NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM…………………………… 1 Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
Cơ sở lý luận………………………………………………………… 2.1.2 Cơ sở thực tiễn…………………………………………………… 5 2.2.Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm…………… 2.3 Các giải pháp thực hiện
Môi trường giáo dục hiện đại cần tối đa hóa khả năng tự học của học sinh thông qua việc giáo viên hướng dẫn kỹ năng và phương pháp giải quyết vấn đề Công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong việc này, đặc biệt là trong bối cảnh dạy học trực tuyến, giải pháp hữu hiệu khi gặp khó khăn về không gian Sự chuyển biến trong mô hình giáo dục đã làm cho giáo dục từ xa trở thành xu hướng tất yếu trong tương lai Dạy học trực tuyến, theo nhiều học giả, là quá trình giảng dạy mà trong đó người dạy và người học tách biệt về mặt không gian và thời gian, phù hợp trong các giai đoạn như nghỉ hè hay khi có dịch bệnh.
Trong năm học 2020 - 2021 và 2021 - 2022, học sinh trên toàn quốc đã phải tạm dừng đến trường do ảnh hưởng của dịch bệnh Để thực hiện chỉ đạo của Bộ GD&ĐT về việc dạy và học, Trường THPT Yên Định 1, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa, cùng với ngành giáo dục, đã tập trung vào việc triển khai dạy và học trực tuyến với bốn mục tiêu chính.
(1)- Giúp học sinh được học theo chương trình giáo dục phổ thông trong thời gian nghỉ học ở trường;
(2)- Phát triển năng lực tự học của học sinh và nâng cao kỹ năng tổ chức dạy học qua internet, trên truyền hình của giáo viên;
(3)- Tăng cường mối liên hệ giữa nhà trường và gia đình trong việc tổ chức, hỗ trợ học sinh trong học tập;
(4)- Tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học theo hướng tiếp cận cuộc cách mạng công nghệ 4.0
Tất cả các nhà trường đều nghiêm túc thực hiện 4 mục tiêu đề ra, nhưng hiệu quả đạt được sẽ khác nhau tùy thuộc vào sự thấu hiểu đường lối của giáo viên, sự phối hợp giữa phụ huynh, điều kiện cơ sở vật chất, trình độ ứng dụng công nghệ thông tin của giáo viên và cách lãnh đạo của từng trường.
Kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát vào cuối năm 2019, ngành giáo dục đã phải đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng Học sinh trên toàn quốc đã nhiều lần phải nghỉ học để thực hiện biện pháp cách ly xã hội, dẫn đến sự gián đoạn trong chương trình học và lịch thi cử bị hoãn lại Tình trạng này đã ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng giáo dục.
Trường THPT Yên Định 1 thường xuyên gặp phải tình trạng gián đoạn trong việc dạy và học, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng giáo dục Để khắc phục tình hình này, công nghệ thông tin đã trở thành công cụ hiệu quả, giúp học sinh có thể học tập từ xa trong thời gian cách ly Đồng thời, giáo viên có thể kết hợp giảng dạy trực tiếp và trực tuyến, đảm bảo quá trình học không bị gián đoạn ngay cả khi họ đang ở nhà.
Sau những thách thức do đại dịch Covid-19, tôi tại trường THPT Yên Định 1 luôn nỗ lực tìm ra các giải pháp hiệu quả để duy trì việc dạy và học Do đó, tôi đã quyết định nghiên cứu và lựa chọn đề tài “Ứng dụng linh hoạt công nghệ thông tin trong dạy học trực tiếp, trực tuyến và kết hợp giữa hai hình thức này cho môn Lịch sử tại trường THPT”.
2.2.Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Ban giám hiệu Trường THPT Yên Định 1 có chuyên môn vững về công nghệ thông tin và thường xuyên tổ chức các lớp đào tạo cho toàn thể cán bộ giáo viên Nhờ đó, hầu hết giáo viên trong trường đều nắm vững công nghệ thông tin, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy.
