NỘI DUNG
CƠ SỞ LÝ LUẬN
Hình thức tổ chức dạy học là phương pháp tiến hành quá trình học tập cho học sinh, nhằm đạt được kết quả tối ưu cho bài học Có nhiều hình thức tổ chức dạy học, bao gồm dạy học trên lớp và ngoài lớp, cũng như dạy học toàn lớp, theo nhóm hoặc cá nhân Mỗi hình thức này đều có những đặc điểm, chức năng và vai trò riêng trong quá trình dạy học, đồng thời chúng có sự liên hệ mật thiết và hỗ trợ lẫn nhau Trong số đó, hình thức dạy học trên lớp được coi là hình thức cơ bản hiện nay.
Dạy học trực tuyến, hay còn gọi là e-learning, là phương thức học tập ảo thông qua máy tính hoặc điện thoại thông minh kết nối với máy chủ từ xa Giáo viên có thể truyền tải hình ảnh và âm thanh qua các kết nối băng thông rộng hoặc không dây như WiFi, WiMAX, và mạng nội bộ (LAN).
Dạy học trực tuyến, dạy học lai ghép và dạy học phối hợp đã trở thành lựa chọn hàng đầu của nhiều quốc gia và tổ chức giáo dục trong thời kỳ COVID-19 Phương pháp dạy học trực tuyến không chỉ hiệu quả mà còn cần được giáo viên và học sinh áp dụng một cách có định hướng để truyền tải kiến thức linh hoạt, giúp người học theo dõi bài giảng và đạt được mục tiêu học tập Xu hướng dạy học trực tuyến đang ngày càng được củng cố và dự kiến sẽ trở thành nhiệm vụ chính trong các kế hoạch giáo dục nhằm thích ứng với tình hình mới.
Tiết kiệm chi phí: Dạy học trực tuyến giúp tiết kiệm chi phí đi lại, thuê phòng học và các chi phí khác cho người dạy và người học
Dạy học mọi lúc, mọi nơi cho phép người dạy và người học linh hoạt sắp xếp lịch học mà không bị ràng buộc bởi thời gian, không gian, thời tiết hay bất kỳ tổ chức trường học nào.
Người học có quyền tự do lựa chọn chương trình học mà mình yêu thích từ các nền tảng học trực tuyến, giúp họ dễ dàng tiếp cận kiến thức phù hợp với sở thích và nhu cầu cá nhân.
Học trực tuyến giúp tiết kiệm thời gian cho cả người học và người dạy bằng cách loại bỏ thời gian di chuyển Ngoài ra, hình thức học này còn cho phép người học rút ngắn thời gian học tập của mình, không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài.
Dạy học trực tuyến có nhiều ưu điểm, nhưng cũng tồn tại một số nhược điểm, trong đó việc phụ thuộc vào kết nối mạng là một vấn đề lớn Khi kết nối mạng chậm hoặc bị mất, buổi học sẽ bị gián đoạn, điều này không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng của giáo viên và học viên mà còn làm gián đoạn tiến trình bài giảng.
Sự chủ động và tính kỷ luật của người học đóng vai trò quan trọng trong quá trình học tập, vì người dạy khó có thể quản lý và kiểm tra việc học của họ Điều này dẫn đến việc người học ít có cơ hội trao đổi và tương tác với người dạy, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.
5 và bạn bè nên giảm hứng thú học tập Vì thế, dạy học trực tuyến đòi hỏi mỗi người học phải có ý thức tự giác, kỷ luật cao
Các hình thức dạy học trực tuyến được nghiên cứu bởi trung tâm nghiên cứu giáo dục đại học bao gồm ba phương pháp chính nhằm đảm bảo chất lượng trong quá trình giảng dạy.
