Giới thiệu
Đặt vấn đề
Rủi ro thanh khoản là một trong những thách thức phổ biến nhất trong hoạt động ngân hàng, có thể dẫn đến các rủi ro liên quan khác Rủi ro này không chỉ ảnh hưởng đến ngân hàng gặp phải mà còn có thể lan rộng sang các ngân hàng khác hoặc tổ chức kinh doanh do sự biến động của thị trường và tình hình sở hữu chéo Trong bối cảnh tái cấu trúc ngân hàng hiện nay, việc quản lý thanh khoản và rủi ro thanh khoản trở nên cấp thiết và quan trọng đối với hệ thống ngân hàng Do đó, các ngân hàng thương mại cổ phần đang chú trọng xây dựng chính sách và cải thiện hoạt động để đảm bảo thanh khoản và quản trị hiệu quả các rủi ro liên quan.
Việt Nam đang tích cực áp dụng các tiêu chuẩn Basel để nâng cao khả năng đo lường và kiểm soát hoạt động ngân hàng, đồng thời theo kịp xu hướng phát triển toàn cầu trong lĩnh vực tài chính.
Năm 2002, Ủy ban Basel đã thiết lập các quy định nhằm chuẩn hóa quản lý rủi ro trong ngân hàng, bao gồm cả rủi ro thanh khoản Điều này đã góp phần hạn chế rủi ro thanh khoản một cách tích cực Để duy trì sự ổn định của ngân hàng, việc nâng cao nhận thức, đổi mới và phát triển công tác quản lý rủi ro thanh khoản trở nên vô cùng quan trọng.
Lý do chọn đề tài
Rủi ro thanh khoản là một trong những rủi ro lớn nhất đối với các ngân hàng thương mại, ảnh hưởng không chỉ đến sự an toàn của từng ngân hàng mà còn đến toàn bộ hệ thống ngân hàng và nền kinh tế Ủy ban Basel đã chỉ ra rằng vấn đề thanh khoản là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007 - 2009, khi nhiều ngân hàng lớn, dù có nhiều năm hoạt động, đã phải đối mặt với nguy cơ phá sản do mất thanh khoản.
Trong những năm gần đây, thanh khoản ngân hàng đã trở thành một vấn đề quan trọng cả trên thế giới và tại Việt Nam Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản tại các ngân hàng thương mại Việt Nam là cần thiết để nâng cao khả năng thanh khoản của các ngân hàng và đảm bảo sự vững mạnh của hệ thống ngân hàng quốc gia Tác giả đã lựa chọn đề tài: “Các yếu tố tác động đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam.”
Nghiên cứu về "Ngân hàng Thương mại Việt Nam" nhằm phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam, từ đó cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về vấn đề này.
Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu tổng quát
Khóa luận này áp dụng lý thuyết về thanh khoản ngân hàng và dựa trên kết quả nghiên cứu thực nghiệm của các tác giả trong và ngoài nước nhằm xây dựng mô hình lý thuyết Mô hình này sẽ phân tích các yếu tố ảnh hưởng và mức độ tác động đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng.
NHTM Việt Nam từ đó gợi ý các hàm ý chính sách hạn chế rủi ro thanh khoản.
Mục tiêu cụ thể
Khóa luận này dựa trên khung lý thuyết về mô hình các yếu tố tác động đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam, nhằm xây dựng các giải pháp hạn chế rủi ro thanh khoản cho các NHTM Ba mục tiêu cụ thể của nghiên cứu bao gồm: xác định các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản, đánh giá mức độ tác động của những yếu tố này và đề xuất các biện pháp hiệu quả để quản lý rủi ro thanh khoản trong bối cảnh hiện nay.
Thứ nhất: Xác định các yếu tố tác động đến rủi ro thanh khoản của NHTM Việt
Thứ hai: Xác định mức độ tác động của từng yếu tố tác động đến rủi ro thanh khoản
Thứ ba: Đưa ra một số khuyến nghị nhằm hạn chế rủi ro thanh khoản cho các
Câu hỏi nghiên cứu
Thứ nhất: Những yếu tố tài chính nào tác động đến rủi ro thanh khoản của các
Thứ hai: Mức độ tác động của các yếu tố tài chính đến rủi ro thanh khoản của các
NHTM Việt Nam như thế nào ?
