Tổ chức hoạt động tạo hình nhằm rèn luyện kĩ năng quan sát cho trẻ 5 – 6 tuổi

THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 3.1 Mục đích thực nghiệm

Nội dung thực nghiệm

Chúng tôi tiến hành thực nghiệm trong 5 tuần từ ngày 21/01 đến ngày 23/02/2019

Tôi đã thực hiện các biện pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5-6 tuổi, tập trung vào việc rèn luyện kỹ năng quan sát qua hai chủ đề chính là thế giới động vật và thế giới thực vật Các biện pháp này nhằm nâng cao khả năng nhận thức và sự sáng tạo của trẻ trong việc khám phá môi trường xung quanh.

- Xây dựng môi trường hoạt động phong phú, hấp dẫn để kích thích trẻ quan sát

- Tăng cường cho trẻ tiếp xúc trực tiếp với các sự vật hiện tượng quan sát ở thế giới thiên nhiên

- Phát huy tính tích cực, sáng tạo trong quá trình tổ chức hoạt động tạo hình

- Tạo tình huống hấp dẫn, kích thích trẻ quan sát để giải quyết nhiệm vụ tạo hình

- Tổ chức các trò chơi rèn luyện thị giác trong quá trình tổ chức tạo hình

- Trò chơi hóa sản phẩm

Các biện pháp này được triển khai thông qua hoạt động giáo dục ở hoạt động tạo hình.

Phương pháp thực nghiệm

Sử dụng phương pháp th nghiệm, phương pháp dự giờ, quan sát tổ chức hoạt động tạo hình tại trường mầm non

Sử dụng phương pháp trò chuyện với giáo viên mầm non giúp đánh giá các tiêu chí tổ chức hoạt động tạo hình, từ đó rèn luyện kỹ năng quan sát cho trẻ 5 – 6 tuổi Phương pháp này không chỉ nâng cao khả năng sáng tạo mà còn khuyến khích sự phát triển toàn diện của trẻ trong giai đoạn mầm non.

Sử dụng phương pháp thống kê toán học xử lí kết quả thu được.

Kết quả thực nghiệm

3.5.1 Kết quả trước thực nghiệm

Trước thực nghiệm chúng tôi tiến hành đánh giá mức độ kĩ năng quan sát của trẻ Kết quả thể hiện ở bảng 3.1 và biểu đồ 3.1:

Bảng 3.1: Mức độ phát triển KNQS của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình ở nhóm TN và ĐC trước thực nghiệm ( tính theo %)

Lớp Số trẻ Mức độ (%)

Biểu đồ 3.1: Mức độ phát triển KNQS của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình ở nhóm TN và ĐC trước thực nghiệm (tính theo %)

Kết quả thực nghiệm cho thấy, kỹ năng quan sát của trẻ ở hai lớp thực nghiệm và đối chứng tương đương, với đa số trẻ đạt mức khá và trung bình, cho thấy trẻ đã có khả năng quan sát cơ bản nhờ sự hỗ trợ của giáo viên Tuy nhiên, nhận thức của trẻ về mục đích và nhiệm vụ quan sát còn hạn chế, với tỷ lệ trẻ lúng túng chiếm 35 - 37% Đặc biệt, 15 - 18% trẻ đạt mức độ yếu, cho thấy nhiều trẻ chưa hiểu rõ nhiệm vụ quan sát nếu không có sự giúp đỡ từ giáo viên Dù giáo viên đã hướng dẫn kỹ lưỡng, tỷ lệ trẻ đạt mức tốt vẫn rất thấp, chỉ khoảng 10 - 12%.

Trong hoạt động cho trẻ quan sát và nặn quả táo, trẻ thể hiện sự hứng thú ban đầu, nhưng mức độ hứng thú chưa sâu và không kéo dài Một số trẻ như Phạm Thành Đạt và Trần Ngọc Diệp có ý tưởng riêng khi tạo hình, nhưng chủ yếu vẫn thực hiện theo mẫu của giáo viên Đặc biệt, một số trẻ như Đặng Hồng Phúc và Nguyễn Phúc Phương Linh còn lúng túng trong quá trình thực hiện, mặc dù đã nhận được sự hướng dẫn cẩn thận từ cô giáo.