Dạy học trực tiếp theo cách truyền thống cho phép học sinh tham gia các bài giảng trên lớp, trong khi giáo viên có thể tận dụng công nghệ thông tin (CNTT) để cung cấp thêm tài liệu tham khảo và tài nguyên giáo dục Đồng thời, cán bộ quản lý cũng có thể ứng dụng CNTT trong quản trị dạy học, nâng cao hiệu quả giáo dục.
Dạy học hoàn toàn trực tuyến đã trở thành một phương thức phổ biến trong giai đoạn dịch Covid-19, khi giáo viên cung cấp chương trình giảng dạy mà không yêu cầu học sinh đến lớp Tài nguyên học tập được cung cấp trực tuyến, cùng với các hoạt động tương tác, liên lạc và đánh giá, diễn ra thông qua hệ thống quản lý học tập hoặc các nền tảng công nghệ khác.
Cách 3: Dạy học hỗn hợp: là phương thức phổ biến nhất trong giai đoạn hiện nay
Học sinh có thể tham gia các giờ học trực tuyến hoặc trực tiếp, đồng thời truy cập tài nguyên học tập và tương tác với giáo viên cũng như bạn bè Ngoài ra, một phần chương trình học còn được cung cấp hoàn toàn trực tuyến, giúp học sinh tham gia vào các hoạt động học tập trong môi trường số.
Quản lý, theo từ điển Giáo dục học, là hoạt động có định hướng của người quản lý đối với người bị quản lý trong một tổ chức, nhằm đảm bảo tổ chức hoạt động hiệu quả và đạt được mục tiêu đề ra Tác giả Trần Kiếm nhấn mạnh rằng quản lý bao gồm các tác động của người quản lý trong việc huy động và sử dụng tối ưu các nguồn lực như nhân lực, vật lực và tài lực, chủ yếu là nội lực, để đạt được hiệu quả cao nhất cho tổ chức.
Quản lý là quá trình tác động có tổ chức và có mục tiêu của người quản lý đến đối tượng và khách thể trong tổ chức, nhằm sử dụng hiệu quả các tiềm năng và cơ hội để tổ chức hoạt động và đạt được các mục tiêu đề ra.
Quản lý dạy học trực tuyến là quá trình tổ chức và điều phối các hoạt động giáo dục nhằm tối ưu hóa nguồn lực như thiết bị, phương tiện và bài giảng để hỗ trợ dạy học Tại trường THPT Diễn Châu 4, hoạt động này được thực hiện một cách linh hoạt và mềm dẻo, phù hợp với từng giai đoạn khác nhau, nhằm đạt được các mục tiêu giáo dục đã đề ra.
Trong hoạt động này, chúng tôi chủ yếu quản lý các nội dung sau:
- Quản lý việc thực hiện mục tiêu, chương trình, nội dung dạy học trực tuyến
- Quản lý hoạt động dạy học trực tuyến của giáo viên- học sinh
- Quản lý các hình thức dạy học trực tuyến
- Quản lý kiểm tra, đánh giá việc dạy học trực tuyến của giáo viên
- Quản lý các điều kiện phục vụ cho hoạt động dạy học trực tuyến
2 Ý nghĩa của dạy học trực tuyến
CƠ SỞ THỰC TIỄN
1 Thực trạng về dạy học tuyến ở trường THPT Diễn Châu 4, huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An
Diễn Châu là huyện ven biển thuộc tỉnh Nghệ An, tọa lạc tại toạ độ 105,30 - 105,45 vĩ độ Bắc và 18,20 - 19,50 kinh độ Đông Huyện trải dài theo hướng Bắc - Nam, giáp huyện Quỳnh Lưu ở phía Bắc, huyện Nghi Lộc ở phía Nam, huyện Yên Thành ở phía Tây và Tây Bắc, trong khi phía Đông giáp Biển Đông.
Diễn Châu, huyện có truyền thống giáo dục nổi bật của tỉnh Nghệ An, đã khẳng định vị thế là đơn vị tiên tiến xuất sắc cấp tỉnh Hệ thống giáo dục tại Diễn Châu được xây dựng ổn định, bao gồm đầy đủ các cấp học và hướng tới chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá Qua đó, huyện đáp ứng nhu cầu học tập của người dân, nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài.
