TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN KHỐI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1 Các đề tài, Luận văn nghiên cứu đã được công bố
Hiện nay, có nhiều nghiên cứu về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước, được phân tích từ nhiều góc độ khác nhau.
Bùi Đức Chung (2007) đã thực hiện luận văn thạc sỹ tại Trường Đại học, trong đó phân tích thực trạng quản lý các dự án đầu tư phát triển sử dụng vốn ngân sách tại tỉnh Ninh Bình Tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình quản lý, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và phát triển kinh tế địa phương.
Bách khoa đã phân tích thực trạng và nghiên cứu các giải pháp quản lý hiệu quả các dự án đầu tư từ nguồn vốn ngân sách tại tỉnh, bao gồm các dự án nhóm A, B và C Tác giả tập trung vào cơ chế quản lý và đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư phát triển sử dụng vốn ngân sách nhà nước, tạo nên một công trình nghiên cứu tương đối đầy đủ và toàn diện Tuy nhiên, các giải pháp này đã không còn phù hợp do các chế độ chính sách về quản lý đầu tư đã thay đổi theo Luật đầu tư công số 49/2014/QH13 có hiệu lực từ ngày 01/01/2015.
Hoàng Văn Lương (2011) trong bài viết “Thất thoát, lãng phí vốn đầu tư xây dựng cơ bản của Nhà nước và vấn đề đặt ra đối với Kiểm toán Nhà nước trong việc kiểm toán các dự án đầu tư” đã phân tích nguyên nhân gây ra tình trạng thất thoát và lãng phí vốn đầu tư của Nhà nước Tác giả đề xuất các giải pháp nhằm giảm thiểu thất thoát, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xác định trách nhiệm và nâng cao hiệu quả của Kiểm toán Nhà nước trong việc kiểm toán các dự án đầu tư xây dựng cơ bản.
Hoài Vũ (2013) trong bài viết “Quy hoạch xây dựng: Tân quan, tân chính sách” trên trang duthaoonline.quochoi.vn đã chỉ ra thực trạng quy hoạch xây dựng tại Việt Nam, nhấn mạnh rằng việc thay đổi quy hoạch theo từng giai đoạn lãnh đạo dẫn đến lãng phí tài sản nhà nước Tác giả đề xuất cần thắt chặt quản lý giấy phép xây dựng và giao dự án cho các bộ, ngành có chuyên môn về xây dựng để tránh thất thoát Tuy nhiên, bài viết chưa phân tích sâu về nguyên nhân thay đổi quy hoạch, chủ yếu tập trung vào ý chí lãnh đạo mà chưa đề cập đến năng lực của chủ đầu tư và cán bộ thẩm định.
Bài viết của H.L (2013) trên website Bộ Tài chính phân tích tình hình kinh tế năm 2012, nhấn mạnh sự khó khăn trong thu ngân sách và tầm quan trọng của việc quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN), đặc biệt là chi đầu tư phát triển Tác giả đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả chi đầu tư phát triển từ NSNN, bao gồm việc xử lý nợ đọng vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) đã được quyết toán và ưu tiên bố trí vốn cho các công trình trọng điểm Tuy nhiên, bài viết chỉ tập trung vào việc tăng cường quản lý vốn NSNN, chương trình mục tiêu quốc gia và vốn trái phiếu Chính phủ, mà chưa đề cập đến quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục.
+ Nguyễn Hải Sơn, (2014) “ Hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước ở huyên Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang”
Luận văn thạc sỹ tại Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh – Đại học Thái Nguyên đã nghiên cứu thực trạng quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản của huyện Yên Sơn giai đoạn 2011-2013 Tác giả đề xuất 7 giải pháp nhằm cải thiện quản lý vốn đầu tư trong thời gian tới Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ tập trung vào quản lý vốn mà chưa chú trọng đến công tác quản lý quy hoạch và chất lượng công trình, đặc biệt là các công trình giáo dục có đông người sử dụng.
Đặng Ngọc Viễn Mỹ (2014) trong luận văn thạc sĩ tại trường Đại học Kinh Tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã nghiên cứu quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước tại tỉnh Ninh Bình, tập trung vào tình hình quản lý vốn đầu tư từ năm 2010 đến nay.
Năm 2012, tác giả đã phân tích và đánh giá tình hình đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước và địa phương tại tỉnh Ninh Bình, đồng thời đề xuất 5 giải pháp nhằm nâng cao quản lý vốn đầu tư xây dựng Tuy nhiên, đến nay, các đề xuất này đã không còn phù hợp do sự thay đổi của một số Luật và Nghị định của Chính phủ Hơn nữa, tác giả chủ yếu tập trung vào lĩnh vực xây dựng công nghiệp mà ít chú trọng đến xây dựng trường học.