Bảng 3.2: Mức độ phát triển KNQS của trẻ 5 - 6 tuổi trong hoạt động tạo hình ở lớp TN và ĐC trước thực nghiệm (tính theo tiêu chí)

Lớp Số trẻ Tiêu chí đánh giá

Bảng 3.2: Mức độ phát triển KNQS của trẻ 5 - 6 tuổi trong hoạt động tạo hình ở lớp TN và ĐC trước thực nghiệm (tính theo tiêu chí)

Mức độ hình thành và phát triển kỹ năng quan sát của trẻ ở hai nhóm là tương đương, nhưng vẫn ở mức thấp Trẻ đã nắm được tiến trình khảo sát và trả lời nhanh các câu hỏi, tuy nhiên, hầu hết không trả lời chính xác, cho thấy nhận thức còn hạn chế và chưa hiểu rõ mục đích quan sát Sau nhiều lần thực nghiệm, trẻ đã dần nhận thức được kỹ năng quan sát Về độ chính xác và linh hoạt trong sử dụng giác quan, cả hai lớp thực nghiệm và đối chứng đạt mức trung bình Khi quan sát con gà trống, trẻ chỉ chú ý đến các đặc điểm bên ngoài mà chưa nhận diện được các chi tiết khác Mặc dù trẻ hứng thú với nhiệm vụ quan sát, sự tập trung của trẻ vẫn chưa cao, dẫn đến thiếu chú ý khi vận dụng kết quả quan sát để giải quyết nhiệm vụ.

Khi trẻ quan sát gà trống và gà mái, chúng thể hiện sự hứng thú, nhưng khi được yêu cầu so sánh hai con vật, trẻ lại tỏ ra chán nản và thiếu tập trung Kết quả này cho thấy trẻ gặp khó khăn trong việc chú ý đến đối tượng, dẫn đến kết quả quan sát thấp và các thao tác thực hiện còn lúng túng Cả hai nhóm trẻ đều đạt kết quả quan sát ở mức trung bình, với nhóm thực nghiệm là 2.04 và nhóm đối chứng là 2.08 Hầu hết trẻ chỉ có thể mô tả những đặc điểm bên ngoài của đối tượng mà chưa vận dụng kết quả quan sát một cách hiệu quả.

Qua kết quả đo đầu vào cả hai nhóm thử nghiệm và đối chứng chúng tôi rút ra một số kết luận như sau:

Kỹ năng quan sát của cả hai nhóm trẻ đều đạt mức trung bình, cho thấy các biện pháp giáo dục của giáo viên chưa phát huy hiệu quả Mặc dù hầu hết trẻ đã thể hiện khả năng quan sát qua việc khảo sát đối tượng bằng các giác quan và biết sử dụng kết quả quan sát để hoàn thành nhiệm vụ tạo hình, nhưng điểm số của cả hai nhóm vẫn thấp và tương đương nhau.

Mức độ phát triển kỹ năng quan sát của trẻ em không đồng đều giữa hai nhóm thử nghiệm và đối chứng, với sự phân tán đáng kể Một số trẻ đạt kết quả cao trong khi những trẻ khác lại có kết quả rất thấp.

Mức độ phát triển kỹ năng quan sát ở cả hai nhóm thực nghiệm và đối chứng vẫn còn thấp, với tiêu chí đánh giá nhận thức của trẻ đạt mức thấp nhất Trong khi đó, tiêu chí đánh giá việc sử dụng các giác quan và thực hiện các thao tác quan sát lại có mức cao hơn.

Khi xem xét từng tiêu chí một cách riêng lẻ, chúng ta nhận thấy sự phát triển không đồng đều giữa các trẻ Một số trẻ có thể đạt kết quả cao, trong khi những trẻ khác lại có kết quả thấp Do đó, độ lệch chuẩn trước khi thực nghiệm còn khá cao.