Thứ ba: Để hạn chế rủi ro thanh khoản của các NHTM Việt Nam cần có các hàm ý chính sách và kiến nghị nào ?
Phương pháp nghiên cứu
Tác giả áp dụng phương pháp phân tích và đánh giá dựa trên tài liệu và nghiên cứu trước đó về rủi ro thanh khoản, nhằm đề xuất một mô hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản tại các ngân hàng thương mại Việt Nam.
Nghiên cứu này áp dụng phương pháp định lượng với phân tích hồi quy đa biến dựa trên dữ liệu bảng cân đối để đánh giá tác động của các yếu tố trong mô hình nghiên cứu đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam Để phân tích dữ liệu bảng, khóa luận sử dụng ba phương pháp ước lượng: mô hình bình phương bé nhất Pooled OLS, mô hình tác động cố định FEM (Fix Effects Model) và mô hình tác động ngẫu nhiên REM (Random Effects Model) Để đảm bảo tính phù hợp của mô hình với dữ liệu nghiên cứu, tác giả sẽ thực hiện kiểm định Breusch-Pagan Lagrangrian nhằm lựa chọn giữa các mô hình.
OLS và REM, kiểm định Hausman để lựa chọn giữa REM và FEM.
Cuối cùng, tác giả kiểm tra các giả định trong phân tích mô hình hồi quy, bao gồm hiện tượng đa cộng tuyến, phương sai sai số thay đổi, tự tương quan và phân phối chuẩn của phần dư, nhằm xác nhận tính hiệu quả và độ tin cậy của các kết quả hồi quy.
Ý nghĩa của đề tài
Nghiên cứu này xác định các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng thương mại (NHTM) tại Việt Nam Tác giả dựa trên lý thuyết và các nghiên cứu thực nghiệm trước đó để điều chỉnh mô hình nghiên cứu, nhằm phân tích tác động của các yếu tố nội tại và vĩ mô đến rủi ro thanh khoản trong bối cảnh ngân hàng Việt Nam.
Nghiên cứu đã cung cấp bằng chứng thực nghiệm giúp các ngân hàng thương mại lựa chọn giải pháp phù hợp để tác động đến các yếu tố, từ đó hạn chế rủi ro thanh khoản và đảm bảo an toàn cũng như hiệu quả trong hoạt động.
Khóa luận được chia bố cục 5 chương:
Chương 1: Giới thiệu đề tài
Trong chương này, tác giả sẽ giới thiệu tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu, xác định mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu, cũng như phương pháp thực hiện Đồng thời, tác giả cũng sẽ làm rõ ý nghĩa của đề tài mà mình đang thực hiện.
Chương 2: Cơ sở lý thuyết về thanh khoản và rủi ro thanh khoản
Trong chương này, tác giả tổng hợp lý thuyết về rủi ro thanh khoản ngân hàng thương mại và các khái niệm liên quan đến tác động của rủi ro này Đồng thời, tác giả cũng khảo sát các nghiên cứu trong và ngoài nước để đề xuất một mô hình nghiên cứu mới.
Chương 3: Mô hình nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu
Trong chương này, tác giả sẽ mô tả quy trình nghiên cứu bao gồm việc thu thập và xử lý số liệu, đồng thời trình bày các hệ số kết quả nhằm làm rõ ý nghĩa của kết quả nghiên cứu.
Chương 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Trong chương này, tác giả trình bày kết quả phân tích dữ liệu thu thập được qua STATA, thảo luận về các kết quả nghiên cứu thông qua các mô hình hồi quy, kiểm định khuyết tật của mô hình và đưa ra kết luận dựa trên các giả thuyết nghiên cứu.
Chương 5: Kết luận và hàm ý chính sách
Trong chương này, tác giả sẽ kết luận tổng hợp lại vấn đề và kết quản nghiên cứu.Từ
Trong chương 1, tác giả giới thiệu tính cấp thiết của đề tài, xác định mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu, cũng như phương pháp nghiên cứu được sử dụng Bên cạnh đó, tác giả cũng làm rõ ý nghĩa của đề tài và trình bày bố cục dự kiến của khóa luận, tạo nền tảng cho các chương tiếp theo.
