ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA KINH TẾ PHAN MINH TUẤN Một số vấn đề tập đoàn kinh tế nhà nước Việt Nam LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ HÀ NỘI, 2002 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU NỘI DUNG Chương 1: Cơ sở lý luận thực tiễn Tập đoàn kinh tế 1.1 Khái niệm Tập đồn kinh tế 1.2 Hình thức tổ chức đặc trưng chủ yếu Tập đồn kinh tế 12 1.3 Nguồn gốc hình thành vai trị Nhà nước hình thành phát triển Tập đồn kinh tế 26 1.4 Vai trị xu hướng phát triển Tập đoàn kinh tế 36 1.5 Tham khảo hình thành hoạt động Tập đoàn kinh tế số nước giới 40 Chương 2: Thực trạng Tập đoàn kinh tế Nhà nước Việt Nam 53 2.1 Chủ trương q trình hình thành Tập đồn kinh tế Nhà nước Việt Nam 53 2.2 Tập đoàn kinh tế Nhà nước Việt Nam 57 2.3 Thực trạng hoạt động Tập đoàn kinh tế Nhà nước Việt Nam 64 2.4 Đánh giá số thành tựu hạn chế 75 Chương 3: Quan điểm, nguyên tắc giải pháp phát triển Tập đoàn kinh tế Việt Nam 86 3.1 Quan điểm, chủ trương cần thiết xây dựng, phát triển Tập đoàn kinh tế 86 3.2 Những nguyên tắc phướng xây dựng phát triển Tập đoàn kinh tế Việt Nam 95 3.3 Những giải pháp xây dựng phát triển Tập đoàn kinh tế Việt Nam 102 KẾT LUẬN 119 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CNH : Cơng nghiệp hố CNTB : Chủ nghĩa tư DN : Doanh nghiệp DNNN : Doanh nghiệp Nhà nước DNTV : Doanh nghiệp thành viên FDI : Đầu tư trực tiếp nước GDP : Tổng sản phẩm quốc nội HĐH : Hiện đại hoá LHXN : LHXN 10 MB : Miền Bắc 11 MN : Miền Nam 12 MNCs : Các công ty đa quốc gia 13 NIEs : Các kinh tế công nghiệp 14 TBCN : Tư chủ nghĩa 15 TCH : Tồn cầu hố 16 TCT : Tổng cơng ty 17 TĐDN : Tập đồn doanh nghiệp 18 TĐKD : Tập đoàn kinh doanh 19 TĐKT : Tập đồn kinh tế 20 TNCs : Các cơng ty xuyên quốc gia 21 VN : Việt Nam 22 XHCN : Xã hội chủ nghĩa TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Tập đồn hố xun quốc gia hố hoạt động kinh tế đặc điểm quan trọng phát triển kinh tế kỷ XX đầu kỷ XXI Sự phát triển nhanh chóng, sơi động tồn nhiều hình thức khác cơng ty xun quốc gia (TransNationlCoporations - TNCs) như: Tập đoàn sản xuất (Thái Lan); CheeBol (Hàn Quốc) thời gian qua mang đậm nét đặc trưng thời đại làm tăng nhanh qúa trình tồn cầu hố, khu vực hố kinh tế giới, mà cịn phản ánh trình độ tăng nhanh sản xuất kinh doanh, khả kinh doanh xuất đầu tư, mở rộng thương mại quốc tế, làm cho kinh tế quốc gia thích ứng với phát triển sức sản xuất xã hội Trong xu hội nhập phát triển, đổi để đứng vững bước thực cơng nghiệp hố - đại hố đất nước, Việt Nam muốn tham gia vào hoạt động hợp tác quốc tế ngày sâu, rộng, tất yếu cần thiết phải xây dựng Tập đoàn kinh tế mạnh tiến tới thành lập TNCs Quá trình thành lập Tập đoàn kinh tế Nhà nước Việt Nam đánh dấu Quyết định 91/TTg ngày 07/3/1994 Thủ tướng Chính phủ Đây phận quan trọng trình đổi mới, tổ chức xếp lại doanh nghiệp Nhà nước theo hướng hình thành tổ chức kinh tế mạnh Nhà nước Cho đến nay, đạt số thành tựu định như: hoàn thành nghĩa vụ nộp ngân sách, ổn định việc làm cho người lao động, nâng cao đời sống cán cơng nhân viên, tích cực tham gia thực sách xã TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com hội Tuy nhiên, thực tế khách quan cần thấy TĐKT Nhà nước chưa thực thực thể kinh tế thống nhất, chưa phát huy sức mạnh tổng hợp tồn Tập đồn, chưa khắc phục tình trạng rời rạc doanh nghiệp thành viên chế, tổ chức điều hành Vì việc thành lập TĐKT Nhà nước chưa đạt mục tiêu đề tạo liên kết kinh tế, gắn bó lợi ích thị trường, trụ cột đồng thời tạo “quả đấm thép” làm đối trọng quan hệ kinh tế quốc tế Việc xây dựng phát triển TĐKT Nhà nước lĩnh vực mẻ Việt Nam giác độ lý luận thực tiễn Và hướng cho Tổng công ty theo mơ hình TĐKT năm tới để thực giữ vững mục tiêu nhiệm vụ kinh tế đề ra? Đó thực câu hỏi lớn cho tất quan tâm đến phát triển mơ hình TĐKT Việt Nam Để góp phần nhỏ bé vào cơng việc to lớn phức tạp