Lý do pháp lý
Đổi mới phương pháp dạy học là nhiệm vụ quan trọng trong cải cách giáo dục hiện nay ở Việt Nam Vấn đề này được nhấn mạnh trong các văn bản và nghị quyết của Đảng, cũng như trong luật giáo dục và chương trình giáo dục phổ thông 2018, thể hiện tính cấp bách của việc cải tiến phương pháp giảng dạy trong toàn ngành giáo dục.
Đổi mới phương pháp dạy học là một trong những quan điểm quan trọng trong giáo dục của Đảng Nghị quyết Trung ương 4 khóa VII nhấn mạnh việc khuyến khích tự học và áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại nhằm phát triển năng lực tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề của học sinh Tiếp nối, Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII khẳng định cần đổi mới phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, đồng thời rèn luyện tư duy sáng tạo cho người học Việc áp dụng các phương tiện tiên tiến và hiện đại trong quá trình dạy học cũng được đề cao, nhằm tạo điều kiện và thời gian cho học sinh tự học và tự nghiên cứu.
Chỉ thị 40 của Ban Bí thư Trung ương ngày 15 tháng 6 năm 2004 nhấn mạnh việc cần thiết phải đổi mới phương pháp giáo dục, nhằm khắc phục tình trạng truyền thụ một chiều và nặng lý thuyết, đồng thời khuyến khích tư duy sáng tạo và phát triển năng lực tự học cho sinh viên Luật Giáo dục sửa đổi 2010 cũng khẳng định rằng phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm từng lớp học và môn học, từ đó rèn luyện kỹ năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn và tạo hứng thú học tập cho học sinh.
Nghị quyết 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương ngày 04/11/2013 đã xác định 8 nhiệm vụ và giải pháp quan trọng nhằm đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo Một trong những giải pháp chủ chốt là "Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo, tập trung vào phát triển phẩm chất và năng lực của người học" Do đó, đổi mới phương pháp dạy học trở thành nhiệm vụ cấp thiết để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được xây dựng theo định hướng tiếp cận năng lực, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết số 88/2014/QH13 Mục tiêu là kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp, chuyển đổi từ nền giáo dục truyền thụ kiến thức sang giáo dục phát triển toàn diện về phẩm chất và năng lực Đổi mới phương pháp dạy học là giải pháp then chốt để thực hiện chương trình này, giúp phát huy tối đa tiềm năng của mỗi học sinh.
Luật Giáo dục 2019 (sửa đổi) quy định tại Điều 30 về phương pháp giáo dục phổ thông, nhấn mạnh việc phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động và sáng tạo của học sinh Nội dung giáo dục cần phù hợp với đặc trưng của từng môn học và đối tượng học sinh, đồng thời bồi dưỡng kỹ năng tự học, hứng thú học tập và khả năng tư duy độc lập Mục tiêu là phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực người học, đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong giáo dục.
Thông tư số 32/2020/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định rõ về việc đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của học sinh tại Điều 22 Việc kiểm tra, đánh giá phải tuân thủ chương trình giáo dục phổ thông, đảm bảo tính toàn diện, công bằng, trung thực và khách quan, đồng thời khuyến khích sự tiến bộ của học sinh Đánh giá cần chú trọng vào quá trình học tập và áp dụng nhiều phương pháp, hình thức khác nhau, không so sánh giữa các học sinh và không tạo áp lực cho học sinh, giáo viên và phụ huynh Để đạt được những mục tiêu này, cần có sự đổi mới liên tục trong phương pháp dạy học.
Công văn Số: 3699/BGDĐT-GDTrH hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2021-2022, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng kế hoạch bài dạy đảm bảo các yêu cầu về phương pháp và kỹ thuật dạy học, kiểm tra, đánh giá, thiết bị dạy học và học liệu Mỗi bài học cần được thiết kế thành các hoạt động học, chú trọng vào nội dung cốt lõi để tổ chức dạy học trực tuyến, trực tiếp hoặc kết hợp linh hoạt giữa hai hình thức này Bên cạnh đó, công văn cũng yêu cầu đổi mới sinh hoạt chuyên môn dựa trên nghiên cứu bài học và tăng cường hoạt động dự giờ, rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả trong việc tổ chức dạy học, kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh.
Công văn Số 2929/GDĐT-TrH từ Sở GD-ĐT TP HCM nhấn mạnh rằng hiệu trưởng các trường THPT và trường nhiều cấp học cần chỉ đạo xây dựng tiến trình dạy học cho từng môn học, bao gồm các chủ đề dạy học và tích hợp liên môn, phù hợp với phương pháp dạy học tích cực Đồng thời, cần chú trọng giáo dục đạo đức, giá trị sống, rèn luyện kỹ năng sống và hiểu biết xã hội Việc đổi mới phương pháp dạy học tại các trường phổ thông, đặc biệt là trường trung học cơ sở, là nhiệm vụ cấp bách để nâng cao chất lượng đào tạo cho học sinh.