+ Nguyễn Trung Thành, (2014) “Quản lý nhà nước trong hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản ở huyện Quốc Oai” Luận văn thạc sỹ thực hiện tại trường Đại học
Từ năm 2008 đến 2013, tác giả đã tiến hành nghiên cứu về quản lý nhà nước trong hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội Nghiên cứu này đã đề xuất bốn giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản ở khu vực này.
1.1.2 Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra cho đề tài luận văn
Các nghiên cứu về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản đều phân tích toàn diện các nội dung liên quan đến lĩnh vực này, đặc biệt là ở các địa phương cụ thể Những bài viết này không chỉ đưa ra các giải pháp và khuyến nghị chi tiết mà còn đề xuất những biện pháp thực tiễn có thể áp dụng vào công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản của Nhà nước Những giải pháp này nhằm hỗ trợ việc hoạch định các chính sách lâu dài, đáp ứng hiệu quả yêu cầu quản lý đầu tư xây dựng cơ bản tại Việt Nam.
Nhiều luận văn nghiên cứu trước đây đã trở nên lỗi thời do sự thay đổi trong các chế độ và chính sách của nhà nước, mặc dù đã đề cập đến cơ chế quản lý đầu tư ở cả khía cạnh rộng và hẹp Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào tập trung vào quản lý đầu tư xây dựng cơ bản trong các trường học thuộc cấp tỉnh Do đó, luận văn này sẽ tập trung vào việc nghiên cứu các vấn đề lý luận cơ bản và đặc thù liên quan đến "Quản lý đầu tư xây dựng cơ bản".
Cơ sở lý luận về xây dựng cơ bản và quản lý đầu tƣ xây dựng cơ bản khối các trường trung học phổ thông
cảnh hiện nay là rất cần thiết
1.2 Cơ sở lý luận về xây dựng cơ bản và quản lý đầu tƣ xây dựng cơ bản khối các trường trung học phổ thông
1.2.1.Một số khái niệm dự án đầu tư xây dựng cơ bản Đầu tư:
Đầu tư là quá trình mà nhà đầu tư sử dụng vốn từ các tài sản hữu hình hoặc vô hình để tạo ra tài sản mới, thực hiện các hoạt động đầu tư theo quy định của Luật đầu tư và các văn bản pháp luật liên quan.
Đầu tư xây dựng cơ bản là quá trình đầu tư vốn trung hạn hoặc dài hạn để thực hiện các hoạt động xây dựng, nhằm tái sản xuất và mở rộng tài sản cố định trong nền kinh tế Đây là một phần quan trọng trong đầu tư phát triển, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội Hoạt động này không chỉ tạo ra tài sản cố định mà còn mang lại lợi ích đa dạng cho các lĩnh vực kinh tế - xã hội thông qua các hình thức như xây mới, cải tạo, mở rộng, hiện đại hóa và khôi phục tài sản.
Quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ bản:
Quản lý nhà nước đối với đầu tư xây dựng cơ bản là sự can thiệp có tổ chức và định hướng của Nhà nước nhằm tối ưu hóa quá trình đầu tư Điều này được thực hiện thông qua một hệ thống các biện pháp hành chính, kinh tế, giáo dục, tổ chức và kỹ thuật, nhằm sử dụng hiệu quả nguồn vốn ngân sách nhà nước Mục tiêu là đảm bảo chất lượng công trình và dự án, đồng thời đáp ứng đúng mục đích và yêu cầu đã đề ra.
1.2.2 Sự cần thiết phải quản lý đầu tư xây dựng cơ bản: Đầu tƣ xây dựng cơ bản là lĩnh vực quan trọng, giữ vai trò chủ yếu trong việc xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước Hàng năm, ngân sách nhà nước dành một tỷ lệ lớn chi cho đầu tƣ xây dựng cơ bản Trong khi đó các nhà thầu xây dựng, đơn vị tƣ vấn là khi tham gia xây dựng công trình mục tiêu chính của họ là tối đa hóa lợi nhuận nếu các cơ quan quản lý nhà nước không quản lý, giám sát chặt chẽ họ sẽ bớt khối lƣợng, thay đổi chủng loại vật tƣ Đối với công nhân, họ sẵn sàng làm ẩu, làm dối dẫn đến chất lượng công trình bị ảnh hưởng rất lớn Nhìn chung việc xây dựng công trình trong cả nước hiện nay chất lượng hoạt động đầu tư xây dựng còn hạn chế, hiệu quả đầu tƣ chƣa đƣợc cao, việc nợ đọng, thất thoát trong xây dựng cơ bản vẫn còn nhiều, nhiều công trình xây dựng chƣa đúng qui hoạch phát triển vùng, phát triển ngành, không có giấy phép Vì vậy, để khắc phục tình trạng trên thì việc nâng cao chất lƣợng quản lý đầu tƣ
XDCB trong các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc là nhiệm vụ quan trọng trong giai đoạn hiện nay
Thực hiện tốt việc quản lý xây dựng không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cho tỉnh mà còn nâng cao chất lượng công trình, đảm bảo an toàn cho người lao động và người sử dụng, đặc biệt là trong môi trường trường học nơi tập trung đông người Điều này góp phần tạo ra trật tự, ổn định xã hội và đảm bảo các công trình xây dựng trường học được triển khai đúng vị trí quy hoạch đã được xác định trong kế hoạch giáo dục và đào tạo trung, dài hạn.
