GIỚI THIỆU CHUNG VỀ THÁI LAN
Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên
Thái Lan, hay Vương quốc Thái Lan, là một quốc gia độc lập với diện tích 513.120 km2, đứng thứ ba ở Đông Nam Á Quốc gia này kéo dài 1.620 km từ bắc xuống nam và 775 km từ đông sang tây Thái Lan giáp với Lào và Myanmar ở phía bắc, Campuchia và Vịnh Thái Lan ở phía đông, Myanmar và Ấn Độ Dương ở phía tây, và Malaysia ở phía nam Lãnh hải Thái Lan tiếp giáp với lãnh hải Việt Nam ở vịnh Thái Lan và với Indonesia cũng như Ấn Độ qua biển Andaman ở phía tây nam.
Thái Lan bao gồm 77 tỉnh, được chia thành 6 khu vực: Bắc, Đông Bắc, Trung Tâm, Đông, Tây và Nam Các thành phố lớn như Chiang Mai ở phía Bắc, Songkhla ở phía Nam, và Phra Nakhon Si Ayutthaya cùng Chonburi ở miền Trung, trong khi Nakhon Ratchasima và Khon Kaen nằm ở Đông Bắc Địa hình Thái Lan nổi bật với núi cao, cảnh quan đa dạng bao gồm núi rừng, cao nguyên, đồng bằng sông màu mỡ và bãi biển cát trắng Hệ thống sông lớn như Chao Phraya chiếm khoảng một phần ba lãnh thổ, cùng với các con sông khác, tạo nên phù sa màu mỡ, góp phần vào sự phát triển nông nghiệp của đất nước.
Thái Lan có khí hậu nhiệt đới với ba mùa rõ rệt: mùa nóng từ tháng 3 đến tháng 6, mùa mưa từ tháng 7 đến tháng 11 và mùa lạnh từ tháng 11 đến tháng 2 Nhiệt độ cao nhất thường xuất hiện vào tháng 3 và tháng 4, với mức trung bình dao động từ 28 đến 38 độ C, trong khi độ ẩm trung bình từ 73% đến 82,8% Quốc gia này cũng sở hữu tài nguyên thiên nhiên phong phú, nổi bật với các khoáng sản như thiếc, cao su, khí tự nhiên, gỗ và vonfram.
Lịch sử hình thành và phát triển
Trước năm 1939, Thái Lan được biết đến với tên gọi Si-am Người Thái có nguồn gốc từ Vân Nam, Trung Quốc, di cư về phía nam sau khi người Mông Cổ tấn công kinh đô Nam Chiếu Vào năm 1238, họ thành lập Vương quốc Sukhothai, một vương quốc Phật giáo ở miền Bắc Thái Lan, và đến năm 1283, người Thái đã phát triển hệ thống chữ viết riêng.
Vào năm 1350, Vương quốc Ayutthaya được thành lập khi kinh đô được chuyển xuống phía Nam, cách Băng-cốc 70km Trong hơn 400 năm, người Thái đã tiến hành chiến tranh liên miên với Miến Điện, dẫn đến sự hủy diệt của kinh đô Ayutthaya vào năm 1767 Taksin, một tướng người Thái gốc Hoa, đã đứng lên chống lại quân Miến Điện để giành lại độc lập và chuyển đô về Thonburi bên sông Chao Phraya Năm 1782, Vua Rama I lên ngôi và chọn Băng-cốc, hay còn gọi là Thành phố của các thiên thần, làm thủ đô, mở ra thời đại Rattanakosin.
Trước năm 1932, Thái Lan tồn tại dưới chế độ quân chủ chuyên chế Tuy nhiên, sau cuộc cách mạng tư sản do một nhóm sĩ quan trẻ lãnh đạo, đất nước đã chuyển đổi sang chế độ quân chủ lập hiến.
Vào ngày 10/12/1932, Vua Prajadhipok (Rama VII) đã phê duyệt bản Hiến pháp đầu tiên của Thái Lan Trong thời kỳ Chiến tranh Thế giới thứ 2, Thái Lan là đồng minh của Nhật Bản nhưng cũng chứng kiến sự phát triển của phong trào chống Nhật mang tên Seri Thai Sau khi chiến tranh kết thúc, Thái Lan đã chuyển sang trở thành đồng minh của Mỹ.
Hơn 70 năm qua Thái Lan đã thay đổi 17 hiến pháp, nhưng Hiến pháp
Năm 1932 được xem là mốc quan trọng trong lịch sử Thái Lan Hiến pháp thứ 18 đã được thông qua qua cuộc trưng cầu dân ý vào ngày 19/8/2007, và cùng với tổng tuyển cử diễn ra vào ngày 23/12/2007, chính phủ dân sự mới của Thái Lan đã chính thức được thành lập vào ngày 06/02/2008.
Dân cư - xã hội và chế độ chính trị
Theo Worldometer, tính đến tháng 4 năm 2022, dân số Thái Lan đạt hơn 70 triệu người, đứng thứ 20 thế giới Trong số đó, 51,1% là dân cư thành thị, với tuổi thọ trung bình là 40,1 tuổi.
Dân tộc Thái chiếm hơn 97% dân số, trong khi dân tộc Miến Điện chỉ khoảng 1%, phần còn lại là các dân tộc khác Tiếng Anh được sử dụng phổ biến và được xem là ngôn ngữ thứ hai.
2 ở Thái Lan, cùng với đó là một số tiếng dân tộc và địa phương
Biểu đồ 1: Biểu đồ cơ cấu các dân tộc tại Thái Lan năm 2015
Thái Lan hiện đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng, bao gồm bất ổn chính trị liên tiếp, quản lý an ninh lỏng lẻo và tình trạng nhập cư bất hợp pháp dẫn đến gia tăng tội phạm Ngoài ra, nạn sở hữu súng đạn trái phép, sự phân hóa giàu nghèo và sự trỗi dậy của chủ nghĩa khủng bố do các phần tử Hồi giáo cực đoan ở miền Nam cũng đang gây ra những lo ngại lớn cho đất nước.
Thái Lan, một quốc gia quân chủ lập hiến kết hợp với dân chủ trực tiếp, có hoàng tộc Mahidol thuộc Vương triều Chakri là biểu tượng quốc gia Quốc vương, hiện tại là Rama X (Maha Vajiralongkorn), đóng vai trò là người đứng đầu đất nước, Tổng tư lệnh quân đội và Nhà lãnh đạo tinh thần Phật giáo, đã nhận ngai vàng từ Hội đồng lập pháp.
Năm 2016, sau khi vua Rama IX qua đời, Quốc hội Thái Lan được cấu thành bởi Thượng viện gồm 260 thành viên được bầu theo hình thức phổ thông đầu phiếu với nhiệm kỳ 6 năm, và Hạ viện với 500 thành viên cũng được bầu bằng tuyển cử phổ thông nhưng có nhiệm kỳ 4 năm Vua có quyền bổ nhiệm Thủ tướng, người này được chọn từ các đại biểu Quốc hội, thường là lãnh đạo của đảng có số ghế nhiều nhất trong Quốc hội.
Bi u đồồ c cấấu dấn t c t i Thái Lan năm 2015 ể ơ ộ ạ
Miến Điện có khả năng thành lập liên minh đa số trong Quốc hội, từ đó dẫn đến việc bầu Thủ tướng Thủ tướng sẽ chỉ định các thành viên của Nội các, và Nội các phải chịu trách nhiệm trước Hạ nghị viện Tuy nhiên, Thượng nghị viện có quyền phế truất hoặc điều khiển Chính phủ.