Kết quả thực nghiệm cho thấy trẻ ở nhóm TN và ĐC gặp khó khăn trong việc thực hiện các thao tác quan sát Mặc dù ban đầu trẻ có hứng thú khảo sát đối tượng, nhưng nhiều trẻ lại dễ dàng bị phân tâm và chuyển sang những hoạt động khác, dẫn đến việc chỉ một số ít trẻ thực sự tập trung vào đối tượng quan sát Điều này cho thấy phần lớn trẻ chỉ nhận thức được đặc điểm bề ngoài mà chưa nắm bắt được các đặc điểm chính Trẻ quan sát nhưng không hiểu rõ mục đích của việc quan sát, do đó kết quả quan sát không đạt yêu cầu.

3.5.2 Kết quả sau thực nghiệm

So sánh kết quả phát triển kĩ năng quan sát của trẻ ở hai nhóm đối chứng và thử nghiệm sau thực nghiệm:

Biểu đồ 3.3: Mức độ phát triển KNQS của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình ở nhóm TN và ĐC sau thực nghiệm (tính theo %)

Lớp Số trẻ Mức độ %

Biểu đồ 3.3: Mức độ phát triển KNQS của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình ở nhóm TN và ĐC sau thực nghiệm (tính theo %)

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự chênh lệch rõ rệt trong mức độ phát triển kỹ năng quan sát giữa hai nhóm trẻ Nhóm thực nghiệm có 76% trẻ đạt mức độ khá và tốt, trong đó 41% đạt mức độ tốt, trong khi nhóm đối chứng chỉ có 56% trẻ ở mức độ khá và tốt, với 16% đạt mức độ tốt Mức độ yếu trong nhóm thực nghiệm chỉ còn 1 trẻ, trong khi nhóm đối chứng giảm không đáng kể (4%) Trẻ trong nhóm thực nghiệm thể hiện sự hứng thú và tập trung cao trong quá trình hoạt động, đồng thời thực hiện các thao tác quan sát một cách chính xác và đầy đủ hơn so với nhóm đối chứng.

Trong quá trình tổ chức hoạt động tạo hình, giáo viên đã áp dụng biện pháp tổ chức các trò chơi rèn luyện thị giác bằng cách cho trẻ quan sát một bức tranh vẽ lọ hoa Sau khi cất bức tranh đi, cô đã đặt ra những câu hỏi gợi mở để trẻ nhớ lại các sự vật trong tranh Kết quả, cháu Đoàn Ngọc Bích đã nhanh chóng nêu ra rằng trong bức tranh có 3 bông hoa to và 2 bông hoa nhỏ, đồng thời mô tả màu sắc và loại hoa Điều này chứng tỏ rằng trẻ đã quan sát rất kỹ trước đó.

Trong buổi trao đổi với giáo viên chủ nhiệm của cháu Bích, chúng tôi đã hỏi về mức độ tham gia của cháu trong các giờ học khác Cô giáo cho biết cháu Bích là một học sinh ngoan, tuy trước đây còn e dè và ít nói, nhưng trong tiết học này, cháu thể hiện sự hứng thú rõ rệt khi miêu tả đối tượng Cháu đã phát hiện ra những điểm khác biệt một cách chính xác và tinh ý.

Kết quả thử nghiệm cho thấy sự chênh lệch rõ rệt trong mức độ phát triển kỹ năng quan sát của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi giữa nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng Nhóm thực nghiệm đã tiến bộ vượt trội nhờ vào hệ thống biện pháp và tổ chức hoạt động tạo hình mà chúng tôi áp dụng, tạo cơ hội cho trẻ phát triển kỹ năng quan sát, mở rộng hiểu biết và củng cố tri thức về thế giới xung quanh Qua đó, kỹ năng quan sát của trẻ được rèn luyện và phát triển một cách bền vững hơn.

Bảng 3.4: Mức độ phát triển KNQS của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình ở nhóm TN và ĐC sau thực nghiệm (tính theo tiêu chí)

Lớp Số trẻ Tiêu chí đánh giá

Bảng 3.4: Mức độ phát triển KNQS của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động tạo hình ở nhóm TN và ĐC sau thực nghiệm (tính theo tiêu chí)

Kết quả từ bảng và biểu đồ 3.4 cho thấy nhóm thực nghiệm đạt điểm số cao hơn nhóm đối chứng ở cả 4 tiêu chí, với điểm trung bình tăng rõ rệt và độ phân tán có xu hướng giảm.