Một số cơ sở pháp lý đã được quy định nhằm đổi mới phương pháp dạy học, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng nhu cầu đổi mới trong bối cảnh hiện nay.
Lý do lý luận
Trước hết cần hiểu Quản lý là gì?
Nhắc đến thuật ngữ quản lý thì có rất nhiều nhà nghiên cứu đề cập tới
Quản lý là quá trình thực hiện các công việc như lập kế hoạch, tổ chức, phân bổ nguồn lực, chỉ đạo, điều hành và kiểm soát nhằm tối ưu hóa hoạt động của tổ chức để đạt được mục tiêu đề ra Đổi mới phương pháp dạy học tập trung vào việc cải tiến hình thức và cách thức hoạt động của giáo viên và học sinh, từ đó khuyến khích sự tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập.
Phương pháp dạy học là sự tương tác và phối hợp giữa giáo viên và học sinh, vì vậy, đổi mới phương pháp dạy học cần thay đổi cách thức hoạt động của cả hai bên Mục tiêu của việc đổi mới là khắc phục tình trạng lạc hậu và trì trệ trong giáo dục, chủ yếu do phương pháp giảng dạy một chiều của giáo viên, dẫn đến việc học sinh thiếu tính tích cực, chủ động và sáng tạo Do đó, việc đổi mới phương pháp dạy học cần tập trung vào việc phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh.
Đổi mới phương pháp dạy học là chuyển từ mô hình giáo viên làm trung tâm sang mô hình học sinh làm trung tâm, nhằm phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh Giáo viên cần áp dụng các hình thức, kỹ thuật và phương pháp dạy học để khuyến khích sự tham gia của học sinh, như thay đổi cách bố trí chỗ ngồi để tạo cơ hội cho hoạt động nhóm, hoặc chuyển từ lớp học khép kín sang lớp học ngoài trời và học tập trải nghiệm Đồng thời, giáo viên cũng nên áp dụng các phương pháp dạy học tương tác như thảo luận nhóm, dạy học dự án, cùng với các kỹ thuật dạy học tích cực như tia chớp, mảnh ghép và khăn phủ bàn để nâng cao hiệu quả giảng dạy.
Đổi mới phương pháp dạy học không hoàn toàn phụ thuộc vào thiết bị hiện đại, vì giáo viên có thể thiết kế dụng cụ đơn giản và tổ chức hoạt động phù hợp với điều kiện nhà trường Ngoài ra, việc áp dụng các phương pháp dạy học cũng không lệ thuộc vào trình độ của học sinh, bởi có nhiều hình thức và kỹ thuật giúp học sinh tiếp nhận kiến thức một cách chủ động Nội dung bài học cũng không phải là rào cản, vì đa dạng hình thức dạy học sẽ giúp truyền tải nội dung hiệu quả hơn Quan trọng nhất, khi giáo viên phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, chính học sinh sẽ tự vượt qua khó khăn về cơ sở vật chất và nội dung, từ đó nâng cao khả năng học tập của bản thân.
Quản lý đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường một cách hiệu quả
Để thực hiện hiệu quả định hướng đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường, mỗi cán bộ quản lý cần nắm vững và truyền đạt đúng đắn các nguyên tắc của sự đổi mới này đến giáo viên Việc nâng cao nhận thức về cơ sở của đổi mới phương pháp dạy học sẽ giúp giáo viên áp dụng các phương pháp giảng dạy tiên tiến, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục.
Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học cho giáo viên bao gồm việc cải tiến lập kế hoạch dạy học, thiết kế bài giảng, và phương pháp giảng dạy trong lớp học, cũng như cách thức kiểm tra và đánh giá kết quả học tập Đồng thời, việc đổi mới phương pháp học tập cho học sinh cũng là một phần quan trọng trong quá trình này.
Để thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, cần sự tổ chức, lãnh đạo và hỗ trợ từ các cấp quản lý giáo dục, đồng thời phát huy vai trò của tổ nhóm chuyên môn trong từng nhà trường Việc bồi dưỡng giáo viên là rất quan trọng để đảm bảo họ nắm vững các phương pháp dạy học và áp dụng một cách tích cực Đổi mới không chỉ đơn thuần là thay thế phương pháp cũ bằng cái mới, mà còn là kế thừa sáng tạo các phương pháp truyền thống, loại bỏ những phương pháp lạc hậu và thụ động Cần mạnh dạn áp dụng những thành tựu mới của khoa học và công nghệ thông tin vào giảng dạy Đổi mới phương pháp dạy học là nhiệm vụ chung của cả nhà trường, vì vậy cần thiết lập chính sách và biện pháp quản lý để đảm bảo quá trình này diễn ra có định hướng, kế hoạch, đồng bộ và hiệu quả.