Tổng quan về kinh tế
Giai đoạn 1963 đến 1977, Thái Lan ghi nhận tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất thế giới, nhưng sau cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á năm 1997, tăng trưởng bắt đầu chậm lại Đến năm 2020, cơ cấu GDP của Thái Lan gồm công nghiệp chiếm 33,1%, nông nghiệp 8,63% và dịch vụ 58,27% Nền kinh tế thị trường công nghiệp mới của Thái Lan phụ thuộc lớn vào du lịch và xuất khẩu, với kim ngạch xuất khẩu chiếm khoảng 60% GDP, trong đó sản xuất, chế tạo hàng hóa, điện tử, nông nghiệp và du lịch là các lĩnh vực chủ chốt Nước này nổi tiếng với các điểm đến du lịch như Ayutthaya, Pattaya, Bangkok, Phuket, và Chiang Mai, đón khoảng 40 triệu lượt khách quốc tế vào năm 2019 Tuy nhiên, thu nhập bình quân đầu người đã giảm từ 7.800 USD/người năm 2019 xuống khoảng 7.000 USD/người trong hai năm đại dịch Covid-19, cùng với những biến động chính trị đã tác động tiêu cực đến nền kinh tế Các hoạt động kinh tế như kinh doanh, sản xuất và du lịch bị đình trệ, tỷ giá đồng Baht tăng đã ảnh hưởng đến xuất khẩu, dẫn đến tăng trưởng kinh tế thấp và sự phân hóa ngày càng tăng giữa người giàu và người nghèo.
Năm 2020, GDP của Thái Lan giảm mạnh với tốc độ tăng trưởng âm khoảng -6,1% Tuy nhiên, vào năm 2021, kinh tế Thái Lan đã có sự phục hồi nhẹ với mức tăng trưởng đạt 1,6%, nhờ vào sự hồi phục mạnh mẽ của xuất khẩu Sự phục hồi kinh tế toàn cầu, đặc biệt từ Mỹ và châu Âu, đã thúc đẩy nhu cầu đối với hàng hóa xuất khẩu của Thái Lan Theo Hội đồng Phát triển Kinh tế và Xã hội Quốc gia Thái Lan (NESDC), xuất khẩu hàng hóa của nước này trong năm 2021 đã tăng 14,9% so với năm trước.
Thái Lan đã mở cửa đón khách quốc tế trở lại mà không cần cách ly từ tháng 11/2021, đánh dấu sự chuyển mình sang chiến lược “sống chung” với dịch bệnh Ngành du lịch, vốn đóng góp khoảng 20% GDP của Thái Lan trong năm 2019, đã chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ đại dịch Mặc dù việc mở cửa trở lại đã giúp phục hồi ngành này phần nào trong năm 2021, nhưng vẫn không đủ để bù đắp cho khoảng thời gian 10 tháng đóng cửa trước đó.
CÁC YẾU TỐ CẤU THÀNH VĂN HÓA THÁI LAN
Cấu trúc xã hội
Thái Lan có sự phân tầng xã hội sâu sắc, đặc biệt ở các khu vực nông thôn, nơi hầu hết người dân sinh sống Sự thay đổi này bắt đầu từ giữa thế kỷ XIX khi ảnh hưởng của kinh tế và chính trị châu Âu xuất hiện Đến những năm 1930, tác động của sự thay đổi trở nên rõ ràng hơn, đặc biệt sau cuộc đảo chính năm 1932, khi giới tinh hoa quân sự và quan liêu nắm quyền, mở rộng quyền lực của chính quyền trung ương tại các vùng nông thôn Hệ quả lâu dài của sự thay đổi này là sự gia tăng dân số nhanh chóng, dẫn đến thiếu đất và sự phát triển của các ngành nghề ngoài nông nghiệp, tạo ra một tầng lớp tư sản nông thôn và thị trấn nhỏ Vào đầu thế kỷ XX, xã hội Thái Lan được phân tầng thành ba giai cấp chính.
Tầng lớp thượng lưu bao gồm thân nhân của nhà vua và những người tiền nhiệm, trong đó các quý tộc được cha truyền con nối vẫn duy trì địa vị cao Tuy nhiên, họ không còn nắm giữ quyền lực như trước và không thể so sánh về mức độ giàu có với một số thành viên trong tổ chức đầu sỏ quân sự.
Tầng lớp trung lưu bao gồm các quan chức chính phủ, thường là quý tộc được vua ban cho địa vị, và giai cấp tư sản Trong thế kỷ XX, bộ máy quan chức của chính phủ đã gia tăng đáng kể, phản ánh sự phát triển của xã hội.
1960, quân đội và bộ máy hành chính bao gồm những người từ một số cấp của hệ thống phân cấp kinh tế và xã hội dần được coi trọng
Tầng lớp hạ lưu bao gồm giai cấp nông dân, cho đến nay là nhóm đông nhất
Trong xã hội, có một hệ thống phân chia rõ ràng giữa các tầng lớp, nơi những người nắm giữ quyền lực và địa vị chính trị thường có uy tín và khả năng tiếp cận tài sản Đặc biệt, các nhà sư Phật giáo giữ một vị trí độc lập bên ngoài hệ thống này Bên cạnh đó, cộng đồng người Hoa, chủ yếu là lao động và thương nhân nhỏ, cũng tồn tại bên lề của xã hội vào đầu thế kỷ XX.
Hệ thống tôn giáo và đạo đức
Phật giáo là tôn giáo quốc gia của Thái Lan, với khoảng 95% dân số theo đạo Phật, trong khi Hồi giáo chiếm 3,8% và các tôn giáo khác chiếm phần còn lại Thái Lan là quốc gia theo Phật giáo lớn thứ hai trên thế giới, chỉ sau Sri Lanka Phật giáo có vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh của xã hội Thái Lan.
1) Phật giáo hình thành nhân cách lối sống của người Thái, bởi vì người Thái mang những nguyên tắc đạo đức của Phật giáo để thực hành trong cuộc sống hằng ngày, do đó người Thái có một tấm lòng tốt và thân thiện;
2) Phật giáo là nguyên tắc chính trong điều hành đất nước Trong quá khứ, các vị vua đều áp dụng các nguyên tắc của Phật giáo trong việc điều hành quản trị quốc gia;
3) Phật giáo là trung tâm tinh thần, nguyên tắc trong Phật giáo là tập trung vào tình yêu, sự hòa hợp, đó là trung tâm người Thái là một;
4) Phật giáo là nguồn gốc của văn hóa Thái Lan, lối sống của người Thái gắn liền với Phật giáo Nó là một khuôn khổ cho việc thực hành các nghi lễ trong Phật giáo, như: lễ kết hôn, tang ma và công đức…
Phật giáo đóng vai trò trung tâm trong văn hóa Thái, ảnh hưởng sâu sắc đến tư tưởng, truyền thống và nghệ thuật của họ Dù vậy, người Thái vẫn mở lòng chấp nhận các tín ngưỡng khác như Bàlamôn giáo và những tín ngưỡng khác, được thể hiện qua các nghi lễ hàng ngày.
Hồi giáo, với 3,8% dân số Thái Lan, được xem là một thiểu số tôn giáo, chủ yếu tập trung ở các tỉnh Yala, Pattani và Narathiwat Đa số người Hồi giáo Thái Lan thuộc nhóm Sunni và có nguồn gốc từ nhiều dân tộc khác nhau, bao gồm Malaysia, Campuchia, Trung Quốc, Pakistan, Bangladesh và Indonesia Nhiều người trong số họ là những người cải đạo gần đây, và đức tin Hồi giáo tại Thái Lan thường được hòa quyện với tín ngưỡng Sufi.
Thái Lan sở hữu hơn 3.000 nhà thờ Hồi giáo, với số lượng tập trung chủ yếu tại Pattani Bên cạnh đó, quốc gia này còn có nhiều trường học Hồi giáo, ngân hàng, cửa hàng và các tổ chức khác phục vụ cộng đồng Hồi giáo.