Để nâng cao chất lượng dạy học trực tiếp và trực tuyến, ban giám hiệu nhà trường đã lắp đặt mạng internet đến từng phòng học Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên phát huy khả năng sáng tạo, sử dụng tư liệu và hình ảnh phong phú trong bài giảng Nhờ đó, bài học trở nên hấp dẫn hơn, thu hút sự chú ý và đam mê học tập của học sinh.
Ban giám hiệu nhà trường đang nghiên cứu các hình thức dạy học trực tuyến và đã quyết định sử dụng phần mềm dễ sử dụng, phù hợp và tiết kiệm chi phí.
Trên nền tảng Meet.google.com, Ban giám hiệu nhà trường đã tạo ra 48 lớp học, giúp cán bộ giáo viên và học sinh dễ dàng tham gia vào quá trình dạy và học trực tuyến.
Phụ huynh học sinh tại trường, mặc dù mức sống chưa cao, vẫn thể hiện sự quan tâm đáng kể đến chất lượng học tập của con em mình và công tác xã hội hóa giáo dục Họ đã đầu tư mua sắm ti vi cho 50 phòng học, đồng thời đảm bảo hầu hết học sinh đều có máy tính hoặc điện thoại thông minh, hỗ trợ hiệu quả cho việc học tập.
Nhà trường sở hữu đội ngũ giáo viên tận tâm và nhiệt huyết, với khả năng sử dụng công nghệ thông tin tốt Học sinh đông đảo được phụ huynh hỗ trợ học tập qua nhiều hình thức, đặc biệt chú trọng vào tự học qua các phương tiện như phần mềm, học trực tuyến và truyền hình Tại trường, 100% học sinh được học Tin học, nhanh chóng tiếp cận thiết bị và công nghệ, thể hiện sự chăm chỉ và đam mê khám phá kiến thức mới.
Việc học trực tuyến đã trở nên thuận lợi hơn cho học sinh nhờ vào sự phát triển của công nghệ thông tin, đặc biệt là trên máy vi tính Nhiều học sinh xuất sắc đã tham gia các cuộc thi trực tuyến ở cấp khu vực, quốc gia và quốc tế, do các tổ chức phát động trong suốt năm học, ngay cả trong thời gian dịch bệnh.
Bên cạnh những mặt thuận lợi, việc ứng dụng linh hoạt công nghệ thông tin trong dạy và học trực tuyến vẫn còn gặp một số khó khăn:
- Ban đầu nhiều giáo viên còn lúng túng, có suy nghĩ việc dạy online quá khó, không khả thi.
- Khả năng ứng dụng công nghệ thông tin của một số ít giáo viên chưa thật tốt, còn chắp vá, mang tính đối phó.
- Một số phụ huynh học sinh chưa thực sự quan tâm và có thể chưa hình dung được cách thức cho con tham gia học trực tuyến.
- Một số ít phụ huynh học sinh cho rằng việc dạy học trực tuyến không hiệu quả.
Nhiều học sinh hiện nay rất thích tham gia các trò chơi giải trí trên Internet, dẫn đến việc họ dễ dàng mất tập trung trong quá trình tự học Thậm chí, một số em còn mang điện thoại hoặc máy tính vào lớp học nhưng lại sử dụng chúng để chơi game hoặc làm những việc không liên quan đến bài học.
- Cả trường đồng loạt nghỉ học để dãn cách xã hội, để cách ly, gây gián đoạn trong việc học của học sinh.
- Có thời điểm giáo viên bị F0 cách ly ở nhà khá nhiều, nên tổ chuyên môn không thể phân công hết chuyên môn cho giáo viên dạy thay.
- Học sinh bị F0, F1 cách ly ở nhà không thể học được bài.
- Hầu hết các lớp đều gặp phải tình huống: học sinh F0, F1 nghỉ học ở nhà, các học sinh khác vẫn đi học trên lớp….