Lý do thực tiễn
Đất nước ta đang trên đà phát triển công nghiệp hóa hiện đại hóa, do đó, chất lượng nguồn lực con người cần được chú trọng Đổi mới phương pháp giảng dạy là yêu cầu cấp thiết để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, đồng thời đảm bảo sự sống còn của các cơ sở giáo dục Vấn đề này không chỉ thu hút sự quan tâm của ngành giáo dục mà còn được ghi nhận trong đường lối lãnh đạo của Đảng, thể hiện qua các nghị quyết trung ương và luật giáo dục.
Năm 2022, Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hồ Chí Minh yêu cầu các trường duy trì đổi mới phương pháp dạy học và công tác kiểm tra, đánh giá nhằm phát triển năng lực của học sinh Qua việc áp dụng thang đo năng lực, các đơn vị đã xây dựng chương trình kiến thức phù hợp Đồng thời, các hình thức tổ chức dạy học tiếp tục được thực hiện sâu sắc, khuyến khích học sinh học tập tích cực, tự giác, chủ động và sáng tạo trong việc chiếm lĩnh kiến thức.
Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh tập trung vào việc triển khai chương trình giảng dạy, đổi mới phương pháp dạy học, và cải tiến quy trình kiểm tra đánh giá nhằm phát triển năng lực của học sinh Đồng thời, Sở cũng chú trọng đổi mới sinh hoạt chuyên môn để nâng cao chất lượng giáo dục.
Trường THCS Kiến Thiết đã tích cực thực hiện đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, nhưng sự đổi mới này vẫn diễn ra nhỏ lẻ ở một số giáo viên và môn học Phương pháp dạy học chủ yếu vẫn là truyền thụ một chiều, kết hợp giảng giải và hỏi đáp, khiến học sinh tiếp cận bài học một cách thụ động, chỉ ghi nhớ và tái hiện kiến thức mà chưa đi sâu vào bản chất và nội dung thực tế Việc quản lý và đổi mới phương pháp dạy học cần được thực hiện một cách có chiều sâu hơn để nâng cao tính ứng dụng thực tế trong giảng dạy.
Quá trình đổi mới phương pháp dạy học bị hạn chế bởi nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chính không phải do giáo viên thiếu nhận thức Hầu hết giáo viên đều có tâm huyết và mong muốn đổi mới, nhưng lại gặp khó khăn trong việc xác định cách thức thực hiện phù hợp Hơn nữa, sự đổi mới này còn chịu ảnh hưởng lớn từ cách quản lý của hiệu trưởng Các biện pháp của hiệu trưởng trong việc kết nối giáo viên và học sinh để đổi mới phương pháp dạy học chưa thực sự hiệu quả, thiếu động lực cho việc dạy học, và chưa xác định được những nội dung đổi mới thiết thực và khoa học.
Dựa trên những lý do đã nêu, tôi quyết định nghiên cứu đề tài “Quản lý công tác đổi mới phương pháp dạy học tại trường THCS Kiến Thiết, Quận 3, TP.HCM” nhằm khắc phục các hạn chế hiện có và từng bước nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập, góp phần vào sự phát triển bền vững của nhà trường.
TÌNH HÌNH THỰC TẾ VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CỦA HIỆU TRƯỞNG TẠI TRƯỜNG THCS KIẾN THIẾT, PHƯỜNG 5, QUẬN 3, TP.HCM NĂM HỌC 2020 - 2021 1 Khái quát về đặc điểm tình hình của trường THCS Kiến Thiết,
Thực trạng công tác quản lý đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng tại trường THCS Kiến Thiết
trưởng tại trường THCS Kiến Thiết, Phường 5, Quận 3, TP HCM năm học
Nhận thức về quản lý đổi mới phương pháp dạy học trong trường học hiện nay cho thấy rằng cả cán bộ quản lý và giáo viên đều đồng ý rằng lập kế hoạch chiến lược cho việc đổi mới là rất cần thiết để nâng cao chất lượng giảng dạy Hiệu trưởng và giáo viên nhận thức rằng việc đổi mới phương pháp dạy học cần được triển khai theo một kế hoạch dài hạn, có lộ trình rõ ràng và các biện pháp đầu tư hợp lý để đạt được thành công.
Công tác xây dựng kế hoạch thực hiện đổi mới phương pháp dạy học trong từng năm học
Kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học là một phần quan trọng trong việc triển khai kế hoạch năm học của trường Hiệu trưởng đã giao phó cho phó hiệu trưởng nhiệm vụ xây dựng và thực hiện kế hoạch này trên toàn trường.
Xây dựng kế hoạch hoạt động trong nhà trường là nhiệm vụ quan trọng và thường xuyên của cán bộ quản lý, bao gồm kế hoạch năm học, kế hoạch chuyên môn và kế hoạch thanh kiểm tra nội bộ Tại trường THCS Kiến Thiết, đa số giáo viên tin tưởng rằng hiệu trưởng nắm vững các kế hoạch và chương trình đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời đã xác định rõ mục tiêu và thực hiện chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học một cách hiệu quả.
