THUỐC CHẸN BÊTA GIAO CẢM TRONG ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ TIM MẠCH TS Nguyễn Cửu Lợi Trung tâm Tim mạch BVTW Huế Phân bố adrenergic receptors tác dụng thuốc cường giao cảm Receptor Cơ quan Tác dụng α1 Norepi>Epin>Isopr Cơ trơn Co thắt α2 Epi>Norepi>Isopr Cơ trơn, Dẫn truyền TK Cơ tim Cơ tim Co thắt Ức chế Giãn Co Cơ trơn Giãn Mỡ Phân hủy β1 Isopr>Epi=Norepi β2 Isopr>Epi>>Norepi β3 Isopr=Norepi>Epi CÁC THUỐC CHẸN BÊTA GIAO CẢM • Định nghĩa: thuốc đối kháng tranh chấp đặc hiệu với tác dụng bêta giao cảm catecholamine PHÂN LOẠI CÁC THUỐC CHẸN BÊTA Ức chế chọn lọc β1 hay β1- β2 Có hoạt tính giống giao cảm nội Hịa tan nước hay mỡ Ức chế đồng thời α β HOẠT TÍNH GIỐNG GIAO CẢM NỘI TẠI ? • Cấu trúc thuốc có phần gần giống với Isoprenalin (=> kích thích phần thụ thể ) • Tác dụng ức chế thụ thể  thuốc bị giảm bớt • Làm cho nhịp tim bị chậm nghỉ ngơi => có lợi cho bệnh nhân bị: – – – – Nhịp xoang chậm lúc nghỉ ngơi Rối loạn dẫn truyền nhĩ thất Rối loạn chức co bóp tim Co thắt phế quản KHẢ NĂNG HOÀ TAN TRONG NƯỚC HAY TRONG MỠ CỦA CÁC THUỐC CHẸN BÊTA Opie LH Drugs for the Heart WB Saunders 2005, 6th ed, p.21 Chẹn bêta giao cảm Không chọn lọc -ISA Nadolol Propranolol Timolol Sotalol Tertalolol +ISA Pindolol Carteolol Penbutolol Alprenolol Oxprenolol Dilevalol Chọn lọc 1 -ISA Atenolol Esmolol Metoprolol Bevantolol Bisoprolol Betaxolol Có tác dụng chẹn α +ISA Acebutolol (Practolol) Celiprolol Labetalol Bucindolol Carvedilol TÍNH CHỌN LỌC TRÊN THỤ THỂ β1 HAEUSLER G., Journal of Cardiovascular Pharmacology.1990; 16 (Suppl 5):S1-S9 TÁC ĐỘNG CỦA THUỐC CHẸN BÊTA GIAO CẢM TRÊN HỆ TIM MẠCH •  đáp ứng giao cảm thể gắng sức Stress => HA không bị tăng đột ngột •  tính tự động nút xoang ổ chủ nhịp tiềm tàng khác,  tính dẫn truyền nhĩ, thất nút nhĩ-thất => nhịp tim chậm lại •  tính kích thích, kéo dài thời kỳ trơ có hiệu nút nhĩ-thất => nhóm II thuốc chống loạn nhịp •  sức co bóp tim =>  cơng tim =>  mức tiêu thụ oxy tim => có lợi cho BN bị thiểu vành •  HA ĐM : – Do cung lượng tim giảm – Do ức chế giải phóng Renin  hoạt tính Renin huyết tương – Do tăng tiết Prostacyclin => giãn mạch,  sức cản ngoại vi Điều trị giai đoạn C (EF giảm có triệu chứng) I IIa IIb III Chẹn bêta (chỉ thuốc chứng minh giảm tỉ lệ tử vong: bisoprolol, carvedilol, metoprolol succinate) khuyến cáo cho tất bệnh nhân với triệu chứng suy tim EF giảm hay trước đây, trừ có chống định Heart Failure I IIa IIb III I IIa IIb III Amiodarone, sotalol, and/or other beta blockers are recommended pharmacological adjuncts to ICD therapy to suppress symptomatic ventricular tachyarrhythmias (both sustained and non-sustained) in otherwise optimally treated patients with HF Amiodarone, sotalol, and/or beta blockers may be considered as pharmacological alternatives to ICD therapy to suppress symptomatic ventricular tachyarrhythmias (both sustained and nonsustained) in optimally treated patients THUỐC CHẸN β TRONG ĐiỀU TRỊ BỆNH VAN TIM Chẹn β hẹp van hai  Nhịp xoang: Chậm tần số thất (55-60 l/ph), giúp kéo dài thời kỳ tâm trương  Chậm tần số thất / hẹp kèm rung nhĩ : thường kết hợp với digoxin  Các thuốc thay chẹn bêta : verapamil, diltiazem, amiodarone Bonow