Huyện Diễn Châu hiện có 5 trường THPT, trong đó 4 trường đạt Chuẩn Quốc gia, phục vụ hơn 10.000 học sinh và khoảng 160 lớp học Trong những năm qua, các trường THPT huyện Diễn Châu đã nỗ lực nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài, đóng góp quan trọng vào nguồn nhân lực địa phương Những thành tích đạt được của các trường THPT đã góp phần vào sự phát triển chung của giáo dục tỉnh Nghệ An và huyện Diễn Châu.
Trường THPT Diễn Châu 4 được thành lập vào ngày 16/6/1999 theo Quyết định số 1885/QĐ-UB của UBND Tỉnh, trên cơ sở tách ra từ Trường THPT Diễn Châu 2 Với vị trí đặt tại xã Diễn Mỹ, trường có diện tích gần 20.000 m2 và nhiệm vụ đào tạo - giáo dục hệ trung học phổ thông cho con em các xã vùng đông Bắc Diễn Châu Sau 23 năm xây dựng và phát triển, Trường THPT Diễn Châu 4 đã vươn lên mạnh mẽ, khẳng định là điểm tựa, niềm tin của chính quyền địa phương và nhân dân các xã vùng Đông Bắc Diễn Châu.
Từ học kỳ 2 năm học 2019-2020, trước diễn biến phức tạp của dịch COVID-19, Sở GD và ĐT Nghệ An đã áp dụng phương châm “tạm dừng đến trường, không dừng học” và triển khai các giải pháp dạy học trực tuyến trên toàn tỉnh Giải pháp này đã đạt được những kết quả khả quan, được Bộ GD và ĐT công nhận là một trong những tỉnh tiên phong trong dạy và học trực tuyến Tuy nhiên, việc triển khai dạy học trực tuyến tại các trường cũng gặp phải một số thuận lợi và khó khăn nhất định.
Ban giám hiệu trường học đã thể hiện sự năng động và linh hoạt trong việc quan tâm đến dạy học trực tuyến cho học sinh Ngay từ đầu năm học, BGH đã tổ chức các buổi tập huấn cho toàn bộ giáo viên về các hình thức và kỹ năng giảng dạy trực tuyến Đồng thời, ban giám hiệu cũng đã xây dựng chương trình hành động nhằm đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về kỹ năng công nghệ thông tin, bao gồm việc tạo bài giảng trình chiếu và xử lý tình huống trên máy tính.
Đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn cao, đạo đức nghề nghiệp tốt và tâm huyết với giáo dục học sinh Để nâng cao năng lực chuyên môn và cải thiện phương pháp giảng dạy, giáo viên thường tự học, giao lưu và trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp trong và ngoài trường, cũng như qua internet và các phương tiện truyền thông khác Họ còn tham gia các lớp tập huấn chuyên môn do trường và Sở giáo dục tổ chức.
Đội ngũ giáo viên trẻ, năng động và nhanh nhạy trong việc áp dụng công nghệ thông tin, không chỉ có chuyên môn cao mà còn đam mê nghề nghiệp Họ luôn tìm kiếm và khám phá các phương pháp dạy học mới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
Tất cả 11 viên chức đều có ý thức học hỏi để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao 100% giáo viên đã được đào tạo đầy đủ nội dung chương trình theo CV 4040 của Bộ GD&ĐT và được tập huấn về thiết kế bài dạy học trực tuyến.