Trong kế hoạch năm học của trường, hiệu trưởng tập trung vào việc đổi mới phương pháp dạy học, điều này được nhấn mạnh trong các kế hoạch hoạt động tổng thể theo chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo Trường THCS Kiến Thiết công khai các loại kế hoạch của nhà trường và tổ bộ môn, trong đó luôn đề cập đến việc cải tiến phương pháp dạy học.
Các tổ chuyên môn tại trường THCS Kiến Thiết đã cụ thể hóa kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học vào hoạt động của tổ theo từng thời gian và mức độ thường xuyên Nội dung đổi mới này được tích hợp chặt chẽ vào kế hoạch giảng dạy, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục.
Mặc dù kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học đã được thảo luận và thống nhất bởi hội đồng trường, nhưng vẫn còn những hạn chế trong việc thực hiện Hầu hết cán bộ, giáo viên và nhân viên đều đồng tình với các giải pháp của hiệu trưởng mà chưa mạnh dạn bày tỏ ý kiến cá nhân Điều này dẫn đến những thiếu sót khi áp dụng thực tế, không đạt được mục tiêu ban đầu, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả trong quản lý đổi mới phương pháp dạy học.
Công tác phát động phong trào tổ chức thực hiện và thi đua dạy tốt trong đó nhấn mạnh tiêu chí đổi mới phương pháp dạy học
Hiệu trưởng nhà trường đã chú trọng đến việc đổi mới phương pháp dạy học thông qua việc đưa nội dung sinh hoạt liên quan vào các buổi họp hàng tuần và hàng tháng của tổ chuyên môn Ông đã quán triệt cho giáo viên về định hướng đổi mới phương pháp dạy học và hỗ trợ họ trong việc thiết kế các bài giảng Mặc dù có tổ chức thao giảng và dự giờ các tiết dạy đổi mới, nhưng hoạt động này chưa diễn ra thường xuyên Việc phân tích và nhân rộng các tiết dạy đổi mới trong tổ chuyên môn và toàn trường cũng chỉ đạt mức trung bình và cần được cải thiện hơn nữa.
Việc thi đua dạy tốt, đặc biệt là trong đổi mới phương pháp dạy học, vẫn chưa nhận được sự quan tâm thường xuyên từ các hiệu trưởng Sự động viên và khuyến khích giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, cả về vật chất lẫn tinh thần, chưa được coi trọng và thực hiện thường xuyên, dẫn đến tác động tích cực chưa rõ rệt đối với đội ngũ giáo viên Hiện tại, việc thi đua và khen thưởng chủ yếu chỉ dừng lại ở mức biểu dương, thiếu những hình thức khen thưởng xứng đáng, điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tâm tư của giáo viên nỗ lực đổi mới, và làm giảm nhiệt huyết của họ trong việc áp dụng các phương pháp dạy học mới.
Công tác xây dựng chương trình đào tạo bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ, về tinh thần trách nhiệm trong đổi mới phương pháp dạy học
Hiệu trưởng đã cử giáo viên tham gia các lớp tập huấn về đổi mới phương pháp dạy học do Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng như các cấp địa phương tổ chức Việc đổi mới phương pháp dạy học cần được thực hiện liên tục và lâu dài, do đó, bồi dưỡng giáo viên qua công việc và tự học là rất quan trọng Các lớp tập huấn chỉ mang tính định hướng và cung cấp kiến thức cơ bản, trong khi việc áp dụng những kiến thức đó vào giảng dạy hàng ngày phụ thuộc vào nỗ lực tự học của giáo viên và sự hỗ trợ từ đồng nghiệp trong trường và tổ chuyên môn.
Công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục được chú trọng thực hiện thường xuyên, theo Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng Nhà trường khuyến khích cán bộ, giáo viên, nhân viên nâng cao trình độ thông qua tự học, tham gia các khóa học nâng cao, lớp tập huấn ngắn ngày, và tổ chức hội thảo chuyên đề Mỗi thành viên đều có quy chế công việc bằng văn bản, giúp công khai và tạo điều kiện giám sát, đồng thời khuyến khích sự chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau Qua đó, xây dựng một tập thể đoàn kết, có tinh thần trách nhiệm, vững chuyên môn và gắn bó với nghề.
Công tác tổ chức dự giờ dạy của giáo viên
Trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học, việc tổ chức dự giờ để trao đổi kinh nghiệm giữa các giáo viên đóng vai trò quan trọng Để nâng cao hiệu quả của công tác dự giờ, hiệu trưởng cần tổ chức một cách bài bản và phân tích kỹ lưỡng giờ dạy của giáo viên Hơn nữa, hiệu trưởng cũng nên huy động sự tham gia của nhiều lực lượng khác nhau và áp dụng nhiều hình thức tổ chức dự giờ đa dạng.
Việc tổ chức các chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin chưa được chú trọng, chủ yếu mang tính hình thức Điều này cho thấy sinh hoạt chuyên môn và bồi dưỡng giáo viên chưa đi vào chiều sâu Mặc dù có tổ chức dự giờ và thao giảng thường xuyên, nhưng việc phân tích tiết dạy để rút kinh nghiệm vẫn chưa được quan tâm đúng mức.