Môn Lịch sử là một trong những môn học khó khăn do yêu cầu ghi nhớ nhiều sự kiện, số liệu và nội dung chính xác Việc tái hiện các sự kiện trong quá khứ trở nên thú vị hơn khi có sự hỗ trợ từ tư liệu lịch sử, tranh ảnh và video Nếu thiếu những phương tiện này, giờ học Lịch sử sẽ trở nên nhàm chán và khô khan, khiến học sinh gặp khó khăn trong việc nắm bắt và tái hiện kiến thức.
Xây dựng bài giảng điện tử trên Power Point………………………… 2.3.2 Dạy học trực tiếp bằng bài giảng Power Point trên lớp
Việc xây dựng bài giảng điện tử bằng PowerPoint là yếu tố quan trọng và cần thiết trong quá trình giảng dạy bằng giáo án điện tử Để thực hiện điều này, giáo viên cần tuân thủ các bước hướng dẫn cụ thể.
Bước 1: Xác định Yêu cầu cần đạt của bài giảng.
Bước 2: Xác định kiến thức nào là cơ bản, kiến thức nào là trọng tâm.
Bước 3: Lựa chọn tư liệu bổ sung (tranh ảnh, video) từ internet.
Bước 4: Thiết kế kịch bản bài giảng.
Bước 5: Soạn slide bài giảng: nhập nội dung, đưa tư liệu, định dạng văn bản, tạo hiệu ứng.
Sau khi đăng nhập vào PowerPoint, giáo viên có thể truy cập các slide để soạn bài giảng Sau khi hoàn tất trình bày các slide, giáo viên tiếp tục tạo Bản chiếu mới và sử dụng tính năng thiết kế để cải thiện bài giảng Họ có thể chỉnh sửa phong chữ và thêm hiệu ứng hoạt hình để làm cho bài giảng sinh động hơn, sau đó sử dụng chế độ trình chiếu để trình bày bài giảng một cách mạch lạc.
Bước 6: Chạy thử, chỉnh sửa thông tin và hiệu ứng (nếu cần) và hoàn thiện bài giảng
- Kinh nghiệm ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng:
Giáo viên cần thận trọng trong việc sử dụng công nghệ thông tin, tránh lạm dụng để đảm bảo hiệu quả giảng dạy Việc lựa chọn bài giảng phù hợp là rất quan trọng, giúp phát huy tối đa hiệu quả và đạt được mục tiêu giáo dục.
Không sử dụng quá nhiều hiệu ứng trình chiếu phức tạp trong cùng một slide, vì có thể gây mất tập trung cho học sinh.
Giáo viên nên chọn hình nền đơn giản, sáng để thể hiện nội dung bài giảng rõ ràng hơn.
Không nên nhồi nhét quá nhiều chữ vào một slide bài giảng, câu chữ ngắn gọn và tường minh.
Tránh tình trạng sử dụng quá nhiều video tư liệu vào bài giảng.
Nên kết hợp cả hai phương thức: trình chiếu và ghi bảng, để giúp học sinh theo kịp bài học.
Khi soạn thảo bài giảng điện tử, cần chú ý đến font chữ và màu sắc như xanh, trắng, vàng hoặc đỏ Nội dung nên được trình bày một cách cô đọng và súc tích, đồng thời hình ảnh và các mô phỏng phải liên quan chặt chẽ đến chủ đề, tránh việc sử dụng quá nhiều hình ảnh hay chữ.
Để ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả trong bài giảng, việc sử dụng thành thạo phần mềm PowerPoint là điều cần thiết Sự hấp dẫn của nội dung bài giảng, độ phong phú của tài liệu mô tả kiến thức, và khả năng linh hoạt trong việc áp dụng các phương pháp giảng dạy phù hợp với học sinh đều phụ thuộc vào cách soạn thảo các slide trên PowerPoint.
2.3.2 Dạy học trực tiếp bằng bài giảng Power Point trên lớp.
- Phòng học phải có tivi hoặc máy chiếu.
- Giáo viên phải có laptop hoặc điện thoại thông minh lưu giữ bài giảng.
Sau khi hoàn thành bài giảng PowerPoint, giáo viên nên lưu trữ bài giảng trên laptop, điện thoại thông minh hoặc Gmail để trình chiếu trong lớp Tuy nhiên, cần lưu ý không lạm dụng việc trình chiếu mà nên kết hợp với việc giảng bài và ghi bảng để tạo sự tương tác và hiệu quả trong giảng dạy.