Kitô giáo ở Thái Lan bắt đầu từ thế kỷ 16 qua các nhà truyền giáo châu Âu, với Tông đồ Vicariate đầu tiên được thành lập vào năm 1660 bởi người Bồ Đào Nha và Pháp Năm 1828, một nhóm Kitô hữu tự thành lập tại Bangkok Hiện nay, khoảng 1,1% dân số Thái Lan là Kitô hữu, với các nhóm lớn như Công giáo La Mã, Tin lành và Chính thống giáo Kitô hữu đóng góp đáng kể cho xã hội Thái Lan, đặc biệt trong các lĩnh vực y tế và giáo dục.
2.2.4 Thiên chúa giáo và một số nhóm tôn giáo tối thiểu khác
Thiên Chúa giáo được giới thiệu vào Thái Lan bởi các nhà truyền giáo Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha vào thế kỷ 16 và 17 Mặc dù những nỗ lực truyền giáo không đạt được kết quả khả quan, nhưng nhà thờ Thiên Chúa giáo vẫn giữ một vai trò quan trọng trong đời sống của người dân Thái Lan và trong cộng đồng tôn giáo tại đây.
Cộng đồng Thiên chúa giáo tại đây có sự hiện diện đáng kể của người Hoa, bên cạnh đó còn có một số người Lào và người Việt Khoảng một nửa số giáo dân sinh sống tại khu vực Trung tâm, trong khi phần còn lại phân bố ở phía Bắc và Đông Bắc Đặc biệt, hơn một nửa trong số họ là tín đồ Thiên chúa giáo La mã, trong khi số còn lại theo đạo Tin Lành.
Tôn giáo ở Thái Lan không chỉ bao gồm Phật giáo mà còn có một số ít người theo đạo Hindu và Sikh, chủ yếu là người gốc Ấn Độ, sinh sống tại thủ đô Bangkok.
Giáo dục
Giáo dục tại Thái Lan đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực và kỹ thuật, góp phần xây dựng nền kinh tế và xã hội Lịch sử giáo dục Thái Lan đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, phản ánh sự thay đổi trong phương pháp dạy và học.
Cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21, 9 nước đã thực hiện nhiều cuộc cải cách nhằm mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục cho đông đảo người dân Hệ thống giáo dục tại Thái Lan được đánh giá cao về tính hiệu quả và sự phát triển.
Hình 1: Hệ thống giáo dục tại Thái Lan (Nguồn: VTC News)
Bộ Giáo dục Thái Lan đã quyết định áp dụng hình thức học bắt buộc cho học sinh từ khối tiểu học đến hết lớp 9, tức là từ 6 đến 15 tuổi Học phí sẽ được miễn cho học sinh từ cấp mầm non đến hết lớp 12 Thời gian học đại học tùy thuộc vào ngành học, với bằng cử nhân thường kéo dài 4 năm, trong khi các ngành như kiến trúc, hội họa, điêu khắc, thiết kế có thể kéo dài 5 năm, và các ngành y tế như bác sĩ, dược sĩ sẽ yêu cầu thời gian học lâu hơn.
Bộ Giáo dục Thái Lan đã đề xuất hai chiến lược quan trọng nhằm phát triển kỹ năng cần thiết cho thế kỷ 21, trong đó chiến lược 2 tập trung vào việc nâng cao nguồn nhân lực để tăng cường sự cạnh tranh quốc gia Các chiến lược hiện tại đều hướng đến việc phát triển kỹ năng và khả năng phù hợp với nhu cầu thị trường lao động thông qua việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển.
10 trung tâm giáo dục chuyên nghiệp để phát triển quốc gia, kinh tế và những cử nhân xuất sắc, giàu chuyên môn (Panarit Sethakul 2019)
2.3.2 Tầm nhìn của giáo dục Thái Lan
Khung Giáo Dục Quốc gia Thái Lan hướng đến tầm nhìn “Tất cả người dân Thái Lan đều được cung cấp nền giáo dục chất lượng, tham gia học tập suốt đời và sống hạnh phúc, dựa trên các nguyên tắc của nền kinh tế hiệu quả cùng với sự thay đổi toàn cầu trong thế kỷ 21” (Bộ Giáo Dục Thái Lan).
Thái Lan đang tiến hành cải cách giáo dục mạnh mẽ, chuyển từ chương trình học dựa trên nội dung sang mô hình tiêu chuẩn, tập trung vào việc phát triển kỹ năng cho học sinh trước khi gia nhập thị trường lao động Tuy nhiên, giáo viên và trường học thường thiếu sự hỗ trợ cần thiết để thực hiện phương pháp này Mặc dù Thái Lan có hệ thống tiêu chuẩn hóa quốc gia khá đầy đủ, nhưng việc đảm bảo các kỳ thi củng cố cải cách vẫn còn hạn chế Đầu tư vào thiết bị kỹ thuật số không mang lại hiệu quả do giáo viên chưa được đào tạo phù hợp Sự khác biệt giữa chương trình học tại trường công và trường tư cũng rất rõ ràng, với trường tư chú trọng vào kỹ năng sống nhưng học phí cao khiến nhiều gia đình không đủ khả năng chi trả Theo ông Nicha Pittaya Pongsakorn, khoảng 50% trẻ em Thái Lan thiếu kỹ năng nền tảng, dẫn đến tình trạng học sinh bỏ học để đi làm, tạo ra một lực lượng lao động tiềm năng nhưng thiếu kỹ năng mềm.
Giáo viên và giảng viên tại Thái Lan nhận lương cao và hưởng phúc lợi xã hội tốt nhờ vào việc nhà nước chi khoảng 20% ngân sách quốc gia cho giáo dục (Lệ Thu 2019) Tuy nhiên, việc phân bổ ngân sách này chưa hiệu quả và không đồng đều, dẫn đến nhiều giáo viên cảm thấy áp lực trong công việc và có ý định từ chức Đặc biệt, giáo viên Thái Lan nằm trong nhóm có mức nợ cao nhất với tổng số nợ tích lũy lên tới gần 1,4 nghìn tỷ baht (khoảng 42 tỷ USD), trong khi chất lượng giảng dạy vẫn chưa được cải thiện.
Hiệu suất giáo viên thường được đánh giá qua số lượng tài liệu nộp thay vì kết quả học tập của học sinh Để thăng chức, giáo viên cần chứng minh trình độ chuyên môn, dẫn đến việc nhiều người thuê viết bài hoặc nghiên cứu thay cho mình (Theo Bangkok Post 2021).
Nhiều trường học ở Thái Lan đang áp dụng kỷ luật nghiêm khắc giống như trong quân đội, với việc giáo viên sử dụng roi tre để xử phạt học sinh vi phạm Tại một trường công ở ngoại ô Bangkok, học sinh bị kiểm tra đồng phục và móng tay thường xuyên, tham gia vào các nghi lễ như hát quốc ca và đọc kinh Phật Các nhà giáo dục cho rằng kỷ luật sắt là cần thiết để đối phó với các vấn nạn như ma túy và băng nhóm tội phạm Ông Arun Wanpen, Phó Hiệu trưởng Trường Nawamin Thrachinuthit Triam Udom Suksa Pattanakarn, nhấn mạnh rằng đôi khi giáo viên cần phải dùng roi để duy trì kỷ luật Tuy nhiên, một số học sinh như Nethiwit Chotpatpaisan đã bắt đầu thách thức hệ thống giáo dục này, kêu gọi hủy bỏ nền giáo dục máy móc qua một chiến dịch trên Facebook được nhiều người ủng hộ.