Trong bối cảnh dịch Covid-19, đặc biệt trong năm học 2019-2020 và giai đoạn 2012-2022, việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong đổi mới phương pháp dạy học đã trở nên quan trọng Các giáo viên đã tích cực sử dụng các phần mềm như Powerpoint, Violet, Lecturemaker, eXe, A Presenter để thiết kế bài giảng Tuy nhiên, không phải giáo viên nào cũng khai thác hiệu quả các công cụ này do năng lực cá nhân và hoàn cảnh khách quan Để thực hiện đề tài nghiên cứu, chúng tôi đã tiến hành khảo sát khả năng ứng dụng CNTT và mức độ dạy học trực tuyến từ năm 2019 đến nay, với kết quả đáng chú ý.
Nội dung Số người Tỷ lệ(%)
Thường xuyên tham gia dạy học trực tuyến 0 0 thỉnh thoảng tham gia dạy học trực tuyến 89 100
Kỹ năng sử dụng CNTT&TT rất tốt 20 22,47
Kỹ năng sử dụng CNTT&TT thành thạo 40 44,9
Kỹ năng sử dụng CNTT&TT chưa thành thạo 29 32,5
Không biết sử dụng CNTT&TT 0 0
+ Các em được nghỉ trong một thời gian khá dài nên khi đi học trở lại nhiều em thấy chán học, uể oải, tư tưởng thiếu tập trung
+ Kiến thức đã được học bị mai một dần, nên khi đi học trở lại, một số em trở nên thụ động, không muốn học tập
Trong thời gian học online, việc sử dụng thiết bị điện tử như máy vi tính và điện thoại đã khiến các em học sinh trở nên lười biếng trong việc làm việc với sách vở, giấy bút và giảm khả năng tư duy Khi trở lại trường học, thói quen này cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả học tập.
Nhiều học sinh gặp khó khăn trong việc học tập do cha mẹ mắc kẹt ở xa vì dịch bệnh, khiến các em phải tự chăm sóc bản thân và người thân Điều này đã ảnh hưởng đến khả năng tham gia học trực tiếp của các em, dẫn đến việc học tập không đạt hiệu quả như mong muốn.
Về phía hội phụ huynh, các bậc cha mẹ luôn thể hiện sự sẵn sàng đồng hành và ủng hộ tích cực trong việc giáo dục học sinh thông qua nhiều hình thức đa dạng Đặc biệt, họ cũng rất quan tâm và tích cực tham gia vào quá trình dạy học trực tuyến qua hệ thống LMS, giúp nâng cao hiệu quả giáo dục và gắn kết chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường.
-Về cơ sở vật chất:
Nhờ vào sự quan tâm và đầu tư kịp thời từ địa phương cùng với sự hỗ trợ từ công tác xã hội hóa, trong những năm gần đây, hệ thống cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ cho công tác đã được cải thiện đáng kể.
Các nhà trường liên tục cải tiến và nâng cấp phương pháp giảng dạy, đồng thời bổ sung các yếu tố mới nhằm nâng cao chất lượng dạy học Những nỗ lực này không chỉ phục vụ tốt hơn cho việc giảng dạy mà còn góp phần nâng cao hiệu quả học tập của học sinh.
THỰC NGHIỆM
1 Quá trình thực hiện quản lý dạy học trực tuyến tại trường THPT Diễn Châu 4
Trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, học sinh trên cả nước phải nghỉ học dài hạn Trường THPT Diễn Châu 4 đã thực hiện phương châm “tạm dừng đến trường, không dừng học” bằng cách tổ chức dạy học trực tuyến và quản lý hiệu quả Ban Giám hiệu đã tổ chức các cuộc họp trực tuyến định kỳ để triển khai công tác, đồng thời các tổ nhóm chuyên môn thường xuyên thảo luận về kế hoạch giảng dạy và ôn tập cho học sinh Công tác báo cáo phòng chống dịch được thực hiện đều đặn, giáo viên chủ nhiệm theo dõi sức khỏe học sinh, và Công đoàn nhà trường quan tâm đến các đoàn viên Nhờ đó, mọi hoạt động của nhà trường vẫn diễn ra thông suốt.
