Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, xã hội ngày càng phát triển cũng đồng nghĩa với việc lượng kiến thức ngày càng rộng lớn. Để đáp ứng được nhu cầu học vấn của thời đại thì việc tự học là điều không thể bỏ qua, đặc biệt là đối tượng sinh viên – thế hệ tương lai, những con người làm chủ đất nước. Mô hình đào tạo theo học chế tín chỉ là phương thức đào tạo tiên tiến và được nhiều trường Đại học tại Việt Nam áp dụng, trong đó có trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh (IUH). Đây là phương thức nâng cao tính chủ động của người học, phát huy tính sáng tạo và nâng cao hoạt động trí tuệ của sinh viên. Tự học là một nhu cầu thiết thực đối với sinh viên bởi đại học khác với các cấp đào tạo khác là khả năng tự học, tự nghiên cứu rất cao. Để nắm bắt được toàn diện các kiến thức chuyên môn ở môi trường Đại học đòi hỏi sinh viên phải thật sự nỗ lực trong quá trình học tập, đặc biệt phải dành thời gian cho việc tự học, tự nghiên cứu ngoài những giờ học trên giảng đường. Việc tự học cần thiết với sinh viên, vì nó không chỉ trang bị kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên mà còn hình thành ở họ năng lực tự học, tích cực, chủ động hơn và thích ứng với cuộc sống ngày càng phát triển. Trong điều kiện học tập đổi mới như vậy, sinh viên cần phải trang bị cho mình những kĩ năng cần thiết, hết sức nỗ lực, giành nhiều thời gian cho tự học và xác định được phương pháp học tập đúng đắn, hiệu quả. Tuy nhiên, để tìm ra một phương pháp học tập hiệu quả, phù hợp và phát huy khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân là điều không dễ dàng. 1 Thực tế hiện nay cho thấy, hoạt động tự học của sinh viên IUH vẫn còn tồn tại rất nhiều vấn đề, ngoài những nhóm sinh viên thường xuyên dành thời gian cho việc tự học thì một bộ phận còn lại vẫn chưa xây dựng được kỹ năng tự học cho bản thân, hình thức tự học chưa hợp lý,…Xuất phát từ thực tiễn trên, nhóm đã tiến hành tìm hiểu và làm rõ những mặt tích cực lẫn tiêu cực xoay quanh việc tự học của sinh viên trường Đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao khả năng tự học của sinh viên IUH
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước và ngoài nước theo khung khái niệm 9
2.1 Vấn đề tự học trên thế giới ( ngoài nước)
Tự học và các kỹ năng tự học luôn là vấn đề quan trọng được nhiều nhà giáo dục trên toàn cầu nghiên cứu và thảo luận từ những ngày đầu của nền giáo dục, trước khi nó trở thành một lĩnh vực khoa học chính thức.
Montaigne từng khuyên rằng giáo viên nên khuyến khích học sinh tự học và tự phát triển, đồng thời cần điều chỉnh tốc độ giảng dạy phù hợp với khả năng tiếp thu của học trò.
Vào đầu thế kỷ XX, sự phát triển mạnh mẽ của tâm lý học hành vi và tâm lý học phát sinh đã dẫn đến sự ra đời của nhiều phương pháp dạy học mới như “phương pháp lạc quan”, “phương pháp trọng tâm tri thức” và “phương pháp Montessori” Mặc dù những phương pháp này nhấn mạnh vai trò quan trọng của học sinh trong quá trình học tập, nhưng lại quá chú trọng vào “con người cá thể”, dẫn đến việc hạ thấp vai trò của giáo viên và làm phức tạp hóa quá trình dạy học Hơn nữa, các phương pháp này yêu cầu điều kiện cao từ cả phía học sinh lẫn giảng dạy, khiến cho việc triển khai rộng rãi trở nên khó khăn.
Các nhà giáo dục ở Mỹ và Tây Âu đều đồng thuận về vai trò quan trọng của người học trong quá trình dạy học Tuy nhiên, họ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của người thầy cùng với các phương pháp và phương tiện dạy học trong việc nâng cao hiệu quả giáo dục.
