NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HẠN CHẾ RỦI RO TỶ GIÁ
TỶ GIÁ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGOẠI TỆ CỦA
1 1 TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGOẠI TỆ CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1 1 1 Hoạt động kinh doanh ngoại tệ của ngân hàng thương mại
Ngân hàng là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ tài chính cho công chúng và doanh nghiệp, và sự thành công của ngân hàng phụ thuộc vào khả năng xác định và thực hiện các dịch vụ tài chính mà xã hội cần Một trong những dịch vụ ngân hàng quan trọng là trao đổi mua bán ngoại tệ, trong đó ngân hàng thực hiện giao dịch mua và bán các loại tiền tệ khác nhau và thu phí dịch vụ Hiện nay, giao dịch ngoại tệ chủ yếu được thực hiện bởi các ngân hàng lớn do mức độ rủi ro cao và yêu cầu chuyên môn cao trong lĩnh vực này.
Kinh doanh ngoại tệ là hoạt động mua bán, gửi vay các loại ngoại tệ để đảm bảo cân đối nhu cầu ngoại tệ cho ngân hàng, đồng thời tìm kiếm lợi nhuận từ sự chênh lệch tỷ giá và lãi suất giữa các đồng tiền khác nhau.
Kinh doanh ngoại tệ thường được hiểu là hoạt động mua bán ngoại tệ của các ngân hàng thương mại, nhằm đáp ứng nhu cầu ngoại tệ của khách hàng trên thị trường trong và ngoài nước, đồng thời mang lại lợi nhuận cho ngân hàng.
1 1 2 Vai trò của hoạt động kinh doanh ngoại tệ
Hoạt động kinh doanh ngoại tệ không chỉ nâng cao khả năng cạnh tranh của các ngân hàng thương mại (NHTM) so với các ngân hàng khác, mà còn mang lại lợi nhuận đáng kể, đặc biệt cho những ngân hàng có hoạt động này phát triển mạnh mẽ.
Hoạt động kinh doanh ngoại tệ hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đáp ứng nhu cầu về ngoại tệ, giúp thanh toán các hợp đồng ngoại thương một cách hiệu quả Điều này góp phần thúc đẩy các hoạt động ngoại thương và giao dịch ngoại tệ của khách hàng diễn ra thuận lợi hơn.
Các nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa rủi ro, đặc biệt là những rủi ro liên quan đến lãi suất và tỷ giá Việc sử dụng các công cụ này giúp doanh nghiệp giảm thiểu tác động tiêu cực từ biến động thị trường, bảo vệ lợi nhuận và ổn định tài chính.
Hoạt động kinh doanh ngoại tệ giúp nâng cao vị thế của ngân hàng thương mại trên thị trường quốc tế thông qua việc thực hiện các giao dịch mua bán với các ngân hàng nước ngoài.
Hoạt động kinh doanh ngoại tệ không chỉ tăng cường dự trữ ngoại hối của quốc gia mà còn hỗ trợ Chính phủ trong việc hoàn thiện chính sách về tỷ giá và lãi suất, đồng thời điều tiết cung cầu ngoại hối trên thị trường.
1 1 3 Rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngoại tệ
Rủi ro tỷ giá là khả năng xảy ra tổn thất ngoài dự kiến cho ngân hàng khi tỷ giá hối đoái thay đổi ngoài dự tính Tỷ giá giao ngay có thể thay đổi nhanh chóng hơn so với lãi suất, dẫn đến những biến động thường xuyên trên thị trường Những thay đổi này, kết hợp với trạng thái ngoại hối của ngân hàng, có thể tạo ra thu nhập thặng dư hoặc thâm hụt tạm thời Tuy nhiên, những biến động tỷ giá không lường trước có thể gây ra tổn thất cho ngân hàng.
Rủi ro thanh khoản xảy ra khi ngân hàng phải đối mặt với tổn thất ngoài dự kiến do nhu cầu thanh khoản thực tế vượt quá hoặc thấp hơn khả năng thanh toán dự kiến Tình huống này có thể dẫn đến việc gia tăng chi phí để đáp ứng nhu cầu thanh khoản hoặc thậm chí khiến ngân hàng mất khả năng thanh toán.
Rủi ro hoạt động trong ngân hàng là khả năng xảy ra tổn thất do quy trình, hệ thống hoặc nhân viên nội bộ vận hành không hiệu quả, cùng với các nguyên nhân khách quan bên ngoài Đây là một trong những rủi ro nghiêm trọng mà ngân hàng thường phải đối mặt trong quá trình hoạt động Rủi ro này bao gồm nhiều yếu tố khác nhau có thể ảnh hưởng đến hiệu suất và an toàn của ngân hàng.