khó khăn đó, tác giả xin lựa chọn vấn đề: “Một số vấn đề Tập đoàn kinh tế Nhà nước Việt Nam nay” làm Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế Tình hình nghiên cứu Xung quanh vấn đề Tập đồn kinh tế có số cơng trình nghiên cứu ngồi nước Trong có đề cập đến vai trị vị trí TĐKT cần thiết tác dụng loại hình doanh nghiệp Tập đồn, quy mơ lớn tồn kinh tế quốc dân Có thể nêu số tác phẩm bật sau: Nguyễn Thị Bích Loan, Những giải pháp nhằm hình thành phát triển Tập đoàn kinh doanh Việt Nam nay, Luận án TS khoa học kinh tế, Hà Nội 1999 PGS TS Ngô Quang Minh (Chủ biên), Kinh tế Nhà nước qúa trình đổi doanh nghiệp Nhà nước, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2001 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com PGS PTS Nguyễn Đình Phan (Chủ biên), Thành lập quản lý Tập đoàn kinh doanh Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội 1996 Tuy nhiên cơng trình hầu hết tập trung vào việc khái qt mơ hình Tập đồn có lịch sử đề cập đến mặt cụ thể việc quản lý Tập đồn, chưa có cơng trình tiếp cận nghiên cứu Tập đồn từ Tổng cơng ty theo mơ hình TĐKT Việt Nam Từ làm bật đặc trưng TĐKT vạch rõ hướng cho TĐKT năm tới Vì đề tài: “Một số vấn đề Tập đoàn kinh tế Nhà nước Việt Nam nay” cần thiết có ý nghĩa Đề tài có tiếp thu, kế thừa kết nghiên cứu cơng trình khoa học ngồi nước có liên quan, nội dung có tính chất độc lập Mục đích nghiên cứu nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghiên cứu Dựa luận khoa học nước, nước quan điểm Đảng ta TĐKT, đề tài góp phần phác thảo đặc trưng mơ hình TĐKT Việt Nam, thực trạng xu hướng phát triển chúng, từ đề xuất số giải pháp chủ yếu để xây dựng, hồn thiện định hình xu hướng phát triển có tính quy luật TĐKT Việt Nam thời gian tới 3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt mục đích trên, đề tài thực nhiệm vụ chủ yếu sau: - Hệ thống hoá vấn đề lý luận thực tiễn hình thành phát triển TĐKT - Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động TĐKT Nhà nước Việt Nam TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com - Luận chứng phương hướng, quan điểm, giải pháp nhằm củng cố, tổ chức lại TĐKT Việt Nam thời đại toàn cầu hoá Đối tƣợng phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu luận văn là: Các vấn đề lý luận thực tiễn hình thành, phát triển TĐKT số vấn đề đặt cho hình thành phát triển TĐKT Việt Nam Phạm vi nghiên cứu luận văn: Trên thực tế, có nhiều loại hình tổ chức kinh doanh, Tổng công ty phát triển theo hướng TĐKT, song, TĐKT đề cập luận văn TĐKT Nhà nước (các Tổng công ty Nhà nước thành lập theo Quyết định 91/TTg hay gọi tắt Tổng công ty 91) Tuy nhiên, mối quan hệ biện chứng quan hệ kinh tế nên luận văn đề cập mức độ định số Tổng công ty thành lập theo định 90/TTg (gọi tắt Tổng công ty 90) Đề tài thuộc chuyên ngành Kinh tế trị nên tập trung vào xu hướng vận động có tính quy luật, quan điểm có tính chất định hướng phát triển TĐKT Phƣơng pháp nghiên cứu Q trình nghiên cứu, hồn thành đề tài, phương pháp vận dụng: Phương pháp vật biện chứng vật lịch sử; phương pháp hệ thống; phương pháp so sánh; phương pháp thống kê; kết hợp phương pháp phân tích - tổng hợp với phương pháp quy nạp - diễn dịch; phương pháp lôgic với phương pháp lịch sử Đồng thời sử dụng có chọn lọc tri thức kinh tế học làm bật vấn đề nghiên cứu TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com Những đóng góp luận văn Hệ thống hoá vấn đề lý luận thực tiễn xây dựng phát triển TĐKT Phân tích thực trạng TĐKT Nhà nước đưa đánh giá cần thiết làm sở để xếp tổ chức lại TĐKT theo yêu cầu khách quan Những nhận định tác giả xu hướng vận động TĐKT Việt Nam, từ đề xuất số quan điểm, nguyên tắc giải pháp nhằm dưa TĐKT Nhà nước Việt Nam vào quỹ đạo phát triển theo yêu cầu quy luật khách quan Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, phụ lục danh mục tài liệu tham khảo, luận văn trình bày chương: Chương 1: Cơ sở lý luận thực tiễn Tập đoàn kinh tế Chương 2: Thực trạng Tập đoàn kinh tế Nhà nước Việt Nam Chương 3: Quan điểm, nguyên tắc giải pháp phát triển Tập đoàn kinh tế Việt Nam TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com NỘI DUNG CHƯƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TẬP ĐOÀN KINH TẾ Trong thời đại mở rộng nhanh chóng q trình tồn cầu hố kinh tế nay, tất quốc gia bị hút vào hệ thống phân công lao động quốc tế Việc tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh theo chuẩn mực quốc tế, đặc biệt tổ chức công ty theo mẫu hình có hiệu kiểu công ty mẹ - công ty giới lý luận hoạt động thực tiễn quan tâm Để hiểu rõ vấn đề này, phân tích nhận diện chúng qua khái niệm 1.1 Khái niệm Tập đoàn kinh tế TĐKT xuất từ cuối kỷ XIX, đầu kỷ XX, CNTB chuyển từ giai đoạn tự cạnh tranh sang độc quyền Cho đến nay, TĐKT giới tồn nhiều hình thức kinh doanh theo kiểu nhóm cơng ty xí nghiệp lớn hoạt động phạm vi quốc gia xuyên quốc gia Chúng cơng ty mạnh tài với doanh số hàng năm từ vài trăm triệu đến vài trăm tỷ USD Các tập đồn có nhiều chi nhánh, gồm cơng ty con, cháu, hoạt động nhiều lĩnh vực ngành nghề đa dạng Tuỳ quốc gia giai đoạn lịch sử mà chúng gọi tên khác như: Cartel, Syndicat, Trust, Consortium, Group, Cambinate, Holding company, Concern, Conglomerate Ở Hàn Quốc, người ta gọi chúng Chaebol, Nhật Bản thường gọi Zaibatsu hay Keiretsu; Trung Quốc gọi Tập đoàn doanh nghiệp, Đài Loan lại gọi Jituanque, vv TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com Từ khái niệm TĐKT tồn nhiều quan điểm khác nhau, xin nêu số quan điểm chủ yếu: - Quan điểm thứ nhất: Theo số nhà nghiên cứu kinh tế thì, “TĐKT hay Tập đồn kinh doanh (Group of Companies) tổ hợp công ty độc lập mặt pháp lý tạo lập thành tập đồn gồm cơng ty mẹ hay nhiều công ty chi nhánh góp vốn cổ phần, chịu kiểm sốt cơng ty mẹ cơng ty mẹ chiếm phần hai vốn cổ phần” [51] - Quan điểm thứ hai: TĐKT nhóm (tập đồn) cơng ty có cơng ty mẹ có quyền sở hữu trực tiếp gián tiếp cơng ty nhóm “trong cấu nhóm vậy, cơng ty trở thành Holding Company tập đồn, tự thực hoạt động, thông thường hoạt động phương tiện sở hữu cổ phần tập đồn cơng ty, tập đồn tồn hoạt động có tính quốc tịch (Nationality) nhiều mục đích khác (như kiểm tra, giám sát phủ) để đánh thuế theo hoạt động mà chúng chịu trách nhiệm” [15, 20] - Quan điểm thứ ba cho rằng: Tập đoàn pháp nhân kinh tế Nhà nước thành lập gồm nhiều DNTV, có quan hệ với sản xuất kinh doanh, dịch vụ tài quy mơ lớn [38] - Quan điểm thứ tư: “ Tập đoàn tập hợp tạm thời xí nghiệp độc lập, tổ chức phủ, hợp lại với để tập trung tài nguyên kỹ thuật để đảm trách cơng trình định chương trình xây dựng lớn sản xuất máy bay” [34] - Quan điểm thứ năm: TĐKT thực thể kinh tế thực liên kết kinh tế thành viên DN có quan hệ với công nghệ lợi TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com KẾT LUẬN TĐKT sản phẩm tất yếu kinh tế thị trường, đời phát triển từ yêu cầu tích tụ tập trung sản xuất, cạnh tranh tối đa hoá lợi nhuận, tiến khoa học công nghệ Sự nghiệp CNH, HĐH nước ta đặt nhu cầu cần thiết phải hình thành TĐKT số ngành có đủ điều kiện mà hình thái q độ Tổng cơng ty theo mơ hình TĐKT Việc hình thành, phát triển TĐKT vấn đề mẻ, phức tạp quan, ban, ngành Đảng Nhà nước nhà nghiên cứu quan tâm theo dõi Tình hình hoạt động Tổng cơng ty theo mơ hình TĐKT thời gian qua thực tiễn kiểm nghiệm kết hạn chế định, điều khó tránh khỏi bước đầu sơ khai hình thành vào hoạt động Trên sở xác định rõ mục tiêu, đối tượng phạm vi nghiên cứu, đề tài sâu phân tích giải nội dung đặt thu kết định sau: Từ khái niệm TĐKT, rút hình thức tồn đặc trưng TĐKT Làm rõ nguồn gốc hình thành vai trị Nhà nước việc hình thành phát triển TĐKT giới Khẳng định vai trò quan trọng TĐKT kinh tế quốc gia nói riêng kinh tế giới nói chung Nêu đặc trưng hình thành hoạt động TĐKT số nước giới (chủ yếu nước