1.2.3 Chủ thể và đối tượng quản lý nhà nước trong lĩnh vực đầu tư XDCB 1.2.3.1.Chủ thể quản lý:
UBND tỉnh là cơ quan chủ chốt trong việc quản lý nhà nước, chịu trách nhiệm quyết định và thực hiện các chức năng liên quan đến đầu tư, phê duyệt dự án, thiết kế kỹ thuật, kế hoạch đấu thầu và quyết toán công trình Trong số đó, UBND tỉnh cũng đảm nhiệm việc phê duyệt các công trình xây dựng khối các trường THPT trên địa bàn tỉnh, sau khi đã nhận được sự thẩm định từ các Sở, ngành chức năng.
Sở Xây dựng là cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, có nhiệm vụ tham mưu và giúp UBND tỉnh quản lý nhà nước về xây dựng cơ bản Sở chịu trách nhiệm thẩm định thiết kế cơ sở và dự án đầu tư xây dựng, đồng thời hướng dẫn và kiểm tra công tác đấu thầu trong lĩnh vực xây dựng Sở cũng đảm bảo quản lý chất lượng công trình xây dựng tại địa phương và kiểm tra việc thực hiện các quy định pháp luật liên quan đến năng lực hành nghề của các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động xây dựng trên địa bàn tỉnh.
Sở Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, đóng vai trò là cơ quan thường trực Hội đồng thẩm định chủ trương đầu tư xây dựng cơ bản Sở có chức năng thẩm định chủ trương, nguồn vốn đầu tư và kế hoạch đấu thầu, đồng thời tham mưu phân bổ vốn hàng năm cho các công trình xây dựng cơ bản trình UBND tỉnh quyết định Ngoài ra, Sở cũng thực hiện thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các chủ trương, chính sách pháp luật trong lĩnh vực xây dựng cơ bản đối với các nhà đầu tư và nhà thầu trên địa bàn tỉnh theo quy định của pháp luật.
Sở Tài chính chủ động phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư để phân bổ kế hoạch cấp phát vốn cho đầu tư phát triển, dựa trên các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Đồng thời, Sở thực hiện thanh tra, kiểm tra tài chính đối với các tổ chức, đơn vị sử dụng vốn đầu tư của nhà nước Ngoài ra, Sở tổ chức thẩm tra quyết toán vốn đầu tư cho các dự án hoàn thành và trình Chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt, cũng như phê duyệt quyết toán các dự án đầu tư bằng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư xây dựng cơ bản theo quy định.
Kho bạc nhà nước tỉnh chịu trách nhiệm tổ chức và thực hiện quy trình, thủ tục, hồ sơ chứng từ liên quan đến tạm ứng và thanh toán vốn Việc thanh toán vốn cho dự án phải kịp thời và đầy đủ khi đáp ứng đủ điều kiện Nếu công trình không đủ điều kiện thanh toán, cần có văn bản rõ ràng từ chối thanh toán và trả lời thắc mắc của chủ đầu tư Trong trường hợp phát hiện quyết định trái với quy định, cần gửi văn bản đề nghị xem xét và nếu không nhận được phản hồi thỏa đáng, có quyền báo cáo lên cơ quan có thẩm quyền cao hơn Kho bạc cũng thực hiện chế độ thông tin báo cáo và quyết toán vốn đầu tư theo quy định của luật NSNN và hướng dẫn của Bộ Tài chính Ngoài ra, Kho bạc có quyền yêu cầu chủ đầu tư cung cấp hồ sơ, tài liệu cần thiết và có thể dừng hoặc thu hồi vốn nếu phát hiện sử dụng sai mục đích hoặc trái với quy chế quản lý tài chính của Nhà nước.
1.2.3.2 Đối tượng quản lý trong lĩnh vực đầu tư XDCB
Là các chủ đầu tƣ, đơn vị tƣ vấn, doanh nghiệp, các cá nhân hoạt động trong lĩnh vực đầu tƣ xây dựng cơ bản
Chủ đầu tư chịu trách nhiệm toàn diện về hiệu quả và chất lượng dự án, cũng như độ chính xác của khối lượng công trình mà mình quản lý hoặc được ủy quyền Nếu chủ đầu tư thành lập Ban quản lý dự án, ban này phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện năng lực theo quy định Chủ đầu tư cũng là đối tượng quản lý của các cơ quan chức năng liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản và các cơ quan nhà nước cấp trên.