Cuối năm 2020, hàng nghìn học sinh, sinh viên Thái Lan đã biểu tình yêu cầu cải cách chế độ quân chủ, từ chức Thủ tướng và thay đổi Hiến pháp (Ngọc Ánh 2020) Họ phê phán văn hóa độc tài trong giáo dục, nơi giáo viên kiểm soát mọi khía cạnh từ trang phục đến kiểu tóc và đối xử phân biệt với học sinh đồng tính (Bình Giang 2020) Mặc dù có nhiều người trẻ muốn giữ gìn truyền thống và phản đối biểu tình, nhưng thế hệ trẻ Thái Lan đang trải qua xung đột giữa các giá trị cũ và mới Họ dần nhận thức được vai trò của mình trong xã hội và mạnh dạn đấu tranh cho quyền lợi, không còn chấp nhận những quy định cứng nhắc Người trẻ Thái đang tìm kiếm một cuộc sống cởi mở và bình đẳng hơn với các ý tưởng và bản sắc khác nhau (Vachararutai Boontin & Pii Arporniem 2020).
Ngôn ngữ
a) Sơ lược về tiếng Thái
Tiếng Thái, thuộc hệ ngôn ngữ Tai-Kadai, có nguồn gốc từ miền Nam Trung Quốc và là ngôn ngữ chính thức duy nhất của Thái Lan, được hơn 80% dân số sử dụng Ngoài tiếng Thái chuẩn, còn tồn tại nhiều phương ngữ, trong đó nổi bật là tiếng Bắc Thái, có mối liên hệ mật thiết với tiếng Lào, và tiếng Nam Thái, phổ biến ở các tỉnh miền Nam Thái Lan, cùng với các phương ngữ khác như tiếng Môn Khơme, Yawi, Mẹo, Dao, Karen, Akha, Lahu và Lisu.
Chữ viết của tiếng Thái được công bố lần đầu trước công chúng vào năm
Vào năm 1283, vua Ramkhamhaeng, vị vua thứ ba của triều đại Sukhothai, đã phát triển bảng chữ cái Thái, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ chữ Khmer cổ, một loại chữ có nguồn gốc từ miền Nam Ấn Độ.
Thái Lan hiện có Viện Hoàng Gia, cơ quan quản lý ngôn ngữ chính thức, chịu trách nhiệm phát hành phiên bản tiếng Thái mới mỗi vài năm Viện này cũng bổ sung từ vựng mới khi cần thiết để cập nhật và duy trì sự phát triển của ngôn ngữ.
13 b) Đặc điểm của tiếng Thái
Thanh điệu là yếu tố quan trọng, tạo nên sự đặc trưng và uyển chuyển cho tiếng Thái Mỗi âm tiết trong tiếng Thái đều phải có một nguyên âm, có thể kết thúc bằng phụ âm hoặc không Âm tiết kết thúc bằng nguyên âm được gọi là âm tiết mở, trong khi âm tiết kết thúc bằng phụ âm được gọi là âm tiết khép kín Tất cả âm tiết trong ngôn ngữ này được phát âm với một trong năm âm sắc.
- Thanh cao (Tiếng Thái) - Thanh Sắc (Tiếng Việt)
- Thanh thấp (Tiếng Thái) - Thanh huyền (Tiếng Việt)
- Thanh bằng (Tiếng Thái) - Thanh ngang hoặc thanh bằng (Tiếng Việt)
- Thanh luyến lên (Tiếng Thái) - Thanh hỏi (Tiếng Việt)
- Thanh luyến xuống (Tiếng Thái)
Tiếng Thái có 44 phụ âm, bao gồm 28 phụ âm cơ bản và 9 nguyên âm, được viết theo 14 cách khác nhau Ngoài ra, tiếng Thái còn có 4 dấu thanh và 28 dấu nguyên âm Văn bản tiếng Thái được đọc từ trái qua phải, không có khoảng cách giữa các từ trong cùng một câu.
Hơn một nửa từ vựng trong tiếng Thái được vay mượn từ tiếng Khmer cổ, Pali và Sanskrit Bên cạnh đó, tiếng Thái cũng tiếp nhận từ vựng từ các ngôn ngữ khác như tiếng Anh và tiếng Hoa.
Ngữ pháp tiếng Thái chủ yếu tuân theo cấu trúc chủ ngữ - vị ngữ - bổ ngữ, với việc hạn chế sử dụng mạo từ, giới từ và liên từ Do sự phong phú của các từ đơn âm, tiếng Thái có nhiều từ đồng âm Ngoài ra, Thái Lan còn sử dụng nhiều ngôn ngữ khác nhau.
Tiếng Anh là môn học bắt buộc đối với học sinh và sinh viên tại Thái Lan, đặc biệt là ở các thành phố lớn như Bangkok Vai trò của tiếng Anh ngày càng quan trọng trong xã hội Thái, đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh, nơi tiếng Anh được xem là ngôn ngữ chính để giao tiếp.
Thái Lan là một quốc gia đa dạng với nhiều ngôn ngữ bản địa, bao gồm tiếng Trung (Quảng Đông, Quan Thoại, Teochew), tiếng Isan (ngôn ngữ địa phương của Lào) và tiếng Yawi (ngôn ngữ của người Mã) Sự phong phú này phản ánh sự hiện diện của các dân tộc thiểu số và cộng đồng di cư trong xã hội Thái Lan.
Triết lý về kinh tế
Triết lý kinh tế vừa đủ (SEP), được giới thiệu bởi quốc vương Thái Lan Bhumibol Adulyadej vào năm 1974, là một phương pháp phát triển bền vững SEP nhấn mạnh việc điều chỉnh sự điều độ, hợp lý và thận trọng thông qua một khung phát triển dựa trên kiến thức và đạo đức.
Triết lý này nhấn mạnh tầm quan trọng của sự phát triển con người ở mọi cấp độ, đồng thời khuyến khích nâng cao năng lực cộng đồng để duy trì lối sống cân bằng và khả năng phục hồi Bên cạnh đó, triết lý này cũng thể hiện sự tôn trọng tối đa đối với môi trường.
Cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 1997 đã dạy cho Thái Lan rằng sự phát triển không dựa trên nhu cầu và điều kiện thực tế của người dân địa phương là không bền vững Để cải thiện quản trị, chính phủ và doanh nghiệp Thái Lan đã áp dụng phương pháp ra quyết định từ dưới lên, tôn trọng tiếng nói và kiến thức của cộng đồng Từ đó, triết lý kinh tế vừa đủ đã trở thành kim chỉ nam cho sự phát triển của đất nước, hướng tới sự điều độ và tránh dư thừa.
Triết lý về chính trị
Thái Lan là một quốc gia theo chế độ quân chủ lập hiến, trong đó nhà vua giữ vai trò là người đứng đầu nhà nước, Tổng Tư lệnh quân đội và là người bảo trợ cho Phật giáo.
Phật giáo được truyền bá vào Thái Lan vào khoảng năm 241 TCN, sau khi vua Asoka của Ấn Độ hỗ trợ việc kết tập Kinh tạng lần thứ III Ông đã cử các vị sư truyền giáo đi theo 9 hướng khác nhau để phổ biến giáo lý Phật giáo đến các vùng miền.
Phật giáo tại Thái Lan, qua các giai đoạn lịch sử, vẫn đóng vai trò quan trọng trong chính trị và đời sống xã hội Triết lý và tư tưởng Phật giáo không chỉ định hình đường lối chính trị mà còn tạo sự gắn kết cho toàn dân, đặc biệt trong những thời điểm căng thẳng như bạo loạn giành chính quyền.
PHÂN TÍCH VĂN HÓA TRONG KINH DOANH CỦA THÁI
Phong cách trang phục
Ngoại hình đóng vai trò quan trọng trong văn hóa Thái Lan, đặc biệt trong bối cảnh khí hậu nhiệt đới gió mùa nóng ẩm tương tự như Việt Nam Trang phục thường được thiết kế thoáng mát và có khả năng thấm mồ hôi tốt Tại Bangkok, thủ đô Thái Lan, trang phục công sở thường mang tính trang trọng và bảo thủ hơn so với các khu vực khác.