Rủi ro hệ thống trong ngân hàng xuất phát từ việc hệ thống thông tin không cung cấp đầy đủ và chính xác các thông tin cần thiết về rủi ro Nguyên nhân thường là do sự phân công trách nhiệm chưa rõ ràng giữa các bộ phận liên quan đến hoạt động kinh doanh ngoại tệ, dẫn đến nhiều rủi ro tiềm ẩn.
• Không có sự đánh giá đúng mực về rủi ro
• Các hợp đồng kinh doanh ngoại tệ có thể không được thực hiện một vào ngày giá trị
• Hạn mức kinh doanh giữa ngân hàng và khách hàng có thể bị vượt quá
Dòng tiền vào và ra có thể không được theo dõi và kiểm soát hiệu quả, dẫn đến rủi ro con người trong ngân hàng Rủi ro này chủ yếu xuất phát từ sự thiếu sót trong đào tạo nhân viên, kinh nghiệm hạn chế và chế độ đãi ngộ chưa hợp lý, ảnh hưởng đến quá trình thực hiện giao dịch kinh doanh ngoại tệ.
Rủi ro tín dụng là khả năng khách hàng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ trả nợ với ngân hàng, dẫn đến tổn thất cho ngân hàng Điều này bao gồm việc khách hàng không trả hoặc không trả đầy đủ, đúng hạn cả gốc và lãi Trong giao dịch ngoại hối, rủi ro tín dụng có thể được phân loại thành nhiều dạng khác nhau.
Rủi ro trong thanh toán: ví dụ như ngân hàng đã chuyển tiền cho khách hàng nhưng khách hàng không trả tiền cho ngân hàng
Rủi ro không thực hiện hợp đồng có thể xảy ra do những nguyên nhân ngoài ý muốn, chẳng hạn như khách hàng phá sản hoặc gặp phải các rủi ro liên quan đến tính mạng Những tình huống này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng thực hiện nghĩa vụ hợp đồng và dẫn đến thiệt hại cho các bên liên quan.
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TỶ GIÁ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGOẠI TỆ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN KỸ THƯƠNG VIỆT NAM 15
2 1 4 1 Cơ cấu tổ chức khối Treasury
Sơ đồ 2 2: Cơ cấu tổ chức khối Treasury
Trung tâm quản lý nguồn vốn
Phòng Quản lý Đầu tư Tài chính
Phòng Phát triển Sản phẩm
Phòng Giao dịch các TT Hàng hóa HT&Giám sát
2 1 4 2 Chức năng, nhiệm vụ của khối Treasury
Tổng hợp và cân đối nguồn vốn trong toàn hệ thống ngân hàng là nhiệm vụ quan trọng, giúp điều hòa vốn nội bộ và tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực Đồng thời, việc giao dịch về vốn với Ngân hàng Nhà nước và Kho bạc cũng đóng vai trò then chốt trong việc duy trì sự ổn định tài chính.
Nhà nước và các tổ chức tín dụng khác
Nhiệm vụ chính của bộ phận này là tổng hợp và cân đối nguồn vốn trong toàn hệ thống ngân hàng, điều chuyển và tiếp nhận vốn nội bộ, cũng như kinh doanh các nguồn vốn Họ cũng cung cấp thông tin tư vấn cho Hội đồng quản trị và Ban Điều hành về các rủi ro liên quan đến việc cân đối và sử dụng nguồn vốn Để nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn, bộ phận này phối hợp chặt chẽ với các phòng nghiệp vụ khác Ngoài ra, họ thực hiện các nghiệp vụ liên quan đến vốn với Ngân hàng Nhà nước, Kho bạc Nhà nước và các tổ chức tín dụng khác.
Kinh doanh trên thị trường liên ngân hàng với các sản phẩm được phép giúp ngân hàng tối ưu hóa lợi nhuận Đồng thời, việc đầu cơ trên thị trường quốc tế cũng mang lại cơ hội kiếm lời cho ngân hàng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động tài chính.
- Điều hòa giám sát trạng thái vốn của ngân hàng
Để đối phó hiệu quả với biến động tỷ giá và lãi suất, việc nắm bắt kịp thời diễn biến thị trường trong nước và quốc tế là rất quan trọng Điều này giúp ban lãnh đạo xây dựng các kế hoạch kinh doanh hợp lý và triển khai các biện pháp phòng chống rủi ro hiệu quả.
2 1 4 3 Các sản phẩm kinh doanh ngoại tệ
Mua bán ngoại tệ giao ngay (Spot) là hình thức giao dịch trong đó các bên thỏa thuận mua bán ngoại tệ với tỷ giá được xác định ngay tại thời điểm giao dịch Thời hạn giao dịch không vượt quá một khoảng thời gian nhất định.