CUỘC HỌP CƠ QUAN ĐẦU NĂM ĐỂ XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC
TẬP HUẤN CÔNG TÁC DẠY HỌC TRỰC TUYẾN
Trong thời gian nghỉ dịch Covid-19, Ban Giám hiệu đã chú trọng công tác chủ nhiệm, thiết lập các nhóm chat trên Zalo, Messenger, Facebook để kết nối giữa Giáo viên, Phụ huynh và Học sinh Thông qua các nhóm này, giáo viên chủ nhiệm phối hợp với giáo viên bộ môn để lên lịch học và ôn tập online cho từng lớp Họ thường xuyên liên hệ với phụ huynh để nắm bắt tình hình sức khỏe, khai báo y tế trực tuyến và thông báo lịch học online, giúp phụ huynh sắp xếp thời gian và trang thiết bị cho học sinh Phụ huynh cũng tham gia giám sát quá trình học tập của con em mình, tạo nên mối quan hệ tương tác gần gũi giữa Nhà trường, Giáo viên, Phụ huynh và Học sinh trong thời gian cách ly xã hội.
Nhà trường luôn chú trọng công tác chuyên môn song song với phòng dịch, đảm bảo kiến thức của học sinh không bị gián đoạn Hàng tuần, các tổ nhóm chuyên môn xây dựng đề cương ôn tập và đăng tải trên trang thông tin của trường cũng như qua hệ thống LMS Học sinh có thể tải về và ôn tập qua các câu hỏi Giáo viên chủ nhiệm phối hợp với giáo viên bộ môn để đôn đốc 100% học sinh tham gia học tập Sau đó, giáo viên bộ môn sẽ kiểm tra và đánh giá mức độ nắm vững kiến thức đã học qua truyền hình, đồng thời tổ chức ôn tập, bổ sung và củng cố các đơn vị kiến thức cho học sinh qua từng bài và từng chương.
Trong bối cảnh giãn cách xã hội và đóng cửa trường học, dạy học trực tuyến trở thành giải pháp hiệu quả để đảm bảo học sinh không bị gián đoạn kiến thức Nhà trường đã triển khai phần mềm Vn.edu để quản lý lớp học, tạo tài khoản cho giáo viên và học sinh Tất cả hoạt động dạy học trực tuyến đều được giám sát chặt chẽ bởi Ban Giám hiệu Nhờ vào các tính năng ưu việt của phần mềm, giáo viên có thể giao bài, chấm điểm và nhận xét một cách hiệu quả.
Hoạt động dạy học online cho 24 học sinh diễn ra hiệu quả và theo đúng quy định, với 04 tiết mỗi buổi học, mỗi tiết kéo dài 35 phút Học sinh tích cực tham gia vào các phòng học trực tuyến, tương tác để hoàn thành bài kiểm tra và nộp báo cáo cho giáo viên Dạy học trực tuyến không chỉ đáp ứng nhu cầu học tập mà còn thúc đẩy hình thức học tự học, tự nghiên cứu trong thời đại 4.0.
Dưới sự chỉ đạo đúng đắn của Ban Giám Hiệu, cán bộ, giáo viên và học sinh trường THPT Diễn Châu 4 quyết tâm chung sức cùng toàn xã hội trong công cuộc chống dịch Covid-19, thực hiện mục tiêu hoàn thành nhiệm vụ giáo dục năm học 2021–2022 với tinh thần “Chống dịch như chống giặc”.
1.1 Xây dựng kế hoạch dạy học trực tuyến
1.1.1 Định hướng xây dựng kế hoạch
Nhà trường cần xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp với hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học từ Bộ GDĐT, đồng thời đảm bảo thực hiện đầy đủ các nội dung cốt lõi trong chương trình.
Để ứng phó linh hoạt với diễn biến của dịch Covid-19 tại địa phương, cần xây dựng các phương án dạy học trực tuyến và trực tiếp Việc này giúp đảm bảo quá trình giáo dục không bị gián đoạn và đáp ứng kịp thời những thay đổi trong tình hình dịch bệnh.