Việc dự giờ và sinh hoạt chuyên môn truyền thống thường tập trung vào giáo viên, dẫn đến những nhận xét chủ quan và thiếu minh chứng cụ thể, gây ức chế cho người dạy Ngược lại, phương pháp dự giờ theo nghiên cứu bài học chú trọng vào quan sát hoạt động học của học sinh, từ đó đánh giá giờ dạy dựa trên phân tích này Tuy nhiên, giáo viên thường ngồi một chỗ trong quá trình dự giờ, không ghi chép được các hoạt động học cụ thể, làm cho việc rút kinh nghiệm trở nên khó khăn Hơn nữa, việc bồi dưỡng giáo viên tại tổ chuyên môn chưa được chú trọng, thực hiện máy móc và không đúng kỹ thuật, dẫn đến sự đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường chưa lan tỏa và không khuyến khích giáo viên tích cực tham gia vào quá trình đổi mới.
Để xây dựng chiến lược đổi mới phương pháp dạy học, hiệu trưởng cần bắt đầu từ các tổ chuyên môn và tác động trực tiếp đến đội ngũ giáo viên cùng học sinh Việc này cũng đòi hỏi sự liên kết chặt chẽ với hội cha mẹ học sinh và các lực lượng khác Đổi mới phương pháp dạy học phải dựa vào sức mạnh của sự hợp tác hài hòa giữa yêu cầu và trách nhiệm, đồng thời cần động viên tinh thần và đãi ngộ vật chất một cách hợp lý.
Công tác hỗ trợ các phương tiện dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ việc đổi mới phương pháp dạy học
Phần lớn cán bộ, giáo viên trong trường sử dụng thành thạo máy vi tính Các bộ phận làm việc đều đã ứng dụng công nghệ thông tin.
Trong soạn giảng, tất cả giáo viên đều thực hiện ít nhất một tiết học ứng dụng công nghệ thông tin mỗi học kỳ Mặc dù một số giáo viên có khả năng ứng dụng công nghệ thông tin tốt, tạo ra những giờ học hấp dẫn và lôi cuốn học sinh, nhưng tỷ lệ này vẫn còn thấp do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan.
Những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức để nâng cao công tác quản lý đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng tại trường THCS Kiến Thiết
Cán bộ quản lý của nhà trường có trình độ chuyên môn cao và nhiều năm kinh nghiệm, giúp họ có khả năng quản lý hiệu quả Họ thường là những người đã từng giảng dạy tại trường và đảm nhiệm các vị trí như tổ trưởng chuyên môn hoặc bí thư chi đoàn Được đề bạt từ những thành tích nổi bật trong chuyên môn và các hoạt động khác, những cán bộ này được quy hoạch để thực hiện công tác quản lý tại trường.
Ban giám hiệu hiểu rõ tính chất công việc quản lý và điều hành trường, cũng như những đặc điểm riêng của nhà trường so với các trường khác Nhờ đó, họ có thể xây dựng kế hoạch và chiến lược phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đổi mới phương pháp dạy học Điều này đáp ứng yêu cầu thực tế của trường phổ thông trong giai đoạn mới.
Trong những năm qua, công tác quản lý chất lượng luôn được lãnh đạo nhà trường ưu tiên hàng đầu và thực hiện một cách chặt chẽ, hiệu quả từ ban giám hiệu đến các Tổ chuyên môn Nhà trường cam kết thực hiện đầy đủ kế hoạch thời gian năm học và nội dung chương trình giáo dục theo quy định của Bộ Đồng thời, việc đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá được đẩy mạnh, cùng với việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giảng dạy cũng được chú trọng và đầu tư.
Hiệu trưởng nhà trường triển khai kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học, khuyến khích sự tham gia của toàn thể hội đồng để thống nhất thực hiện Giáo viên được yêu cầu đăng ký tiết dạy đổi mới từ đầu năm học và tiếp cận các văn bản hướng dẫn, tập trung vào việc lấy người học làm trung tâm và khơi dậy sự sáng tạo của học sinh Đội ngũ giáo viên đạt chuẩn và có năng lực chuyên môn vững vàng, nhiều giáo viên trẻ năng động luôn trau dồi kỹ năng và thay đổi phương pháp dạy học Các tiết dạy chuyên đề ứng dụng phương pháp mới mang lại hiệu quả cao, với giáo viên có ý thức trách nhiệm trong việc đổi mới và nâng cao tay nghề, coi đây là nhiệm vụ quan trọng để đạt được mục tiêu trong dạy học.