Bài 19 - Lịch sử Việt Nam lớp 11 cung cấp các slide bài giảng hữu ích cho giáo viên Để bắt đầu trình chiếu, giáo viên chỉ cần nhấp chuột vào tùy chọn "Trình chiếu" trên máy tính và chọn "Trình chiếu từ đầu", "Từ trang hiện tại", hoặc "Trình chiếu tùy chỉnh" tùy thuộc vào nội dung kiến thức cần giảng dạy cho học sinh.
Sau khi nhấp chuột vào trang trình chiếu, toàn bộ màn hình sẽ hiển thị trên máy tính hoặc tivi, giáo viên chỉ cần nhấn chuột để các slide bài giảng xuất hiện.
Việc sử dụng PowerPoint trong việc soạn thảo và trình chiếu bài giảng giúp học sinh hứng thú hơn với bài học Học sinh không chỉ nghe giảng mà còn được xem các đoạn phim, hình ảnh và tư liệu lịch sử phong phú, sống động, tạo cảm giác như họ đang chứng kiến những trang sử hào hùng của thế giới và dân tộc Việt Nam.
2.3.3 Dạy học trực tuyến bằng phần mền Meet.google.com.
Cài đặt nhanh chóng trên điện thoại hoặc máy tính mà không cần cấu hình phức tạp Người dùng có thể bắt đầu sử dụng chỉ sau vài phút mà không cần thực hiện quá trình cài đặt phức tạp.
- Giao diện dễ sử dụng (kể cả giáo viên không biết tin học vẫn sử dụng được).
- Sử dụng tài khoản Gmail của Sở GD&ĐT Thanh Hóa đã cấp cho các trường năm 2016.
- Hình ảnh và âm thanh cực chuẩn, thời gian không giới hạn.
- Sử dụng không mất thêm bất kỳ chi phí nào khác.
- Bảo mật theo tài khoản google, không phụ thuộc bên thứ 3.
* Cách dùng từ máy tính sử dụng Meet.google.
- Dùng máy tính xách tay (hoặc máy bàn có camera và có mic) kết nối mạng ổn định (tốt nhất mạng Lan).
- Nên dùng trình duyệt Chrome vào http://meet.google.com.
- Giáo viên dùng tài khoản @thanhhoa.edu.vn Học sinh dùng TK @gmail.
Để tham gia cuộc họp, bạn có thể đăng nhập bằng tài khoản Email được cấp năm 2016 (….@thanhhoa.edu.vn) hoặc sử dụng tài khoản Gmail cá nhân của mình.
- Sau khi đăng nhập vào tài khoản Gmail, giáo viên tiếp tục kích chuột vào Meet.
-Tiếp đó, giáo viên tiếp tục kích chuột vào Cuộc họp mới.
- Giáo viên tiếp tục kích chuột vào Bắt đầu một cuộc họp tức thì.
- Giáo viên coppy đường link gửi đến trang cá nhân, Zalo, Facebook, hay Messenger của nhóm lớp
- Có thể nhắn mình mã cuộc họp: Ví dụ https://meet.google.com/bmw-tjiv-psb
- Học sinh chỉ cần vào đường link là bắt đầu cuộc họp, giáo viên chỉ cần chấp nhận là được.
Trên màn hình, người dùng sẽ thấy đầy đủ thông tin như bật-tắt mic, bật-tắt camera, trình bày ngay, chat, giơ tay phát biểu, cũng như các tùy chọn để rời hoặc kết thúc cuộc họp.
- Tiếp theo, giáo viên kích chuột vào Trình bày ngay, trên màn hình sẽ hiện lên
Giáo viên nên sử dụng chế độ "Một cửa sổ" để trình bày bài giảng, thay vì "Trình bày toàn màn hình" Việc này giúp tránh những phiền toái như tin nhắn hay cuộc gọi có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình giảng dạy.