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhóm thực nghiệm sử dụng và phối hợp các giác quan để khảo sát đối tượng tạo hình có hiệu quả cao hơn nhóm đối chứng Cụ thể, trẻ ở nhóm thực nghiệm thực hiện thao tác quan sát đầy đủ hơn, với điểm trung bình cao hơn 0.64 so với nhóm đối chứng Thái độ và khả năng biểu đạt kết quả quan sát của trẻ trong nhóm thực nghiệm cũng tốt hơn, dẫn đến việc nhóm thực nghiệm đạt mức khá, trong khi nhóm đối chứng chỉ đạt mức trung bình Sự khác biệt này cho thấy rằng trải nghiệm và hoạt động nhiều sẽ giúp trẻ tích lũy kinh nghiệm, từ đó nâng cao nhận thức Nhóm thực nghiệm có nhiều cơ hội hoạt động hơn, dẫn đến sự phát triển nhận thức vượt trội so với nhóm đối chứng.

Kiến nghị

Xuất phát từ những kết quả thu được qua quá trình ghiên cứu của đề tài chúng tôi có một số đề xuất sau:

Cần thiết phải nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị đa dạng để hỗ trợ giáo viên trong việc thực hiện các hoạt động chuyên môn, đồng thời tạo điều kiện cho trẻ em phát triển và thể hiện khả năng của mình.

Để rèn luyện kỹ năng quan sát và phát triển khả năng sáng tạo cho trẻ, cần xây dựng một kế hoạch cụ thể và hướng dẫn giáo viên tổ chức các hoạt động tạo hình hiệu quả.

Cần tạo điều kiện cho giáo viên có thời gian nâng cao chuyên môn, khuyến khích họ phát huy khả năng sáng tạo trong tổ chức hoạt động tạo hình Điều này không chỉ giúp giáo viên phát triển kỹ năng mà còn rèn luyện khả năng quan sát cho trẻ.

Hoạt động tạo hình đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển toàn diện của trẻ em, đặc biệt là đối với trẻ từ 5 đến 6 tuổi Việc tham gia vào các hoạt động này không chỉ giúp trẻ phát triển kỹ năng tư duy sáng tạo mà còn nâng cao khả năng vận động và giao tiếp xã hội.

Tổ chức các hoạt động tạo hình kết hợp linh hoạt với các hoạt động quan sát giúp trẻ hiểu rõ hơn về các đối tượng tạo hình, đồng thời nâng cao nhận thức của trẻ về sự vật và hiện tượng trong thế giới xung quanh.

Giáo viên nên chú trọng vào việc xây dựng kế hoạch và nội dung giảng dạy, đồng thời chủ động tìm hiểu và áp dụng các biện pháp tổ chức hoạt động tạo hình mới Điều này sẽ giúp trẻ phát triển khả năng sáng tạo của mình một cách hiệu quả.

Tích cực tìm kiếm tài liệu và khuyến khích trẻ lựa chọn đối tượng quan sát phù hợp với độ tuổi và khả năng sáng tạo của trẻ.

Có thể áp dụng một số biện pháp như trong đề tài đã đề xuất nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trẻ

Để nâng cao hiệu quả trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ, việc phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường là rất quan trọng Sự hợp tác này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của trẻ mà còn khuyến khích sự ủng hộ và đóng góp cả về vật chất lẫn tinh thần từ phía gia đình.

Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động khám phá môi trường xung quanh và tổ chức các chuyến tham quan, dã ngoại thường xuyên giúp trẻ quan sát và tri giác trực tiếp các sự vật, hiện tượng Qua đó, trẻ sẽ hình thành những biểu tượng chính xác về thế giới xung quanh mình.

- Khuyến khích trẻ sáng tạo, yêu thích hoạt động tạo hình và tha gia hoạt động tạo hình mọi lúc mọi nơi khi có thể.