Châu Á) làm sở kinh nghiệm cho việc hình thành phát triển TĐKT Việt Nam 124 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com Tìm hiểu thực trạng TĐKT Nhà nước nước ta thời gian qua, từ làm bật ưu, nhược điểm chúng Thơng qua khẳng định rằng: Việt Nam chưa có đầy đủ điều kiện để hình thành TĐKT kinh tế phát triển, chắn có tín hiệu điều kiện tạo thuận lợi cho việc hình thành phát triển TĐKT Từ việc so sánh số quan điểm hình thành phát triển TĐKT, từ phương hướng phát triển kinh tế Đảng Nhà nước, đòi hỏi xúc xu hội nhập phát triển, kết luận rằng: Xây dựng phát triển TĐKT u cầu có tính quy luật góp phần đẩy tới bước nghiệp cơng nghiệp hố, đại hố xây dựng đất nước mục tiêu chọn Thơng qua luận văn đề xuất khuyến nghị nguyên tắc, định hướng xây dựng phát triển TĐKT thời gian tới; đề xuất số giải pháp nhằm tạo lập môi trường tảng ban đầu cho phát triển TĐKT Việt Nam Những kết thu luận văn có ý nghĩa phương diện lý luận thực tiễn, dùng tham khảo để hoạch định chiến lược xây dựng phát triển TĐKT phù hợp với điều kiện hoàn cảnh nước ta, đồng thời tài liệu tham khảo công tác giảng dạy nghiên cứu kinh tế trị Tuy nhiên tính chất phức tạp vấn đề đối tượng nghiên cứu, với hạn chế chủ quan nên cịn có nhiều vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu sâu chi tiết 125 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com TÀI LIỆU THAM KHẢO [01] Báo cáo Ban đổi quản lý doanh nghiệp Trung ương, Hà Nội 1999 [02] Báo cáo Tổng công ty Cà phê Việt Nam, Hà Nội 1998 [03] Báo cáo củng cố, hồn thiện phát triển Tổng cơng ty Nhà nước, Ban đổi quản lý doanh nghiệp Trung Ương, tháng - 2000 [04] Báo lao động thủ đô - Xuân Mậu Dần 1998 [05] Báo Nhân Dân, ngày 25/8/1998 [06] Báo nhân dân ngày 18 - - 2001 [07] Báo nhân dân số 17151, thứ 7, ngày - - 2002."Cải cách doanh nghiệp Nhà nước Trung Quốc" [08] David Begg, Stanley Fischer, Rudiger Dornbush, Kinh tế học, NXB Giáo dục, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 1992 [09] Chiến lược xí nghiệp đa quốc gia, London, 1972, tr [10] Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII, VIII, IX, Nhà xuất trị quốc gia, Hà Nội 1991, 1996, 2001 [11] Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ tư BCHTƯ khoá VIII, NXB Chính Trị Quốc Gia, HN 1998 [12] Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ ba BCHTƯ khố IX, NXB Chính Trị Quốc Gia, HN 2001, tr 18 - 21 [13] Đề án tiếp tục xếp, đổi mới, phát triển nâng cao hiệu DNNN, (Báo cáo Bộ Chính Trị trình BCHTW tháng - 2001 ) [14] Đề tài KHXH 03.02, Hà Nội, 1998 [15] Đề tài KHXH 06 - 05, Bản chất, đặc điểm vai trị cơng ty Xuyên Quốc gia đa quốc gia giới, sách ta, Hà Nội, 2000 126 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com [16] Điện lực Việt Nam, Báo cáo thực kế hoạch 1998 phương hướng nhiệm vụ 1999 [17] Đồng Đức Đạm, Đổi kinh tế Việt Nam - thực trạng triển vọng, Nhà xuất tài chính, Hà Nội 1997, tr 10 - 328 [18] Nguyễn Mạnh Hùng, Các quan Chính phủ, doanh nghiệp lớn Nhà nước dự báo nhu cầu thị trường, Nhà xuất Thống kê, Hà Nội, 1996 [19] Võ Văn Kiệt, Về mơ hình tổ chức Tổng cơng ty Nhà nước, Tạp chí kinh tế dự báo, số 2/1996 [20] Kinh tế trị Mác - Lênin, Bộ giáo dục đào tạo, Hà Nội 1992 [21] Kỷ yếu Hội thảo khoa học, “phát triển doanh nghiệp vừa nhỏ", tháng 10, năm 1994 [22] V I Lênin, "Chủ nghĩa đế quốc, giai đoạn chủ nghĩa tư bản", NXB Chính trị Matxcơva, 1971 [23] V.I.Lênin, Tồn tập, Tiếng việt, Nhà xuất tiến bộ, Matxcơva, 1980, T27, tr 402 [24] Luật doanh nghiệp Nhà nước Việt Nam, NXB Chính Trị Quốc gia, Hà Nội, 1995 [25] Nguyễn Thị Bích Loan, Những giải pháp nhằm hình thành phát triển TĐKD Việt Nam nay, LATS khoa học kinh tế, Hà Nội, 1999 [26] C Mac - F Ăng ghen tuyển tập, NXB Sự thật, HN, 1982, T 3, tr 359 [27] Mac Millan, Bách khoa toàn thư, "Các doanh nghiệp đa quốc gia", 1987 [28] PGS TS Ngô Quang Minh (chủ biên), Kinh tế Nhà nước q trình đổi