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ THANH KHOẢN - RỦI RO THANH
KHOẢN 2.1 Khái niệm thanh khoản - cung, cầu thanh khoản và trạng thái thanh khoản của ngân hàng thương mại
Thanh khoản được định nghĩa bởi Ủy ban Basel về giám sát ngân hàng là khả năng đáp ứng nhu cầu sử dụng vốn khả dụng cho các hoạt động kinh doanh trong mọi thời điểm, bao gồm chi trả tiền gửi, cho vay, thanh toán và giao dịch vốn.
Theo Rose (2001), thanh khoản ngân hàng được định nghĩa là khả năng của ngân hàng trong việc có được vốn khả dụng với chi phí thấp khi cần thiết Ngân hàng có thanh khoản tốt khi sở hữu một lượng vốn hợp lý hoặc có khả năng huy động vốn nhanh chóng qua vay nợ hoặc bán tài sản Thanh khoản ngân hàng thường mang tính thời điểm, với hầu hết các yêu cầu thanh khoản mang tính cấp bách Các vấn đề thanh khoản chủ yếu xuất phát từ hoạt động tài chính của khách hàng, khi họ thiếu hụt vốn có thể dẫn đến việc vay ngân hàng hoặc rút tiền từ tài khoản Trong cả hai trường hợp, ngân hàng cần chuyển đổi tài sản thành tiền mặt, và thị trường vẫn chấp nhận các giao dịch này.
Theo Trương Quang Thông trong giáo trình Quản trị ngân hàng thương mại (2010), thanh khoản được định nghĩa là khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền mặt nhanh chóng và với chi phí thấp Định nghĩa này nhấn mạnh rằng thanh khoản không chỉ liên quan đến tài sản mà còn đến nguồn vốn, phản ánh khả năng tiếp cận tài sản và nguồn vốn với chi phí hợp lý để đáp ứng các nhu cầu hoạt động đa dạng của ngân hàng.
2.1.2 Cung và cầu thanh khoản
Cung thanh khoản là những nguồn của ngân hàng để đáp ứng cầu thanh khoản gồm:
- Tiền mặt và các khoản tương đương tiền: Đây được xem là nguồn tài trợ quan trọng cho các nhu cầu thanh khoản tức thời của ngân hàng.
Các khoản tín dụng đến hạn hoàn trả mang lại nguồn thu lớn cho ngân hàng, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro như mất vốn và ảnh hưởng đến khả năng thanh toán.
- Chứng khoán do chính phủ phát hành: các loại chứng khoán chính phủ như tín phiếu, kỳ phiếu, trái phiếu kho bạc.
- Các tài sản có tính thanh khoản khác : ví dụ như các khoản tiền mà ngân hàng đem cho vay trên thị trường tiền tệ
- Tiền gửi mới của khách hàng
- Vay trên thị trường liên ngân hàng: đáp ứng nhu cầu thanh khoản lớn và tức thời.
- Đi vay NHTW: NHTM cũng có thể đi vay ngắn hạn NHTW với mức lãi suất chiết khấu do NHTW quy định.
Nhu cầu rút tiền của người gửi là một yếu tố quan trọng trong quản lý tài chính, phản ánh tính thanh khoản thường xuyên và ngay lập tức Nhu cầu này bao gồm các loại tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi phát hành séc, cũng như tiền gửi có kỳ hạn có thể rút trước hạn và các khoản thanh toán như kỳ phiếu, trái phiếu khi đến hạn.
Khách hàng có nhu cầu tín dụng hợp pháp để thanh toán hàng hóa và dịch vụ mà ngân hàng cam kết cho vay Ngân hàng muốn duy trì và đáp ứng các quan hệ tín dụng này, bao gồm nhu cầu cấp tín dụng mới, gia hạn khoản vay khi đến hạn, sử dụng hạn mức tín dụng, và thực hiện các cam kết tín dụng.
Các khoản tiền vay đến hạn phải trả là một phần quan trọng trong quan hệ tín dụng trên thị trường tiền tệ, bao gồm việc hoàn trả tiền vay từ các ngân hàng khác, từ ngân hàng trung ương và các thỏa thuận mua lại.
Chi phí hoạt động và thuế bao gồm các khoản chi thiết yếu như tiền lương, thưởng, bảo hiểm xã hội, công tác phí, mua sắm tài sản, chi phí dịch vụ từ các đơn vị khác, và các loại thuế phải nộp.
- Thanh toán cổ tức cho cổ đông: bao gồm chi trả cổ tức cho tất cả các loại cổ phiếu do ngân hàng phát hành.