Mua và bán ngoại tệ kỳ hạn (Fx Forward) là thỏa thuận giao dịch ngoại tệ tại một thời điểm xác định trong tương lai, với tỷ giá được cố định tại thời điểm giao dịch hiện tại Các giao dịch Forward thường có thời hạn từ 3 ngày đến 365 ngày, giúp các doanh nghiệp và nhà đầu tư bảo vệ mình khỏi biến động tỷ giá trong thời gian tới.
Hợp đồng quyền chọn Options là một thỏa thuận cho phép khách hàng có quyền, nhưng không bắt buộc, mua (Call Option) hoặc bán (Put Option) một lượng ngoại tệ nhất định với mức giá đã được ấn định trước vào một ngày cụ thể.
Hợp đồng hoán đổi lãi suất (Swap) là thỏa thuận giữa hai bên, trong đó mỗi bên cam kết thanh toán cho bên kia khoản lãi suất dựa trên lãi suất thả nổi hoặc lãi suất cố định, áp dụng cho cùng một khoản nợ gốc trong một khoảng thời gian nhất định.
2 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TỶ GIÁ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGOẠI TỆ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN KỸ THƯƠNG VIỆT NAM
2 2 1 Thực trạng hoạt động kinh doanh ngoại tệ của ngân hàng TMCP
2 2 1 1 Hoạt động kinh doanh ngoại tệ trên thị trường trong nước
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc vào kinh tế toàn cầu, xuất nhập khẩu đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm qua Tuy nhiên, khả năng đáp ứng nhu cầu ngoại tệ còn hạn chế, dẫn đến tình trạng khan hiếm nguồn ngoại tệ khó tránh khỏi Do đó, việc khai thác khách hàng xuất nhập khẩu để tăng cường thu mua và bán ngoại tệ cho ngân hàng đang được đẩy mạnh.
Trong bối cảnh thị trường toàn cầu, việc mua bán dịch vụ đã tồn tại từ lâu, nhưng tại Việt Nam, nhiều sản phẩm dịch vụ vẫn còn mới mẻ Ngân hàng Techcombank đã cung cấp đa dạng sản phẩm dịch vụ mua bán ngoại tệ cho khách hàng trong những năm qua, bao gồm: mua bán ngoại tệ giao ngay (Spot), mua bán ngoại tệ kỳ hạn (Fx Forwards), mua bán ngoại tệ kỳ hạn theo dòng tiền (Forward Cash Flow), hợp đồng kỳ hạn với ngoại tệ tự do chuyển đổi (NDF - Non Delivery Forward), hợp đồng giao dịch quyền chọn (Options), và hợp đồng hoán đổi lãi suất (Swap).
Gần đây, Ngân hàng Techcombank đã giới thiệu đến khách hàng 4 sản phẩm chính, bao gồm: mua bán ngoại tệ giao ngay (Spot), mua bán ngoại tệ kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi lãi suất và hợp đồng quyền chọn.
Nghiệp vụ Options tiền Đồng là một thỏa thuận cho phép người mua có quyền, nhưng không bắt buộc, mua hoặc bán ngoại tệ bằng VNĐ với tỷ giá đã định trước vào một ngày cụ thể trong tương lai Nếu người mua quyết định thực hiện quyền của mình, người bán sẽ có trách nhiệm thực hiện giao dịch.
Options là một trong những công cụ hiệu quả nhất giúp doanh nghiệp phòng ngừa rủi ro tỷ giá và tối ưu hóa lợi nhuận cho khách hàng, bên cạnh các dịch vụ giao ngay, kỳ hạn và hoán đổi lãi suất.
Ngân hàng Techcombank chủ yếu thực hiện hoạt động kinh doanh ngoại tệ với khách hàng thông qua các giao dịch như mở L/C, thanh toán T/T và thanh toán hối phiếu Khi khách hàng cần chuyển tiền ra nước ngoài, họ sẽ mua ngoại tệ để thực hiện thanh toán Hoạt động mua bán ngoại tệ này thường có rủi ro thấp và mang lại lợi nhuận ổn định cho ngân hàng.
Hoạt động kinh doanh ngoại tệ trong nước bao gồm việc bán ngoại tệ cho khách hàng để trả nợ vay ngân hàng Hiện nay, khách hàng thường vay ngoại tệ do lãi suất thấp hơn, và khi đến hạn trả nợ, họ sẽ sử dụng VND để mua ngoại tệ Giao dịch mua bán ngoại tệ trên thị trường liên ngân hàng diễn ra giữa các ngân hàng thương mại quốc doanh, ngân hàng thương mại cổ phần và chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam Đây là nguồn thu mua ngoại tệ chính của ngân hàng Techcombank, đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nguồn ngoại tệ từ khách hàng xuất khẩu chưa được khai thác triệt để.
2 2 1 2 Kinh doanh ngoại tệ trên thị trường quốc tế