DNNN, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2001 127 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com [29] Nghị định số 39/Chính phủ ngày 27 - 1995 Chính phủ, Điều lệ mẫu Tổng cơng ty theo mơ hình Tập đồn [30] Nghị định Chính phủ, Về chuyển đổi DNNN, doanh nghiệp tổ chức trị, tổ chức trị - xã hội thành công ty TNHH thành viên, tháng - 2001 [31] Những vấn đề kinh tế giới, số (51), năm 1998, tr 45 - 48 [32] TS Kim Ngọc (chủ biên), Kinh tế giới 2000 - 2001 đặc điểm triển vọng, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2001, tr 66 - 68 [33] Nguyễn Đình Phan (chủ biên), Thành lập quản lý TĐKD Việt Nam, Nhà xuất Chính trị Quốc gia, Hà Nội 1996 [34] Christopher Pass, Bryan Lower leslie Davies, Từ điển kinh tế - 1994, tr 127 [35] Quyết định số 90/TTg, 91/TTg ngày 7/3/1994 Thủ Tướng Chính phủ [36] Lê Văn Sang - Trần Quang Lâm, Các công ty xuyên quốc gia (TNCs) trước ngưỡng cửa kỷ XXI, Nhà xuất KHXH, Hà Nội 1996 [37] Tạp chí cộng sản, số 3, năm 1995,tr 42 [38] Tạp chí phát triển kinh tế, số 45, tháng - 1995, tr [39] Tạp chí "Quan sát giao dịch" (Anh), kỳ năm 1989 [40] PTS Nguyễn Khắc Thân, Các công ty xuyên quốc gia đại, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội 1995 [41] PGS.PTS Hồng Cơng Thi, Cải cách doanh nghiệp Nhà nước Trung Quốc, Nhà xuất tài chính, Hà Nội 1999, tr 137 - 162 [42] Thời báo kinh tế Việt Nam, Hà Nội, số ngày 29 - 11 - 1999 [43] Nguyễn Thị Tịng, Tạp chí kinh tế phát triển tháng 11 - 1998 128 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com [44] Phạm Quang Trung, Giải pháp tồn diện, chế quản lý tài TĐKD Việt Nam, LATS khoa học kinh tế, Hà Nội, 2000 vọng, Nhà xuất Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2001, tr 66 - 68 [45] Trương văn Bân (chủ biên), Bàn cải cách toàn diện doanh nghiệp Nhà nước, Nhà xuất Chính trị Quốc gia, Hà Nội - 1996, tr 594 - 644, người dịch: Trần Khang [46] Nguyễn Hữu Viêm, Bí thành đạt nhà kinh doanh tiếng giới, Nhà xuất khoa học kỹ thuật, 1995, tập 1, tr 35 [47] Arthr M.Witchill, Quản lý Nhật Bản truyền thống độ, Hà Nội, 1996, tr 374 - 376 [48] Annual report, ABN - AMRO, 1997 - 198 [49] XMansutov Aju, Mikbijejev, Problemu Dalỵevo Vostoka, 1995, N 4, 39 53 [50] Dictionary of Finace, The Pengui International, England, 1989 [51] Longman, Business English Dictionary, tr 256 [52] Gavin Peeble, Restructuring of SOEs, International House, Singapor, 1993 [53] Jim Rohwe, Asia Rising, Nicholas Brealey Publishing London, 1996 129 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com PHỤ LỤC SỐ 1: 50 CÔNG TY LỚN NHẤT THẾ GIỚI VỀ THU NHẬP - 1997 THỨ HẠNG 500 1997 1996 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 11 10 12 13 15 14 78 79 24 18 21 16 23 22 75 76 19 29 28 20 33 77 17 32 38 31 36 106 94 111 44 37 49 42 39 10 13 60 45 55 CÔNG TY NƯỚC THU NHẬP Triệu (USD) GENERAL MOTOR FORD MOTOR MITSUI MITSUIBISHI ROYAL DUTCH/SHELL GROUP HOGHU ECXON WAL MARI SIORES MARHMENR SUMHOMO TOYOTA MOTOR GENERAL ELECTIC MISSHO IWAI INTL BUSINESS MACHINES NIPPON TELGRAPH & TELEPHON AXA DAMLER BENR DAEWOO NIPPON LIFE INSURANCE BRUISH PETROLL FUM HITACHI VOIKSNAGEN MAISUSHITA ELECTRIC INDUSTRIAL SIEMENS CHRYSLEL MORH US POSIAL SERVICE AHHAHZ PHILIP MORRIS SOTFI NISAN MOTOR AI ST FIAT HONDA MOTOR UNILEVER NESHE CREDH SUISSE DALICHIMUFAL URE INSURANCE BOFING TEXACO TOSHIBA SIAIE FARM INSURACE COS VERA GROUP ELE AOUITAINE TOMEN TOKYO ELECTRIC POWER HEWIERR PACKARO SUMITOMO LIFE INSURANCE EL DU PONT DE NEMOURS US US JAPAN JAPAN ANH - HÀ LAN JAPAN US US JAPAN JAPAN JAPAN US JAPAN US JAPAN FRANCE GERMANY SOUTH KOREA JAPAN BRITAIN JAPAN GERMANY JAPAN GERMANY US US US GERMANY US JAPAN JAPAN US ITALY JAPAN BRITAIN/NETHERLANDS SWITZERLAD SWITZERLAD JAPAN US US JAPAN US GERMANY FRANCE JAPAN JAPAN US JAPAN US 170.174,0 153.027,0 142.000,3 128.922,3 128.141,7 128.031,0 122.379,0 119.299,0 111.121,2 