Doanh nhân Thái Lan thường chọn trang phục vest khi tham gia giao dịch, đặc biệt là trong các cuộc họp Đối với nam giới, trang phục phổ biến bao gồm comple tối màu, áo sơ mi trắng dài tay, cà vạt và giày da Màu sắc tối như nâu và xám thường được ưa chuộng hơn so với màu sáng hay sặc sỡ Tuy nhiên, cần lưu ý tránh mặc màu đen, vì màu này chủ yếu được sử dụng trong tang lễ tại Thái Lan Do đó, khi tham dự các buổi họp kinh doanh, nam giới nên lựa chọn trang phục nghiêm túc, tối màu và tránh xa màu đen.
Nam giới nên chọn chất liệu mát mẻ như lụa hoặc cotton để thích ứng với thời tiết nóng bức ở Thái Lan Khi nhiệt độ tăng cao, việc cởi áo khoác ngoài và khoác lên vai là điều bình thường và không bị xem là thiếu trang trọng.
Khi tham gia các buổi họp với đối tác người Thái, bạn nên chọn trang phục như váy liền thân màu tối, xám hoặc trắng, chân váy dài qua đầu gối, áo blouse che vai và cổ, hoặc bộ đồ comple nữ Những trang phục này nên kín đáo và bảo thủ để thể hiện sự tôn trọng và chuyên nghiệp.
Nữ doanh nhân có thể tự do lựa chọn trang phục với nhiều màu sắc hơn nam giới, nhưng cần tránh mặc đồ màu đỏ tươi Bên cạnh đó, họ cũng nên hạn chế sử dụng trang phục dệt kim để tránh cảm giác nóng bức và ra mồ hôi.
Người Thái rất chú trọng đến trang phục và phụ kiện, vì vậy giày cần được đánh bóng khi gặp đối tác Đồng thời, trong các giao dịch và tiếp khách, việc đi sandal nên được tránh để thể hiện sự tôn trọng đối với đối tác và khách hàng tại Thái Lan.
Văn hóa tặng quà
Những món quà nhỏ nhưng có giá trị tinh thần được đánh giá cao trong kinh doanh, giúp xây dựng mối quan hệ bền chặt với đối tác và thể hiện tình hữu nghị, sự mến khách của người Thái Do đó, doanh nhân nước ngoài nên cân nhắc mang theo quà tặng, có thể là những món quà thông dụng hoặc đặc sản địa phương Khi nhận quà, cần lưu ý không mở quà ngay lập tức.
Quà tặng nên được bọc gói đẹp mắt với nơ và ruy băng để tạo cảm giác vui vẻ Cần tránh sử dụng giấy gói màu xanh lá cây, đen và xanh dương vì chúng thường liên quan đến tang lễ Thay vào đó, màu vàng, biểu tượng của sự vương giả, là lựa chọn tốt Giấy gói màu đỏ chỉ nên sử dụng nếu biết rõ đối tác là người Thái gốc Hoa.
Người Thái thường ưa chuộng những món quà như hoa, chocolate chất lượng cao hoặc trái cây Tuy nhiên, cần tránh tặng hoa cúc vạn thọ và hoa cẩm chướng, vì chúng chỉ được sử dụng trong tang lễ theo phong tục địa phương Trong các dịp lễ cưới và lễ nhậm chức, người Thái thường mừng tiền Đặc biệt, khi tặng quà hay trao một thứ gì đó, hãy nhớ sử dụng cả hai tay, vì việc trao quà bằng một tay có thể bị coi là sự xúc phạm nghiêm trọng.
Văn hóa trong đàm phán và ký kết hợp đồng
Để đảm bảo sự tham gia đầy đủ của các thành viên, lịch hẹn với đối tác cần được đặt ít nhất một tháng trước Việc xác nhận tham gia cuộc họp trước 1 ngày và đến đúng giờ là rất quan trọng, thể hiện sự tôn trọng đối với đối tác Các doanh nhân nên cố gắng đến buổi họp đúng giờ, không nên muộn quá 15 phút, vì việc đến muộn có thể tạo ấn tượng xấu, đặc biệt là với các đối tác Thái Lan Tại Bangkok, tình trạng ùn tắc giao thông thường xuyên xảy ra, có thể làm cho chuyến đi ngắn trở nên kéo dài, vì vậy các doanh nhân Thái Lan thường chủ động xuất phát sớm để đảm bảo đến cuộc họp đúng giờ.
Trước khi bắt đầu cuộc họp hoặc gặp gỡ đối tác, việc gửi tài liệu và thông tin về công ty là rất quan trọng Điều này không chỉ giúp xác định vị trí của người tham gia mà còn tạo điều kiện cho đối tác có thời gian nghiên cứu và suy nghĩ về các tài liệu đã được cung cấp Tất cả tài liệu nên được viết bằng cả tiếng Anh và tiếng Thái, vì nhiều đối tác có thể không thông thạo tiếng Anh.
Doanh nhân Thái thường đứng cho đến khi được mời ngồi, thể hiện sự tôn trọng đối tác Họ ưa thích giao tiếp gián tiếp và chú trọng đến tín hiệu phi ngôn ngữ như biểu cảm khuôn mặt và cử chỉ Trong giao tiếp, người Thái Lan thường tránh làm người khác cảm thấy bối rối hoặc xúc phạm, không thừa nhận sự không hiểu và né tránh phản đối công khai Họ thường gật đầu để biểu thị rằng đã nghe, chứ không nhất thiết đồng ý với ý kiến của đối tác, và hiếm khi đưa ra câu trả lời tiêu cực trước câu hỏi từ doanh nghiệp khác.
Việc không có sự đồng thuận rõ ràng có thể khiến đối tác nước ngoài rời khỏi cuộc họp với ấn tượng rằng đã đạt được thỏa thuận, nhưng thực tế không có tiến triển nào trong công việc sau đó.
3.3.2 Về việc xây dựng mối quan hệ kinh doanh
Xây dựng mối quan hệ là yếu tố thiết yếu cho thành công trong kinh doanh và đàm phán tại Thái Lan Việc tạo dựng và duy trì các mối quen biết không chỉ giúp củng cố niềm tin của khách hàng mà còn góp phần nâng cao chất lượng và hình ảnh của công ty.
Văn hóa Thái Lan nổi bật với sự thoải mái hơn so với nhiều quốc gia khác, cho phép người Thái đặt câu hỏi cá nhân như tuổi tác, gia đình và học vấn để tạo sự gần gũi Điều này giúp họ hiểu rõ hơn về đối tác, vì vậy việc có tâm lý cởi mở ngay từ đầu là rất quan trọng để xây dựng mối quan hệ kinh doanh thành công tại Thái Lan.
Trước khi người Thái đồng ý hợp tác kinh doanh, họ ưu tiên phát triển mối quan hệ cá nhân với đối tác, điều này giúp xây dựng niềm tin và sự kết nối Thời gian dành cho việc xây dựng mối quan hệ thường kéo dài, và trong những cuộc gặp đầu tiên, tiến triển có thể không như mong đợi Thay vì tập trung vào công việc, các cuộc họp đầu tiên thường liên quan đến ăn uống và giải trí, nơi mà các đối tác Thái Lan thích nói về những sở thích cá nhân và cảm nhận được sự quan tâm chân thành từ đối tác.
3.3.3 Về liên hệ và đàm phán
Tại Thái Lan, giống như nhiều quốc gia Châu Á khác, hệ thống cấp bậc và thâm niên đóng vai trò quan trọng trong các mối quan hệ kinh doanh Các nhân viên cao cấp và doanh nhân thường ưu tiên gặp gỡ những người đồng cấp ở vị trí tương đương, thay vì những đại diện có cấp bậc thấp hơn Do đó, trong các vấn đề quan trọng, việc liên hệ với người có chức vụ cao nhất là điều cần thiết.