RO et al ACC/AHA 2006 Guidelines for the Managemen J Am Coll Cardiol Vol 48, No 3, 2006, e.1-148 Chẹn β hẹp van hai         Hở mạn, khơng có t/c năng, EF cịn bảo tồn: Khơng có vai trị UCMC Giảm tiền tải có lợi : lợi tiểu liều thấp Hở mạn hay TMCB, EF giảm : UCMC chẹn bêta Tạo nhịp buồng thất Hở mạn, có t/c năng, EF bảo tồn  phẫu thuật Hở b/c rung nhĩ : chẹn bêta, digoxin, diltiazem, amiodarone Bonow RO et al ACC/AHA 2006 Guidelines for the Managemen J Am Coll Cardiol Vol 48, No 3, 2006, e.1-148 THUỐC CHẸN β TRONG ĐiỀU TRỊ RỐI LOẠN NHỊP TIM Xử trí cấp cứu RL nhịp đặc biệt Nhịp nhanh thất đơn dạng tái phát I IIa IIb III I IIa IIb III Amiodarone TM, chẹn bêta, procainamide TM (hoặc sotalol hay ajmaline châu Âu) hữu ích để điều trị nhịp nhanh thất đơn dạng tái phát bối cảnh bệnh mạch vành nhịp nhanh thất tự phát Nhịp nhanh thất đa dạng Chẹn bêta TM hữu ích bệnh nhân có nhịp nhanh thất đa dạng tái phát, đặc biệt nghi ngờ thiếu máu cục Xử trí cấp cứu RL nhịp đặc biệt I IIa IIb III I IIa IIb III Xoắn đỉnh Chẹn bêta phối hợp với tạo nhịp điều trị phù hợp cho xoán đỉnh nhịp xoang chậm Nhịp nhanh thất hay tái phát Tái tưới máu chẹn bêta, sau thuốc chống loạn nhịp đường TM (procainamide or amiodarone) khuyến cáo cho trường hợp nhịp nhanh thất hay tái phát NMCT cấp Loạn nhịp thất đột tử tim bệnh lý đặc biệt RL chức thất trái sau NMCT I IIa IIb III I IIa IIb III Amiodarone, thường kết hợp với chẹn bêta, hữu ích bệnh nhân RL chức thất trái NMCT trước triệu chứng nhịp nhanh thất khơng đáp ứng với chện bêta Nhịp nhanh thất tự phát Điều trị thuốc với chẹn bêta và/hoặc chẹn calcie (và/hoặc thuốc nhóm IC nhịp nhanh thất từ đường thất phải) hữu ích bệnh nhân có cấu trúc tim bình thường nhịp nhanh thất có triệu chứng từ thất phải Các hội chứng rối loạn nhịp bất thường gen Hội chứng QT dài I IIa IIb III Chẹn bêta khuyên dùng bệnh nhân đuộc chẩn đoán QT dài I IIa IIb III Cấy máy khử rung tự động dùng kèm chẹn bêta định bệnh nhân có QT dài sống sót sau ngừng tim có tuổi thọ năm với chất lượng sống tốt Các hội chứng rối loạn nhịp bất thường gen Tim nhanh thất đa dạng cường giao cảm (Catecholaminergic Polymorphic Ventricular Tachycardia: CPVT) I IIa IIb III Chẹn bêta định cho trường hợp CPVT tự phát stress I IIa IIb III Cấy máy khử rung tự động dùng kèm chẹn bêta định bệnh nhân có CPVT sống sót sau ngừng tim có tuổi thọ cịn năm với chất lượng sống tốt Loạn nhịp thất đột tử tim Giới thai nghén I IIa IIb III Ở phụ nữ có thai với QT dài có triệu chứng, chẹn bêta chứng tỏ thuốc hữu ích có thai sau sinh , trừ có chống định tuyệt đối CHỈ ĐỊNH CHẸN BÊTA GIAO CẢM CHU PHẪU NGOÀI TIM KẾT LUẬN Chẹn bêta có nhiều định bệnh tim mạch: ♥ Bệnh tim TMCB: thuốc chẹn β liệu pháp tảng tất bệnh nhân ♥ THA: thuốc chẹn β đơn trị liệu phối hợp hữu ích điều trị bệnh nhân có định bắt buộc khác ♥ Suy tim: thuốc chẹn β làm giảm họat hóa giao cảm-là chế bù trừ thần kinh-thể dịch suy tim sung huyết - chứng minh hiệu tương đương với ƯCMC ♥ NMCT: Làm giảm trường hợp tử vong muộn NMCT ♥ Rối loạn nhịp: Hiệu thuốc chẹn β chứng minh loạn nhịp thất, có liên quan đến TMCB ♥ Chu phẫu ngồi tim: bệnh nhân có nguy tim mạch cao Cảm ơn quý đồng nghiệp Cảm ơn quý đồng nghiệp