102.395,2 95.137,0 94.840,0 81.893,0 78.508,0 76.983,7 76.874,4 71.561,4 71.526,8 71.388,2 71.108,5 68.507,0 66.378,2 64.280,6 63.754,6 61.147,0 59.978,0 58.216,0 56.185,0 56.114,0 56.033,0 53.478,2 53.261,0 52.568,7 48.876,3 48.700,8 48.290,0 48.242,1 47.111,8 46.800,0 45.178,0 44.407,2 43.957,0 43.881,2 43.572,0 43.398,7 42.996,9 42.896,0 41.278,6 41.301,0 Tăng so với 1990 (%) 58 46 16 90 56 00 76 124 104 117 125 117 38 31 15 213 10 88 15 19 94 18 57 91 94 170 37 91 70 96 76 285 44 40 160 110 115 78 101,9 11 72 22 30 60 67 30 111 11 41 130 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 50 61 SEARS ROEUBUCK US 41.296,0 80 PHỤ LỤC SỐ 2: 50 CÔNG TY LỚN NHẤT THẾ GIỚI VỀ TÀI SẢN - 1997 SỐ TT 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 CÔNG TY BANK OF TOKYO MITSUBISHI DEUTCHE BANK SUMITOMO BANK CREDIT SUISSE HSBC HOLOINGHS BARCLAYS BANK DAHCHIKANGIO BANK SANWA BANK CREDIT AGRICOLE FUJI BANK ABN AMRO HOLDING SOCIETE GENERALE AXA SAKURA BANK UBANK OF SWITZEDAND NORINCHUKIN BANK FANNIF MAR TRAVELERS GROUP DRESDNER BANK INDUSI BANK OF JAPAN CHAXE MANHAITAN CORP BAHOUE NAT DE PARIS WESIDEUSCHEL BANK NIPPON LIFE INSURANCE CHICORP ING GROUP BANK OF CHINA NAHOMALW BANK GENERAL ELECTRIC MORGANS DEAN WAITER SWISS BANK CORP MERRILL LYNCH COMMERZ BANK FORD MOTOR NATIONBANK CORP ZP MORGAN & CO TOKAI BANK 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 U OYDS TSB GROUP BANKAMERICAN CORP PRUDENTIAL INS CO OF US BAYERISCHEV BANK CREDIT LYONNAIS ABBEY NATIONAL CIE FINANCIE DE PARIBAS BAYERISCHE LANDES BANK GENERAL MOTOR DAHCHI MUTUAL LIFE INSURANCE TIAA - CREP GROUPE CAISSE DEPARGNE ALHANZ NƯỚC TÀI SẢN (TRIỆU USD) THỨ HẠNG (500) NHẬT ĐỨC NHẬT THUỴ SỸ ANH ANH NHẬT NHẬT PHÁP NHẬT HÀLAN PHÁP PHÁP NHẬT THUỴ SỸ NHẬT MỸ MỸ ĐỨC NHẬT MỸ PHÁP ĐỨC NHẬT MỸ HÀ LAN TQ ANH MỸ MỸ THUỴ SỸ MỸ ĐỨC MỸ MỸ MỸ NHẬT 090.461,7 579.912,2 482,707,2 472.768,0 471.256,4 451.984,1 432.189,5 427.077,4 417.973,9 410.296,7 412.532,7 109.091,0 101.206,0 398.049,3 395.986,7 391.726,0 391.672,7 386.555,0 376.115,7 369.174,2 385.521,0 338.196,6 335.774,8 316.530,4 310.897,0 305.983,7 305.116,3 305.087,3 304.017,0 302.287,0 300.912,8 292.819,0 287.468,6 279.097,0 264.507,0 262.150,0 261.070,5 67 51 172 37 59 170 180 149 70 147 97 99 16 160 100 275 196 58 166 111 90 134 104 19 68 57 173 160 17 108 234 81 193 193 210 329 ANH MỸ MỸ ĐỨC PHÁP ANH PHÁP ĐỨC MỸ NHẬT MỸ PHÁP ĐỨC 260.163,4 260.150,4 259.482,0 249.798,2 249.008,6 246.154,6 241.018,7 241.607,o 228.888,0 214.993,8 214.295,0 213.832,9 211.112,4 150 145 60 221 1456 291 259 322 38 91 299 28 PHỤ LỤC SỐ 3: 50 CÔNG TY LỚN NHẤT THẾ GIỚI VỀ LỢI NHUẬN - 1997 131 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com SỐ TT 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 CÔNG TY EXXON GENERAL ELECTRIC ROYAL DUTCH/SHELL GROUP INTEL FORD MOTOR GENERAL MOTORS PHILIP MORRIS INTL BUSINESS MACHINES HSBS HOLDINGS UNILEVER BOVSA DAIMLER BENZ AT & T MERCK COCA COLA BRUISH PETROL FUM RAO GAZBROM STATE FARM INSURANCE LLOYOS ISA GROUP CHASE MAIHATAN CORP TOYOTA MOTOR TELERRAS HOVARITS CHICORD WAL MART SIORES MICROSOFP PROCTER & GAMBLE AMERICAN IBB GROUP JOHNSON & JOHNSON MOBIL BELL SOUTH CHEVRON BANKAMERICA CORP BRISTOL MYERSSOUND PETROLNAS HEWIERR PACKARO ALLSTATE TRAVELERS GROUP NATIONSBANK CORP FANNIE MAE GLAXO WELLCOME FIAT ROYAL PHILIPS ELECTRONICS IRI CHRYSLER BP GNE NESHE AMOCO TEXACO NƯỚC THỨ HẠNG 500 MỸ MỸ ANH/HL MỸ MỸ MỸ MỸ MỸ ANH ANH - HL VENEZUEA ĐỨC MỸ MỸ MỸ ANH NGA MỸ ANH MỸ NHẬT BRAZIN THỤY SỸ MỸ MỸ MỸ MỸ MỸ MỸ MỸ MỸ MỸ MỸ MỸ MALASIA MỸ MỸ MỸ MỸ MỸ ANH ITALIA HÀ LAN YTALIA MỸ ANH MỸ THỤY SỸ MỸ MỸ 12 125 29 14 59 36 66 17 37 144 201 29 140 42 156 90 14 212 167 68 400 64 88 150 20 176 63 145 230 112 47 127 58 163 100 329 61 55 157 26 118 146 36 72 10 LỢI NHUẬN (TRIỆU USD) 8.460,0 8.203,0 7.758,2 6.945,0 6.920,0 6.698,0 6.310,0 6.093,0 5.169,0 5.163,2 