 4

Cần thực hiện các bài viết đánh giá về số lượng bệnh di truyền tại địa phương, đặc biệt là các loại ung thư, để nắm bắt thực trạng môi trường và tình hình sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón hóa học, cũng như các chất tăng trưởng trong nông nghiệp Qua đó, chúng ta có thể nâng cao nhận thức về việc bảo vệ sức khỏe và môi trường sống, từ đó phát động các chương trình hành động trong các phong trào bảo vệ môi trường và sức khỏe con người, sinh vật.

Chúng tôi khuyến khích các em phát triển niềm đam mê nghiên cứu khoa học thông qua việc hình thành các dự án học tập và đề tài nghiên cứu sáng tạo Một số dự án tiêu biểu bao gồm đề tài sản xuất phân bón có nguồn gốc hữu cơ, đã đạt giải 3 cấp tỉnh, cùng với các nghiên cứu về cây thuốc nam và ứng dụng cây bớp bớp (cây cộng sản) kết hợp với vôi để diệt trừ rầy nâu và sâu bệnh cho cây nông nghiệp.

Trong hai năm qua, học sinh tại trường đã áp dụng kiến thức về vệ sinh cá nhân và cộng đồng một cách hiệu quả, thể hiện qua việc chăm sóc bệnh nhân tại gia đình và nâng cao ý thức hạn chế các bệnh di truyền như không kết hôn gần, kết hôn sớm và sinh con khi tuổi đã cao Đặc biệt, thái độ của các em đối với người bệnh AIDS đã có sự thay đổi tích cực, không còn kỳ thị mà thay vào đó là sự thông cảm và sẵn sàng giúp đỡ cộng đồng thông qua các hoạt động tình nguyện.

Để nâng cao chất lượng giảng dạy, giáo viên cần tích lũy kinh nghiệm tổ chức dạy học theo chủ đề, mở rộng kiến thức chuyên môn và áp dụng phương pháp giảng dạy hiệu quả Những nỗ lực này sẽ giúp cải thiện kết quả học tập của học sinh, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.

Bài viết cung cấp những nhận xét khách quan về ý thức và hiệu quả làm việc của từng học sinh cũng như nhóm học sinh, từ đó giúp điều chỉnh phương pháp giảng dạy một cách hiệu quả Qua việc dự giờ của đồng nghiệp và sử dụng phiếu quan sát, kết quả thu được khá thuyết phục với điểm số từ 21 đến 26 (Phiếu số 2) và đánh giá hoạt động trải nghiệm của học sinh đạt từ 6 đến 9 điểm (Phiếu số 3).

Kết quả nghiên cứu khẳng định tính hiệu quả của đề tài, cho thấy việc dạy học theo chủ đề tích hợp không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức tốt hơn mà còn phát triển năng lực toàn diện Phương pháp này giúp học sinh linh hoạt vận dụng kiến thức vào cuộc sống hàng ngày, từ đó nâng cao sự tự tin và khả năng tự chủ trong cuộc sống.