Nhà thầu xây dựng là tổ chức hoặc cá nhân đáp ứng đầy đủ các điều kiện và năng lực cần thiết để hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, đồng thời có khả năng thực hiện các hợp đồng liên quan đến đầu tư xây dựng.
Tổ chức tư vấn xây dựng là các đơn vị chuyên ngành hoạt động độc lập về mặt pháp lý, phục vụ khách hàng theo hợp đồng Trên thế giới, hầu hết các tổ chức này đều thuộc hiệp hội tư vấn xây dựng.
Tư vấn giám sát xây dựng là dịch vụ do chủ đầu tư thuê để theo dõi và đảm bảo quá trình thực hiện hợp đồng xây dựng của nhà thầu Công việc này bao gồm việc giám sát chất lượng, khối lượng, tiến độ và an toàn lao động tại công trường.
Các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài hoạt động trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản tại Việt Nam.
Nội dung công tác quản lý nhà nước trong hoạt động XDCB
Công tác quản lý Nhà nước trong hoạt động xây dựng cơ bản bao gồm nhiều khâu quan trọng như quy hoạch, kế hoạch đầu tư, lập và thẩm định dự án, phê duyệt chủ trương, triển khai dự án, nghiệm thu chất lượng, bàn giao công trình và thanh quyết toán Để tránh thất thoát trong đầu tư, việc quản lý chặt chẽ ở tất cả các khâu là cần thiết.
1.3.1 Quản lý nhà nước về quy hoạch, kế hoạch XDCB
* Quản lý nhà nước về quy hoạch là một trong những khâu quản lý quan trọng bao gồm:
Quản lý sự phù hợp với mục tiêu chiến lược và quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội là cần thiết để bảo đảm quốc phòng, an ninh và thúc đẩy phát triển bền vững Việc tổ chức không gian lãnh thổ cần dựa trên khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên, đất đai, và di sản văn hóa, phù hợp với điều kiện tự nhiên và đặc điểm lịch sử, văn hóa Đồng thời, cần đáp ứng nhu cầu sử dụng hạ tầng kỹ thuật, bảo đảm sự kết nối và thống nhất giữa các công trình hạ tầng trong khu vực, vùng, quốc gia và quốc tế.
Bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu là cần thiết để giảm thiểu tác động bất lợi đến cộng đồng Đồng thời, cần bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử, di sản văn hóa, tín ngưỡng và tôn giáo Việc đảm bảo sự đồng bộ trong không gian kiến trúc cùng với hệ thống hạ tầng xã hội và kỹ thuật cũng là yếu tố quan trọng trong phát triển bền vững.
Xác lập nền tảng cho công tác lập kế hoạch, quản lý đầu tư và thu hút đầu tư nhằm xây dựng, quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả các công trình xây dựng trong các vùng, khu chức năng đặc thù và khu vực nông thôn.
Quản lý tuân thủ quy hoạch xây dựng là quá trình đảm bảo rằng các chương trình và hoạt động đầu tư xây dựng, cùng với việc quản lý không gian, kiến trúc và cảnh quan, đều tuân theo quy hoạch đã được phê duyệt Điều này cần phải phù hợp với nguồn lực huy động và đảm bảo tính thống nhất với các quy hoạch có cấp độ cao hơn.
Quản lý xây dựng cần tuân thủ quy hoạch xây dựng đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt Mọi hoạt động đầu tư xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo các công trình kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và nhà ở phải phù hợp với quy hoạch chi tiết đã được phê duyệt và các quy định pháp luật liên quan đến xây dựng.
*Quản lý kế hoạch XDCB:
Kế hoạch là công cụ quan trọng trong việc định hướng và tổ chức các hoạt động kinh tế, bao gồm cả xây dựng cơ bản Nó bao gồm các chương trình, mục tiêu, nhiệm vụ và biện pháp cụ thể nhằm đạt được các mục tiêu đầu tư xây dựng do chính quyền các cấp đề ra Đặc điểm của kế hoạch hóa định hướng là Nhà nước xác định các chương trình và mục tiêu cho các ngành và địa phương, trong khi việc thực hiện thuộc về các tổ chức cơ sở Hệ thống kế hoạch hóa định hướng bao gồm thông tin hướng dẫn, dự báo thị trường, khoa học, công nghệ, chiến lược phát triển ngành và các kế hoạch ngắn hạn, trung hạn, dài hạn cùng với các chương trình dự án Kế hoạch càng chi tiết và thực tiễn, việc thực hiện sẽ càng dễ dàng và hiệu quả hơn.