Việc bổ nhiệm tổ trưởng và tổ phó chuyên môn có trình độ chuyên môn vững vàng và nắm bắt các phương pháp dạy học tích cực là yếu tố quyết định cho sự thành công trong đổi mới phương pháp dạy học Sự chủ động của các lãnh đạo chuyên môn đã giúp tổ nhóm thực hiện các hoạt động đổi mới, như tổ chức thảo luận, trao đổi và thống nhất về thiết kế bài dạy, cũng như thực hiện thao giảng và dự giờ các tiết dạy mới.
Nhiều học sinh tại trường có hoàn cảnh gia đình khó khăn, với cha mẹ ít quan tâm đến việc học tập của con cái hoặc đã ly hôn, điều này ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng học tập chung của nhà trường.
Cơ cấu giáo viên trong ngành giáo dục hiện chưa đồng đều, với sự thiếu hụt ở một số môn và thừa ở những môn khác Nhiều giáo viên trẻ mới ra trường có năng lực chuyên môn hạn chế, gây khó khăn trong việc đổi mới và quản lý giáo dục Bên cạnh đó, một số giáo viên lớn tuổi ngại thay đổi, có tư tưởng bảo thủ, chỉ sử dụng giáo án cũ và các phương tiện dạy học quen thuộc Đặc biệt, giáo viên nữ phải đối mặt với áp lực từ gia đình, con cái và khoảng cách địa lý, dẫn đến việc họ chưa thể đầu tư vào việc đổi mới phương pháp dạy học và thiết kế bài giảng theo hướng hiện đại.
Việc cung cấp tài liệu tham khảo về đổi mới phương pháp dạy học còn thiếu sót, dẫn đến giáo viên chưa nắm vững quan điểm và các phương pháp dạy học tích cực Thực trạng này cho thấy quản lý tại trường học chưa đáp ứng đầy đủ các điều kiện cần thiết cho việc đổi mới phương pháp dạy học, gây khó khăn cho giáo viên trong quá trình giảng dạy.
Yếu tố thi cử hiện nay đang cản trở việc đổi mới phương pháp dạy học trong trường học Thói quen "học gì thi đó" đã trở thành một phần sâu sắc trong tư duy của giáo viên, và áp lực từ kết quả thi cử là nguyên nhân chính gây khó khăn cho việc tổ chức kiểm tra đánh giá học sinh theo hướng đổi mới Hơn nữa, việc tự đánh giá của người học chưa được khuyến khích, dẫn đến nhiều thách thức trong quá trình cải cách phương pháp dạy học.
Nhiều giáo viên trong trường thiếu kỹ năng sử dụng công nghệ và thiết bị dạy học hiện đại, dẫn đến việc đổi mới phương pháp dạy học không hiệu quả Việc ứng dụng công nghệ thông tin là xu thế tất yếu giúp tăng tính hấp dẫn và tiết kiệm thời gian trong lớp học Tuy nhiên, việc tập huấn cho giáo viên về sử dụng thiết bị dạy học chưa được chú trọng, làm giảm hiệu quả trong đổi mới phương pháp Mặc dù giáo viên đã tham gia các lớp tập huấn, nhưng thời gian ngắn và số lượng đông khiến hiệu quả không cao Hiệu trưởng chưa tổ chức đủ các buổi tập huấn bổ sung và chưa đa dạng hóa các chuyên đề mẫu, tọa đàm để giáo viên hiểu rõ hơn về ưu nhược điểm của các phương pháp dạy học Hơn nữa, công tác chia sẻ kinh nghiệm và nhân rộng các tiết dạy đổi mới chưa được chú trọng, dẫn đến những sáng kiến hay của giáo viên không được áp dụng rộng rãi trong trường học.
Hiện nay, chưa có nguồn kinh phí riêng để khen thưởng cho các hoạt động đổi mới phương pháp dạy học Các tiết dạy giỏi, xuất sắc với người học là trung tâm chỉ nhận được sự động viên, tuyên dương từ hiệu trưởng, mà chưa có những khoản kinh phí bồi dưỡng hay khen thưởng thực sự cho những giáo viên tận tâm với công tác chuyên môn của trường.
2.2.3 Cơ hội Đảng và nhà nước có kế hoạch, chủ trương và khuyến khích việc đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học là một tiền đề tạo thuận lợi rất lớn cho nhà trường trong việc triển khai Đồng thời các cơ quan, ban ngành cấp trên có các văn bản, thông tư hướng dẫn về quy trình, cách thức tổ chức dạy học theo hướng tích cực, chủ động, lấy người học là trung tâm. Được sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của Ủy ban nhân dân thành phố, Phòng giáo dục và các cấp ban ngành có liên quan để nhà trường nắm rõ hơn về công tác này, đồng thời có những triển khai giúp cho giáo viên có thể định hướng, hoạch định kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học
Thời đại 4.0 với sự phát triển công nghệ nhanh chóng mang đến cơ hội cho ban giám hiệu và giáo viên tiếp cận nhiều nguồn thông tin hữu ích, hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học Họ có thể tìm kiếm các mô hình giảng dạy tiên tiến từ các trường trong thành phố, cả nước và trên toàn thế giới Những tài liệu này giúp giáo viên tham khảo, học hỏi và tích lũy kinh nghiệm trong quản lý và giảng dạy.