Người Thái Lan rất coi trọng hệ thống thứ bậc, vì vậy họ luôn nỗ lực xác định vị trí của đối tác trong hệ thống phân cấp để thể hiện sự tôn trọng phù hợp Để đơn giản hóa quá trình này, người đại diện đàm phán cho doanh nghiệp thường đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập mối quan hệ.
Có 20 ngành nghề có khả năng cung cấp danh thiếp, thể hiện rõ vai trò và chức vụ của họ trong công ty, cho các đối tác Thái Lan.
Người Thái Lan có khả năng thương lượng và đàm phán tốt, thường ưu tiên sự thỏa hiệp ngay cả khi không cần thiết Họ kỳ vọng vào các cam kết lâu dài từ đối tác và tập trung vào lợi ích bền vững Mặc dù mỗi bên đều tìm kiếm lợi ích riêng, người Thái không chấp nhận cạnh tranh mà hướng tới giải pháp đôi bên cùng có lợi, tránh đối đầu và luôn để lại lối thoát cho bên kia Điều này thể hiện sự linh hoạt và sẵn sàng điều chỉnh của họ trong quan hệ kinh doanh Khi ký kết hợp đồng, thỏa thuận có thể khác so với lúc đàm phán nếu có sự thay đổi bất ngờ, miễn là cả hai bên đều linh hoạt.
Người Thái rất thích mặc cả và thường mong muốn đạt được nhiều điều trong các cuộc đàm phán Nếu bạn từ chối, họ có thể chấm dứt cuộc thương lượng Họ sử dụng thành thạo nhiều kỹ thuật đàm phán, với giai đoạn thương lượng có thể kéo dài và giá cả thường dao động hơn 40% giữa giá trị ban đầu và thỏa thuận cuối cùng.
Văn hóa giao tiếp
Văn hóa giao tiếp trong kinh doanh quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng mối quan hệ hài hòa giữa các nền văn hóa khác nhau Đặc biệt, tại Thái Lan, với những đặc trưng văn hóa độc đáo, việc hiểu và tôn trọng các khác biệt này là điều cần thiết để thành công trong các giao dịch thương mại.
Lịch sự, khiêm tốn và tôn trọng là những yếu tố quan trọng trong mối quan hệ của người Thái, đặc biệt trong kinh doanh Khi giao tiếp, người nói cần thể hiện phong thái chuyên nghiệp và tự tin, sử dụng giọng nói rõ ràng và luôn mỉm cười để tạo ấn tượng tích cực Sự giao tiếp hiệu quả được xây dựng dựa trên những yếu tố này, giúp đối tác cảm thấy thoải mái Trong những tình huống bối rối, người Thái thường chọn cách mỉm cười để giảm bớt căng thẳng thay vì trực tiếp bày tỏ cảm xúc, điều này cũng cần được lưu ý trong giao tiếp với họ.
21 người mình đang nói chuyện cùng đang cười mà không có bất kỳ lý do rõ ràng nào, thì nên chuyển chủ đề
3.4.2 Về hành động a) Khi chào hỏi
Cách chào truyền thống của người Thái, gọi là “wai”, bao gồm việc chắp tay trước ngực theo hình dạng búp sen và cúi chào với sự khiêm nhường, thể hiện tấm lòng chân thành Cách chào này thay đổi tùy thuộc vào địa vị xã hội; người có địa vị cao hơn sẽ có tay chào cao hơn và thời gian cúi chào lâu hơn Mặc dù người Thái thường không bắt tay, trong bối cảnh kinh doanh quốc tế, họ vẫn bắt tay với đối tác nước ngoài Doanh nhân nước ngoài không bắt buộc phải chào bằng “wai” và có thể đáp lại bằng nụ cười và gật đầu Tuy nhiên, nếu họ chào lại theo cách truyền thống, người Thái sẽ đánh giá cao điều đó Tại vùng Tây Bắc Thái Lan, thói quen bắt tay khi đón và tiễn khách vẫn được duy trì.
Danh thiếp là một tài sản quan trọng tại Thái Lan, thường chứa thông tin như tên, chức vụ, chi tiết công ty và địa chỉ Danh thiếp của người Thái thường được thiết kế với một mặt là tiếng Thái và mặt còn lại là tiếng Anh.
Khi trao danh thiếp cho người Thái, hãy dùng tay phải và hỗ trợ bằng tay trái để đặt dưới khuỷu tay Nếu danh thiếp có hai ngôn ngữ, hãy cầm mặt tiếng Thái hướng lên và đưa cho đối tác với ký tự quay vào người họ Khi nhận, người Thái sẽ trân trọng đọc cẩn thận và đưa ra những nhận xét lịch sự, điều này thể hiện sự đánh giá về thái độ của bạn trong lần gặp đầu tiên.
Khi nhận danh thiếp từ người Thái, bạn nên sử dụng cả hai tay hoặc tay phải để thể hiện sự tôn trọng, dành thời gian nhìn vào thẻ và cố gắng phát âm tên người tặng Hãy lưu trữ danh thiếp cẩn thận và đưa ra những nhận xét tích cực về thiết kế hoặc thông tin trên thẻ như địa chỉ văn phòng, số điện thoại để tạo thiện cảm với đối tác Thái Lan.
Trong hợp tác kinh doanh, việc đứng thẳng và tập trung vào đối tác không chỉ thể hiện sự quan tâm mà còn tạo ấn tượng tích cực, đặc biệt là với các đối tác người Thái Ngược lại, tác phong uể oải có thể khiến đối tác cảm thấy thiếu sự nhiệt tình và quan tâm, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ kinh doanh.
3.4.3 Về lời nói Đối với những người nước ngoài kinh doanh ở Thái Lan, hiểu biết tiếng Thái là một lợi thế, mang lại rất nhiều sự tôn trọng từ người Thái khi một
Người nước ngoài (farang) tại Thái Lan thường cố gắng học và sử dụng tiếng Thái, nhưng người Thái lại ít khi áp dụng phong cách hài hước phương Tây do lo ngại về sự hiểu lầm Người Thái nổi bật với tính kiên nhẫn, chân thực và sự thận trọng trong từng lời nói của họ.
Trong giao tiếp, người Thái thường dùng từ “Khun” trước tên khi xưng hô với người có địa vị tương đương hoặc cao hơn, thể hiện sự tôn trọng Họ cũng có biệt hiệu riêng, thể hiện sự thân mật trong quan hệ Nam và nữ có cách nói lịch sự khác nhau, và thường kết thúc câu bằng “khrap” (nam) hoặc “kha” (nữ) để thể hiện sự lịch thiệp Do đó, các nhà kinh doanh nước ngoài cần tìm hiểu và linh hoạt trong cách giao tiếp để phù hợp với văn hóa người Thái.
Văn hóa làm việc của người Thái Lan
Văn hóa đề cao sự yêu thích công việc
Người Thái Lan rất coi trọng sự yêu thích và niềm vui trong công việc, với quan niệm rằng công việc không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn phải thú vị Trong tiếng Thái, từ “ngan” có nghĩa là cả công việc và buổi tiệc, cho thấy người Thái luôn nỗ lực biến công việc thành một trải nghiệm vui vẻ Họ thường tự tạo động lực cho nhau để hoàn thành công việc, đặc biệt trong bối cảnh lịch sử khi việc trồng lúa đòi hỏi nhiều công sức Các hình thức khích lệ như tổ chức thi đua hoàn thành công việc sớm nhất đã trở thành truyền thống Hiện nay, tại các công ty và nhà máy ở các thành phố lớn, việc tạo cơ hội khích lệ nhân viên thông qua tăng lương, thưởng và cơ hội thăng tiến là điều quan trọng để duy trì động lực làm việc.