Nhà tâm lý học Carl Rogers đã giới thiệu cuốn sách "Phương pháp dạy và học hiệu quả", trong đó ông trình bày chi tiết các phương pháp dạy học nhằm phát triển kỹ năng tự học cho sinh viên Cuốn sách cung cấp các chiến lược như cung cấp tài liệu, sử dụng bảng giao ước, chia nhóm học tập, và hướng dẫn sinh viên cách nghiên cứu tài liệu, tự đánh giá nguồn tài liệu, xác định mục tiêu học tập và tự đánh giá quá trình học của mình.
- Ngoài ra, A.A Goroxepxki – M.I.Lubixowra (1987) với công trình nghiên cứu
Tổ chức công việc tự học cho sinh viên đại học là rất quan trọng, và NXB ĐHSP Hà Nội đã nhấn mạnh vai trò cùng với kỹ năng tự học của sinh viên Việc phát triển khả năng tự học không chỉ giúp sinh viên nâng cao kiến thức mà còn rèn luyện tính tự lập và sáng tạo trong quá trình học tập.
2.2 Vấn đề tự học ở Việt Nam
Người Việt Nam có tinh thần hiếu học đặc biệt, đặc biệt là tinh thần tự học Trong thời phong kiến, khi đất nước còn nghèo nàn và giáo dục chưa phổ cập, việc đi học trở thành điều xa xỉ Tuy nhiên, nhiều nhân tài kiệt xuất như Mạc Đỉnh Chi và Nguyễn Bỉnh Khiêm đã trở thành tấm gương sáng về tự học, nỗ lực trau dồi kiến thức cho bản thân Mặc dù vậy, lối giáo dục thời kỳ này vẫn còn nhiều hạn chế, với việc người học chủ yếu tìm kiếm sự bắt chước và học thuộc lòng mà không phát triển sự độc đáo.
Tự học tại Việt Nam đã trải qua một quá trình phát triển nghiên cứu sâu rộng về cả lý luận lẫn thực tiễn Mặc dù chậm hơn so với giáo dục toàn cầu, nhưng những thành tựu nghiên cứu liên quan đến tự học, đặc biệt là cho sinh viên, đã rất đa dạng và phong phú.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Cảnh Toàn nổi bật trong lĩnh vực tự học tích cực, với nhiều cuốn sách và công trình nghiên cứu nhằm thuyết phục giáo viên thay đổi phương pháp dạy học để tối ưu hóa khả năng tự học của học sinh Ông không chỉ phân tích sâu sắc bản chất của tự học mà còn xây dựng khái niệm tự học một cách chuẩn xác Bên cạnh đó, ông đề xuất mô hình dạy - tự học tiên tiến, kèm theo hướng dẫn chi tiết để giáo viên có thể áp dụng hiệu quả trong giảng dạy.
Nghiên cứu về bản chất của tự học dựa trên tâm lý học và giáo dục học đã được nhiều tác giả quan tâm, trong đó có Thái Duy Tuyên với công trình "Bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh", Nguyễn Kỳ với nghiên cứu "Biến quá trình dạy học thành quá trình tự học", và Đặng Vũ Hoạt với bài viết "Một số nét về thực trạng, phương pháp dạy học đại học" Những nghiên cứu này đóng góp quan trọng vào việc hiểu và phát triển năng lực tự học trong môi trường giáo dục.
Tác giả Phan Quốc Lâm (2010) đã có những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực giáo dục thông qua công trình “Tiếp cận vấn đề kĩ năng theo quan điểm tâm lý học hoạt động”, được đăng trên tạp chí Giáo dục, số Đặc biệt, tháng 11 Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích và áp dụng các khía cạnh tâm lý học vào việc phát triển kỹ năng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
Trong bài viết của tác giả Dương Thị Linh (2010), "Một số vấn đề về hoạt động tự học của sinh viên trong giai đoạn hiện nay", đăng trên tạp chí Giáo dục số Đặc biệt tháng 1, tác giả đã phân tích những thách thức và cơ hội mà sinh viên gặp phải trong việc tự học Bài viết nhấn mạnh tầm quan trọng của tự học trong việc phát triển kỹ năng và kiến thức cần thiết cho sinh viên trong bối cảnh giáo dục hiện đại.