Một số phụ huynh học sinh và nhà hảo tâm trong trường tích cực tham gia vào công tác xã hội hóa giáo dục Họ sẵn sàng hợp tác với ban giám hiệu và giáo viên để tìm kiếm nguồn kinh phí nhằm nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ cho quá trình dạy học.
Các văn bản hướng dẫn từ Sở Giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ năm học thường chậm trễ, và hướng dẫn thực hiện các thông tư của Bộ Giáo dục đôi khi còn chung chung, thiếu tính ổn định Mỗi năm, có thêm yêu cầu và thay đổi trong việc soạn giảng và thực hiện chương trình, gây khó khăn cho cán bộ quản lý và giáo viên trong việc điều chỉnh công việc của họ.
Kinh nghiệm thực tế của hiệu trưởng trong công tác quản lý đổi mới phương pháp dạy học tại trường THCS Kiến Thiết, Phường 5, Quận 3, TP HCM
Dựa trên thực tế tại trường THCS Kiến Thiết, Phường 5, Quận 3, TP HCM, tôi xin chia sẻ một số kinh nghiệm quý báu của hiệu trưởng trong việc quản lý và đổi mới phương pháp dạy học Những kinh nghiệm này không chỉ giúp nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực cho học sinh.
Công tác xây dựng kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học của nhà trường được quán triệt chủ trương và phối hợp thực hiện nghiêm túc
Hiệu trưởng cần xây dựng kế hoạch cụ thể, rõ ràng dựa trên hướng dẫn của ngành và tình hình thực tế của đơn vị Việc này rất quan trọng để định hướng đổi mới phương pháp dạy học Kế hoạch cần xác định rõ mục tiêu, thời gian, nội dung, phương pháp, phân công phối hợp, hình thức và kinh phí Quá trình xây dựng kế hoạch phải diễn ra dân chủ, khuyến khích mọi người chia sẻ ý kiến và hiệu trưởng cần lắng nghe, tôn trọng ý kiến đó Từ đó, kế hoạch sẽ được điều chỉnh phù hợp với thực tế của trường học, tránh tình trạng quyết định đơn phương, thiếu tính dân chủ.
Chỉ đạo tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục ý thức trong đội ngũ nhà trường về đổi mới phương pháp dạy học
Tuyên truyền và nâng cao ý thức trong đội ngũ giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học là công việc thiết yếu trong quá trình giáo dục Hiệu trưởng đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn, theo dõi và ghi nhận những nỗ lực của giáo viên Các hình thức tuyên truyền như hội thảo, tọa đàm giúp thay đổi nhận thức và thái độ của giáo viên, từ đó nâng cao ý nghĩa của việc đổi mới phương pháp dạy học Để hỗ trợ giáo viên tốt nhất, hiệu trưởng cần chia sẻ và nhân rộng những mô hình dạy học hiệu quả, đồng thời lắng nghe tâm tư của giáo viên để kịp thời giải quyết những khó khăn Khi giáo viên cảm nhận được sự tận tâm từ hiệu trưởng, họ sẽ sẵn sàng thay đổi và cống hiến hết mình cho công việc.
Hiệu trưởng chỉ đạo tổ chức các hoạt động đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường
Hiệu trưởng cần thành lập ban chỉ đạo gồm những thành viên có kinh nghiệm và chuyên môn cao trong đổi mới dạy học, như phó hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn Việc tìm kiếm những người phụ tá hỗ trợ là rất quan trọng để đảm bảo hoạt động đổi mới diễn ra thuận lợi và đồng bộ Cần phân công rõ ràng trách nhiệm của từng cá nhân để kịp thời hướng dẫn và giúp đỡ giáo viên Hiệu trưởng cũng nên chỉ đạo tổ trưởng chuyên môn đưa nội dung đổi mới vào các buổi họp để giáo viên có thể thảo luận, chia sẻ và giải quyết vướng mắc Tổ trưởng cần thông tin kịp thời với lãnh đạo nhà trường để công tác này được thực hiện hiệu quả hơn.
Hiệu trưởng cần tổ chức các buổi góp ý và rút kinh nghiệm sau mỗi hoạt động để đánh giá những điểm mạnh và thành công, từ đó phát huy và khắc phục nhanh chóng các hạn chế Để thực hiện điều này, hiệu trưởng cần nghiên cứu kỹ lưỡng các văn bản, thông tư, quy định và điều lệ liên quan, nhằm đưa ra những chỉ đạo phù hợp.
Công bằng và khách quan trong việc kiểm tra, đánh giá kết quả của giáo viên là rất cần thiết trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học Điều này không chỉ tránh tư tưởng cào bằng mà còn tạo động lực cho giáo viên nỗ lực hơn trong công việc Hiệu trưởng nên tìm kiếm nguồn kinh phí để khen thưởng và nêu gương cho những giáo viên có kết quả tích cực, dù nguồn động viên có thể không lớn nhưng sẽ giúp giáo viên cảm thấy nỗ lực của họ được ghi nhận Sự công nhận này chính là liều thuốc tinh thần, khích lệ giáo viên tiếp tục phấn đấu và tin tưởng vào công việc của mình.