- Tiếp đó giáo viên kich chuột vào bài giảng Power Point đã chuẩn bị sẵn ở chế độ chờ, rồi nhấn tiếp vào Chia sẻ.
- Bài giảng Power Point hiện ra, giáo viên chỉ cần vào dạy bình thường giống như giảng dạy trực tiếp trên lớp.
Nếu nhà trường đã tổ chức các lớp học trên Google Meet, giáo viên chỉ cần đăng nhập vào Gmail và chuyển đổi tài khoản phù hợp Sau đó, giáo viên có thể vào lớp học đã được cấp mã cuộc họp cho học sinh và hẹn lịch học.
Ví dụ: Kích chuột vào tài khoản Google -> Gmail -> tài khoản khối 11.
Tiếp đó kích chuột vào lớp học cần dạy (lớp 11A11)
Kích chuột vào Tham gia ngay, rồi vào dạy trực tuyến bình thường giống như đã trình bày ở trên.
- Trong quá trình dạy học học sinh nên tắt mic để đảm bảo âm thanh không bị nhiễu
- Muốn cho thành viên nào ra khỏi lớp học chỉ cần chọn thành viên đó và xóa khỏi cuộc họp.
Để cho thành viên nào đó có thể phát biểu trên màn hình chính, bạn chỉ cần chọn “Ghim” Khi một người nói, họ sẽ tự động được Ghim vào màn hình chính.
Giáo viên cách ly ở nhà dạy học sinh ở trường
- Trên lớp phải có Laptop hoặc điện thoại thông minh kết nối với mạng Wifi hoặc 3G, 4G, kết nối với tivi.
- Lớp phải trật tự, nghiêm túc học.
- Giáo viên ở nhà phải có laptop hoặc máy tính cây có camera và có mic.
* Giáo viên vào ở nhà chỉ cần vào dạy trực tuyến trên phần mềm Meet Google giống như mục 2.3.3.
Trong lớp học, học sinh sử dụng laptop hoặc điện thoại thông minh để kết nối với tivi, từ đó tham gia vào các lớp học trực tuyến Tất cả học sinh đều theo dõi giáo viên giảng dạy qua màn hình tivi.
Ghi âm bài giảng trên phần mềm Power Point
- Để ghi âm bài giảng trên phần mềm Power Point, yêu cầu:
Phải cài đặt phần mềm Office năm 2019 – 2021
Phải soạn sẵn bài giảng Power Point.
- Giáo viên vào bài giảng Power Point đã soạn sẵn -> Ghi -> Ghi trình chiếu.
Khi bạn nhấn vào nút Ghi, màn hình sẽ hiển thị hình ảnh giáo viên giảng bài ở góc dưới bên phải Giáo viên sẽ trình bày nội dung theo bài thuyết trình Trong quá trình ghi âm, dưới bài giảng có các bút với màu sắc khác nhau mà giáo viên có thể sử dụng để nhấn mạnh hoặc tô đậm các nội dung và cụm từ quan trọng.
Sau khi ghi âm bài giảng, mỗi slide sẽ hiển thị các ô vuông với hình ảnh của giáo viên đang giảng dạy Giáo viên sẽ lưu bài giảng vào tệp, kiểm tra kỹ lưỡng để phát hiện các vấn đề cần chỉnh sửa, và sau đó gửi bài giảng cho học sinh để học.
Ghi âm bài giảng trên phần mềm PowerPoint mang lại nhiều lợi ích cho chương trình giáo dục phổ thông, giúp học sinh có thể linh hoạt trong việc học tập và tiếp cận kiến thức mọi lúc, mọi nơi.
Lời giảng phải khớp với các slide trình chiếu.
Hình ảnh ô vuông giáo viên đang giảng bài có thể kích chuột vào đó và di chuyển đến vị trí trống trên các slide bài giảng.
Trong quá trình ghi âm bài giảng, giáo viên có thể dễ dàng dừng hoặc phát lại nội dung Nếu gặp lỗi do nói lắp hoặc cần chỉnh sửa, chỉ cần nhấp vào biểu tượng hình giáo viên ở dưới, xóa phần không mong muốn, sau đó nhấp vào nút Ghi để ghi lại nội dung đã chỉnh sửa.
Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
- Thế giới hôm nay đang chứng kiến biết bao điều kì diệu do con người tạo ra.
Công nghệ thông tin là một lĩnh vực đột phá, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội, cũng như quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước Trong giáo dục, công nghệ thông tin đã làm thay đổi phương pháp dạy học, đặc biệt khi nền giáo dục Việt Nam bước vào thế kỷ XXI, kỷ nguyên của công nghệ thông tin Do đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học đã trở thành xu thế phát triển mạnh mẽ tại các trường học và cấp học trong những năm gần đây.
Việc sử dụng ngân hàng dữ liệu kiến thức đa dạng giúp giáo viên nâng cao tính sáng tạo và linh hoạt trong giảng dạy Các thầy cô không chỉ gói gọn trong kiến thức hiện có mà còn có cơ hội tìm hiểu các chuyên ngành khác như tin học, từ đó học hỏi kỹ năng sử dụng hình ảnh và âm thanh để thiết kế bài giảng hấp dẫn Môi trường đa phương tiện tối ưu hóa khả năng tiếp thu của học sinh thông qua việc sử dụng tranh ảnh, tư liệu lịch sử, video và các ứng dụng công nghệ thông tin Nhờ đó, giáo viên có thể chủ động hơn trong kế hoạch bài giảng, dễ dàng tìm kiếm tài nguyên và tạo liên kết hợp lý giữa các đơn vị kiến thức.
Việc áp dụng công nghệ thông tin vào dạy học đã làm thay đổi nội dung và phương pháp truyền đạt, giúp giáo viên xây dựng bài giảng sinh động và thu hút sự chú ý của học sinh thông qua các công cụ đa phương tiện như văn bản, đồ họa và âm thanh Phương pháp dạy học mới này không chỉ cải thiện sự tương tác giữa thầy và trò mà còn tạo cơ hội cho học sinh thể hiện quan điểm và chính kiến cá nhân, từ đó giúp giáo viên hiểu rõ hơn về năng lực và mức độ tiếp thu kiến thức của học trò Hơn nữa, việc tiếp xúc với công nghệ thông tin trong lớp học trang bị cho học sinh những kỹ năng tin học cần thiết, hỗ trợ các em trong việc thực hiện các buổi thuyết trình sáng tạo và tăng cường khả năng tìm kiếm thông tin, đồng thời làm quen với các hình thức tự học hiện đại như học online và học qua cầu truyền hình.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục không chỉ mang lại sự tuyệt vời trong các tiết dạy mà còn giúp các phần mềm giáo dục trở nên tiện ích hơn bao giờ hết Những công cụ này giúp rút ngắn thời gian nghiên cứu, biến ý tưởng thành hiện thực và tạo điều kiện cho việc tiếp cận khoa học trở nên thú vị hơn.
Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, học sinh trường THPT Yên Định 1 cùng với học sinh trên toàn quốc phải nghỉ học để giãn cách xã hội, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng giáo dục và làm gián đoạn quá trình học tập Do đó, việc ứng dụng linh hoạt công nghệ thông tin trong dạy học trở nên cực kỳ quan trọng, cho phép học sinh học tập từ xa mà không bị gián đoạn Công nghệ giúp giáo viên có thể giảng dạy từ nhà và đồng thời kết nối với học sinh đang học tại lớp, tạo điều kiện cho cả hai nhóm học sinh tương tác và trao đổi bài học một cách sinh động và hấp dẫn.
Việc ứng dụng linh hoạt công nghệ thông tin trong dạy học trực tuyến mang lại lợi ích lớn cho nhà trường, giúp quản lý giáo viên và học sinh hiệu quả hơn Ban giám hiệu có thể dễ dàng tham gia vào các lớp học để theo dõi quá trình giảng dạy, từ đó nắm bắt tình hình dạy học của từng giáo viên và lớp học, đồng thời đưa ra các biện pháp kịp thời nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