Trong lập kế hoạch đầu tư XDCB trung hạn và dài hạn, việc xây dựng chiến lược đầu tư hợp lý là rất quan trọng Cần xác định ưu tiên đầu tư vào các hạng mục và công trình cấp bách, trọng điểm, đồng thời quyết định mức đầu tư và thời gian thực hiện để đạt hiệu quả cao nhất.
Sau khi hoàn thiện kế hoạch, việc xây dựng một chiến lược hợp lý cần thiết lập quy hoạch xây dựng và kế hoạch vốn đầu tư Điều này nhằm xác định nhu cầu và khả năng cân đối vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) cho từng địa phương hoặc Trung ương, từ đó đánh giá tính khả thi của kế hoạch đã đề ra.
Công trình xây dựng cần được tích hợp vào kế hoạch xây dựng của ngành và tỉnh từ giai đoạn quy hoạch Điều này giúp quản lý hiệu quả và dự báo kế hoạch xây dựng, đồng thời xác định kế hoạch bố trí vốn đầu tư hàng năm cho từng nhóm công trình.
C không quá 3 năm; công trình nhóm B không quá 5 năm)
1.3.2 Quản lý nhà nước trong việc thẩm định, phê duyệt chủ trương, dự án đầu tư xây dựng cơ bản
Quản lý nhà nước trong lĩnh vực thẩm định và phê duyệt đầu tư là rất cần thiết, bao gồm các nhiệm vụ chủ yếu như: đảm bảo sự phù hợp của hồ sơ thiết kế với quy định pháp luật, đánh giá năng lực của tổ chức tư vấn và cá nhân thực hiện khảo sát và thiết kế, kiểm tra sự phù hợp của thiết kế so với thiết kế cơ sở, cũng như đánh giá quy mô, công nghệ và tiêu chuẩn của công trình Ngoài ra, cần đánh giá an toàn chịu lực kết cấu và sự tuân thủ các quy định về môi trường và phòng chống cháy nổ.
Thẩm định dự án đầu tư xây dựng cơ bản là quá trình kiểm tra các điều kiện cần thiết trước khi phê duyệt và quyết định đầu tư Tất cả các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước đều phải trải qua bước thẩm định này Nội dung thẩm định bao gồm các yếu tố như điều kiện tài chính, giá cả, hiệu quả đầu tư, an toàn về tài nguyên và môi trường, cũng như các vấn đề xã hội liên quan đến dự án.
Quản lý nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn thất thoát và lãng phí trong các giai đoạn khảo sát và thiết kế công trình Việc chọn lựa vị trí xây dựng trên nền đất không ổn định hoặc trũng sâu có thể gây ra những tổn thất trong xử lý nền móng Để đảm bảo hiệu quả kinh tế, thiết kế cần phải tính toán chính xác, tránh tình trạng thừa thãi vật liệu như sắt, xi măng, và không sử dụng các vật liệu đắt tiền ở những vị trí không cần thiết Ngoài ra, việc tuân thủ các quy phạm và tiêu chuẩn kỹ thuật là rất cần thiết để hạn chế sai sót và lãng phí trong quá trình triển khai dự án.
1.3.3 Quản lý nhà nước trong quá trình triển khai dự án XDCB
Kinh phí đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) bao gồm toàn bộ chi phí từ giai đoạn chuẩn bị, thực hiện đến khi kết thúc dự án và đưa vào vận hành, thông qua hợp đồng kinh tế với các nhà thầu xây dựng và tư vấn Chủ đầu tư có thể thuê các nhà thầu để thực hiện các công việc như lập dự án, thiết kế, giám sát chất lượng công trình, xây lắp, cung cấp thiết bị và kiểm toán.
Công tác lựa chọn nhà thầu trong xây dựng cơ bản (XDCB) được thực hiện qua các hình thức như đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế và chỉ định thầu, tùy thuộc vào tính chất và giá trị của gói thầu để đảm bảo tuân thủ quy định của nhà nước Đấu thầu là quá trình cạnh tranh nhằm chọn nhà thầu đáp ứng yêu cầu của bên mời thầu, thường diễn ra trong các giai đoạn như thi tuyển chọn tư vấn dự án, thiết kế, đấu thầu mua sắm vật tư, thiết bị và đấu thầu xây lắp.