4.772,0 4.639,2 4.630,0 4.614,1 4.129,O 4.010,2 3.938,4 3.833,3 3.825,4 3.7080 3.701,3 3.618,1 3.502,3 3.591,0 3.526,0 3.454,0 3.415,0 3.312,1 3.303,0 3.272,0 3.261,0 3.250,0 3.210,0 3.204,7 3.123,5 3.119,0 3.105,0 3.104,0 3.077,0 3.055,0 3.030,6 3.003,0 2.938,6 2.867,7 2.805,0 2.801,5 2.793,6 2.760,9 2.770,0 2.661,0 TĂNG SO VỚI 1990 (%) 126 127 127 317 556 350 04 122 131 1186 62 1612 215 189 182 16 1151 103 556 407 80 318 978 77 154 571 121 150 144 104 130 240 112 124 24 205 126 332 265 121 20 11 265 299 150 07 04 10 320 PHỤ LỤC SỐ 4: 50 CÔNG TY LỚN NHẤT THẾ GIỚI VỀ LAO ĐỘNG - 1997 SỐ TT CÔNG TY U.S POSTAL SERVICE NƯỚC MỸ THỨ HẠNG 500 27 SỐ NGƯỜI 890.301 132 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 WAL - MART STORES GENERAL MOTORS SIEMENS FORD MOTOR RAO GAZPROM HITACHI UNITED PARCEL SERVICE DAIMLER - BENZ SEARS ROEDUCK UNILEVER LAPOSIF COLUMBIAAICA HEALTHCARE VOLKSWAGEL GENERAL ELECTRIC MATSUSUHA ELEC INDL INTL BUSINESS MACHINES DEUTSCHE BAHL DEUTSCHE POST DAEWOO ROYAL PHILIPS ELETRONICS J C PENNEY KMART FIAT BOEING MCDONALDS NIPPON STEL & TEL NESILE DEUTSCHE TELEKOM ARB ASFA BROWN BOVERY KROGER BANK OF CHINA MARRIOTT INTERNATIONAL BRITISH POST OFFICE VIVENDI ALCATEL ALSTHOM TOSHIBA ROBERT BOSCH UNITED TECHNOLOGIES FUJITSU METRO JARDINE MAIHESON SNCF SUEZ LYONNALSEDESI AUX LOCKIIEED MARTIN SONY FRANCE TELECOM TOYOTA MOTOR NEC PHILIP MORRIS MỸ MỸ ĐỨC MỸ NGA NHẬT MỸ ĐỨC MỸ ANH - HL PHÁP MỸ ĐỨC MỸ NHẬT MỸ ĐỨC ĐỨC HÀN QUỐC HÀ LAN MỸ MỸ YTALYA MỸ MỸ NHẬT THỤY SỸ ĐỨC THỤY SỸ MỸ TRUNG QUỐC MỸ ANH PHÁP PHÁP NHẬT ĐỨC MỸ NHẬT ĐỨC TRUNG QUỐC PHÁP PHÁP MỸ NHẬT PHÁP NHẬT NHẬT MỸ 24 110 21 154 17 50 35 219 203 22 12 23 14 218 217 18 55 87 76 33 39 397 15 36 56 83 114 173 373 451 100 79 41 109 130 57 73 391 231 75 103 30 112 11 54 29 825.000 808.000 386.000 363.892 362.200 331.194 331.000 300.069 296.000 287.000 286.035 285.000 279.892 276.000 275.962 269.465 268.273 265.823 265.011 261.700 260.000 258.000 239.452 239.000 237.000 226.000 225.000 216.000 213.057 212.000 199.102 195.000 193.623 193.323 189.542 188.000 180.637 180.100 180.000 177.170 175.000 175.000 175.000 173.000 173.000 165.042 159.035 152.150 152.000 Nguồn : [15, 33; 34; 35; 36] PHỤ LỤC SỐ 5: CƠ CẤU ĐIỀU HÀNH TĐKT KIỂU CONCERN 133 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com Nguồn [15, 78]: PHỤ LỤC SỐ 6: QUYẾT ĐỊNH 91/TTG CỦA THỦ TƢỚNG CHÍNH PHỦ CHÍNH PHỦ Số: 91/TTg CỘNG HỒ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự - Hạnh phúc -Hà Nội, ngày 07 tháng năm 1994 134 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com QUYẾT ĐỊNH CỦA THỦ TƢỚNG CHÍNH PHỦ Về việc thí điểm thành lập tập đồn kinh doanh -THỦ TƢỚNG CHÍNH PHỦ Để tạo điều kiện thúc đẩy tập trung, nâng cao khả cạnh tranh đồng thời thực chủ trương xoá bỏ dần chế độ chủ quản, cấp hành chủ quản phân biệt doanh nghiệp trung ương, doanh nghiệp địa phương tăng cường vai trò quản lý Nhà nước doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế, nâng cao hiệu kinh tế Căn Nghị Quốc hội kỳ họp thứ IV, khoá IX Căn kết luận Chính Phủ phiên họp ngày 06 tháng 01 năm 1994 QUYẾT ĐỊNH: Điều 1: Thí điểm thành lập tập đoàn kinh doanh (sau gọi tập đoàn) số quản lý ngành kinh tế – kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh Việc chọn đơn vị làm thí điểm phải dựa vào số tổng cơng ty, cơng ty lớn có mối quan hệ theo ngành vùng lãnh thổ, không phân biệt doanh nghiệp trung ương hay địa phương quản lý, có vị trí quan trọng kinh tế quốc dân, bảo đảm yêu cầu cần thiết cho thị trường nước có triển vọng mở rộng quan hệ kinh tế nước Mỗi tập đồn có tên giao dịch riêng, nên giữ tên giao dịch có uy tín quen thuộc thị trường nước giới Điều 2: Nguyên tắc chủ yếu tổ chức hoạt động tập đoàn: 135 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com 1/ Tập đoàn pháp nhân kinh tế Nhà nước thành lập gồm nhiều doanh nghiệp thành viên