Tăng cường chỉ đạo lồng ghép phương pháp dạy học mới với giáo dục môi trường và kỹ năng sống là cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục Hiệu trưởng cần tổ chức tập huấn cho giáo viên về cách tích hợp các tiết học với giáo dục môi trường và kỹ năng sống, giúp họ áp dụng hiệu quả trong từng hoạt động Việc này không chỉ giúp các tiết dạy gần gũi với thực tế cuộc sống mà còn mang đến cho học sinh những trải nghiệm phong phú, khuyến khích sự khám phá và sáng tạo.
Tăng cường tổ chức các cuộc thi, hội thi và thao giảng để giáo viên rút kinh nghiệm và thảo luận, từ đó tìm hướng đi phù hợp với khả năng học sinh Việc tổ chức cần diễn ra nhẹ nhàng, thực tế và gắn liền với tiết dạy trên lớp để tránh hình thức Hiệu trưởng cần thường xuyên dự giờ và góp ý cho giáo viên về từng hoạt động cụ thể Sử dụng đa dạng hình thức như hội giảng, hội thi, dự giờ chéo và tiết dạy tốt để nâng cao tay nghề cho đội ngũ giáo viên, đồng thời chỉ đạo thực hiện thí điểm và triển khai đại trà toàn trường.
Nguyên nhân thành công của nhà trường là do hiệu trưởng nắm rõ đặc điểm tình hình và cam kết với mục tiêu giáo dục Ông đã tận dụng tối đa nguồn lực hỗ trợ và áp dụng kỹ năng quản lý sự thay đổi Hàng năm, nhà trường xây dựng kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học dựa trên các văn bản hướng dẫn và thực tiễn Đồng thời, kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên cũng được thiết lập hợp lý, gắn liền với việc cải tiến phương pháp giảng dạy, và công tác kiểm tra hoạt động sư phạm chú trọng đến việc đánh giá sự thực hiện đổi mới này.
Nguyên nhân chưa thành công
Một số giáo viên vẫn chưa nhận thức đầy đủ về nhiệm vụ đổi mới phương pháp dạy học và chưa chú trọng vào việc tự học, tự bồi dưỡng Việc chậm trễ hoặc thiếu cụ thể trong các văn bản hướng dẫn đã khiến cán bộ quản lý gặp khó khăn trong việc hỗ trợ giáo viên thực hiện những thay đổi trong soạn giáo án mới Hơn nữa, một số khâu trong quản lý sự thay đổi như tổ chức làm mẫu, thử nghiệm phương pháp dạy học và đánh giá rút kinh nghiệm vẫn chưa được thực hiện đầy đủ trước khi triển khai đại trà.
KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG ĐỂ HIỆU TRƯỞNG QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG THCS KIẾN THIÉT, PHƯỜNG 5, QUẬN 3, TP.HCM NĂM HỌC 2020 - 2021
Kiến nghị
Đối với Bộ giáo dục và đào tạo:
Cần xây dựng tài liệu giới thiệu chi tiết về các phương pháp dạy học tích cực cho từng bộ môn cụ thể, nhằm cung cấp cho giáo viên nguồn tài liệu tham khảo hữu ích, hỗ trợ trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy.
Hàng năm, Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức các khóa tập huấn nhằm nâng cao kỹ năng sử dụng trang thiết bị dạy học và giới thiệu các phần mềm dạy học mới.
Chúng tôi hỗ trợ các trường tổ chức lớp bồi dưỡng cho giáo viên, tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học theo yêu cầu Đồng thời, tạo điều kiện cho các trường thực hiện kế hoạch nâng cao trình độ chuyên môn cho giáo viên, giúp họ có cơ hội giao lưu và trao đổi kinh nghiệm Ngoài ra, chúng tôi thường xuyên tổ chức hội thảo chuyên đề để nâng cao năng lực chuyên môn cho cả giáo viên dạy và giáo viên dự giờ.
Tổng kết và đánh giá công tác chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng và phó hiệu trưởng theo từng học kỳ là cần thiết để rút ra kinh nghiệm, khắc phục kịp thời những hạn chế và yếu kém, đồng thời triển khai các biện pháp tiếp theo một cách hiệu quả.
Hỗ trợ nhà trường về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và thiết bị dạy học là cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục Việc này giúp nhà trường thực hiện hiệu quả hơn các phương pháp đổi mới trong giảng dạy.
Cần chú trọng hơn đến đời sống của giáo viên, nhằm tạo điều kiện thuận lợi để họ có thể tập trung thời gian và trí tuệ vào việc đổi mới phương pháp dạy học, cũng như cải cách giáo dục một cách toàn diện.