Hiện nay, trong bối cảnh cải cách giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục tại Việt Nam, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng khóa IX đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc này.
Đổi mới hình thức giảng dạy và học tập là cần thiết để cập nhật tri thức hiện đại, phù hợp với lứa tuổi và điều kiện cụ thể Phương pháp giảng dạy cần chuyển từ việc nhồi nhét kiến thức sang phát triển tư duy độc lập và năng động của người học Hai nhân tố chính trong giáo dục là người dạy và người học, trong đó vai trò chủ động của người học rất quan trọng, ảnh hưởng lớn đến chất lượng giáo dục Người học cần có phương pháp học tập đúng đắn và ý thức tự học, trong khi người dạy cần định hướng và phát triển tư duy tích cực, hình thành kỹ năng tự học và tự thu thập kiến thức, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục hiện đại.
Những vấn đê, khía cạnh còn chưa nghiên cứu
Tự học ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh toàn cầu hóa, là yếu tố thiết yếu cho sự phát triển bản thân Nghiên cứu khả năng tự học của sinh viên Đại học Công Nghiệp đã được nhiều người phân tích, nhưng nhóm chưa có đủ thời gian và nguồn lực để mở rộng nghiên cứu về tầm quan trọng của tự học trong giáo dục và đời sống Tự học không chỉ giúp sinh viên hình thành và rèn luyện kỹ năng mà còn mang lại kinh nghiệm quý báu cho cuộc sống Đây là một hướng đi mà nhóm sẽ tiếp tục khai thác trong các nghiên cứu sau này.
NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
Nội dung
1.1 Đánh giá về khả năng tự học của sinh viên trường Đại Học Công Nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh
Một cuộc khảo sát tại Trường Đại học Công nghiệp TP.HCM cho thấy 88.5% sinh viên nhận thức rõ tầm quan trọng của việc tự học trong quá trình học tập và cuộc sống tương lai Tuy nhiên, vẫn có 10.6% sinh viên chưa đánh giá cao vai trò của tự học và coi đó là điều bình thường Đáng chú ý, nhiều sinh viên cho rằng động cơ tự học chủ yếu là để tiếp thu kiến thức phục vụ cho công việc sau này, thay vì chỉ để đạt kết quả cao trong các kỳ thi, điều này phản ánh sự tiến bộ trong nhận thức của họ.
Mặc dù có 69,2% sinh viên nhận thức được tầm quan trọng của việc tự học, nhưng thực tế cho thấy thói quen này thường được hình thành muộn, với tỷ lệ sinh viên bắt đầu tự học từ nhỏ rất thấp.
Sinh viên thường có thói quen học dồn vào thời điểm kiểm tra và thi cử, dẫn đến việc kiến thức nhanh chóng bị mai một sau khi hoàn thành bài thi Thời gian dành cho việc tự học của sinh viên hiện nay còn hạn chế, với 51% sinh viên chỉ dành từ 1 đến 3 giờ mỗi ngày cho việc này Sự hiệu quả của việc tự học phụ thuộc vào nhận thức và phương pháp học của từng sinh viên, có thể mang lại lợi ích hoặc gây tác động tiêu cực.
1.2 Thực trạng tự học của sinh viên trường Đại Học Công Nghiệp Thành phố
Tự học đòi hỏi sự tự giác và kiên nhẫn cao, giúp chúng ta trau dồi kiến thức một cách hiệu quả Kết quả khảo sát hơn 100 sinh viên trường Đại học Công Nghiệp TPHCM cho thấy đa số sinh viên (81,7%) vẫn tìm thấy sự hứng thú trong việc tự học Tuy nhiên, vẫn còn một số ít sinh viên (13,7%) xem nhẹ việc tự học, điều này cho thấy tự học cần được thực hiện một cách nghiêm túc và thú vị để gây hứng thú cho người học.