có quan hệ với tài dịch vụ liên quan có quy mơ tương đối lớn; 2/ Việc thành lập tập đoàn phải bảo đảm vừa hạn chế độc quyền vừa hạn chế cạnh tranh bừa bãi Có thể tổ chức theo ba loại: - Tập đoàn toàn quốc; - Tập đoàn khu vực; - Tập đoàn vùng (ở thành phố lớn); 3/ Tập đồn phải có doanh nghiệp thành viên trở lên có vốn pháp định 1000 tỷ đồng; 4/ Về ngun tắc, tập đồn hoạt động kinh doanh đa ngành song thiết phải có định hướng ngành chủ đạo, tập đồn tổ chức cơng ty tài để huy động vốn, điều hồ vốn phục vụ cho yêu cầu phát triển nội tập đoàn liên doanh với đơn vị kinh tế khác; 5/ Hội đồng quản lý tập đoàn gồm - thành viên Thủ tướng Chính Phủ bổ nhiệm, có trách nhiệm: - Thực quyền sử dụng quản lý nguồn vốn Nhà nước, phân giao điều hoà vốn chung nội tập đoàn; - Quyết định chiến lược phát triển phương án kinh doanh tập đoàn; - Quyết định phương án tổ chức máy điều hành tập đồn đề nghị Thủ tướng Chính Phủ bỏ nhiệm miễn nhiệm tống giám đốc, phó tổng giám đốc kế tốn trưởng tập đồn; 6/ Tổng giám đốc: 136 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com - Đại diện pháp nhân tập đoàn quan hệ kinh doanh trước bạn hàng trước pháp luật; - Tổ chức xây dựng kế hoạch điều hành toàn hoạt động tập đoàn theo định Hội đồng quản lý; 7/ Ban kiểm soát thành lập theo quy chế tổ chức hệ thống kiểm tra, kiểm soát Nhà nước thực nhiệm vụ kiểm soát hoạt động Hội đồng quản lý, máy điều hành tập đoàn doanh nghiệp thành viên; 8/ Nhiệm vụ quyền hạn doanh nghiệp thành viên: - Thực quyền hạn trách nhiệm theo điều lệ tập đoàn; - Chấp hành luật pháp, sách theo quy định Nhà nước chịu kiểm tra quan chức có thẩm quyền Điều 3: Tập đoàn hoạt động theo luật pháp chịu kiểm tra tra Nhà nước Các quản lý ngành kinh tế - kỹ thuật quan quản lý nhà nước khác, quyền nhà nước địa phương chịu trách nhiệm quản lý tập đoàn theo chức pháp luật quy định Điều 4: - Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước có nhiệm vụ hướng dẫn việc thí điểm tập đoàn theo định này; xây dựng quy chế hoạt động Hội đồng quản lý, máy điều hành ban kiểm sốt tập đồn; - Bộ tài có nhiệm vụ hướng dẫn việc sử dụng, quan rlý, huy động, điều hoà vốn chế độ hạch tốn tập đồn Điều 5: Tiến độ thực hiện: Quý I/1994: Mỗi quản lý ngành kinh tế – kỹ thuật Uỷ ban Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh nơi chọn tổng cơng ty nịng cốt đề nghị 137 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com làm thí điểm, gửi danh sách đến Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước tổng hợp trình Thủ tướng Chính Phủ xem xét, định; Quý II/1994: - Đến quý II/1994, uỷ ban Kế hoạch Nhà nước Bộ tài ban hành xong văn hướng dẫn cần thiết nói điều 4, định này; - Cuối quý II/1994, Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước thẩm định xong số đề án thí điểm tập đồn trình Thủ tướng Chính Phủ phê duyệt; - Q III/1994 trở đến hết năm 1995: triển khai thực thí điểm tập đồn có đề án phê duyệt Cuối 1995 tiến hành tổng kết việc làm thí điểm Điều 6: Các Bộ trưởng, Thủ trưởng quan ngang Bộ, quan thuộc Chính Phủ, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chịu trách nhiệm thi hành định Điều 7: Quyết định có hiệu lực từ ngày ký THỦ TƢỚNG CHÍNH PHỦ (Đã ký) Võ Văn Kiệt 138 TIEU LUAN MOI download : skknchat@gmail.com ... đoàn kinh tế Nhà nước Việt Nam 53 2.1 Chủ trương trình hình thành Tập đoàn kinh tế Nhà nước Việt Nam 53 2.2 Tập đoàn kinh tế Nhà nước Việt Nam 57 2.3 Thực trạng hoạt động Tập đoàn kinh tế Nhà nước. .. Việt Nam Để góp phần nhỏ bé vào cơng việc to lớn phức tạp khó khăn đó, tác giả xin lựa chọn vấn đề: ? ?Một số vấn đề Tập đoàn kinh tế Nhà nước Việt Nam nay? ?? làm Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế. .. Chương 1: Cơ sở lý luận thực tiễn Tập đoàn kinh tế Chương 2: Thực trạng Tập đoàn kinh tế Nhà nước Việt Nam Chương 3: Quan điểm, nguyên tắc giải pháp phát triển Tập đoàn kinh tế Việt Nam TIEU LUAN