Kinh nghiệm quản lý đầu tư xây dựng cơ bản khối các trường trung học phổ thông tại một số tỉnh, thành phố
1.4.1.Tại thành phố Hà Nội:
UBND thành phố Hà Nội đã thành lập Ban quản lý dự án xây dựng công trình thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo với 11 cán bộ nhân viên, có chức năng đại diện cho chủ đầu tư trong việc quản lý các dự án đầu tư xây dựng giáo dục sử dụng vốn nhà nước Các dự án này bao gồm những công trình có tổng mức đầu tư từ 15 tỷ đồng trở lên hoặc những dự án kỹ thuật phức tạp dưới 15 tỷ đồng Những dự án còn lại sẽ được giao cho ban quản lý dự án các quận, huyện hoặc các trường THPT Ban quản lý dự án thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo thực hiện đầy đủ quy định về quản lý đầu tư xây dựng, đảm bảo chất lượng, tiến độ và an toàn lao động, đồng thời giảm thiểu thất thoát và lãng phí Sở có chuyên môn cao hơn trong lĩnh vực xây dựng trường học, cho phép phân bổ kinh phí tập trung hơn, điều này là bài học kinh nghiệm quý giá cho tỉnh Vĩnh Phúc.
Ban quản lý dự án thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Giang gồm 10 cán bộ, có nhiệm vụ đại diện cho chủ đầu tư quản lý các dự án đầu tư, bao gồm xây dựng công trình và trang thiết bị giáo dục Các dự án này sử dụng vốn đầu tư nhà nước, với nguồn vốn từ trung ương cho các trường trung học phổ thông và các dự án trọng điểm khác có tổng mức đầu tư từ 1 tỷ đồng trở lên Các trường THPT cũng được giao làm chủ đầu tư cho nhiều dự án, mang lại nhiều lợi ích Qua các kết luận thanh tra, chất lượng công trình được đảm bảo, không có dấu hiệu xuống cấp, an toàn lao động tốt, và không xảy ra tai nạn nghiêm trọng trong 5 năm qua Ban quản lý có đội ngũ cán bộ có chuyên môn và kinh nghiệm trong lĩnh vực xây dựng trường học, giúp giảm thiểu thất thoát và lãng phí vốn đầu tư.
Kết luận chương 1 nhấn mạnh vai trò quan trọng của đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) trong việc tác động đến tổng cung và cầu, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm trong lĩnh vực xây dựng, và góp phần ổn định an ninh cũng như tạo ra của cải vật chất cho đất nước Tác giả đã làm rõ các khái niệm, sự cần thiết, nguyên tắc quản lý, nội dung và tiêu chí đánh giá hoạt động quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, đồng thời nghiên cứu kinh nghiệm quản lý xây dựng cơ bản tại Hà Nội và Bắc Giang.
Chương 1 là cơ sở để phân tích, đánh giá thực trạng, ưu điểm, tồn tại của hoạt động quản lý xây dựng cơ bản khối các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc để tìm ra nguyên nhân và đƣa ra các giải pháp ở các chương tiếp theo.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp luận
Nghiên cứu đề tài đƣợc tiến hành dựa trên cơ sở lý luận nhƣ:
- Lý thuyết về quản lý nhà nước về kinh tế
- Lý thuyết về quản lý đầu tƣ xây dựng cơ bản
- Các chính sách, văn bản pháp luật và qui định của Nhà nước ban hành.
Khung phân tích
Hình 2.1 Sơ đồ về khung phân tích
Phát hiện tìm ra các lỗ hổng nghiên cứu Xác định câu hỏi nghiên cứu Nghiên cứu khung lý thuyết
Nghiên cứu thực trạng quản lý ĐTXDCB các trường
THPT trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc
Đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản tại các trường trung học phổ thông ở tỉnh Vĩnh Phúc thông qua việc thu thập dữ liệu và số liệu liên quan.
Phân tích và xử lý dữ liệu liên quan đến quản lý đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) tại các trường THPT ở tỉnh Vĩnh Phúc cho thấy nhiều thiếu sót trong quá trình thực hiện Đánh giá kết quả cho thấy cần thiết phải cải thiện quy trình quản lý và tăng cường giám sát để nâng cao hiệu quả đầu tư Kết luận từ nghiên cứu chỉ ra rằng việc khắc phục những hạn chế này sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và cơ sở vật chất tại các trường học.
2.3.1 Phát hiện tìm ra các lỗ hổng nghiên cứu:
Trong quá trình tổng hợp và tham khảo các luận văn, bài viết trên báo và các công trình nghiên cứu khoa học liên quan đến quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, một số vấn đề quan trọng vẫn chưa được các tác giả đề cập hoặc chưa được phân tích sâu.
Các đề tài nghiên cứu về công tác quản lý nhà nước, đặc biệt là quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nước, vẫn còn thiếu sót Cần phải phân tích cụ thể tầm quan trọng của quy trình đầu tư, từ khâu chuẩn bị, thực hiện cho đến khi đưa công trình, như trường học, vào khai thác và sử dụng.