Tự học là một quá trình đòi hỏi sự tự giác cao từ người học, vì vậy việc dành thời gian cho việc này là rất quan trọng để duy trì thói quen tự học Hầu hết sinh viên hình thành thói quen tự học ngay từ năm nhất Đại học, nhưng tỉ lệ này giảm dần theo thời gian Theo khảo sát, có đến 48.1% sinh viên chỉ tự học thỉnh thoảng, cho thấy việc tự học còn mang tính ngẫu hứng Trong khi đó, 42.3% sinh viên thể hiện tinh thần tự giác cao và thường xuyên dành thời gian cho việc tự học.
Hiện nay, sinh viên IUH đang áp dụng nhiều hình thức tự học khác nhau, trong đó 74% sinh viên chọn tự học một mình Các yếu tố bên ngoài như mạng xã hội (75%), ý thức học tập (49%), và môi trường học tập (34.6%) ảnh hưởng lớn đến hiệu quả tự học Sinh viên phụ thuộc vào internet và thiết bị công nghệ, điều này cản trở sự phát triển bản thân Hơn nữa, môi trường học tập không thoải mái và sự thiếu chủ động trong học tập cũng làm giảm hiệu suất học Để cải thiện kỹ năng tự học, sinh viên cần chọn môi trường học phù hợp, với 58.7% chọn học ở nhà, 25% tại thư viện, và 14.4% ở quán cà phê Lập kế hoạch học tập gắn với kỹ năng tự học là điều cần thiết, nhưng nhiều sinh viên vẫn chưa thực hiện được, dẫn đến chất lượng tự học chưa cao.
Kết quả khảo sát cho thấy sinh viên có kế hoạch tự học chưa thực sự tích cực, với 44.7% chọn học lúc rảnh, 28.2% lập thời gian biểu và 23.3% thích học khi nào thì học Điều này chỉ ra rằng sinh viên cần dành nhiều thời gian hơn cho việc tự chiếm lĩnh kiến thức và hình thành thái độ học tập đúng đắn Để đạt hiệu quả tốt nhất, sinh viên cần phát huy tối đa tinh thần tự học trong suốt quá trình học tập.
Kết quả cuối cùng của một mục tiêu là điều quan trọng, và khảo sát cho thấy sinh viên đã đạt được những kết quả đáng kể qua tự học: 51.9% có kết quả tốt hơn, 46.2% ổn định, trong khi chỉ 1.9% bị giảm sút Nghiên cứu chỉ ra rằng phần lớn sinh viên cải thiện thành tích nhờ tự học, nhưng một số ít gặp khó khăn do phương pháp học tập chưa phù hợp Điều này rất nguy hiểm, vì vậy sinh viên cần nhận thức rõ cách học là công cụ quan trọng để tự học và không ngừng nâng cao năng lực bản thân.
1.3 Khó khăn- hiệu quả của việc tự học
1.3.1 Hiệu quả của việc tự học
Nghiên cứu thực tiễn và khảo sát trực tuyến đã chỉ ra rằng việc tự học mang lại hiệu quả to lớn cho sinh viên tại trường Đại học Công nghiệp thành phố Hồ Chí Minh.
Theo khảo sát, 54,8% sinh viên cho rằng điểm số của họ đã được cải thiện nhờ vào quá trình tự học, trong khi 59,1% cho biết kết quả học tập của họ cũng tốt hơn sau khi tự học Hơn nữa, 67,3% sinh viên nhận thấy rằng quá trình tự học đã giúp họ nâng cao kiến thức và kỹ năng sống.
Ngoài việc cải thiện điểm số và nâng cao kết quả học tập, sinh viên còn phát triển kỹ năng đọc, hiểu và tìm kiếm nguồn tài liệu phục vụ cho quá trình tự học, từ đó nâng cao khả năng giải quyết vấn đề.