Văn hóa coi trọng sự đam mê trong công việc và khuyến khích động lực làm việc là một giá trị đáng quý Tư duy tích cực này không chỉ nâng cao hiệu suất lao động mà còn tạo ra kết quả làm việc tốt hơn cho người Thái.
Văn hóa làm việc tập thể
Nền kinh tế nông nghiệp lúa nước lâu đời đã hình thành lối sống tập thể trong cộng đồng người Thái Lan, ảnh hưởng mạnh mẽ đến văn hóa làm việc chung Văn hóa này nhấn mạnh tầm quan trọng của kết quả công việc tập thể, trong đó mỗi cá nhân không chỉ hoàn thành nhiệm vụ của mình mà còn phải hỗ trợ và phối hợp với các thành viên khác Điều này yêu cầu mỗi người cần cân bằng giữa lợi ích cá nhân và lợi ích của nhóm.
Người Thái coi đồng nghiệp như bạn bè, tạo nên không khí làm việc vui vẻ và thoải mái Tư tưởng làm việc “ngan” khuyến khích sự gắn kết, giúp mọi người cùng nhau thưởng thức những khoảnh khắc bên nhau, đặc biệt khi nhận lời mời đến nhà.
24 từ người Thái Lan, người nhận lời sẽ hiểu rằng cần phối hợp làm chung một công việc với người đưa ra lời mời
Văn hóa làm việc nhóm của người Thái Lan được hình thành từ việc sinh hoạt và lao động trong môi trường cộng đồng, đặc biệt là thông qua các công việc nặng nhọc Điều này không chỉ giúp người Thái thích nghi tốt hơn với môi trường làm việc tập thể trong các doanh nghiệp nội địa mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho họ khi làm việc trong các môi trường quốc tế.
Văn hóa tranh luận ở Thái Lan đặc trưng bởi việc tránh phê bình trực tiếp, vì điều này được coi là hành vi bạo lực và có thể gây ra xung đột không cần thiết Người Thái thường chọn cách bày tỏ quan điểm một cách gián tiếp và kín đáo, trái ngược với các nước phương Tây như Anh, Mỹ, Đức, nơi mà việc tranh luận và phản biện được khuyến khích và xem trọng Sự khác biệt này phản ánh quan niệm cá nhân trong công việc và cách thức giao tiếp của mỗi nền văn hóa.
Văn hóa làm việc của người Thái Lan mang đậm dấu ấn của văn hóa Á Đông, với nhiều điểm tương đồng với các quốc gia láng giềng như Lào, Campuchia, Myanmar, cũng như các nước trong khu vực như Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản.
PHÂN TÍCH CASE STUDY VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Phân tích các case study doanh nghiệp thực hiện hoạt động kinh doanh tại thị trường Thái Lan
4.1.1 Khái quát về Grab và Uber
Grab, ra mắt vào năm 2012 với tên gọi ban đầu là “GrabTaxi” tại Malaysia, đã nhanh chóng mở rộng sang các thị trường lân cận như Thái Lan chỉ sau một năm Đến năm 2019, kỷ niệm 6 năm hoạt động tại Thái Lan, Grab đã trở thành một kỳ lân công nghệ với 320 triệu lượt đặt xe trải dài 16 tỉnh và 18 thành phố Các dịch vụ của Grab bao gồm GrabFood, GrabExpress, và GrabFresh, cùng với các giải pháp thanh toán không dùng tiền mặt như GrabPay và chương trình khuyến mãi GrabRewards Ngoài ra, Grab còn hợp tác với Booking.com và Agoda để cung cấp dịch vụ đặt khách sạn qua ứng dụng, cũng như làm việc với HOOQ và BookMyShow để mở rộng trải nghiệm giải trí cho người dùng.
Uber, được thành lập vào tháng 3 năm 2009, là một công ty đa quốc gia của Mỹ chuyên cung cấp dịch vụ giao thông vận tải qua ứng dụng công nghệ Trụ sở công ty đặt tại San Francisco, California, và hoạt động trên quy mô toàn cầu Tính đến năm 2019, dịch vụ Uber đã có mặt tại 63 quốc gia và hơn 785 khu vực đô thị, phục vụ khoảng 110 triệu người dùng trên toàn thế giới.
Kỳ, Uber chiếm 67% thị phần chia sẻ xe vào đầu năm 2019 và 24% thị phần giao thực phẩm trong năm 2018
Uber kết nối tài xế và hành khách thông qua ứng dụng điện thoại thông minh, cho phép hành khách gửi yêu cầu đi xe và nhận thông tin về xe, tài xế, giá cước và theo dõi vị trí của tài xế Điều này tạo ra lợi thế cạnh tranh cho Uber so với taxi truyền thống Tuy nhiên, sau khi thâm nhập thị trường Thái Lan vào năm 2014, Uber đã phải ngừng hoạt động chỉ sau 4 năm.
4.1.2 Phân tích thành công của Grab và thất bại của Uber
Thứ nhất, về khả năng xây dựng mối quan hệ kinh doanh
Uber không chú trọng đến việc hợp tác với chính quyền địa phương và các bên liên quan, dẫn đến xung đột với các hãng taxi truyền thống và tạo áp lực cho chính phủ Thái Lan Ngược lại, Grab thể hiện rõ ràng mong muốn hợp tác với taxi truyền thống, tạo việc làm cho tài xế và cho phép họ lựa chọn hợp tác với các công ty taxi thông qua dịch vụ đặt xe trực tuyến Việc hiểu biết văn hóa phương Đông đã giúp Grab thành công hơn trong việc xây dựng một hệ sinh thái cộng sinh, giảm thiểu cạnh tranh và gia tăng giá trị cho tất cả các bên liên quan.
Thứ hai, định vị thương hiệu phù hợp với khách hàng mục tiêu
Thái Lan là quốc gia có nền kinh tế phát triển với thu nhập trung bình, vì vậy Grab chọn vị thế thương hiệu bình dân Thay vì thực hiện các chiến dịch Marketing gây ấn tượng mạnh, Grab tập trung khuyến khích khách hàng đặt xe thông qua mã code giảm giá, tạo sự gần gũi và dễ tiếp cận.
Màu xanh lá cây đặc trưng của Grab không chỉ xuất hiện trong bộ nhận diện thương hiệu mà còn trên đồng phục tài xế, giúp khách hàng dễ dàng nhận diện Màu sắc này mang lại cảm giác gần gũi và thân thiện Ngược lại, Uber áp dụng chiến lược định vị tương tự như các thị trường trước, nhấn mạnh vào hình ảnh thương hiệu sang trọng và tiên phong, nhưng với mức giá cạnh tranh hơn so với taxi truyền thống Sau khi chiếm lĩnh thị trường, Uber sẽ tiếp tục hợp tác với các tài xế tầm trung để mở rộng dịch vụ.
Thứ ba, về phương thức thanh toán và các phí liên quan
Grab tôn trọng phong tục và tập quán địa phương, đặc biệt tại Thái Lan, nơi mà người tiêu dùng vẫn ưu tiên sử dụng tiền mặt cho các giao dịch Mặc dù thẻ tín dụng ngày càng phổ biến, nhưng ít người thay thế tiền mặt bằng thẻ như ở các nước phát triển Để thích ứng với thị trường, Grab đã linh hoạt trong việc cung cấp nhiều lựa chọn thanh toán, bao gồm cả tiền mặt, vì 70% người dân tại các quốc gia đang phát triển không sử dụng thẻ ngân hàng Việc áp dụng phương thức thanh toán này đã giúp Grab nhanh chóng gia tăng số lượng tài xế và khách hàng chỉ trong thời gian ngắn.