Nội dung quản lý đầu tư xây dựng cơ bản tại các trường trung học phổ thông ở tỉnh Vĩnh Phúc vẫn chưa được nghiên cứu trong bất kỳ đề tài nào.
+ Đánh giá thực trạng việc quản lý đầu tƣ xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc
Phân tích các yếu tố liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản là cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) cho các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Để hoàn thiện công tác này, cần đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm cải thiện quy trình quản lý, tăng cường sự minh bạch và hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư.
2.3.2.Xác định câu hỏi nghiên cứu Để đạt đƣợc các mục tiêu đặt ra của đề tài, tác giả đã đƣa ra câu hỏi nghiên cứu chính là những băn khoăn và nội dung cần tiếp cận để triển khai nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận logic một cách khoa học.Trong phạm vi nghiên cứu tác giả đã đặt vấn đề là:
Quản lý đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) là quá trình tổ chức, điều hành và giám sát các hoạt động đầu tư nhằm đảm bảo hiệu quả và chất lượng dự án Nguyên tắc quản lý bao gồm tính minh bạch, trách nhiệm và hiệu quả trong sử dụng nguồn lực Quản lý XDCB cần chú trọng đến các nội dung như lập kế hoạch, triển khai dự án, kiểm tra và đánh giá tiến độ Tiêu chí để đánh giá việc quản lý tốt hay chưa tốt bao gồm sự hoàn thành đúng tiến độ, chất lượng công trình và khả năng tiết kiệm chi phí.
+ Thực trạng quản lý đầu tư XDCB khối các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc từ năm 2010 đến năm 2015 nhƣ thế nào?
Để cải thiện hiệu quả quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nước tại các trường trung học phổ thông ở tỉnh Vĩnh Phúc, cần triển khai các giải pháp đồng bộ và hiệu quả Các giải pháp này bao gồm việc tăng cường công tác lập kế hoạch, đảm bảo tính minh bạch trong quá trình đầu tư, nâng cao năng lực đội ngũ quản lý, và thường xuyên kiểm tra, giám sát tiến độ thực hiện dự án Ngoài ra, cần chú trọng đến việc huy động sự tham gia của cộng đồng và các bên liên quan để đảm bảo các dự án đầu tư đáp ứng đúng nhu cầu thực tế của học sinh và giáo viên.
Xuất phát từ những câu hỏi nghiên cứu trên tác giả tìm những câu trả lời cho câu hỏi nghiên cứu chính của đề tài, đó là:
Thực trạng quản lý đầu tư xây dựng cơ bản trong các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc hiện nay ra sao?
Làm thế nào để hoàn thiện việc quản lý đầu tƣ xây dựng cơ bản khối các trường trung học học phổ thông trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc?
2.3.3 Nghiên cứu khung lý thuyết:
Dựa trên các khái niệm về đầu tư và quản lý đầu tư, tác giả đã tiến hành nghiên cứu các vấn đề liên quan đến quản lý đầu tư trong lĩnh vực xây dựng cơ bản.
Nghiên cứu văn bản pháp luật liên quan đến quản lý đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) tại tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn 2010-2015 bao gồm các Luật, Nghị định của Chính phủ, Thông tư và các văn bản hướng dẫn từ các Bộ, ngành như Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Kho bạc Nhà nước Những tài liệu này đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chính sách và quy định về đầu tư XDCB trong khu vực.
- Sự cần thiết phải quản lý đầu tƣ XDCB;
- Các chủ thể và đối tƣợng quản lý trong lĩnh vực đầu tƣ XDCB;
- Các nguyên tắc trong quản lý đầu tƣ XDCB;
- Các nội dung trong quản lý đầu tƣ XDCB;
- Tiêu chí đánh giá việc quản lý đầu tƣ XDCB
2.3.4 Nghiên cứu thực trạng về việc đầu tư xây dựng cơ bản trong các nhà trường THPT từ năm 2010 đến nay
Tác giả đã thực hiện các công việc nhƣ sau:
Tác giả đã thực hiện khảo sát tại 30 trường trung học phổ thông thuộc 9 huyện, thị xã và thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc, nhằm tìm hiểu thực tế về việc thi công xây dựng công trình trong các nhà trường Qua việc phỏng vấn trực tiếp cán bộ, giáo viên và công nhân kỹ thuật, tác giả đã thu thập thông tin về năng lực quản lý xây dựng cơ bản của các chủ đầu tư, tư vấn giám sát, tư vấn thiết kế và nhà thầu xây lắp Bên cạnh đó, tác giả cũng đánh giá việc sử dụng vật tư, vật liệu trong xây dựng so với thiết kế được phê duyệt, cũng như công tác lập bản vẽ hoàn công và nghiệm thu.