Thông qua hoạt động tự học, sinh viên không chỉ biết tự tổ chức và tự đánh giá kết quả học tập mà còn nâng cao tư duy và kích thích sự tìm tòi, khám phá kiến thức mới Quá trình này rèn luyện kỹ năng lập kế hoạch và quản lý thời gian, giúp sinh viên trở nên năng động và sáng tạo hơn Bên cạnh kiến thức từ giảng viên, tự học còn giúp sinh viên hiểu sâu hơn về chuyên ngành, từ đó dễ tiếp thu hơn Hơn nữa, tự học còn phát triển tính tự lập và kỷ luật cho sinh viên.
1.3.2 Khó khăn của việc tự học
Khảo sát online thông qua bảng câu hỏi đã chỉ ra rằng thực trạng tự học của sinh viên vẫn còn nhiều vấn đề cần được thảo luận và cải thiện.
Những trở ngại chính sinh viên cần phải khắc phục trong quá trình học tập:
Nguyên nhân chính khiến sinh viên bị ảnh hưởng nhiều bởi mạng xã hội như Zalo, Facebook, và Instagram là rất lớn, với 75% sinh viên gặp tình trạng này Hệ quả là nhiều sinh viên chưa hình dung rõ ràng về việc tự học và không biết bắt đầu từ đâu.
- Đồng thời qua khảo sát thực tế cho thấy, hầu hết sinh viên chưa biết khái niệm
Sinh viên thường gặp khó khăn trong việc xác định cách tự học hiệu quả và chưa nhận thức rõ lợi ích của việc này Họ cần hiểu rằng kiến thức trong mỗi môn học là vô hạn, trong khi thời gian trên lớp lại có hạn Dù có bao nhiêu giờ học, giảng viên không thể truyền đạt hết tất cả kiến thức, vì vậy tự học trở thành phương pháp tối ưu giúp sinh viên khám phá sâu hơn về lĩnh vực khoa học mà họ đang theo đuổi.
Thiết kế nghiên cứu
Sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính giúp thu thập dữ liệu mô tả và phân tích sâu sắc, từ đó cung cấp cái nhìn rõ ràng hơn về các vấn đề nghiên cứu thông qua việc diễn giải từ các quan điểm khác nhau.
- Sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng: thu thập, phân tích điều tra được các số liệu thực tế phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài
Chọn mẫu
Dân số/ Tổng thể Toàn thể sinh viên của IUH
Phần tử Một sinh viên Đơn vị mẫu
Trường đại học có tổng cộng 35.000 sinh viên, bao gồm các chuyên ngành như quản trị kinh doanh, công nghệ thông tin, thương mại - du lịch, công nghệ may - thời trang, công nghệ nhiệt - lạnh, ngoại ngữ, kế toán - kiểm toán, luật, công nghệ điện tử và công nghệ cơ khí.