Khác với Uber, Grab không áp dụng thanh toán bằng thẻ ở tất cả các quốc gia, dẫn đến sự khác biệt trong văn hóa sử dụng và thanh toán Tuy nhiên, Grab cũng khuyến khích khách hàng sử dụng thẻ thông qua các mã khuyến mãi và chương trình tích điểm hấp dẫn Việc tích hợp Grabpay gần đây càng làm tăng tính hấp dẫn cho việc thanh toán bằng thẻ, khiến khách hàng ưa chuộng phương thức này hơn, nhờ vào những lợi ích rõ ràng mà họ nhận được.
Uber và Grab có sự khác biệt rõ rệt về phí dịch vụ, đặc biệt là ở khoản phí hủy chuyến Trong khi Uber áp dụng phí hủy, Grab lại miễn phí khoản này, điều này giúp tăng tính cam kết của khách hàng nhưng cũng tạo ra rào cản cho người tiêu dùng Thái, những người ưa chuộng giá rẻ Sự cạnh tranh mạnh mẽ từ taxi truyền thống càng khiến khách hàng cảm thấy phí hủy chuyến là một yếu tố cần cân nhắc khi sử dụng dịch vụ đặt xe mới này.
Việc miễn phí hủy chuyến của Grab đã giúp người tiêu dùng Thái Lan dễ dàng tiếp cận dịch vụ với mức giá hợp lý hơn, đồng thời giảm bớt sự e ngại khi sử dụng loại hình dịch vụ mới Hơn nữa, Grab còn mở rộng dịch vụ của mình với nhiều phương tiện vận chuyển đa dạng như xe máy, xe tuk-tuk và xe đạp.
Uber đã điều chỉnh chiến lược kinh doanh của mình để phù hợp với bối cảnh và văn hóa địa phương, bao gồm việc triển khai Uber X và U-bike nhằm phục vụ khách hàng bình dân Mặc dù cho phép thanh toán bằng tiền mặt, nhưng những thay đổi này không đủ để giúp Uber lấy lại thị phần, khi mà phần lớn đã thuộc về Grab.
Thứ tư, về khả năng thích ứng với pháp luật
Tại Thái Lan, quy định yêu cầu tất cả ô tô và phương tiện tham gia dịch vụ vận tải phải đăng ký giấy phép dịch vụ công cộng và tuân thủ mức phí dịch vụ hợp lý theo yêu cầu của Sở Giao thông Vận tải Tuy nhiên, Uber và Grab không yêu cầu giấy phép dịch vụ công cộng và áp dụng mức phí dịch vụ riêng, điều chỉnh giá vào những ngày thời tiết xấu và giờ cao điểm.
Trong bối cảnh Uber rời bỏ thị trường Thái Lan do các quy định pháp luật nghiêm ngặt, Grab đã tích cực hợp tác với các cơ quan chính phủ như Văn phòng Chính sách và Kế hoạch Giao thông và Vận tải (OTP), Bộ Giao thông Vận tải và Cơ quan Thúc đẩy Kinh tế Kỹ thuật số (DEPA) để phát triển các sáng kiến di chuyển thông minh Theo Bangkok Post, vào ngày 26/5/2021, Chính phủ Thái Lan đã thông qua dự thảo quy định cho phép sử dụng ô tô cá nhân trong dịch vụ đặt xe taxi qua ứng dụng, mang lại lợi ích cho các tài xế GrabCar, những người đã hoạt động trong nhiều năm mà không có tư cách pháp nhân.
Vào ngày 26 tháng 3 năm 2018, Uber đã thông báo qua email đến khách hàng rằng ứng dụng của họ sẽ ngừng hoạt động tại khu vực Đông Nam Á Từ ngày 8 tháng 4 năm 2018, toàn bộ dịch vụ của Uber sẽ được chuyển giao sang nền tảng của Grab.
Những khác biệt trong văn hóa kinh doanh giữa Việt Nam, Thái Lan và những lưu ý cho doanh nghiệp Việt Nam
4.2.1 Những khác biệt trong văn hóa kinh doanh giữa Việt Nam, Thái Lan
Việt Nam và Thái Lan đều chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ hai nền văn minh lớn, với Việt Nam chịu ảnh hưởng chủ yếu từ Trung Quốc, trong khi Thái Lan bị tác động bởi Ấn Độ Sự giao thoa văn hóa này đã hình thành nên những đặc trưng riêng biệt trong phong tục, tập quán và đời sống xã hội của mỗi quốc gia.
Văn hóa Thái Lan chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa Trung Quốc, đặc biệt là Nho giáo, Phật giáo Đại thừa và Đạo giáo, cùng với sự tác động từ Ấn Độ qua Phật giáo và một số yếu tố Ấn Độ giáo Điều này dẫn đến sự hình thành nhiều khác biệt văn hóa rõ rệt Qua nghiên cứu về văn hóa Thái Lan, chúng ta có thể nhận thấy những khác biệt nổi bật trong ứng xử trong kinh doanh giữa Thái Lan và Việt Nam.
Sự khác biệt lớn nhất trong tổ chức cuộc hẹn giữa Việt Nam và Thái Lan là văn hóa đúng giờ Người Thái rất coi trọng thời gian, yêu cầu lịch hẹn được đặt trước một tháng và xác nhận một ngày trước khi diễn ra cuộc họp Ngược lại, ở Việt Nam, khái niệm "giờ cao su" vẫn phổ biến, với việc muộn từ 5 đến 10 phút thường được xem là chấp nhận được.
Trong văn hóa tặng quà, cả Việt Nam và Thái Lan đều coi việc trao đổi những món quà nhỏ là phương thức quan trọng để xây dựng mối quan hệ với đối tác kinh doanh Những món quà này thường không đắt tiền nhưng lại thể hiện tấm lòng của người tặng Tuy nhiên, trong khi Việt Nam có sự linh hoạt trong việc chọn lựa màu sắc quà tặng, người Thái Lan lại tránh xa màu xanh lá cây, màu đen và màu xanh dương, vì những màu này thường liên quan đến tang lễ.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, người Việt Nam đang dần tiếp nhận văn hóa phương Tây, dẫn đến sự cởi mở và thoải mái hơn trong giao tiếp Khi gặp gỡ đối tác kinh doanh, việc chào hỏi và bắt tay trở thành thói quen phổ biến tại Việt Nam Ngược lại, người Thái có cách chào truyền thống đặc trưng bằng việc chắp tay trước ngực, tạo nên sự khác biệt trong giao tiếp với đối tác nước ngoài.
4.2.2 Những điều cần lưu ý khi làm việc với doanh nghiệp Thái Lan
Qua nghiên cứu nền văn hóa Thái Lan, chúng ta nhận thấy văn hóa kinh doanh tại đây mang nhiều đặc trưng riêng Để đạt được thành công trong đàm phán với người Thái, doanh nhân Việt Nam cần lưu ý một số điểm quan trọng.
- Phải luôn đúng hẹn trong tất cả các cuộc đàm phán, hội họp cũng như các cuộc hẹn gặp mang tính cá nhân
Để tạo ấn tượng tốt trong các cuộc họp, hãy luôn ăn mặc sang trọng và lịch sự, nhưng cần tránh sự lòe loẹt, đặc biệt với phái nữ Ngoài ra, việc hiểu và giao tiếp bằng tiếng Thái sẽ là một lợi thế lớn.
Để hợp tác thành công với doanh nghiệp Thái Lan, việc giữ chữ tín và thực hiện nghiêm túc các thỏa thuận trong hợp đồng là yếu tố tiên quyết Tuy nhiên, để phát triển mối quan hệ bền vững, cần nghiên cứu sâu hơn về đối tác, không chỉ với doanh nghiệp Thái Lan mà còn với bất kỳ doanh nghiệp nào trên toàn cầu.
Khi kinh doanh tại một quốc gia nào đó, việc tìm hiểu kỹ lưỡng các vấn đề cần thực hiện cũng như những điều cần tránh là rất quan trọng để đảm bảo thành công bền vững trong tương lai.