Nguồn dữ liệu từ các cơ quan chức năng và trường THPT tại tỉnh Vĩnh Phúc sẽ được sử dụng làm luận cứ cho nghiên cứu trong Chương 3 Tác giả sẽ xem xét và kế thừa các nghiên cứu trước đó để đưa ra ý kiến và nhận định cho đề tài, đồng thời tham khảo tài liệu về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ vốn ngân sách nhà nước Dựa trên các dữ liệu thu thập được, tác giả sẽ tiến hành đánh giá thực trạng quản lý đầu tư XDCB từ ngân sách ở các trường trung học phổ thông, so sánh với xu thế quản lý XDCB chung của tỉnh và cả nước Mục tiêu là chỉ ra ưu, nhược điểm trong công tác quản lý hiện tại và tương lai, đồng thời đánh giá những mặt được, hạn chế, thiếu sót và nguyên nhân tồn tại trong quản lý đầu tư XDCB từ vốn ngân sách nhà nước tại các trường THPT ở tỉnh Vĩnh Phúc.
2.3.5.Nghiên cứu giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản khối các trường THPT trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc
Từ việc phân tích thực trạng và quan sát thực tế, tác giả đã tiếp xúc với cán bộ giáo viên, cán bộ kỹ thuật của nhà thầu, tư vấn và chuyên gia tại Vĩnh Phúc để xác định các ưu, nhược điểm cùng nguyên nhân gây thất thoát, lãng phí và đầu tư kém hiệu quả trong các trường trung học phổ thông Dựa trên những phát hiện này, tác giả đề xuất các giải pháp quản lý đầu tư xây dựng cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý đầu tư từ ngân sách nhà nước tại các trường trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc.
Phương pháp nghiên cứu
2.4.1.Phương pháp thu thập, tổng hợp số liệu đầu tư xây dựng các trường THPT trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc từ năm 2010-2015
Tác giả đã thu thập các số liệu định lượng cụ thể liên quan đến giá trị tổng mức đầu tư, giá trị phải điều chỉnh, giá trị quyết toán, và tỷ lệ sai phạm kinh tế trong các công trình từ các Quyết định phê duyệt dự án, điều chỉnh và quyết toán do UBND tỉnh Vĩnh Phúc phê duyệt Ngoài ra, các kết luận thanh tra của các cơ quan chức năng và Báo cáo tổng kết 5 năm (2010-2015) về xây dựng cơ bản trong các trường trung học phổ thông cũng được xem xét để dự kiến kế hoạch đầu tư xây dựng trung hạn 5 năm (2016-2020).
Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Vĩnh Phúc
Để đánh giá chất lượng và hiệu quả trong xây dựng công trình, tác giả đã tiến hành khảo sát thông tin liên quan đến năng lực của nhà thầu, đơn vị tư vấn thiết kế và cán bộ các sở, ban, ngành trong tỉnh Qua việc phỏng vấn cán bộ giáo viên, phụ huynh học sinh và các chuyên gia, cùng với việc xem xét các kết luận thanh tra từ cơ quan chức năng, tác giả đã thực hiện quan sát thực tế tại một số công trình để nghiên cứu về chủng loại vật tư và vật liệu Từ đó, các nhận xét và đánh giá thực tiễn về các vấn đề này được đưa ra một cách thấu đáo.
2.4.1.2 Xử lý và tổng hợp số liệu:
Dựa trên số liệu thu thập, tác giả đã tổng hợp thành các bảng, biểu trong Chương 3 và áp dụng công thức tính toán tỷ lệ thất thoát từ Chương 1 để xác định tỷ lệ sai phạm của các công trình qua thanh tra của các cơ quan quản lý nhà nước Các số liệu này được lấy từ các quyết định phê duyệt của UBND tỉnh Vĩnh Phúc và các kết luận thanh tra, đảm bảo tính chính xác tuyệt đối, do đó không cần xử lý thêm.
2.4.1.2 Phân tích số liệu so sánh, đối chiếu với thực tiễn tại các công trình xây dựng khối các trường THPT trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc:
Sau khi tổng hợp các số liệu, tác giả đã tiến hành so sánh mức phải điều chỉnh với các sai phạm về kinh tế, quản lý chất lượng và tiến độ tại các công trình xây dựng khối trường THPT trong tỉnh, cũng như các dự án khác do Sở Giáo dục và Đào tạo làm chủ đầu tư, nhằm rút ra kết luận về mức độ sai phạm.
Nghiên cứu công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản tại các trường trung học phổ thông là cần thiết, nhằm thu thập thông tin và số liệu phục vụ cho việc phân tích Tác giả tiếp cận toàn diện, xây dựng các phương pháp nghiên cứu dựa trên lý luận chung để đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ, làm cơ sở cho các kết luận trong các chương tiếp theo.