Khích thước mẫu (n) 100 sinh viên
Khung mẫu Danh sách 35 000 sinh viên
Thiết kế chọn mẫu Ngẫu nhiên
- Tính toán kích thước mẫu (n) dựa trên công thức Slovin (1960) (TS Nguyễn Thị Thu Trang – TS Đặng Hữu Phúc, 2020)
Nhóm chọn sai số cho phép bằng 10% (độ tin cậy 90%) n 10% = N
1+35000∗0.1 2 ≈ 100 (sinh viên) Vậy kích cỡ mẫu phù hợp là 100 sinh viên
- Phương pháp lấy mẫu: nhóm sử dụng phương pháp ngẫu nhiên phân tầng không theo tỉ lệ theo như bảng sau:
Khoa Quản trị kinh doanh
Nam:2000 SV 5 SV Nữ: 4000 SV 5 SV Khoa Công nghệ thông tin
Nam: 3500 SV 5 SV Nữ:1500 SV 5 SV Khoa Thương mại – du lịch
Nam:1000 SV 5 SV Nữ: 2 000 SV 5 SV
Khoa Công nghệ may – Thời trang
Nam: 500 SV 5 SV Nữ: 2 000 SV 5 SV
Khoa Công nghệ nhiệt – Lạnh
Nam: 2 000 SV 5 SV Nữ: 1 000 SV 5 SV
Nam: 500 SV 5 SV Nữ: 1 500 SV 5 SV Khoa Kế toán – Kiểm toán
Nam: 2 000 SV 5 SV Nữ: 2000 SV 5 SV Khoa Luật
Nam: 300 SV 5 SV Nữ: 700 SV 5 SV Khoa Công nghệ điện tử
Nam: 3000 SV 5 SV Nữ: 1500 SV 5 SV Khoa Công nghệ cơ khí Nam: 3 000 SV 5 SV
Thiết kế công cụ thu thập thông tin
Nghiên cứu được thực hiện thông qua bảng câu hỏi khảo sát online trên Google Biểu mẫu, bao gồm 16 câu hỏi Trong đó, có 3 câu hỏi cá nhân về sinh viên năm mấy, giới tính và khoa học, cùng với 13 câu hỏi liên quan đến đề tài nghiên cứu nhằm làm rõ thực trạng, khả năng, hiệu quả và giải pháp cho việc tự học.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu lý luận trong đề tài "Đề xuất giải pháp để tự học của sinh viên trường Đại Học Công Nghiệp TP.HCM có hiệu quả" bao gồm việc tìm kiếm, giải thích, phân tích và tổng hợp các tài liệu tham khảo đáng tin cậy như tạp chí, bài báo khoa học, luận văn và báo cáo hội thảo Mục tiêu của quá trình này là xây dựng cơ sở lý luận vững chắc cho nghiên cứu, từ đó đề xuất những giải pháp hiệu quả cho việc tự học của sinh viên.
Phương pháp thảo luận nhóm đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích "Khó khăn - hiệu quả của việc tự học" Qua việc đóng góp ý kiến và nhận thức cá nhân, các thành viên có thể thảo luận để đưa ra những nội dung cụ thể, làm rõ mục tiêu nghiên cứu Sự thống nhất chung trong nhóm giúp thu thập thông tin chi tiết và phong phú hơn, từ đó nâng cao hiệu quả của việc tự học.
Nhóm nghiên cứu đã áp dụng phương pháp khảo sát phi thực nghiệm thông qua bảng câu hỏi để thu thập dữ liệu từ 100 sinh viên ngẫu nhiên thuộc các khoa của trường Đại học Công Nghiệp Mục tiêu khảo sát nhằm làm rõ thực trạng, kỹ năng và tỷ lệ ý thức tự học của sinh viên Qua đó, nhóm đánh giá hiệu quả tự học và xác định những khó khăn mà sinh viên gặp phải, từ đó đề xuất giải pháp tối ưu nhằm nâng cao hiệu quả tự học tại trường Các câu hỏi trong bảng khảo sát được lựa chọn kỹ lưỡng, chi tiết và dễ hiểu, giúp sinh viên dễ dàng phản hồi về thời gian tự học, các yếu tố ảnh hưởng và nguyên nhân dẫn đến hiệu quả tự học không cao.
CẤU TRÚC DỰ KIẾN CỦA LUẬN VĂN
1 Tính cấp thiết của đề tài
CHƯƠNG I TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1 Tổng quan tình hình NC trong và ngoài nước
3 Các khái niệm, thuật ngữ
4 Giới thiệu mô hình, phần mềm… (nếu có)
CHƯƠNG II NÔI DUNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG III KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
KẾ HOẠCH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
STT Nội dung thực hiện Thời gian thực hiện
Người thực hiện Ghi chú
1 Lựa chọn chủ đề nghiên cứu
2 Thống nhất đề tài nghiên cứu
02/04/2021 Cả nhóm Vấn đề tự học của SV
3 Đề cương sơ bộ về đề tài 08/04/2021 GVHD
4 Tìm kiếm tài liệu liên quan đến đề tài
5 Đọc và lựa chọn thông tin phù hợp