Trong quá trình dạy học, cần ưu tiên hình thức trực tuyến cho các nội dung lý thuyết, nhằm hướng dẫn học sinh khai thác và sử dụng hiệu quả sách giáo khoa để nâng cao quá trình học tập.
Sẵn sàng xây dựng phương án tối ưu để tận dụng thời gian học sinh có thể đến trường, đặc biệt cho các hoạt động thực hành, thí nghiệm, đồng thời kết hợp ôn tập và củng cố kiến thức lý thuyết đã học trực tuyến.
- Thực hiện hiệu quả, chất lượng các hình thức, phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá trực tiếp và trực tuyến
1.1.2 Xây dựng kế hoạch tổ chức dạy học trực tuyến ( Phụ lục 1)
1.1.3 Thành lập ban chỉ đạo dạy học trực tuyến ( Phụ lục 2)
2 Quản lý các hoạt động dạy- học trực tuyến
2.1 Quản lý việc thực hiện mục tiêu, chương trình, nội dung dạy học trực tuyến Để chuẩn bị các phương án dạy và học cho năm học mới 2021-2022, BGH nhà trường đã xây dựng kế hoạch sẵn sàng các hình thức dạy học trực tiếp và trực tuyến Thầy Hồ Trường Sơn, Hiệu trưởng Trường THPT Diễn Châu 4 đã chủ động “Xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường theo phương án linh hoạt, chủ động, tận dụng “thời gian vàng” khi dịch bệnh được kiểm soát để giảm thời lượng học thêm, tăng thời lượng học chính khoá để học sinh được học các kiến thức cơ bản, cốt lõi của chương trình, đồng thời chuẩn bị tốt nhất các điều kiện về cơ sở vật chất, đội ngũ, tăng cường xây dựng kho học liệu số phục vụ dạy, học trực tuyến, dạy học qua truyền hình nếu như dịch bệnh diễn biến phức tạp trên địa bàn tỉnh, học sinh phải tạm nghỉ học tại trường thì sẽ chuyển sang hình thức dạy học trực tuyến đối với cả giáo dục đại trà và giáo dục mũi nhọn”
Nhà trường đã rút kinh nghiệm từ quá trình dạy học trực tiếp kết hợp trực tuyến năm học trước và dự đoán tình hình dịch bệnh sẽ còn phức tạp Do đó, nhà trường chỉ đạo các tổ chuyên môn xây dựng nội dung chương trình dạy học phù hợp, đảm bảo sẵn sàng chuyển sang hình thức dạy học trực tuyến nếu cần thiết.
Dựa trên các văn bản chỉ đạo từ Bộ GD&ĐT và Sở GD&ĐT Nghệ An, Hiệu trưởng đã chỉ đạo và thực hiện kiểm tra, rà soát việc thực hiện ở các giai đoạn khác nhau.
Dựa trên kế hoạch giáo dục năm học 2020-2021 đã được xây dựng, các tổ, nhóm chuyên môn sẽ tiếp tục rà soát và điều chỉnh để xây dựng kế hoạch giáo dục cho năm học 2021-2022, đảm bảo tuân thủ Công văn số 3280/BGDĐT-GDTrH ngày 27/8/2020.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tiếp cận Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, đảm bảo phù hợp với điều kiện của từng nhà trường Dựa vào kế hoạch giáo dục môn học và hoạt động giáo dục, giáo viên cần xây dựng kế hoạch bài dạy để tổ chức dạy học và hoạt động giáo dục phù hợp với điều kiện của trường và đối tượng học sinh Các tổ, nhóm chuyên môn được khuyến khích xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường và kế hoạch bài dạy theo hướng dẫn triển khai chương trình lớp 6 năm học 2021-2022, theo công văn số 1654 ngày 19/8/2021 của Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An.
- Xây dựng kế hoạch bài dạy
